بررسی رابطه عزت نفس

بررسی رابطه عزت نفس و پیشرفت تحصیلی دانشجویان

مقدمه :

در طول هزاران سال گذشته ، این مطلب ثابت شده است که انسان نیاز دارد که خودش را خوب بداند و تمام کارکردهایش را اخلاقی و منطقی جلوه دهد . بسیاری از روانشناسان این نظریه را پذیرفته اند که انسان دارای نیاز به عزت نفس است از میان این افراد کارن هورنای روشی را که توسط آن افراد تلاش می کنند خودپنداره ای خوب و مطلوب از خویش بدست آورده و از آن دفاع نمایند ، را مورد بحث قرار داده است . برخورداری از اعتماد به نفس قوی ، قدرت تصمیم گیری و ابتکار ، خلاقیت و نوآوری ، سلامت فکری و بهداشت روانی ، از جمله مفاهیمی است که در رابطه ی مستقیمی با میزان عزت نفس یا احساس خود ارزشمندی فرد دارد . برای اینکه فرد بتواند از حداکثر ذهنی و توانمندی های بالقوه خود استفاده کند باید از نگرش مثبت نسبت به خود و محیط اطراف و انگیزه ای غنی برای تلاش برخوردار باشد . از برجسته ترین ویژگی های صاحبان تفکر واگرا ، داشتن عزت نفس یا احساس ارزشمندی بالاست .

بیان مساله :

همره با زیستن در شرایط اجتماعی نیاز به احساس ارزش به نحو سالم و متعادل آن در انسان به وجود می آید و برای حفظ سلامت و تعادل روانی و حتمی تکامل وجودی او بسیار ضروری است معمولاً اگر بر این نیاز خللی وارد شود احساس حقارت و یا خود بزرگ بینی در فرد ایجاد می گردد ، هر دوی این احساس ها نشان دهنده ی این واقعیت است که فرد در صورت اختلال در احساس ارزشمندی قادر به درک واقعیات و واکنش های دیگران نسبت به خود نیست . علت اصلی احساس حقارت و خود بزرگ بینی را می توان در طرد شدن مستمر و مداوم از طرف والدین دانست عوامل مهمی در ایجاد و حفظ این دو ویژگی در افراد موثر است . از عوامل خانواده ، مدرسه ، جامعه و امکانات در دسترس گرفته تا عوامل حاکم براین موارد که از دسترس خارج است . در این میان نقش آموزشگاه و معلمان مهمتر است به طوریکه وایت و داکر اظهارمی دارند کشورهای زیادی در این دنیا این نظر را که نقش عمده مدارس و آموزشگاه ها باید انتخاب و طبقهبندی دانش آموزان باشد را تغییر داده اند ، معتقد شده اند که مهمترین نقش مدارس این است که به دانش آموزان یاری دهند که از نظر تحصیلی پیشرفت کنند . از آنجایی که شاهدان آن هستیم که فراگیران بدون دلیل فیزیولوژیکی و ناتوانائیهای ذهنی دارای افت تحصیلی هستند . سوال این است که آیا بین عزت نفس دانشجویان و پیشرفت تحصیلی آها رابطه ای وجود دارد ؟ عزت نفس به چه میزان در پیشرفت تحصیلی دخالت دارد . آیا اگر میزان عزت نفس دانشجویان کاهش یابد احساس ضعف و ناتوانی در آنان به وجود می آورد . و بالعکس با افزایش عزت نفس و احساس ارزشمندی در دانشجویان تغییرات مثبتی درپیشرفت تحصیلی آنان به وجود می آورد و برای کسب موفقیت تلاش بیشتری خواهند کرد ؟ در این تحقیق سعی خواهیم کرد به بررسی و مقایسه رابطه ی عزت نفس و پیشرفت تحصیلی دانشجویان مراکز تربیت معلم پرداخته شود و راه حلی در این زمینه ارائه گردد . ارتباط میان این دو متغیر در دانشجویان علوم پایه و علوم انسانی و همچنین میان دانشجویان دختر و پسر مورد توجه قرار خواهند گرفت .

