وجه تسمیه انجمن ادبی فانی قروه درجزین

تهیه و تنظیم : بهمرام بهرامی رشید

نوشتة حاضر به قلم آقاي پرويز محمدي نويسنده و شاعر ارجمند اهل قروة درجزين ( درگزين ) مي باشد كه سالياني چند است در كشور مسلمان بوسني سكونت دارد . عنوان اصلي مقاله « بيا با هم در باغهاي شعر نصرالله‏خان فاني قدم بزنيم » است كه با اندكي تلخيص و ويرايش تقديم مي‏گردد :

قبل از آغاز سخن ، سپاس فراوان خود را نسبت به عالم فرهيخته جناب آقاي نامدار گاميشلوئي فرزند مرحوم حاج عباس نامدار كه در سال 1376 ديوان ارزشمند نصرالله‏خان فاني را به بنده دادند ابراز نموده و به روح پاك مرحوم دكتر علي كمالي ، استادم و يكي از عزيزترين ياورانم كه يك عمر در جمع آوري آثار بزرگان منطقة همدان ، ساوه و اراك كوشيد ، اداي احترام مي كنم ؛ همو كه براي اولين بار ، در سال 1362 اشعاري از مرحوم نصرالله خان فاني را در مجلة وارليق منتشر نمود .

" دَرگَزين را همچو دُرّي بر گُزين "

سال 1276 هجري شمسي يعني حدود 111 سال پيش ، "درجزين" ( درگزين ) ، هنوز گستردگي و آباداني سابق خود را داشت و در هر گوشه اش ناموري ظهور مي نمود . از دير باز اين منطقه را مقدس شمرده و ديار هفت‏بابا يا هفت‏آبا ( يئددي بابا/آبا يوردو ) مي‏خواندنش . علم و دانش و معرفت و دين و عرفان ، حداقل هزار سال ، در اين منطقه ، جوشان بوده است . مردم در مساجد به عبادت مي پرداختند و هم در مدرسه مي آموختند و هم در كوچه و در صحرا ، از مادران و پدران و قصه گويان و " آشيق"هاي ساز به دست . و هم در تكيه و خانقاه ، دل را از كينه ها مي شستند و جام دل را با شراب حق تعالي لبريز مي نمودند . براي همين هنوز نام برخي از روستاها بيانگر وجود مكانهايي از اين دست است : روستائي كه نامش "تكيه" است در نزديك روستاي "نوار" ، و يا روستاي "خانقاه" در نزديك "مقصودآباد" . و زيارتگاه هاي متعدد در منطقة "درگزين" ، حكايت از اين دارند كه مردم اين منطقه ، دل در گرو عشق الهي داشته اند و رسم تعزيه خواني و نوحه سرائي و ارادات به ائمه ، نشان از وجود ريشه هاي اعتقادي خاص در اين منطقه دارد . خرقه مولا علي (ع) تا اين اواخر در روستاي "شَوَند" نگهداري مي شد ، روستايي كه بزرگان بسياري از آن برخاسته اند از جمله بزرگترين عارف اعصار در عرفان عملي و معلم و مربي بي بديل اخلاق " آخوند ملاحسينقلي شَوَندي درجزيني و ... .
وجود روستاهائي چون "بابانظر" و "بابا خنجر" و .. در "سردرود" نيز حكايت از اين دارند كه اين مكانها زماني عارفي و بابائي را در خويش داشته اند . و روستاي "اومان" (يا "ايمان" و يا "عمان" ) در شمال "قروه درگزين" ، يكي از مراكز پرورش عاشقان الله و عاشقان رسول الله و عاشقان مولا (ع) بوده است و هنوز هم از اين روستا عارفاني بر مي خيزند .
درگزين كه به قول "اوليا چَلَبي" ( سفر نامه نويس تركيه اي در زمان امپراتوري عثماني ) در حدود 360 سال پيش داراي پنج مدرسه يعني پنج دانشكده بوده است كه در آن علوم مختلف تدريس مي شده است و مردم آنجا اهل علم رياضي و نجوم بوده اند و فقيري در آنجا يافت نمي شده است ، بستري بوده است براي تولد و پرورش يافتن انسانهاي بزرگ .
"نصرالله‏خان اصلاني كاهاردي" متخلص به "فانيْ " يكي از اين بزرگان نابغه اي است كه در حدود 111 سال پيش در روستاي كوچك "كهارد" تولد يافت . پدر وي "علي‏خان اصلاني" ( از اعقاب "حاج‏امير اصلان‏خان" ) از امرا و بزرگان و در مقام فرماندار ولايتي بوده است . روستاي "كهارد" در مسير جادة قروه درجزین ـ همدان قرار دارد .
"نصرالله خان" به گفته خودش ، در چهار سالگي ، پدرش را از دست داده و در روستاي خودش سواد مي آموزد . او در مجسمه سازي و نقاشي و شعر تركي و فارسي و نيز در نوحه‏سرايي استعداد نيكوئي داشته است و به قول خودش ، همه اينها را بي واسطة استاد آموخته بوده است .
"نصرالله خان فاني" با آنكه از طبقه اشراف و ملاكين بوده اما روح حساس و بلند او فارغ از منافع و مقتضيات طبقاتي و نگران سرشت و سرنوشت طبقات محروم اجتماع بوده است . انديشه هاي نو براي او ارزشمند و جذاب بوده و تلاطمات سياسي و اجتماعي دوران خود را تعقيب مي نموده است . "نصرالله خان فاني" در دوره مشروطيت در دوران جواني خويش و در دوره كوتاه زندگي اش چهار پادشاه را درك كرده بوده است .

