پاسخ خودآزمايي ها و فعاليت ها و تفكر نقادانه فصل 1 سوم تجربي- ايمني

خودازمایی1-1 صفحه 10

1-پوست ولایه های مخاطی چگونه در برابرمیکروب ها ازبدن محافظت میکنند؟

لایه های شاخی سطح پوست مانع ورود بسیاری ازمیکروب ها به بدن میشوند چربی پوست و عرق با اسیدی کردن سطح پوست از رشد بسیاری ازمیکروب ها جلوگیری می کنند. لیزوزیم عرق، دیواره سلولی باکتری ها را تخریب می کند. مایع مترشحه ازلایه های مخاطی علاوه بر داشتن لیزوزویم میکروب ها را به دام انداخته مانع نفوذ آن ها به بخش های عمیق تر می شود.

2-نقش گلبول های سفید در دفاع غیراختصاصی چیست؟ نوتروفیل ها و ماکروفاژها با عمل فاگوسیتوز عوامل بیماری زا را می بلعد وآن ها را از بین می برند.

3-چه تفاوت هایی بین نحوه ی عمل اینترفرون و پروتئین های مکمل وجوددارد؟ پروتئین های مکمل با ایجاد منفذ موجب ازبین رفتن میکروب می شوند. ولی اینترفرون ها برسلول های سالم اثر می گذارند.سپس این سلول ها آنزیم هایی تولید کرده و از تکثیر ویروس جلوگیری می کنند و به عبارتی فعالیت ویرووس را متوقف می کنند.

4-چشم ها چگونه در برابر میکروب ها محافظت می شوند؟ پلک ها مژه ها و عرق حاصل از غدد مولد عرق مژه ها از چشم محافظت می کنند و لیزوزیم موجود در اشک میکروب ها را ازبین می برد.

5- چرا اغلب افرادی که دچار سوختگی شدید می شوند درمعرض عفونت شدید قراردارند؟ پوست و لایه های شاخی آن از بین می روند. بنا براین عوامل بیماری زا به بخش های عمیق تر منتقل شده و تکثیر یافته وموجب عفونت می شوند.

6-فکر می کنید به چه علت افراد سیگاری بیشتر از افرادی که سیگار نمی کشند در معرض ابتلا به عفونت های تنفسی قرار دارند؟ مواد موجود در دود سیگار با از کارانداختن مژک های مجاری تنفسی مانع خروج مایع مخاطی و در نتیجه میکروب های موجود در آن شده امکان رشد میکروب ها و بروز عفونت های تنفسی را فراهم می کنند.

7-چرا افزایش دمای بدن بیش از 41 درجه ی سانتی گراد ممکن است کشنده باشد؟ در دمای بیش از 41 درجه فعالیت آنزیم های موجود در بدن کاهش یافته یا حتی متوقف می شوند که در نتیجه ی آن انجام واکنش های زیستی مختل یا متوقف می شوند به علاوه افزایش دما موجب افزایش تعرق و در نتیجه خروج آب و املاح بدن و به هم خوردن هموستازی می شود. از سوی دیگر افزایش دما بیش از 41 درجه بر آرایش غشا تاثیرگذارده نفوذپذیری آن را تغییر داده وموجب مرگ سلول می شود . همچنین افزایش متابولیسم ناشی از افزایش زیاد دما موجب نرسیدن اکسیژن کافی به سلول ها می شود.

8-منفذ های حاصل از فعالیت پروتئین های مکمل چگونه موجب مرگ میکروب می شوند؟ این منافذ باعث عبور مولکول های کوچک یون ها وآب بین محیط داخل و خارج سلول می شوند اما آن قدر بزرگ نیستند که مولکول های بزرگی مثل پروتئین ها را از سیتوپلاسم خارج کنند . در چنین شرایطی فشار اسمزی درون سلول افزایش یافته آب جذب کرده ودر اثر ورود بیش از حد آب به سلول، سلول متلاشی می شود.

خود ازمایی 1-2 صفحه15

1-نحوه ی عمل لنفوسیت های BوT را در دفاع اختصاصی مقایسه کنید.