اهمیت مساله :

اکثر صاحب نظران برخورداری از عزت نفس را به عنوان عامل مرکزی و اساسی در سازگاری اجتماعی و پیشرفت تحصیلی افراد می دانند . این باور گسترش یافته و دارای تاریخچه ای طولانی است و عزت نفس برای اولین بار توسط ویلیام جیمز مورد بررسی قرار گرفت . سپس دانشمندان زیادی سعی بر بررسی ربطه ی بین عزت نفس و تاثیر آن بر ابعاد زندگی فرد داشته اند . اکثریت فرد هم نقاط قوت و هم نقاط ضعف دارند افرادی که عزت نفس آنها بالاست تمایل دارند که بیشتر به نقاط قوت خود توجه کنند تا به نقاط ضعف همچنین این افراد آماده تر هستند تا ارزیابی های مثبت از خودشان را قبول کنند افرادی با عزت نفس پائین احتمالاً بیشتر ارزیابی های منفی را قبول می کنند در هرصورت سعادت و موفقیت هر فرد در گروه احساس خود ارزشمندی و احترامی است که وی به خود قائل است . نیاز اساسی ما درزندگی احساس خوب در مورد خودمان است ما نیاز داریم که خود را از نظر جسمی ، فکری ، احساسی و انسانی خوب و با ارزش بدانیم . چنین احساس ، انگیزه و محرک ما برای توفیق در انجام اموری است که در زندگی بر عهده داریم و از جمله این امور پیشرفت تحصیلی است که عزت نفس تحصیلی مبتنی بر مقدار ارزشی است که افراد به عنوان جوینده ی دانش برای خود قائل هستند که آموزش و پرورش سهم عمده ای در آن دارد . باید اعتراف کرد که بودجه سنگینی که از سوی دولت به وزارت آموزش و پرورش اختصاص می یابد باید در مسیر صحیحی صرف شود که باعث احساس ارزشمندی و پیشرفت تحصیلی دانش آنموزان و دانشجویان شود بدیهی است که مصرف نادرست آن باعث زیانهای جبران ناپذیری از جمله هدر رفتن عمر فراگیران و معلمان و اساتید و شکوفا نشدن استعداد های آنها خواهد بود و تحقیق حاضر از آن جهت حائز اهمیت است که یکی از عوامل در موفقیت و شکست تحصیلی دانش آموزان و دانشجویان شناخته شود و تمام دست اندر کاران امور آموزشی از تاثیر مهم عزت نفس و احساس ارزشمندی بر پیشرفت تحصیلی آگاه شوند و تلاش به عمل آورند تا با برخورد مطلوب و مناسب ، اعتماد به نفس و عزت نفس دانش آموزان و دانشجویان را بالا برده و در موفقیت تحصیلی آنها سهین باشند .

هدف کلی :

تعیین رابطه میان عزت نفس و پیشرفت تحصیلی در دانشجویان علوم پایه و علوم انسانی

مراکز تربیت معلم شهر تبریز در سال تحصیلی 88- 1387.

اهداف جزئی :

1- تعیین میان عزت نفس دانشجویان مراکز تربیت معلم

2- مقایسه عزت نفس دانشجویان در رشته های مختلف تحصیلی

فرضیه های تحقیق :

1- میان عزت نفس و پیشرفت تحصیلی دانشجویان مراکز تربیت معلم رابطه ای مثبت و معنی دار وجود دارد .

2- میان عزت نفس دانشجویان دختر و پسر مراکز تربیت معلم تفاوت معنی داری وجود دارد .

3 – میان پیشرفت تحصیلی دانشجویان دختر و پسر مراکز تربیت معلم تفاوت معنی داری وجود دارد .

تعریف مفهومی و عملیاتی متغیر ها :

تعریف مفهومی عزت نفس :ارزشیابی فرد در مورد خود یا قضاوت فرد در مورد ارزش خود را عزت نفس می نامند ( کوپر اسمیت 1967)

تعریف عملیاتی عزت نفس : مجموع ارزیابی هایی که فرد به وسیله ی میزان مخالفت یا موافقت یا بیانه های موجود در سیاهه ی عزت نفس کوپر اسمیت از صفات خود به عمل می آورد و میزان آن از طریق محاسبه نمره ی وی در ساهه بر آورد می گردد .