دو نمونه از اشعار تركي مرحوم "فاني " :

آچولدئ چؤللَردَه چيچَك

نوباهار اوْلدئ آچوْلدي گَنَه چؤللَردَه چيچَك
هابولوت سَسلَه دئ اوَّلدَه منيمدور گؤبَه لَك
حاجي‏لئيلَكلريموز چيْخديْلا پروازَه تامام
قيْرجانا- قيْرجانا يان ـ يان يئرييوْر قاز ، اؤردَه‏ك
قازالاقلار هَرَه بير يئردَه سالوبلار لانا
ساغساغان قويروغونا باغلاديْ بيرجَه دؤگَجَك
گؤر سيْغيْرچين چَكوري شاخ ـ ي صينوبردَه نَوا
قاشلارون وَسمَه‏لييوب كَكليگ ، ايدوب ياخشيْ بَزَك
اوْت بيتوب چؤلدَه ، چمنلَردَه اوْلوب چيشمَه روان
چيْخدي اوْ نازلو ناخورچي گَنَه اَلدَه دَگَنَگ
كَند ديلبرلَري چيْخدي قيْشيْن آستدان شادان
ووردولار ناز ايلَه نازيك كمَرَه ييْرتيق اَتَك
بيريسئ قلبيرئ گؤتدي چؤلَه گيتدئ اوْدونا
بيريسي چَمرَلَه‏نوب ايْسلادي ايويندَه تَزَك
جمع ايدوب كؤلفتيني كَرمَه‏ني سَردئ گونئييَه
بيريسي دامدا سَروب چوْخلو قئييخ گؤزلوري تَك
بيريسئ يوْخدو بيزووچي يايوْري چؤلدَه بيزوو
بيريسئ يوْخدو ساغونچي ساغوْري كندي اينَك
بيرئ خامَه اگيرور گوندَه آلوْر ايككي شاهي
بيرئ يوْرقان سَرييور گوندَه يئيَه‏ر بيرجَه چؤرَك
بيرئ ايگ اَلدَه دگيرمانا داغارجوخ دالدا
بيرئ ايپ بئلدَه كؤلؤنگ اَلدَه و دالوندا وَرَه‏ك
بيريسئ دامدا گونئيدَه يامورو پالتارونو
بيريسئ ليفتَه‏سينئ بيتليرئ يانوندا كؤپَك
بيرئ آسموْش قازانو شام ايچو يونجا پيشيرور
بيرئ ياتموْش يوْخودا بلكَه گؤرَه تاززَه چؤرَك
بيريسئ آجدو ز بس ايرتَه‏ليدَن كرمَه ياپوپ
بيريسئ توْخدو ياتوب ، بس كي يئيوب دادلو كؤتَك
ايشيدوبلَر كئ ايياق‏قابي وار عالمدَه ولي
اؤزينو گؤرمييوب آديْني قوْيوبلار چؤستَك
بيريسئ داغليْيوب و باغلوْري داب باني چاتون
بيريسئ زينت ايچون باشَه سالوْر كؤهنَه لَچَك
بيرئ وورموش اَري سيْنميش باشيْ قانيْ تؤكولور
قوْيوب اوْ تالوقا شئيطان تورودان بير كؤلچَك
جمع اوْلوب قازياغي دَرماغا گيدوللَر قيزلَر
هَرَه‏سئ بير ـ بير ايلَه ائيليري بير نوع هَنَك
بيرئ اوْينار بيرئ ييرلَر بيريسئ مئللاق اوچار
اوستوخانلار قيْزار اوْل دَم كئ چالوللار كله نَك
. . . . .

