دستورالعمل بهداشتیاران مدارس

مقدمه :

سلامت انسان‌ها نقش مؤثري در توسعه و توانمندي جامعه دارد . . در اين ميان ، دانش‌آموزان به علت اينكه آينده‌سازان جامعه هستند و از منابع انساني هر جامعه محسوب مي‌شوند و نقش ويژه‌ا ي در انتقال مفاهيم بهداشتي و در نتيجه حفظ و ارتقاي بهداشت دارند، از اهميت خاصي برخوردارند .برنامه آموزش همسالان در قالب طرح بهداشتياران (دانش آموزان ابتدايي ) اولين تشكل گروهي بهداشتي دانش آموزان به منظوربكارگيري ،هدايت وساماندهي قابليتها واستعدادهاي ميليون ها دانش آموز درزمينه آموزش وتوانمند سازي دانش آموزان در مراقبت از خود وديگران مي باشد. اين تشكل در كليه فعاليت هاي بهداشتي مدرسه وجامعه همراه با ساير گروهها حضور فعال داشته وبعنوان يكي از مدافعان برنامه هاي ارتقاي سلامت در جامعه شناخته شده است .

اهميت برنامه

ضرورت وجودي هرگونه برنامه بهداشتي براي دانش آموزان ، ناشي از اين واقعيت است كه آنان اكثريت عظيمي از جمعيت كشور را تشكيل مي دهند و بدان جهت كه از اقشار آسيب پذير جامعه هستند، توجه به بهداشت و سلامتي آنان از اولويت خاصي برخوردار است . از سوي ديگر از آنجا كه همين گروه كنجكاو ترين ،‌پرنشاط ترين و بالنده ترين اقشار جامعه نيز مي باشند و هر كدام از آنان قادرند به عنوان يك پيك ، آموخته هاي بهداشتي خود را به خانواده و اجتماع منتقل سازند ، هر گونه سرمايه گذاري براي سلامتي آنان تاثير انكارناپذير و آثار ارزنده اي را در ساير بخشهاي توسعه ،‌بويژه ارتقاء سطح بهداشت عمومي جامعه بر جاي خواهند گذاشت . هر چند كودكان ابتدا در محيط خانه پرورش مي يابند و تحت مراقبتهاي پدر و مادر قرار مي گيرند،‌امافرآيندآشنا سازي آنان با دانش و رفتارهاي بهداشتي بصورت رسمي از مسووليتهاي مدرسه است . مدرسه مهمترين ارگان سازمان يافته اجتماعي است كه بايد با آموزش و پرورش اصولي به كودكان و نوجوانان ،‌فرصتي فراهم نمايدتا استعدادها و قابليت هاي بالقوه آنان شكوفا شده و در ايجاد محيطي سالم و زندگي مسوولانه و با نشاط ، خود نيز سهم مهمي را به عهده داشته و مشاركت نمايند.

موضوع آموزش همسالان در بخش آموزشهاي بهداشتي كه هدف عمده آن تغيير در رفتار و عادات غير بهداشتي افراد مي باشد ، بيشتر مورد تاكيد است . زيرا تا آموزش گيرنده در ايجاد تغييرات مورد نظر شخصاً مشاركت نداشته باشد ، كوششهاي مربي مثمر ثمر نخواهد بود . بدون ترديد كاهش منابع ، امكانات و اعتبارات بهداشتي و كمبود شديد نيروي انساني آموزش ديده در سطح جامعه موانع متعددي را درمسير توسعه خدمات و مراقبتهاي اوليه بهداشتي به آحاد جامعه ، بويژه قشر آسيب پذير دانش آموز ايجاد كرده است كه بايستي هر چه زودتر مرتفع گردد . زيرا دوران تحصيل مصادف با دوران سريع و حساس رشد و تكامل جسمي ،‌رواني ، عاطفي ، اجتماعي و معنوي كودكان بوده و چنانچه در اين دوران اختلالي در حالت سلامتي آنان ايجاد گردد و در اولين فرصت كشف ، اصلاح و درمان نشود ، لطمات جبران ناپذيري بر آينده آنان وارد مي سازد .