لنفوسیت های B به پلاسموسیت ها تبدیل می شوند . این سلول ها پادتن تولید و ترشح می کنند. این پادتن ها به آنتی ژن ها متصل می شوند و مانع از اتصال میکروب به سلول های میزبان می شوند .در ضمن اتصال آنتی ژن و پادتن موجب می شود فاگوسیت ها راحت تر عمل فاگوسیتوز را انجام دهند . لنفوسیت های T کشنده به طور مستقیم با آزاد سازی پرفورین منافذی در غشای سلول مهاجم ایجاد می کنند سپس در اثر ورود بیش از حد آب از این منافذ سلول مهاجم از بین می رود .

2-در شکل مقابل هر یک از باکتری های الف و ب به کمک کدام پادتن شناسایی می شوند ؟چرا؟ پادتن ها اختصاصی عمل می کنند و آنتی ژنی راشناسایی می کنند که از نظر شکل مکمل آن ها باشد . بنا بر این باکتری الف به کمک پادتن شماره ی 2 شناسایی می شوند .

3-سلول های T خاطره چه نقشی دارند؟در صورت بر خورد با آنتی ژن عامل بیماری زا واتصال آنتی ژن به گیرنده های سطحی آن فعال شده تقسیم می شوند و سلول های T کشنده و T خاطره تولید می کند که سلولT کشنده برای از بین بردن سلول آلوده یا سلول سرطانی وارد عمل می شوند .

خود ازمایی3-1 صفحه ی23

1-چرا احتمال بروز سرطان در افرادی که پیوند عضو درآن ها صورت گرفته است بیش تر است؟ در افرادی که در آن ها پیوند عضو صورت می گیرد برای جلو گیری از پس زدن پیوند با استفاده از دارو های خاص فعالیت دستگاه ایمنی کاهش می یابد و این در حالی است که یکی از وظایف دستگاه ایمنی تخریب سلول های سرطانی پیش از انتشار آن هاست.

2- اگر بخواهیم واکسنی علیه سرطان تولید کنیم به نظر شما این واکسن باید شامل چه ماده یا موادی باشد ؟ برای تهیه واکسن ضد سرطان از آنتی ژن های سطحی سلول های سرطانی به خصوص آنتی ژن هایی که مورد شناسایی لنفوسیت T قرار می گیرند می توان استفاده کرد.

3-چه شبا هت هایی بین ایمنی در جانداران مختلف( مهره داران بی مهرگان و گیاهان)وجود دارد؟ صرف نظر از دفاع اختصاصی که در مهره داران وجود دارد هر سه گروه جانداران پر سلولی با مکانیسم های دفاع غیر اختصاصی با عوامل بیگانه مبارزه می کنند.

4- یک نقشه ی مفهومی از اجزای دفاع غیر اختصاصی و غیر اختصاصی و نقش هر یک رسم کنید .

راه های دفاع بدن

راههای دفاع بدن

دفاع اختصاصی دفاع غیر اختصاصی

ایمنی همورال ایمنی سلول التهاب تب گلبول سفید پروتئین ها

ایمنی همورال ایمنی سلول فراخوان گلبول ها کاهش رشد نوتروفیل ها ماکرو فاژها مهارکننده کشنده

لنفوسیتB لنفوسیتT فعالیت ویروس میکروب

پلاسموسیت T کشند ه فاگو سیتوز و تخریب (اینترفرون) (مکمل)

پادتن ایجاد منافذی در غشای میکروب ها یا سایر عوامل

سلول آلوده و سلول سرطانی بیگانه

اتصال به

آنتی ژن و خنثی مرگ سلول

کردن آن و

تسهیل در امر

فعالیت1-1صفحه15

1- چرا به اغلب بیماری ها بیش از یک بار مبتلا نمی شویم ؟سلول های خاطره ای که در نخستین بار با ابتلا به یک بیماری تولید می شوند در برخورد های بعدی با عوامل بیماری زا همان بیماری با سرعت عامل بیماری زا را شناسایی می کنند وپاسخ ایمنی دربرابر آن را افزایش می دهند وبه این ترتیب از ابتلای مجدد به همان بیماری جلوگیری می کنند.

