خواجه نصیرالدین طوسی

تهیه کننده: حمیدرضا زارع زاده

محمد بن حسن جهرودی طوسی، مشهور به خواجه نصیر‌الدین طوسی، در تاریخ ۱۵ جمادی الاول سال ۵۹۸ هجری قمری در طوس ولادت یافته است. او به تحصیل دانش علاقه زیادی داشت و از دوران جوانی در علوم ریاضی و نجوم و حكمت، سرآمد شد و از دانشمندان معروف زمان خود گردید. طوسی یکی از سرشناس‌ترین و با نفوذترین چهره‌های تاریخ اسلامی است. 

علوم دینی و علوم عملی را زیر نظر پدرش و منطق و حكمت را نزد خالویش بابا افضل ایوبی كاشانی آموخت. تحصیلاتش را در نیشابور به اتمام رسانید و در آنجا به عنوان دانشمندی برجسته، شهرت یافت. خواجه نصیر‌الدین طوسی را دسته‌ای از دانشوران، خاتم فلاسفه و گروهی او را عقل حادی‌عشر (یازدهم) نام نهاده‌اند. علامه حلی كه یكی از شاگردان خواجه نصیر‌الدین طوسی می‌باشد، درباره‌ی استادش چنین می‌نویسد: خواجه نصیر الدین طوسی، افضل عصر ما بود و از علوم عقلیه و نقلیه، مصنفات بسیار داشت. او اشرف كسانی است كه ما آن‌ها را درك كرده‌ایم. خدا ضریح او را نورانی كند.

خواجه‌ در سال‌ 597 هجری‌ و 1201 میلادی‌ در طوس‌ خراسان‌ زاده‌ شد و در 672 هجری‌ و 1274 میلادی‌ در بغدا مرد و در مشهد كاظمین،‌ پای‌ قبر امام‌ موسی‌الكاظم(ع) دفن‌ شد. 

‌اصل‌ خواجه‌ از جهرود [چاه‌ رود] قم‌ بوده‌ و چون‌ نیاكانش‌ به‌ طوس‌ رفته‌ و در آنجا توطن‌ اختیار كرده‌ بودند، خواجه‌ هم‌ آنجا از مادر زاییده شد و از این‌ رو «طوسی» مشهور گشت. 

‌پدر خواجه‌ «محمدبن‌ حسن»، خود از فقیهان‌ فرقه‌ی‌ امامیه‌ و از محدثان‌ معروف‌ طوس‌ بود و همو بود كه‌ مبادی‌ صرف‌ و نحو و اشتقاق‌ و اقسام‌ علوم‌ ادبی‌ و قرآن‌ مجید را به‌ پسر هوشمند خویش‌ تعلیم‌ كرد. پس‌ از چندی‌، خواجه‌ پیش‌ خالوی خویش‌، به‌ اكتساب‌ منطق‌ و مبانی‌ علوم‌ عقلی‌ پرداخت. همچنین‌ گفته‌اند: جزء سوم‌ از كتاب‌ الغنیه‌ ابی‌المكارم‌ بن‌ زهره‌ی الحلبی‌ را پیش‌ معین‌الدین‌ سالم‌ بن‌ بدران‌ المازنی‌ المصری‌ خواند و در سال‌ 619 هجری‌ از او اجازه‌ یافت.
 ‌خواجه‌ پس‌ از آنكه‌ در طوس،‌ پیش‌ خالوی‌ خویش،‌ مقدمات‌ حكمت‌ و حساب‌ و هندسه‌ و جبر را تعلیم‌ گرفت، برای‌ تكمیل‌ معلومات‌ در اوایل‌ جوانی،‌ رهسپار نیشابور شد.

‌در نیشابور، خواجه‌ به‌ محضر فریدالدین‌ داماد نیشابوری‌ رسید و كتاب‌ اشارات‌ ابن‌سینا را از او استماع‌ كرد؛ بدین‌ ترتیب‌، خواجه‌ به‌ پنج‌ واسطه،‌ شاگرد ابن‌سینا می‌شود. 