برنامه بهداشت ياران مدارس بخشي از كمبودها را بويژه در بعد نيروي انساني جبران مي نمايد .

از آنجا كه دانش آموزان ،‌هركدام به عنوان بهترين رسانه آموزشي قادرند آموخته هاي خود را به خانواده خويش منتقل سازند ، لذا بطور غيرمستقيم خانواده هانيز تحت پوشش آموزش هاي بهداشتي قرار خواهند گرفت و اين امر مسوولان و سياستگذاران بهداشت ملي كشور را در اجراي برنامه هاي توسعه و عرضه مطلوب تر خدمات بهداشتي در سطح جامعه بيشتر از گذشته ياري خواهد نمود ، اميد است در نتيجه اين مشاركت ازميزان بيماريهاي واگير و غير واگير كاسته شود، ‌سطح بهداشت عمومي و مدارس ارتقاء يابد و سلامتي به عنوان بهترين نعمت و سرمايه فردي و اجتماعي ، جايگاه و اهميت حقيقي خود را پيدا كند .

اهداف

هدف كلي :

تامين ، حفظ و ارتقاء سطح سلامت دانش آموزان مقطع ابتدایی از طريق جلب مشاركت فعال آنان

اهداف جزئي :

- استفاده مطلوب از مهارتها وتجارب مراقبين سلامت در جهت تامين ، حفظ و ارتقاء سطح سلامتي دانش آموزان .

- استفاده از دانش آموزان به عنوان بهداشتياران در مدرسه ، خانواده و اجتماع به منظور ارتقاي سطح بهداشت عمومي .

- ايجاد روحيه همكاري ، همبستگي و رقابت مثبت بين دانش آموزان در زمينه فعاليت هاي بهداشت در مدرسه با رويكرد سلامت معنوي .

- ايجاد شور ، شوق و حركت بيشتر در مراقبين سلامت و ديگر دانش آموزان همسال جهت نيل به اهداف بلند مدت بهداشت مدارس.

- جلب مشاركت دانش آموزان و اولياء آنان درراستاي ارتقاي بهداشت مدارس .

- ارتقاي سطح آگاهي ،نگرش ومهارتهاي بهداشتي در دانش آموزان .

- آموزش مفاهيم بهداشتي به دانش آموزان با استفاده از رويكرد آموزش همسالان .

شرح برنامه

1- سازماندهي تشكيلات :

1-1- چارت تشكيلاتي بهداشتياران درمدرسه :

2-1- نحوه انتخاب :

مراقب سلامت لازم است قبل ازتشكيل گروهها،كليات و اهداف برنامه را براي كاركنان آموزشي و تمامي دانش‌آموزان شرح داده و آنان را به مشاركت و همكاري تشويق و ترغيب نمايد. بهداشت ياران از بين دانش آموزان علاقمند وبا هماهنگي معلمين ومعاونين واحدآموزشي انتخاب گردند.

- انتخاب بهداشتياران كلاس و تربيت بدني از بين دانش‌آموزان علاقمند هر كلاس در هر پايه تحصيلي .

- انتخاب بهداشتياران محيط ، مواد غذايي ،آموزشياران بهداشت وبهداشتياران سلامت معنوي واجتماعي از ميان كليه دانش‌آموزان علاقمند و داوطلب با توجه به معيارهايي مانند : توانايي جسمي ، استعداد و علائق فردي ، قابليت فراگيري، قدرت سازماندهي و داشتن مهارتهاي هنري. سپس مراقب سلامت در طي دوره آموزشي ، با توجه به معيارهاي ذكر شده اعضا را در گروههاي مربوطه جاي مي‌دهد.