2-پلاسموسیت ها تعداد زیادی دستگاه گلژی و شبکه آندو پلاسمی زبر دارند. چه ارتباطی بین این اندامک ها و نقش پلاسموسیت ها وجود دارد ؟ پلاسمو سیت ها پادتن تولید می کنند که ترکیباتی پروتئینی هستند و پس از ساخته شدن بر روی شبکه ی آندو پلاسمی زبر از طریق وزیکول های گلژی به سمت غشا منتقل شده واز آن جا به خارج از پلاسموسیت ترشح می شوند.

3-چرا برای تشخیص عفونت آپاندیس آزمایش شمارش گلبول های سفید را نیز انجام می دهند؟ آپاندیس یک اندام لنفی است . به هنگام عفونت آپاندیس لنفوسیت های موجود در آن فعال شده و تکثیر می شوند بنابر این تعداد گلبول های سفید افزایش می یابد .

4-اگر همزمان با ایجاد خراش در یک جانور آزمایشگاهی با استفاده از موادی عمل هیستامین وسایر مواد شیمیایی را متوقف کنیم چه روی میدهد ؟در فقدان هیستامین و سایر مواد شیمیایی رگ ها گشاد نمی شود و جریان خون افزایش نمی یابد. نوتروفیل ها و مونوسیت ها به محل خراش منتقل نمی شوند پس فرایند التهاب روی نمی دهد.

5-بدن ما چگونه در برابر بیماری آنفلوانزا از خود دفاع می کند؟ عامل بیماری آنفلوانزا نوعی ویروس است . بنابر این استفاده از اینترفرون یکی از راه های دفاع غیر اختصاصی بدن در برابر این بیماری است . تب ودفاع اختصاصی گلبول های سفید نیز در دفاع موثرند.

فعالیت2-1صفحه 16

1-پژوهشگران معتقداندکه شست و شوی دست ها با آب و صابون یکی از راه های موثر برای جلو گیری از انتشار میکروب های بیماری زا است. آیا با نظر آن ها موافقید؟برای تایید پاسخ خود آزمایشی طراحی کنید . بله با استفاده از کشت دادن از انگشتان قبل وبعد از شست و شو با آب و صابون می توان این عقیده را تایید کرد.

روش کار

الف- دو ظرف پتری دارای آگار غذایی تهیه کنید.

ب- در یک ظرف پتری راکنار شعله باز کنید وبدون ان که دست های خود را بشویید نوک انگشتان یک دست را به مدت چند ثانیه به آرامی روی آگار غذایی تماس دهید (آزمایش کنترل).

ج-دست های خود را با آب صابون بشویید و مورد الف رادر یک پتری دیگر تکرار کنید(آزمایش اصلی).

د- در ظرف ها ببندید و روی آنها نوع نمونه وتاریخ را یادداشت کنید.

ه-نمونه ها را به مدت 3-2 روز در دمای 37-30 قرار دهید.

در پایان مدت ذکر شده دو ظرف پتری را با یکدیگر مقایسه کنید. در ظرف الف کلنی هایی در سطح اگار نمایان می شود در صورتی که در طرف ب کلنی مشاهده نمی شود.

2- به نظر شما افرادی که در تهیه ی مواد غذایی دخالت دارند چه نکته های بهداشتی را باید رعایت کنند؟ افرادی که در تهیه غذا شرکت دارند باید دست های خود را بعد از استفاده از توالت با آب و صابون بشویند . از دستکش ماسک کلاه و روپوش استفاده کنند و وسایل و ظروف مورد استفاده را به خوبی بشویند.

3-از هنگا می که فرد در معرض میکروبی بیماری زا قرار می گیرد تا هنگامی که نشانه های بیماری در او ظاهر می شود دوره ی کمون یا دوره نهفتگی نام دارد. در این دوره هر چند بیمار به ظاهر سالم به نظر می رسد اما ناقل بیماری است و می تواند افراد دیگر را آلوده کند . با توجه به این مطلب در کدام یک از موارد زیر احتمال سرایت عامل بیماری زا بیش تر است ؟چرا؟

الف- بیماری هایی که دوره ی کمون طولانی دارند .

ب- بیماری هایی دارای کمون کوتاه دارند .