تعریف مفهومی پیشرفت تحصیلی :تغییرا ایجاد شده در جهت مطلوب و مساعد و در اثر ارتبط با مسائل پیشرفت آموزشی و درجه ی موفقیت دانشجویان در رسیدن به اهداف آموزشی است .

تعریف عملیاتی پیشرفت تحصیلی : شاخص پیشرفت تحصیلی معدل نیمسال اول سال

تحصیلی 88- 1387 دانشجویان می باشد . برای مقایسه پیشرفت تحصیلی دانشجویان علوم پایه و علوم انسانی از معدل دروس مشترک آنها طی سه نیمسال گذشته استفاده شده است .

مروری بر تحقیقات انجام شده :

در یک مطالعه ی طولی که مشتمل بر چهر گروه بود ماری گاما و همکاران ( به نقل از بیابانگرد 1372 ) پیشرفت تحصیلی دانش آموزان را در سنین 9 ، 12 ، 15 سالگی و عزت نفس کلی آنها را در سنین 12 سالگی مورد اندازه گیری قرار دادند.متغیر های کنترل کننده ی طبقه اجتماعی و توانائی در سن 7 سالگی مورد اندازه گیری قرار گرفت و آنها هیچ گونه مدارکردال بر اینکه پیشرفت تحصیلی و عزت نفس رابطه ی علی با یکدیگر دارند نیافتند و متغیر سومی را برای مثال طبقه اجتماعی و توانائی به عنوان علت پیشرفت تحصیلی و عزت نفس بیان می کنند .

پور شافعی ( 1370 )در بررسی رابطه ی بین عزت نفس با پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان دبیرستانی به این نتایج دست یافت که همبستگی معنی داری بین میزان عزت نفس و پیشرفت تحصیلی وجود دارد . اما بین میزان عزت نفس دانشجویان دختر و پسر تفاوت معنی داری مشاهده نشد و بین تعداد مردودی و عزت نفس دختران رابطه ی معنی داریافت نشده اما در پسران یک همبستگی منفی مشاهده شد یعنی هر چه تعداد مردود شدن بیشتر بوده عزت نفس کاهش یافته است . شکر کن و نیسی ( 1373) رابطه ی عزت نفس و عملکرد تحصیلی را نشان دادند همچنین در ایران ترخان به این نتیجه رسید که عزت نفس و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان تیزهوش از عزت نفس و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان عادی بالاتر است .

کوپر اسمیت ( 1969) در یک مطالعه مربوط به تاثیر عزت نفس بر موفقیت تحصیلی 102

دانش آموزان کلاس پنجم دبستان به این نتیجه رسید که میان عزت نفس و موفقیت تحصیلی این دانش آموزان رابطه ی معنی داری وجود د ارد .

موریس ( 1993 ) نشان می دهد که عزت نفس و اعتبار دریافت شده از نمره های یک آزمون از نظریه خود تاییدی. و میانگین کل نمرات نیمسال با اعتبار دریافت شده از نمره های کلاس بین دانشجویان با عزت نفس بالا به طور مثبت ارتباط دارد . در تحقیقی توسط دهقانی ( 71- 1370 ) به بررسی احساس خود ارزشمندی نزد نوجوانان عادی و تیز هوش پرداخته نشان داد که عزت نفس نوجوانان دختر و پسر تیز هوش در مقایسه با نوجوانان عادی بالاتر است .

روش تحقیق : این پژوهش از نوع همبستگی و پیمایشی می باشد بدین معنی که هیچگونه تغییری ری در شرایط واقعی به وجود نمی آوریم بلکه تغییرات مورد نظر قبلاً صورت گرفته و ما در این تحقیق به ارزیابی ، اندازه گیری و مقایسه آنها خواهیم پرداخت در واقع تحقیق همبستگی یا همخوانی به دنبال بررسی تغییرات یک یا چند عامل در اثر تغییرات یک یا چند عامل دیگر از طریق بدست آوردن ضریب همبستگی صورت می گیرد . ( نادری ، نراقی 1373)

جامعه ی آماری : جامعه ی آماری این پژوهش شامل کلیه ی دانشجویان مراکز تربیت معلم است که در سال تحصیلی 88- 1387 در مراکز تربیت معلم کشور مشغول به تحصیلی باشند.

