سیاچمانه هورامی / سیروس عزیزی ـ پاوه

شاعر شهير كرد قانع در اين مورد به هوارمان ميفرمايد:

شاخی هه ورامان هه ر چه ند ره نجه روم

زور چاک بزانه که مه منونی توم

چونکه پاراستت تو ئه م زمانه

تیکه لت نه کرد له گه ل بیگانه

هنوز در زبان هورامي ترانههايي وجود دارند كه در ستايش آشور، زرتشت، و آتشكدههاي آن خوانده ميشوند و سياچمانه يكي از ترانههاي دنياي پهناور موسيقي باستاني اورامان است. در كتاب برهان قاطع درباره وجه تسميه هورامان نظريههاي متفاوت وجود دارد .ميگويد اورامن نوعي خوانندگي و گويندگي باشد و شعرآن به زبان پهلوي است. و شمس قيس رازي صاحب كتاب المعجم في معابير الاشعار العجم (سده هفتم هجري) ميگويد: خوشترين آواز فهلوياتي است كه ملحونات آنرا اورامنان ميخوانند و اهل دانش ملحونات اين وزن را ترانه نام كردهاند و شعر مجرد آنرا دوبيتي خوانند. طبق گفته قيس رازي فهلويات يعني اشعاري را كه با آواز خوانده ميشده است لحن اورامن يا اورامنان گفتهاند:

لحن اورامي و بيت پهلوي زخمي رود و سماع خسروي

پس آوازهاي اورامي بخصوص سياچمانه در نزد مردم اورامان جايگاه والايي دارد و آنرا از كهنترين ميراث فرهنگي خويش محسوب مينمايند. طبيعت اورامان بصورتي است كه افراد در كوهها و كنار بيشهزاران به پرورش گوسفندان و جانوران طبيعي و اهلي مشغول بوده و عاشق طبيعت هستند و امرار معاش آنها رمهداري و باغباني و كشاورزي بوده و هست. بخصوص هوارنشيني و شبهاي آن وييلاق و قشلاق نمودن و پاييز و زمستان در خانههاي روستايي و شهري، بهترين و سرگرمي و حتي آموزش و پرورش، خواندن اشعار شعرا با صداي خوب و خواندن سياچمانه، وردهبزم، چپلهريزان و نوازندگي ني و شمشال و دف كه در آنها بهترين مضامين اجتماعي و ديني واسلامي وجود داشته، خوانده ميشوند بوده است و گاهي بزرگسالان بهترين اشعار را با سياچمانه بصورت ضربالمثل بكار ميبرند. و از آنها درسهايي به جوانان ميدهند و خلاصه اينكه سياچمانه آوازي عجيب و در عين حال دلنواز است كه گوش هر هوراماني را نوازش كرده است و شايد بهترين شنيدني براي هر هوراماني آواز سياچمانه باشد. آن هم با صداي هنرمندان خوب اورامان.