بیماری هایی که دارای دوره ی کمون طولانی دارند چون فرد مبتلا به بیماری واگیر در دوره ی کمون علائم بیماری را نشان نمی دهد بنا بر این افراد در برخورد با وی احتیاط لازم را انجام نمی دهند پس هر چه دوره ی کمون یک بیماری طولانی تر باشد این امکان وجود دارد که شخص آلوده افراد بیشتری را آلوده ومبتلا کند.

فعالیت 3-1 صفحه ی 17

1-الف – تحقیق کنید پادتن آماده چگونه تهیه می شود وکاربرد آن چیست ؟ جهت تهیه سرم برای مبارزه با بیماری واگیر نژاد خالص از عامل بیماری زا را در محیط کشت مناسب پرورش می دهند .سپس آن راچند بار به جانوری مثل اسب تزریق می کنند . البته هر بار مقدار آن را افزایش می دهند. بعد از مدتی در بدن جانور مقدار زیادی پادتن جمع می شود . سپس در فواصل زمانی معین خون جانور را می گیرند سلول های خونی و پروتئین های خون به جز پادتن مورد نظر را از آن جدا می کنند . مایع به دست آمده سرم یا پادتن آماده است .

کار برد سرم : در مواقع اضطراری مثلا هنگام مار گزیدگی به شخص مار گزیده سرم ضد سم مار تزریق می کنند. سرم در دمان یا پیشگیری از برخی از بیماری های واگیر مصرف میشود مثلا سرم ضد کزاز فقط برای پیشگیری از بروز بیماری استفاده می شود اما سرم ضد دیفتری هم برای پیشگیری وهم جهت درمان به کار می رود. سرم تا زمانی که پلاسموسیت های فرد بتواند پادتن تولید کنند از بدن محافظت خواهد کرد .

ب-چرا ایمنی حاصل از سرم موقتی است اما ایمنی ناشی از واکسن در بیشتر موارد دائمی است؟ زیرا در ایمنی بدن فرد نقش فعالی در مبارزه با عوامل بیماری زا ندارد .

ج-انتقال پادتن از مادر به جنین چه نوع مصونیتی ایجاد میکند ؟ غیر فعال چون سیستم ایمنی جنین در ایجاد این پادتن نقشی ندارد.

2- چرا برخی از واکسن ها مثل واکسن کزاز را باید چندین بار به یک فرد تزریق کرد ؟ تا سلول های خاطره و پادتن بیشتری تولید شود و کارایی لازم را در ایمنی بخشی داشته باشد.

3-فهرستی از بیماری هایی که تصور می کنید در برابرآن ها ایمن هستید تهیه کنید . فکر می کنید چرا در برابر این بیماری ها ایمن هستید ؟ پاسخ ها متنوع است. مثلا سرخچه سرخک آبله مرغان و ... که علت مصونیت ممکن است واکسیناسیون یا ابتلا به بیماری وایجاد سلول خاطره و یا ایمنی طبیعی یا مادر زادی باشد .

4-کودکان ایرانی علیه چه نوع بیماری هایی واکسینه می شوند ؟ با توجه به شرایط بهداشتی کشورمان کودکان ما علیه هشت نوع بیماری واکسینه می شوند که عبارت اند از سل هپادیت B فلج اطفال دیفتری کزاز سیاه سرفه سرخک و اوریون.

فعالیت 4-1 صفحه ی19

1-به نظر شما آیا می توان اثرهای بیماری های خود ایمنی را کاهش داد؟ بحث کنید.

با استفاده از داروهایی که فعالیت دستگاه ایمنی را کاهش می دهند میتوان میزان آنتی بادی ها وسلول های T تحریک شده علیه سلول های خودی را نیز کاهش داد .

2-فرض کنید نوعی باکتری از راه یک بریدگی وارد بدن شما شده است و آنتی ژنی شبیه به برخی از مولکول های سطح سلول های شما دارد. آیا دستگاه ایمنی به این باکتری پاسخ می دهد ؟ در این باره بحث کنید.دستگاه ایمنی ما معمولا به آنتی ژنی که شبیه به مولکول های سطح سلول های بدن باشد پاسخی نمی دهد اما اگر به دلیلی دستگاه ایمنی به این آنتی ژن پاسخ دهد منجر به بروز نوعی بیماری خود ایمنی می شود . ممکن است تعدادی ازآنتی ژن های سطح این باکتری با مولکول های خودی تفاوت داشته باشد در این صورت در مقابله با این آنتی ژن ها پاسخ ایمنی مناسب به وجود می آید.