 خواجه‌ نصیر در دژ اسماعیلیان‌ (زندانی‌ سیاسی) 

چون‌ نیشابور مورد تاخت‌ و تاز و غارت‌ قرار گرفت، هر كس‌ كه‌ می‌توانست‌، به‌ فكر چاره‌ برآمد و از آنجا كوچ‌ كرد و خود و زن‌ و فرزند را از ورطه‌ بلا خلاص‌ كرد. خواجه‌ نیز در این‌ میان،‌ حیرت‌زده‌ و سرگردان‌ و مبهوت‌، پی ‌مأمنی‌ می‌گشت، از قضا محتشم‌ قهستان‌ ناصرالدین‌ عبدالرحیم‌ بن‌ ابی‌ منصور اسماعیلی‌ او را به‌ قهستان‌ دعوت‌ كرد و در اكرام‌ و احترام‌ او بسیار كوشید. به‌ دستور همین‌ ناصرالدین‌ محتشم‌ قهستان‌ بود كه‌ خواجه‌ كتاب‌ الطهاره‌ ابن‌ مسكویه‌ رازی‌ (در گذشته‌ 421 ه' .ق) را از عربی‌ به‌ فارسی‌ ترجمه‌ كرد و به‌ نام‌ همو «اخلاق‌ ناصری» نامید.

‌خواجه‌ در اثنای اقامت‌ خویش‌ در قهستان‌، قصیده‌ای‌ در مدح‌ مستعصم‌، خلیفه‌ی‌ عباسی‌ ساخت‌ و با نامه‌ای‌ به‌ بغداد فرستاد. ابن‌العلقمی‌ (وفات‌ 656 ه'.ق) وزیر مستعصم‌ كه‌ آوازه‌ی‌ فضل‌ و كمال‌ خواجه‌ را شنیده‌ بود و نزدیكی‌ او را به‌ خلیفه‌ به‌ صلاح‌ خود نمی‌دانست، صورت‌ این‌ حال‌ را به‌ ناصرالدین‌ محتشم‌ اطلاع‌ داد و او از این‌ معنی،‌ بدگمان‌ شد و خواجه‌ را به‌ قلعه‌‌ی الموت‌ قزوین‌، نزد خداوند علاءالدین‌ محمدبن‌ حسن‌ (653-618) برد و به‌ حكم‌ همو خواجه‌ در آنجا ماند و پس‌ از آن‌ در قلعه‌ (میمون‌ دژ) از قلاع‌ رودبار الموت‌ می‌زیست‌ و پیش‌ ركن‌الدین‌ خورشاه‌، آخرین‌ پادشاه‌ اسماعیلی‌ اقامت‌ داشت‌ تا آنكه‌ هولاكو‌خان‌ مغول‌ در سال‌ 654، قلاع‌ اسماعیلی‌ را فتح‌ كرد و خورشاه‌ تسلیم‌ او شد. 

‌خواجه‌ در قلاع‌ اسماعیلیان‌ همچون‌ زندانی‌ سیاسی‌ نگاهداری‌ می‌شده‌ و در این‌ مدت‌، از جمله‌ كارهایی كه‌ انجام‌ داد، شرح‌ كتاب‌ «اشارات» ابن‌سینا است.

وقتی كه هولاكو به فرمانروایی اسماعیلیان در سال ۶۳۵ پایان داد، طوسی را در خدمت خود نگاه داشت و به او اجازه داد كه رصدخانه‌ی بزرگی در مراغه احداث كند. در نزدیكی رصد‌خانه، كتابخانه‌ی بزرگی ساخته شده بود كه در حدود چهارصد هزار جلد كتب نفیس جهت استفاده‌ی دانشمندان و فضلا قرار داده بود كه از بغداد و شام و بیروت و الجزیره به دست آورده بودند. در جوار رصدخانه، یك سرای عالی برای خواجه و جماعت منجمین و مدرسه‌ی علمیه‌ای جهت استفاده‌ی طلاب دانشجویان، ساخته بودند. 

این كارها مدت ۱۳ سال به طول انجامید تا اینكه ایلخان هلاكوی مغولی در سال ۶۶۳ درگذشت. لیكن خواجه تا آخرین دقایق عمر خود اجازه نداد كه خللی در كار آنجا رخ دهد و كوشش بسیار کرد كه آن رصد‌خانه و كتابخانه از بین نرود. 