معني سياچمانه

سياچمانه اين نواي معروف و ملي و سنتي كرد كه مخصوص هورامانات است در ريتم به شيوهي هوره ميباشد. سياچمانه تركيب دو واژه (سياو) و (چم) و پسوند (انه) است سياو همان معناي سياه در زبان فارسي ميباشد و چم معناي گوناگوني همچون چشم، رودخانه، بيشه كنار رودخانه، خم و خميده دارد. اگر پاره دوم واژه سياچمانه را (چمان) + (ه) نسبت در نظر بگيريم، خم شدن معنا ميدهد. بنابراين عنوان اين آواز ميتوان سياچشم، رودخانه سياه و يا خم شدن سياه (خميده ناشي از غم و اندوه) معني كرد. و رابطه آن با آواز بدرستي معلوم نيست مضمون متن سياچمانه را معمولاً وصف طبيعت و غم و هجران و فراق تشكيل ميدهد سياچمانه داراي متن آزاد است. امروزه در مراسم خاصي اجرا نميشود و ميتواند در شرايط گوناگوني اجرا گردد. در مورد واژه سياچمانه و خواستگاه آن نظرات متفاوتي ارائه شده است. از جمله سياچمانه را جامه سياه معني كرده اند يعني پاره دوم آنرا جهمهن + ه نسبت فرض كردهاند. و همان معناي جامه را در زبان فارسي را از آن استنباط كردهاند. يكي از خوانندگان قديمي اين نوا وجه تسميه سياچمانه را به اين آواز چنين نقل كردهاست : آنچنان كه روايت شده سياچمانه را اولين بار در حضور پيرشاليار كه به روايتي از مغان زرتشتي اورامان بوده است اجرا شده است و وي هنگام اجرا احتمالاً جامه سياه به تن داشته و يا دستار وي سياه رنگ بوده است. همچنين آن را آوازي در وصف سياچشمان دانسته اند زيرا معناي سياچشم نيز ميدهد. احتمالاً سياچمانه را بتوان به معناي خم شدن، چنبر زدن، به دليل سوگواري معنا كرد. همچنان كه مراسن (چهمهر) چنين مفهومي را داراست. در لرستان مراسمي به نام چمر برگزارميشود كه مراسم آييني سوگواري است. ملودي كه با دهل و سرنا در اين مراسم نواخته ميشود چمرانه يا چمريانه ناميده ميشود. همجواري دو منطقه لرستان و اورامان و تشابه عنوان سياچمانه و چمر در تكرار واژه چم در هر دو با توجه به آنچه گفته شد احتمالاً ارتباط آنها را به هم قوت ميبخشد. با توجه به لحن اندوهگين و خصوصيات ملودي آواز سياچمانه و تقدس آن در نزد مردم اورامان اين آواز را احتمالاً مرتبط با مراسم آييني مذهبي ميكند كه به تدريج فراموش شده است.

تاريخ سياچمانه

زبان هورامي با قدمتي به قدمت زرتشت و اوستا در تاريخ ايران ميباشد شاعر شهير كرد قانع ميفرمايد:

کتیبی زه رتوشت که ئه وستایه

وه ک باقی کتیب خه لا تی خوایه

به زمان هه ورامی هاته سه ر به شه ر

یانی ها ی زه رتوشت بو به پیغه مبه ر

1- چنان كه از اشعار قانع برميآيد زبان اوليه اوستا هوراماني است. و مغان زرتشتي اوستا را با صداي زيباي هورامي ديروز كه شايد همان اورامن باشد قرائت كردهاند. و امروز موسيقي هورامان با ملوديهاي افسرده و حزينش راز هزاران سال اندوه را درون خود دارد رازي كه از دياري كهن سرزمين باستاني به نام اورامان و ملتي رنج ديده و زحمت كش به نام اورامي(هورامي) سخن ميگويد. سياچمانه هورامان را بايد همانند تاريخ قديمي و باستاني در ريشه و فرهنگ و هنر غني كرد نگاه كرد. ريشه و تمدني چهار هزار ساله كه ميتواند هنر باستاني و غني را به تمام جهان بنماياند و هنر اين ملت را به حال و آينده نشان بدهد همچنان كه گفته شد سياچمانه در ريتم به شيوه هوره ميباشد. طبق تاريخ زماني كه خسرو پرويز ساساني به منطقه اورامان آمده است باربد رامشگر و خواننده آن عصر آوازي را كه با خصوصيات اين منطقه سازگاري داشته خوانده كه اورامن نام آن آهنگ بوده است و سياچمانه امروزي را يادگار آن آواز ميدانند . وگويند كه سياچمانه 3740 سال پيش براي ستايش و راز و نياز با زرتشت پيامبر تولد و جان گرفته، بعد از 2320 بار خواندن و زنده كردن در زير بادي سياه گم شده است. سياچمانه كه توسط يوسف ياسكه مشهور گرد و غبار روي آن پاك شده و همانند يك گوشواره طلايي بر گوش تاريخ گوشآويز كردهاست. اين پيشينه موسيقاي اهورايي بعد از يوسف ياسكه هنرمندان اورامي بخصوص عثمان هورامي آنرا مجدداً زنده و همانند يك باغبان از اين باغ رنگين محافظت نموده و ميوههاي شيرين آنرا چيده است . سياچمانه بدون اغراق دلنشينترين آواز هورامي و شايد كردي است. از چند جنبه ميتوان اين آواز را موشكافي و آناليز كرد. زيرا بايد سياچمانه را واقعاً احساس كرد تا بتوان درباره آن مطلبي گفته يا نوشته شود.