فعالیت 5-1 صفحه ی 20

1-الف-آیا ماده ای می شناسید که در شما یا افراد خانواده تان موجب آلرژی میشود ؟ این ماده کدام است ؟

ب- فهرستی از علایم مر بوط به آلرژن های غذایی تهیه کنید.پاسخ ها متغیر است. کهیر گلو درد دل به هم خوردگی تهوع خارش اسهال

2-آسم یکی از موارد شدید آلرژی است . تحقیق کنید چه عواملی در بروز آسم نقش دارند و نشانه های معمول آسم چیست ؟ آلاینده های موجود در هوا گرد وغبار عفونت های تنفسی که در اثر ویروس های تنفسی مثلا ویروس سرما خوردگی و آنفولانزا ایجاد می شود واسترس های هیجانی می توانند موجب بروز آسم شوند . آسم به صورت حمله های تنفسی خس خس سینه و سرفه بروز می کند .

فعالیت6-1 صفحه ی 22

1-با توجه به این که در حال حاضر درمان قطعی برای ایدز وجود ندارد و به علت تغییر مداوم آنتی ژن های ویروس ایدز تهیه ی واکسن هم برای ان با مشکل روبرو است . فکر میکنید از چه راه هایی می توان با ایدز مبارزه کرد ؟ در این باره بحث کنید. درحال حاضرتنها راه مبارزه با ایدز پیشگیری از آن است . راه های پیشگیری : الف- پایبندی به اصول اخلاقی و دوری از بی بند و باری و اعتیاد ب-عدم استفاده از وسایل شخصی دیگران ج-استفاده از سرنگ و سوزن خال کوبی یک بار مصرف.د-توجه به ضد عفونی همه جانبه هنگام سوراخ کردن گوش پانسمان زخم ها جراحی ها خدمات دندان پزشکی و تزریقات ه-تولید مطمئن خون و فراورده های خونی در داخل کشور و... .

بدیهی است برای آگاهی از ایدز وپیشگیری از آن باید از طریق آموزش مردم را آگاه کرد و برای آموزش مردم باید از کلیه ی امکانات اموزشی به خصوص رسانه ها بهره گرفت . در این میان تنها کوشش وزارت بهداشت ودرمان موثر نخواهد بود. بلکه همکاری جدی سایر سازمان ها به خصوص آموزش وپرورش دانشگاه ها وزارت ارشاد اسلامی نهاد های مردمی و...الزامی است.

2-منحنی زیر کاهش تعداد نوع خاصی از لنفوسیت های T رادر فرد مبتلا به ایدز نشان می دهد . با توجه به این که اگر تعداد این لنفوسیت ها در فرد آلوده کم تر از 200عدد در هر میلی متر خون باشد این فرد مبتلا به ایدز است تعیین کنید علایم ایدز چند ماه پس از آلودگی در این فرد بروز می کند ؟ علایم ایدز حدود 50 تا 51 ماه بعد از الودگی بروز می کند.

3-در موارد نادر برخی افراد نقص ایمنی مادر زادی دارند و فاقد تیموس هستند . نتیجه ی این فقدان چیست؟در این وضعیت لنفوسیت هایT تولید نمی شوند و دفاع اختصاصی از نوع ایمنی سلولی وجود ندارد . چنین فردی به خصوص در برابر سرطان و حمله ی ویروس ها و سایر میکروب های درون سلولی حساس تر از سایر افراد است .

تفکر نقادانه 1-1 صفحه ی 10

-اثر دارو های تب بر را بر روند بیماری های عفونی مورد بحث قرار دهید . شاید بسیاری از دانش آموزان تصور کنند که دارو های تب بر در معالجه ی همه ی انواع تب تاثیر دارند در حالی که هنگامی که بدن به نوعی بیماری عفونی مبتلا شده است علت بیماری عفونت است و تب در واقع بیماری نیست بلکه راه حلی است که بدن در برابر عامل بیماری زا انتخاب کرده است . بنابر این دانش آموزان باید بین علت ومعلول در بیماری های عفونی تمایز قائل شوند و استفاده از داروهای تب بر را راه مبارزه با بیماری به حساب نیاورند. باید به این نکته نیز توجه داشت که تب بالا ممکن است بسیار خطرناک باشد که برای جلوگیری از خطرات ان باید تب را کاهش داد .