قسمتي از رجز حضرت‏حسين عليه‏السلام به صورت مخمس ، سروده مرحوم « فاني» كه در منطقه قروه درگزين بسيار مشهور است :

آيا تانومورسيز مني ؟

محبوب ـ ي دل ـ ي حضرت ـ ي خيرُالبَشَرَم من
حئيدر آتا ، زهرا آنا ، والا گؤهَرَم من
بير كؤوكبم و تابش ـ ي ايككي قمَرَم من
شهزادَه‏يَه‏م و شه‏منش و شه‏سيَرَم من
من بير گؤهرَم ، ايككي گؤهردَن اوْلا موشتَق

آيا تانومورسيز منئ ؟! دارا ـ ي زامانم
بو كالبود ـ ي هستي‏يَه من جوهر ـ ي جانم
من باعث ـ ي ايجادم و من قلب ـ ي جاهانم
من مَشي ـ ي قضا و قَدَرَه حؤكم ـ ي روانم
اكسير ـ ي حايات ايچرَه منَم قووَه ـ ي زئيبَق

آفاقا ، هوا و كورَه‏يَه ، ظولمت و نورَه
جئنَّه پري‏يَه ، دامَه ، دَدَه ، وَحش و طويورَه
انسَه ، مَلَكه ، بَحرَه ، بَرَه ، دوزخ و حورَه
ارواح‏ ايلَه اجسامَه و بَطن ايلَه ظوهورَه
لاهوتَه و ناسوتَه منَم حوججَت ـ ي بَر حق

"حئيدر"دير آتام ، نور آنام "فاطمه" ذوالنّور
من‏دَه بو ايكي نوردانام "نورٌ علي نور"
مستور اوْلا بو نور جهان ظولمَتَه مستور
آفاق بو نور ايلَه اوْلوب روشن و معمور
افلاك ، بو نور ايلَه تاپوپ زينت و رونق