مشخصات سياچمانه

1- عناوين متفاوت آوازها در منطقه كردستان و مفاهيم سياچمانه، درهيي، گوشي، وردهبزم، اختصاص به موسيقي اورامان دارند. موسيقي اورامان مطلقاً آوازي است برعكس ديگر مناطق. اجراي ساز يا ملوديك در همراه آواز يا اجراي سازي به تنهايي و بدون آواز رايج است. ملوديهاي رايج در موسيقي هورامان هر يك به مراسم و شرايط خاص تعلق دارند. مفاهيم متفاوت آوازها علاوه بر اينكه تعلق آنها را به مراسم و شرايط مختلف نشان ميدهد گوياي مدرن بودن موسيقي هورامان ميباشد. اين مفاهيم به اين قرارند: سياچمانه درهيي، شيخانه، گوشي،وردهبزم و دلنشينترين آواز هورامي سياچمانه مثل ديگر فرمها از اشعاري فولكلوريك مايه ميگيرند ولي برخلاف حيران و لاوك مفاهيم كوتاه و مقطع دارند. هر بيت شعر مستقلاً مفهوم واحدي دارد از ويژگيهاي سياچمانه كشش صدا و تراكم امواج صوتي در حنجره و امتداد آن است كه ميتوان آنرا نشانه روح استقامت و پايداري و تداوم در برابر جلوههاي سخت زندگي در كوهستان زيباي منطقه اورامان دانست.

2- از اينكه هنرمندان هورامي كه سياچمانه خواندهاند اغلب سوادي چه آكادميك و چه سنتي نداشتهاند و شايد در حد خواندن و نوشتن عادي در مكتبخانههاي قديمي. ولي آنها طبق غريزه خداداي خود مانند زنبور عسلي كه از شهد بهترين گلها براي توليد عسل مرغوب استفاده ميكنند اغلب بهترين اشعار شاعران مشهور كرد مانند مولوي، بيساراني، صيدي، ميرزا عبدالقادر پاوه يي استفاده كردهاند چه خود به طور خدادادي اشعاري با مضمونهاي اجتماعي و ديني و مرثيهاي سروده و خواندهاند و سياچمانه را هر چه بهتر و بهتر دلنشينتر كردهاند

3- شايد زير و بم يكي از مهمترين خصوصيات آن باشد بطوريكه هر صدايي و هر هنرمند آواز خواني نميتواند سياچمانه را بخواند زيرا هم نفس و هم قدرت حنجره و تمرين مداوم و مسلط بودن بر آهنگها را در حد زيادي ميطلبد و هم اينكه سياچمانه همانند جادهاي صاف و هموار است كه در آن خم و پيچ وجو ندارد. زيرا وجود خم و پيچ و بريدگي و قطع شدن در اين آواز آنرا ناموزون ميكند.بايد هنرمند سياچمانه خوان بداند كه در كجا صدا را بم و در كجا زير و در كجا آنرا قطع ميكند