تفکر نقادانه 2-1 صفحه ی 23

-چرا پس از ورود HIV به بدن چند هفته طول می کشد تا آزمایش پادتن مثبت شود ؟

تولید پادتن های لازم به مقداری که بتوان آن ها را در بدن ردیابی و مشخص کرد چند هفته طول می کشد .

تفکر نقادانه 3-1 صفحه ی 24و25

1- اخیرا واکسنی علیه بیماری مالاریا ساخته شده است . این واکسن در امریکای جنوبی مورد آزمایش قرار گرفته و نتایج زیر حاصل شده است.

گروه شاهد

تعداد

موارد

گروه واکسینه شده مالاریا

ماه های سال

اسفند بهمن دی اذر ابان مهر شهریور مرداد تیر خرداد

الف- گروه شاهد چگونه تیمار شده است? ممکن است به گروه شاهد اب سرم فیزیولوزیک و یا مواد تزریق کردنی فاقد انتی زن تزریق شده باشد.

ب-چرا گروه شاهد در این ازمایش مورد استفاده قرار گرفته است ?باید نتایج ازمایش با گروه شاهد مقایسه شود تا اثر واکسن بهتر مشخص شود .

ج-با توجه به این که پشه ی مالاریا در اب های راکد تخم گذاری می کند چه شواهدی در در منحنی نشان دهنده ی ریزش باران های شدید در ماه های مهر تا اسفند است?افزایش موارد بیماری مالاریا نشان دهنده ی افزایش تعداد پشه های مالاریا است .

2-درجدول زیر اطلاعات دقیق تری درباره ی ازمایش بالا اورده شده است .

گروه سنی (سال)	گروه واکسینه شده	گروه شاهد
مجموع	درصد	مجموع	درصد
4-1	3	07/0	13	32/0
9-5	32	44/0	43	58/0
14-10	36	57/0	58	57/0
44-15	68	57/0	83	62/0

در این جدول تعداد و درصد افراد گروه های سنی مختلف که طی نخستین سال ازمایش مالاریا مبتلا شده اند نشان داده شده است .

الف- ارائه ی درصد افراد مبتلا به مالاریا و مجموع افراد مبتلا شده به مالاریا چه مزیتی دارد? با توجه به این که تعداد افراد تیمار شده متفاوت است این امر انجام مقایسه را امکان پذیر می نماید .

ب- از داده های این جدول در مورد درصد افرادی که به مالاریا مبتلا شده اند چنین بر میاید که واکسینا سیون در گروه سنی 1 تا4 ساله موثر تراز گروه های سنی دیگر بوده است. این شواهد را از جدول پیدا کنید و توضیح دهید . بیش ترین تفاوت بین افراد واکسینه شده وگروه شاهد مربوط به این گروه سنی است .

ج-توضیح دهید چرا افراد 1تا 4 سال نسبت به واکسیناسیون مالاریا موثر ترین پاسخ را داده اند . احتمالا افراد این گروه کمتر در معرض ابتلا به مالاریا بوده اند.

پاسخ خودآزمايي ها و فعاليت ها و تفكر نقادانه فصل 1 سوم تجربي- ايمني

مطالب مشابه :

جواب فعاليت هاي زيست اول دبيرستان

پاسخ خودآزمایی و فعالیت زیست و بهداشت ۲ (سوم)

پاسخ خودآزمايي هاي زبان فارسی سال دوم دبيرستان نیمسال دوم

پاسخ خودآزمايي هاي فصل هشتم-ماده ژنتيك - سوم تجربی

جواب پرسش های کتاب درسی علوم تجربی سال اول راهنمایی فصل 1 تا 7

پاسخ فعاليت و خود آزمايي هاي فصل 11 زيست شناسي و آزمايشگاه2 - سوم تجربي

پاسخ خودآزمايي ها و فعاليت ها و تفكر نقادانه فصل 1 سوم تجربي- ايمني

نمونه سوال امتحانی علوم زیستی سال اول- نوبت اول