روش نمونه گیری : در روش نمونه گیری از دو روش استفاده خواهدشدابتدا روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای و سپس خوشه ای استفاده می شود .

حجم نمونه آماری : ما در این تحقیق 30% از افراد جامعه ی آماری را به عنوان نمونه

آماری انتخاب خواهیم کرد .

تعیین ابزار اندازه گیری :

الف – پرسشنامه اطلاعات شخصی و تحصیلی : شامل نام و نام خانوادگی و میزان تحصیلات

ب – مقیاس عزت نفس کوپر اسمیت : این سیاهه برای انداه گیری و سنجش عزت نفس کلی به کار می رود . عزت نفس کلی بیانگر ارزشیابی و قضاوتی وحدت یافته از ابعاد بدنی ، خانوادگی ، اجتماعی و تحصیلی است ( کوپر اسمیت 1967) این سیاهه دربر دارنده 35 عبارت است که آزمودنی می بایست احساس واقعی خودش را درباره ی هر یک از جملات ، در یکی از گزینه با علامت مشخص نماید .

روائی و پایائی پرسشنامه ی عزت نفس کوپر اسمیت با توجه به سیر تکاملی آزمون و تحقیقاتی که در روی آن انجام شده است مورد تایی می باشد .

شیوه های تجزیه و تحلیل داده ها :

الف : آمار توصیفی: در این سطح با استفاده از فراوانی ، درصد ، جدولها، نمودارها ، میانگین ها و انحراف استاندارد ها امر تحلیل و توصیف خواهند گرفت .

ب : آمار استنباطی : در این سطح از شیوه های زیر بهره گرفته خواهد شد :

1 – ضریب همبستگی پیرسون 2 – آزمونT برای مقایسه میانگین دو گروه مستقل 3 – تحلیل واریانس یک طرفه

منابع فارسی :

- ارونسون ، الیوت (1377) روانشناسی اجتماعی :ترجمه ی شکرکن، حسین . انتشارات رشد

- بیابانگرد ، اسماعیل (1370) رابطه ی میان عزت نفس ، منبع کنترل و پیشرفت

تحصیلی در دانش آموزان دبیرستانهای تهران ، پایان نامه ی کارشناسی ارشد ، دانشگاه علامه طباطبائی

- پور شافعی ، هادی (1370) بررسی رابطه ی عزت نفس با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان سال سوم دوره ی متوسطه شهرستان قائن ، پایان نامه ی کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت معلم

- دهقانی ، محمد حسین (1371) بررسی احساس خود ارزشمندی نزد نوجوانان عادی و استثنائی

- شکرکن ، حسین. نیسی، عبدالکاظم (1364) ارتباط پیشرفت تحصیلی و عزت نفس دانش آموزان دبیرستان نجف آباد . مجله ی علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید چمران ، سال اول ، شماره ی . ( تابستان 1372)

- نادری ، عزت ا... سیف نراقی ، مریم ( 1373) روشهای تحقیق در علوم انسانی ، تهران : انتشارات بعثت.

منابع انگلیسی:

- Cooper smith –s 1969 . Amethod for determing type of self – esteem.

- Marris ,M . O. (1993) A calclemics self – esteem and perceived validity gardsatest self verification theory. The journal of contempor yeducational psychology vol (18-414-426)

بررسی رابطه عزت نفس

مطالب مشابه :

اهمیت صبحانه و نقش ان در پیشرفت تحصیلی دانش اموزان

عوامل موثر بر پیشرفت تحصیلی کودک(ادامه قسمت اول)

تأثیر خانواده در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان

نقش مشاوره در پیشرفت تحصیلی

نقش والدین در پیشرفت تحصیلی

نقش والدین در پیشرفت تحصیلی فرزندان

رابطه بین پیشرفت تحصیلی و IQ

نقش مشارکت اولیا در پیشرفت تحصیلی

تاثیر تشویق و تنبیه بر عملکرد تحصیلی دانش آموزان دوره ی ابتدایی/اکبر محمد حسنی

اُفت و پیشرفت تحصیلی در دانش‌آموزان : 3/5