4- و ازخصوصيات ديگر سياچمانه آن است كه بدون موسيقي چه جديد و چه قديم خوانده ميشود و مكان و جايي براي آن نيست. هنرمند بايد خود هم خواننده و هم نوازنده باشد يعني صداي طبيعي هنرمند كامل كننده آواز است.اين بدان معني نيست كه سياچمانه قواعد موسيقي امروزي را ندارد. به گفته كارشناسان امروزي سياچمانه نتها و دستورات موسيقي را به بهترين وجه رعايت نموده و خواننده چه بصورت سنتي و حرفهاي آنها را ياد گرفته و رعايت ميكند بعضي وقتها صداي كبك يا صداي بلبل يا ني و شمشال سنتي كه بصورت طبيعي با سياچمانه همخواني دارند به همراه صداي خواننده ضبط و پخش ميشود كه جذابيت ديگري به سياچمانه ميدهد بخصوص صداي كبك كه موسيقي طبيعي و خدادادي كوهستانهاي هورامان است.

5- از خصوصيات ديگر سياچمانه آن است كه يك هنرمند ميتواند آنرا به تنهايي اجرا و بخواند يا اينكه با هنرمندان ديگري كه اغلب دو نفر هركدام يك بيت يا يك مصرع را بخواند كه اين جذابيت و دلنوازي ديگري به سياچمانه ميدهد به خصوص گاهي سوز دل كه از دل هنرمندان بيرون ميآيد و به دل مينشيند باعث گيرايي و جذابيت آواز ميشود. هركدام از هنرمندان بصورت جداگانه مانند دو رقيب يا دو جنگجوي مسلح هنر خود را در عين دوست بودن و مهر و محبت ورزيدن به همديگر جهت پربار كردن بهتر كردن سياچمانه به رخ همديگر ميكشند و حتي حالت غالب و مغلوب به خود ميگيرند و بعضي وقتها در اين بين غالبي وجود دارد. بايد هنرمندان دايره محفوظات شعري قوي داشته باشند تا بتوانند با هم سياچمانه را بخوانند و هر كدام يك مصرع از شعر را بخواند و حتي اگر يك هنرمند يك مصرع را خواند خواننده بعدي اگر مصرع تكميل كننده بيت را ندانست بايد خود قريحه شاعري داشته باشد تا مصرع را تكميل كند و بيت را بسرايد تا در آواز وقفهاي ايجاد نشود. در ضمن هنرمندي كه سياچمانه ميخواند بايد به بهترين وجه هم خواننده وردهبزم و حتي چپله باشد زيرا در سياچمانه از ريتم وردهبزم استفاده ميشود.

6- در اشعار فولكلور كه دهان به دهان و سينه به سينه از هنرمندان قديمي به هنرمندان جديد رسيده اسامي اماكن تاريخي، كوهها، درهها، گلها ودرختان و مكانهاي كردستان و اورامان و اسامي جانوران خوانده ميشود و اين اسامي در سينه تاريخ محفوظ و اسامي قديمي به همان صورت اصل به لهجه اورامي بدون تغيير باقي خواهند ماند حتي بعضي اوقات اسامي بعضي از اشخاص مانند بگزادگان، روحانيون ومشايخ طريقت و خوانين و شكارچيان مشهور و ادبا و علما و اشخاص نامور و ضربالمثلهاي مشهور در سياچمانه خوانده ميشوند پس سياچمانه باعث محفوظ بودن زبان هورامي شده زيرا اشعار ناب و كلمات هورامي در آنها استفاده شده است.

7- يك آهنگ سياچمانه كه در هورامي به آن (بزم) و يك مصرع كه به آن (كلمه) گفته ميشود بعضي اوقات در يك مصرع يك سياچمانه يك آهنگ و در مصرع ديگر يك آهنگ حوانده ميشود اما همان دو آهنگ يك بزم را تشكيل ميدهند كه اين از خصوصيات مهم سياچمانه اورامي است. اگر دو هنرمندآن را بخوانند بهتر ميتوان اين خصوصيات را درك كرد.