3-1- تعداد اعضا :

تعداد افرادي كه در تشكيلات بهداشتياران انجام وظيفه مي‌نمايد. عبارتند از :

- بهداشتياران كلاس : به ازاي هر كلاس يك بهداشتيار

- بهداشتياران تربيت بدني :به ازاي هركلاس يك بهداشتيار

- بهداشتياران محيط ، بهداشتياران مواد غذايي ، آموزشياران بهداشتوبهداشت ياران سلامت معنوي واجتماعيكل دانش آموزان مدرسه

4-1- مدت فعاليت:

اجراي برنامه از آبانماه تاپايان سال تحصيلي براساس جدول گانت ذيل مي باشد:

جدول گانت برنامه بهداشتياران

فعاليت

مهر

آبان

آذر

دي

بهمن

اسفند

فروردين

ارديبهشت

خرداد

بررسي ومطالعه دستورالعمل

انتخاب بهداشتياران و افتتاحيه

برگزاري دوره هاي آموزشي

انجام امور محوله

ارزيابي بهداشتياران وانتخاب برگزيدگان

برگزاري اختتاميه

ارسال گزارش به منطقه /شهرستان

بهداشتياران پس از انتخاب ،‌به مدت يكماه آموزش‌هاي لازم را در رابطه با شرح وظايف خود فرا مي‌گيرند وتاپايان سال تحصيلي انجام وظيفه مي‌نمايند.

*لازم به تذكر است كه با صلاح ديد مراقب سلامت و در صورت نياز،بهداشتياران عضو جديد جايگزين مي گردند .

5-1- شرح وظايف :

الف : آموزش يار بهداشت زير نظر مراقب سلامت وظايف زير را بر عهده مي‌گيرد :

- استفاده از فناوري هاي نوين در آموزش سلامت و انتقال دانش به گروه همسالان و دانش‌آموزان ديگر (تهيه CD آموزشي و بلاگ بهداشتي، نقاشي، روزنامه ديواري ، تحقيق و پژوهش ، مقاله و ... )

- اجراي برنامه‌هاي نمايشي و سرود در زمينه مسائل بهداشتي

- كمك به مراقب سلامت در برگزاري هر چه باشكوهتر ايام و مناسبت‌هاي خاص در طول سال

- كمك به مراقب سلامت در برپايي نمايشگاه و مسابقات علمي بهداشتي

- جلب همكاري ساير دانش‌آموزان مدرسه در انجام فعاليت‌هاي هنري – بهداشتي

- قرائت پيامهاي بهداشتي در مراسم صبحگاهي

- بهره‌گيري از ظرفيت آموزشياران در جلسات آموزش اولياء و خانواده

انجام فعاليت‌هاي آموزشي - روزنامه ديواري –پمفلت - مقالهوبروشورمتناسببابيماريهايشايعفصلي

ب : بهداشتيار كلاس‌زير نظر مراقب سلامت وظايف زير را به عهده مي‌گيرد :

- كنترل و نظارت بر بهداشت فردي دانش‌آموزان بصورت هفتگي

- كنترل و نظارت بر بهداشت محيط كلاس

- گزارش علل و مدت غيبت دانش‌آموزان كلاس

- بكارگيري دانش‌آموزان كلاس در تهيه و انجام فعاليت‌هاي هنري بهداشتي (نقاشي ، پوستر ، روزنامه ديواري و ... )

- همكاري با مراقب سلامت در انجام كمك‌هاي اوليه به هنگام بروز حوادث در حد توان

- انتقال اطلاعات بهداشتي به ساير دانش‌آموزان و خانواده

- ارائه گزارش موارد فوق به مراقب سلامت (طبق چك ليست هاي پيوست )

ج : بهداشت يار محيط زير نظر مراقب سلامت وظايف زير را به عهده مي‌گيرد :