قسمت اعظم ۱۵۰ رساله و نامه‌های طوسی به زبان عربی نوشته شده است. وسعت معلومات و نفوذ او با ابن‌سینا قابل قیاس است جز آنكه ابن‌سینا، پزشك بهتری بود و طوسی ریاضیدان برتری. از پنج كتابی كه در زمینه‌ی منطق نوشته شده است، اساس‌الاقتباس از همه مهم‌تر است. احتمالاً برجسته‌ترین كار طوسی در ریاضیات، در زمینه‌ی مثلثات بوده است. در كشف‌القناع عن اسرار شكل القطاع، وی نخستین كسی بود كه مثلثات را بدون توسل به قضیه‌ی منلائوس یا نجوم توسعه بخشید و هم او بود كه برای نخستین بار قضیه جیوب را كه رویداد برجسته‌ای در تاریخ ریاضیات است، به روشنی بیان كرد. در نجوم، تذكره فی علم الهیئه وی شاید كامل‌ترین نقد بر نجوم بطلمیوسی در قرون وسطی و معرف تنها الگوی ریاضی جدید حركات سیارات است كه در نجوم قرون وسطی نوشته شده است


مطالب مشابه :


آدرس و شماره تلفن خانه معلم های سراسر کشور

گروه آموزشی علوم تجربی کاشان - آدرس و شماره تلفن خانه معلم های سراسر کشور - - گروه آموزشی علوم تجربی کاشان.




کاشان

امروز دوشنبه 20/2/89 دیر وقت وارد کاشان شدم . در بدو ورودم به دنبال جایی گشتم که دوشی بگیرم دمی بیاسایم به همین منظور ادرس خانه معلم را گرفتم زیرا برای من خانه های




مدیریت انفعالی آموزش و پرورش شهرستان کاشان بر فضاهای آموزشی

مدیریت انفعالی آموزش و پرورش شهرستان کاشان بر فضاهای آموزشی. امکانات آموزشگاهی - خانه معلم. مرحوم حاج سید مهدی محمدیان یکی از خیرین برزک قبل از وفات ، خانه




دوره آموزش شیوه تدریس بزرگسالان برای مدیران مجتمع های آموزشی و پرورشی برگزار شد

دوره ی 16 ساعته آموزش بزرگسالان با حضور تعدادی از مدیران مجتمع های آموزشی و پرورشی شهرهای کاشان ، آران و بیدگل ، نطنز و بادرود در محل خانه معلم کاشان برگزار شد.




خون جگرها... از وبلاگ دکتر مشهدی نوش آبادی

در کتاب نوش آباد در آیینه تاریخ، آثار تاریخی و فرهنگ(1378) درباره مکتب خانه های ... همکار عزیزم در دانشگاه کاشان زندگی نامه خودنوشتی از این معلم مکتب خانه که حدود




تاریخچه دانشگاه کاشان

7 جولای 2014 ... مثلاً برای رییس دانشگاه خانه ای به همراه استخر با 15 هزار تومان با همان .... تلاش زیادی کردیم تا دانشگاه را تحت عنوان دانشگاه تربیت معلم کاشان از




اردوي معلمان ناشنوا به عنوان هفته معلم در كاشان

23 ژوئن 2007 ... اين خانه در محله قديمي سلطان امير احمد قرار دارد كه در حوالي سال 1275 هجري قمري در دوره قاجاريه توسط استاد علي مريم يكي از معماران معروف كاشان ساخته




داستان محبت یک معلم

معلّم کلاس دوم او در پرونده اش نوشته بود: تدى دانش آموز فوق العاده اى است. همکلاسیهایش دوستش دارند ولى او به خاطر بیمارى درمان ناپذیر مادرش که در خانه بسترى است دچار




کاشان

امروز دوشنبه 20/2/89 دیر وقت وارد کاشان همین منظور ادرس خانه معلم را گرفتم زیرا برای من




آدرس و شماره تلفن خانه معلم های سراسر کشور

( یک معلم ) - آدرس و شماره تلفن خانه معلم های سراسر کشور - - باغ و حمام فین - کاشان ( عکس)




برچسب :