8- از ديگر خصوصيات آوازهاي هورامي آن است كه در همه جا خوانده ميشوند به قول شاعر:

هه ر وه ختی ئاما سوزی گورانی

نه چول مه په رسو نه ئاوه دانی

در كوه و دشت و در خانه و در عروسي و عزا و چه در مكانهاي مختلف اما طبق روال عرف و مربوط به آن مجلس خوانده ميشوند حتي كساني كه خود تنها هستند سياچمانه را بهترين رفع كننده غم و اندوه دانستهاند لازم به ذكر است كه هنرمندان اورامان در هيچ كلاسي به صورت عملي و رسمي شركت نكرده يا اينكه استادي به صورت امروزي و كلاس موسيقي و آواز مدرن و برنامه مشخص و زمانبندي شدهاي نداشتهاند تنها به صورت سنتي و بخاطر علاقه و استعداد خدادادي كه داشتهاند و به بهترين وجه كه مورد رضايت مردم اورامان و هنرمندان اين خطه باشد اين آهنگها را خواندهاند.

9- سياچمانه بصورت تند و كند يا همان (سريع)و(خاو) خوانده ميشود وتماماً در اواخر هر مصرع از آن لفظ ليل (كنا ليل- تخوا ليل- آخ ليل- تخوا آخ ليل- گيانهكهم ليل و...) بصورت كشيده و مرتب تكرار ميشود كه پايان دهنده هر مصرع است.شاعر شهير كرد گوران در اشعار مشهور خود در مورد سياچمانه و هورامان ميگويد:

ئه شقی سه ره ری ئیواره ی کانی

به ر ئه دا ته چه م کلپه ی گورانی

روژ ئاوا ئه بی چه م تاریک دایه

ده نگی کنا له یل هه ر دوایی نایه

مانگ به تریفه ی ناودی ئه کا که یل

هیشتا هه ر گه رمه ناله ی کنا له یل

سیاچه مانه سیاچه مانه

به هه شتی ئه شقه ئه و هه ورامانه

سیاچه مانه سیاچه مانه

هه ورامان جیگا ی سیاچه مانه

لفظ كناليل همان سياچمانه است كه گوران جايگاه آنرا هورامان دانسته و آنرا ستوده است.

10- هر چند كه در سياچمانه هر بيت يك مثنوي جداگانه است اما گاهي اوقات يك بزم سياچمانه از اول تا آخر آن يك داستان را هنرمند در نظر گرفته و اشعار پشت سرهم به رديف خوانده و داستان را تكميل ميكنند. مانند داستان شكار (داستان شكار و صياد) يا (داستان عقاب و بزكوهي).

انواع سياچمانه

سياچمانه بيشتر به دو گونه شيخانه(عارفانه) و شاد (شيتانه) كه هر كدام به قسمتهاي مختلف تقسيم ميشوند. اما آوازهاي ديگري كه به آنها در لفظ عام سياچمانه گفته ميشود در اصل سياچمانه نيستند، وردهبزم يا گوشي يا بزم خاو يا چپله و غيره به آنها گفته ميشود. مثلاً آواز عروس آوردن كه بنام (باده باده) و سياچمانه شادي (بزم و گيلاي) كه آوازش نوعي خواندن مردمي است براي استقبال از شادي. سياچمانه چهمهرهيي و شيون وزاري كه مردم را براي شيون و زاري كردن دعوت ميكند(مانند قور پيوان) . سياچمانه ديگر سحري است كه اين نوع هم آوازي بخصوص دارد و مردم را از خواب بيدار ميكند و آگاه كردن و خبردار كردن مردم و دعوت كردن آنها براي كار و تلاش، در فصلهاي مختلف سياچمانههاي آمدن بهار، سياچمانه شروع كردن جنگ، سياچمانه خورشيد و ماهگرفتگي از اين قرارند. اما امروز اغلب اين آوازها بصورت وردهبزاجرا مي‌شوند.

سياچمانه شادي همچنان كه از اسم آن در وصف خط و خال و زلف يار و بصورت عاشقانه و اوصاف يار خوانده ميشود هر چند كه با اين وجه از دايره ادب خارج نميشود. بصورتي كه بهترين مضامين و اشعار عاشقانه چه از شعراي مشهور كرد و چه از خود هنرمند خوانده ميشوند. نمونه سياچمانه شاد مانند عرعرگيان، مينا وي و...