- كنترل و نظارت بر جمع‌آوري و دفع صحيح زباله در محيط مدرسه

- بررسي وضعيت ايمني وشناسايي نقاط خطر خيز واحد آموزشي وگزارش به مراقب سلامت

- گزارش موارد غيربهداشتي محيط و اطراف مدرسه

- آموزش اطلاعات بهداشتي به ساير دانش‌آموزان و خانواده

- نظارت بر وضعيت فضاي سبز واحد آموزشي

- ارائه گزارش موارد فوق به مراقب سلامت (طبق چك ليست هاي پيوست )

ح: بهداشتيارمواد غذايي زيرنظر مراقب سلامت وظايف زير را به عهده مي‌گيرد :

- كنترل مواد غذايي موجود در پايگاه تغذيه سالم و گزارش به مراقب سلامت مدرسه

- آموزش و فرهنگ‌سازي در خصوص ميان وعده سالم و مصرف صبحانه (لقمه سالم خانگي )

- گزارش دهي به مراقب سلامت در خصوص عرضه موادغيربهداشتي در اطراف مدرسه

- نظارت بر دفع صحيح مواد و پس مانده غذايي و گزارش به مراقب سلامت مدرسه

- انتقال اطلاعات بهداشتي به ساير دانش‌آموزان و خانواده

خ: بهداشت يار سلامت معنوي واجتماعي زيرنظر مراقب سلامت وظايف زيررا به عهده مي گيرند :

- اشاعه فرهنگ معنويت بين دانش آموزان به عنوان يك عامل تامين سلامت در جامعه

- آموزش برقراري ارتباط سالم با همسالان وجامعه

- اجراي فعاليت هايي براي تقويت سلامت معنوي واجتماعي

- تهيه روزنامه ديواري ،مقاله وبروشور با موضوع سلامت معنوي واجتماعي

- ارتقاي سلامت معنوي واجتماعي با استفاده از رسانه هاي آموزشي

- آموزش پيشگيري ومقابله با بيماريهاي روحي ورواني وجسماني باتوجه به آموزه هاي ديني

د : بهداشت يار تربيت بدني :

- انجام حركات ورزشي با دانش آموزان در مراسم صبحگاهي

- همكاري در اجراي مسابقات ورزشي

- ارائه توصيه هاي بهداشتي به دانش آموزان (بهداشت فردي –نكاتايمني )برايانجامحركاتورزشي

6-1- علامت مشخصه هر بهداشتيار :

با استفاده از خلاقيت هاي استاني پوشش ويژه (كاور)به صورت استاني با درج لوگوي كشوري بهداشتياران براي گروه هاي پنجگانه به عنوان مشخصه شناسايي بهداشتياران تهيه مي گردد .

برنامه ريزي آموزشي :

1-2- زمان آموزش :

از اول تا پايان آبان ماه آموزش هاي عمومي و هر 2 هفته يكبار آموزش در خصوص سرفصلهاي ارانه شده انجام مي گيرد .

2-2- محتواي آموزشي :

بر اساس سرفصلهاي ارسالي از ستاد و با در نظر گرفتن شرايط فرهنگي ، بومي و محلي ،‌اصول اخلاقي و ارتباط دوستانه بهداشت ياربا ساير دانش آموزان ارائه گردد .

الف: آموزشهاي عمومي (‌بر اساس سرفصلهاي تعيين شده )‌

سرفصلهاي مواد آموزشي عبارتند از :

- آموزش مفاهيم پايه سلامت معنوي به دانش آموزان

- روش اشاعه فرهنگ معنويت بين دانش آموزان به عنوان يك عامل تامين سلامت در جامعه

- آموزش پيشگيري ومقابله با بيماريهاي روحي ورواني وجسماني باتوجه به آموزه هاي ديني

- نقش رسانه در سلامت

- آشنايي با بهداشت فردي ( پوست ، مو ، دهان و دندان ، چشم ،‌گوش ،‌قلب و ... )