سياچمانه شيخانه آوازي براي مجالسي عرفاني است. ميدانيم كه در تمام اديان بخصوص دين مبين اسلام عرفا و علماي مشهوري وجود داشته ودارند كه همانند چراغي راهنمايي آدميان در ظلمات جهان بودهاند و اين جهان هيچوقت از آن ابرار خالي نخواهد شدو هنرمندان بصورتهاي مختلف چه نقاش و چه خطاط و چه نويسندگان و شعرا آنها را ستايش كردهاند و در اين بين هنرمندان اورامي با آوازهاي شيخانه اولياي الهي و شيوخ طريقت نقشبندي و قادري را كه در منطقه بيشترين پيرو را دارند مدح و ستايش ميكنند. و اين نوع سياچمانهها يك نوع راز و نياز و دعا به درگاه الهي هستند. دراويش در تكايا و خانقاهها به خواندن چنين سياچمانههايي تبحر كامل دارند و در مواقع خاص بخصوص در ماه مولود حضرت رسول (ص)، در ماه رمضان و اعياد ديني و اسلامي، و سنتهاي محلي اين سياچمانه را ميخوانند.مانند سياچمانه گل علي ليل، لاوه لاوه، نازار گيان و... اين سياچمانه ها به صورتهاي تندو كند (سريع) و (خاو) خوانده ميشوند و ريتمها و طنين نوع موسيقي كه در آنها بكار ميرود مختلف است.

سياچمانه درهيي اين سياچمانه هم مخلوطي است از سياچمانههاي حزين و اشعار اين سياچمانه اغلب در مورد غم وغمباري و انواع شكارهايي كه در منطقه انجام ميگيرند مانند كهلهههرز (شكار بز كوهي در اواخر پاييز و اوايل زمستان). اين آوازها اغلب به صورت داستان وار بيان ميشوند و گفتگو و مشاجره بين صياد و شكار موضوع اين داستانهاست و شكارچي به عاقبت خود بعد از شكار كمتر انديشيدهاست اين سياچمانه اغلب افراد مسن و دوستداران طبيعيت به آنها علاقهمندند. در اين زمان بيشتر اشعار مرحوم ميرزا محمود مستوفي(محزون) كه در مدح محمدرشيد بيگ لهوني و شكارگاه او سرودهاست را به صورت سياچمانه درهيي ميخوانند، سياچمانه درهيي بيشتر در فصل پاييز و برگريزان و فصل برداشت محصول خوانده ميشود.

خصوصيات سياچمانه درهيي آن است كه اغلب الفاظ و اسامي آنها همانند همديگر ميباشند تنها هنرمندان خبره ميتوانند آنها را از همديگر جدا و بصورت صحيح بخوانند مانندكاكة هةؤ- ديدَة ديدَة – خؤالَة دادَ و ...

اسامي سياچمانهها

دقيقاً نميتوان گفت كه نام سياچمانهها را چگونه انتخاب كردهاند بعضي وقتها كساني كه يك آهنگ را براي اولين بار خواندهاند يا آنرا بيشتر و بهتر خواندهاند سياچمانه را به نام آنها نامگذاري كردهاند مانند بزم كاك قادر ، بزم لالو خداكرم، بز رشه غلام، بزم قاله مراد، يا اينكه از كلماتي كه بيشتر در آن آوازها بكار رفته و هنرمندان مشهور بيشتر آن كلمات را بكار بردهاند اسم آنها انتخاب شدهاند. مانند سياچمانه كژلآي، مينا داد، و يا اينكه اشعاري كه در اوايل آواز بكار ميروند و هنرمندان مشهور مانند عثمان هورامي آنها را يا طبق عادت يا اينكه بيشتر با مضمون سياجمانه ارتباط دارند يا از هنرمندان قبل از خود ياد گرفتهاند يا اسامي مكانها و هوارهاي مشهور هورامان در ابيات آنها استفاده شده انتخاب شدهاند مانند سياچمانه (بدَية ثيَض ثيَضاو رِاو هةزاراني). بعضي وقتها نام سياچمانه از نام گلها و درختهاي مشهور گرفته شده است مانند سياچمانه هميشه وهار، سياچمانه عرعر.

اسامي چند تن از سياچمانه خوانان مشهور هورامان

هنرمندان كرد همواره نقش سترگي در حفظ و ارتقاي فرهنگ كردستان ايفا نمودهاند و در آن ميان هنرمندان خطهي خرم و زيباي اورامان جايگاه ويژهاي را به خود اختصاص دادهاند و در بسياري از مقاطع تاريخي طلايهدار فرهنگ و هنر كردستان و اورامان بودهاند. در طول تاريخ اورامان خوانندگان مشهور زيادي در حافظه تاريخ آمده و رفتهاند كه سياچمانه يا وردهبزم يا هر دو را خوانده اند اما كساني كه نواي سياچمانه را خواندهاند به نسبت كمتر بودهاند. افرادي كه در صده اخير اين نوا را خواندهاند مانند احمد مشهور به (ئهحمهدو نازاري)، مام حيدر، علي نوسودي، محمد جعفر نودشهاي، علي گلپي، كريم دارياني، قادر نادري،‌ محمد عبدالمجيد، محمد حسين كيمنهاي، جميل احمدي(نوسودي)، شفيع كيمنهاي، و استاد مشهور هورامان عثمان خالدي (كيمنهاي مشهور به هورامي)،نميتوان در مورد آوازهاي اورامي و اورامان و سياچمانه سخن گفته يا نوشته شود اما خدمتي را كه كاك عثمان در طول نيم قرن به سيا چمانه و به هورامان كردهاست را فراموش كرد. معدود هنرمنداني بوده و هستند كه هم سياچمانه و هم وردهبزم وهم شيخانه و چپله و غيره را به خوبي بخوانند اما كاك عثمان هم استاد منحصر به فرد سياچمانه به انواع مختلف آن چه شيخانه چه درهيي چه وردهبزم و چپله بوده وحتي هوره را به خوبي خوانده است . و به بقه شهل (كبك خوشآهنگ) هورامان مشهور گرديده است.ايشان يكهتاز آوازهاي محلي هورامان است بسياري را اعتقاد بر آن است كه سالها ببايد تا مادر گيتي هنرمند ديگري همچون او بزايد . صداي دلنشين او در اعماق وجود هر اوراي زباني جاي داردو عبارات و كلمات او ورد زبان هر زن و مرد هورامي است صداي ايشان جذابيت خاصي دارد. در زير و بم كردن صدا استاد است. در انتخاب اشعار نغز و تعابير فولكلور اصيل و مناسب استفاده نموده هرچند كه ايشان بيسوادند اما از ابيات شاعران تراز اول كردستان و اورامان در آوازهايش بهره ميگيرد وانواع سياچمانهها را كه از استادان قديم بياد دارد و چه خود ساخته را در نوارهاي ماندگاري ضبط و پخش نمودهاست.بعلت تنوع و فراواني شايد نتوان آماري از آوازهاي ايشان بدرستي بيان كرد. در آوازهايش عشق به وطن زيبايي و نيكي به مردم را ستوده است. اما مدتي صداي ايشان خاموش است و مردم هورامان در آرزوي صداي ايشان در رنج هستند وجود ايشان و ساير هنرمندان عزيز هورامان بهترين استاد براي جواناني است كه سياچمانه ميخوانند.متاسفانه گذر زمان روي موسيقي همه اقوام تاثير داشته است.امروزه جوانان اورامي با آن شور و هيجان پيشين به موسيقي اصيل اورامي گوش نمي‌دهند و وابستگي جوانان اورامان به موسيقي اورامي خيلي كم شده و اغلب به موسيقي‌هاي جاز،پاپ،راك و عربي و تركي و هندي و... علاقه نشان مي‌دهند و متأسفانه از آهنگ‌هاي اصيل اورامان غافل مانده و به موسيقي‌هاي بيگانه كه هيچ گونه جذابيت و سنخيت با هورامان و هورامانيان ندارد گوش فرا داده و آن را ياد مي‌گيرند كه اين امر در اين اواخر به حد بالايي مشهود است و با اين عمل يادگار كهن اوستايي را به فراموشي مي‌سپارند، حتي گاهي از جوانان اين مرزو بوم ميشنويم كه ميگويند اصلاً سياچمانه چه ميگويد ما علاقهاي به آن نداريم. و يا آن را به تمسخر ميگيرند. واقعاً مايه تعجب است كسي كه شعر مولوي و بيساراني و ساير شعرا آن هم با زبان مادري و با آهنگ اهورايي را ناديده ميگيرد اين مايه تاسف و اندوه است .باعث تعجب است انسانهاي تحصيل كرده‌اي نيز در اين بين ديده مي‌شوند كه اين طرز فكر را داشته و به فرهنگ بومي خود بي توجه و علاقه‌اي ندارند.