- آشنايي مختصر با بيماريهاي شايع در مدارس و چگونگي شناسايي دانش آموزان بيمار

- آشنايي با اصول و موازين بهداشت محيط

- اهميت رعايت بهداشت در سرويسهاي بهداشتي

- آموزش در خصوص تغذيه سالم وشناخت مواد غذايي مجاز وغير مجاز

- اهميت ورزش وتحرك جسماني در سلامتي

- آموزش سبك زندگي سالم وعادات مناسب

3-نحوه ارزشيابي :

ارزشيابي بر اساس موارد ذيل صورت مي پذيرد:

- انجام فعاليت هاي محوله بر اساس شرح وظايف

- تكميل چك ليست هاي پيوستي به صورت ماهانه و پيگيري نواقص

- خلاقيت و ابتكار در اجراي فعاليت هاي بهداشتي

فرد ارزيابي كننده به كسي گفته كه آموزش فعاليت هاي بهداشتي را بر عهده دارد ( مراقبت سلامت –مديريارابطبهداشت )‌

2-3- تشويق :

جهت موفقيت هر چه بيشتر و بهتر برنامه ، لازم است در فرصتهاي ممكنه و به صور مختلف از كليه بهداشتياران تشويق و تقديربه عمل آيد .

الف: تشويق بهداشتياران از طريق :

- معرفي بهداشتيار نمونه در كلاس و سر صف در پايان هر ماه

- اهداء جوايز به بهداشتيار نمونه

- اختصاص دادن قسمتي از نمره انضباط دانش آموز به مراقب سلامت

- معرفي بهداشتيار نمونه به منطقه و استان جهت شناسايي و تقدير ايشان درهفته سلامت به صورت كشوري

چک لیست آموزش يار بهداشت

توضيحات وپيگيري	عنوان
	آيا تابلو مخصوص فعالیت های آموزش سلامت در مدرسه وجود دارد؟ بله £ خیر £
	آيا مطالبي آموزشي در تابلو به طور مرتب (2 هفته يكبار) و متنوع نصب مي گردد ؟ بله £ خیر £
	آیا پيامهاي بهداشتي روزانه در مراسم صبحگاه قرائت مي شود ؟ بله £ خیر £
	آیا فعاليتهايي جهت گراميداشت مناسبت هاي بهداشتي در مدرسه انجام مي گردد؟ بله £ خیر £
پيشنهادات در خصوص اجراي برنامه هاي آموزشي (همايش ،مسابقات ،روزنامه و...)

چک لیست بهداشت يارمحیط

توضيحات و پيگيري	عنوان
	توالت ها و دستشویی ها نظافت مناسب دارند ؟ بله £ خیر £
	دفع قاضلاب، سالم و بهداشتی است؟ بله £ خیر £
	آيا سطل زباله درب دار با كيسه زباله در تمامي كلاسها وجود دارد؟ بله £ خیر £
	محیط مدرسه(كلاسها ،حياط ،نمازخانه و...) نظافت مناسب دارند ؟ بله £ خیر £
	آيا در مدرسه عامل خطر سازي وجود دارد؟ بله £ خیر £
پيشنهاد ات در خصوص بهبود بهداشت محيط (زيبا سازي وفضاي سبز)

دستورالعمل بهداشتیاران مدارس

مطالب مشابه :

بهداشتیاران نمایندگان بهداشت وسلامت همسالان در مدارس

همایش بهداشتیاران مدارس منطقه 12 تهران

بهداشتیاران حافظ سلامت وایمنی برای دوستان همکلاسی

برگزاری همایش بهداشت وسلامت با حضور بهداشتیاران وروسای کمیته بهداشت شوراهای دانش آموزی مدارس ناحیه2ق

شرح وظایف بهداشت یاران مدارس

بهداشتیاران حافظ سلامت وایمنی برای دوستان همکلاسی

دستورالعمل بهداشتیاران مدارس

گزارش افتتاحیه بهداشتیاران دبستان شهید محمودی یک - تبریز