اميدوارم با اتكا به خداوند قادر متعال با همت وتلاش نگهبان سنتهاي خود و نياكانمان باشيم.سياچمانه كه از درد و رنج ملتي و سرزميني كه داراي تمدني با ارزش و تاريخي با فرهنگ غني و آداب و رسوم ويژه، زيبا و وصف شدني سخن ميگويد خود گوياي حقيقتي است كه ميخواهند آنرا ناديده بگيرند اما باوجود هزاران سال نه سياچمانه اورامان بلكه خود اورامان نيز زنده است و با تمدنش پايدار خواهد ماند و ما هر چه از هورامان و موسيقياش و از داشتهاي آن بنويسيم و بگوييم كم گفتهايم. و هرچه از اورامان و موسيقي آن بنويسيم همچون نگرش يك دلداده به دلدار است و چنين گفتاري را پايان پذير نيست. اميدوارم موسيقي هورامان بخصوص سياچمانه را كه چندين سال است معرف هورامان بوده و هست را صحيح و سالم پاس داريم و تحويل آيندگان نماييم. ا زخداوند تبارك و تعالي سربلندي و سعادت را براي تمام مردم اورامان و مسئولين محترم خواستارم. انشاءالله در پيشبرد و اهداف و. باز شناسي و توليد دوباره و سنن و آداب و رسوم ايراني و تقويت فرهنگ و هنر منطقه هورامان هر چه بيشتر تلاش و جديت نمائيم.

با تقديم احترام / سيروس عزيزي

منابع و مآخذ

1- مجله اصحاب انقلاب، سال 71

2- كتاب جغرافياي تاريخي و تاريخ مفصل كرمانشاهان، تأليف محمدعلي سلطاني

3- ديوان گوران به كردي

4- ديوان قانع به كردي

5- اورامان- عباس كمندي

6- فصلنامه فرهنگ كردستان

7- فصلنامه زريبار

8- طوظاري رامان- شماره 44-45

9- مطالب ديگر

باتشکر از وب انجمن موسیقی پاوه

http://shmshal.blogfa.com

سیاچمانه هورامی / سیروس عزیزی ـ پاوه

مطالب مشابه :

تاريخ ادبيات جهان

پاسخ خود آزمايي هاي تاريخ ادبيات 1 سال دوم علوم انسانی

پاسخ خود آزمايي هاي تاريخ ادبيات ايران و جهان 1

مقاله کنترل و ارزيابی استراتژيک و عملياتی ... control

آموزش گزارش نویسی

" ری را " در اشعار سید علی صالحی کیست؟

آموزش گزارش نویسی

سیاچمانه هورامی / سیروس عزیزی ـ پاوه