اکنون نمونه ای از شعر نصرالله خان فانی در مورد درگزین

فضای درگزین از خرمی چون باغ رضوانش

زنزهت می توان خواندن عروس ملک ایرانش

گوارا آبهای او چه رود آب و چه کاریزش

موافق دان هوای او چه فروردین چه آبانش

مسطح ملک هموارتر از سینه خوبان

براطرافش مسلسل کوهها چون زلف خوبانش

به هر سمتش بود رودی بسان کوثر و زمزم

که مسقط کوه همدان و منبع کوه خرقانش

برادرلر دو کوهی بس سطبر افتاده در سرقش

به غربش کوه تخت و در دنبال کوه خمایگانش

شمالش شاه بلاغی در بهاران کوه سرتاسر

چمن یابی و گل بینی طبیعی در گلستانش

رمه اندر رمه بینی به صحرا خیل آهویش

نوا اندر نوا یابی به از کبک خندانش

هم از ریواس شیرینش که از آن کوهسار آید

نی اسکنجبین بینی کودست قدرت بوده دهقانش

یقینی دارم بر شهان مادها پاتخت ییلاقی

بُدی در ملک عین آباد و ان خرم کُهستانش

در باره اشعار نصرالله خان فانی از دید گاه شعر شناسی بنده چیری نمی توانم بنویسم.انشالله ادبا و شعر شناسان در آینده اشعار این شاعر دلسوخته را مورد نقد وبررسی قرار دهند.
اما در میان اشعار ترکی و فارسی او مسایل مهم تاریخی و اجتمائی و فرهنگی و اجتمائی ،نهفته است.که برای منطقه ما شناخت آنها وبررسی آنها می تواند مفید و موثر باشد. اکنون ادامه قسمتی از شعر فانی در رابطه با درگزین..

کنون هم بعضی آثار عتیقش می شود پیدا
اگر از رسم اطلال و دمن گردند جویانش
به کوه پیله جین ماریست معروف است قیرخ خویروخ
سرش به زیر سنگ و چندی از دمها نمایانش
به سمت غرب افتاده یک چاهی زیارتگاه
غریب الشکل و سرقش چشمه ئی چون آب حیوانش
در ایام بهار تخت خالی از صفا نبود
شکارش خوش خطو خال و خطر ناک است مارانش
دو اب معدنش درمان بهردردی به هر زخمی
یکی نزد رزن واندیگری جنب بکندانش
دهاتش جمله با نزهت ولی زان جمله زیباتر
شوند و عین آباد و و سمق و دیگر خمیگانش
نییر با فارسجین و درجزین و قروه و سوزن
نوار واصله و کاج و رزن سیراب و سایانش
محیط اصله صحرائی وسیع افتاده و ز هر سو
هزاران گله از آهو چرایان و خرامانش
بیا بر تپه کاهارد بنگر بیشه و رودش
به سان کهکشان پر سبز می بینی نمایانش
سراسر مردمانش با کمال و معرفت بینی
چه از اشیاخ دانا و چه از اطفال نادانش
جوانانش همه قابل بهر علم و هنر مایل
شیوخش جملگی کامل مودب روستایانش
شوند درجزین از عالم و عامی
سراسر جدی و با هوش و فعال است مردانش
گروهی خرقه پوشانند در عمان و رازینش
که کوش فقر و فخری می زند اصحاب عرفانش
هم از خوبان رازین پرده بر گیرند از عارض
به حسن صورتش بخشد دلوجرد و کمندانش
.......این شعر بسیار طویل می باشد و من بخش مهمی از آن را در اینجا نیاوردم.مسایل جالبی را در این شعر در رابطه با روستاهای قروه درجزین شاعر بیان می دارد. مثلا او عنوان می کند که درگزین ییلاق پادشاهان مادی بوده است. و می فرماید که در عین آباد آثار گذشتگان به دست می آید. در رابطه با عمان دمی گوید که در انجا خرقه پوشان و عرفا تربیت می شده اند.

انجمن ادبی قروه درجزین نیز به پاس احترام و بزرگداشت این شاعر ارجمند تخلص وی را به عنوان نام خود انتخاب کرد تا برای همیشه نام و یادش در خاطر مردم هنر پرور قروه درجزین ماندگار باشد.

روحش شاد و یادش گرامی باد.

وجه تسمیه انجمن ادبی فانی قروه درجزین

مطالب مشابه :

محتوای درس آزاد فارسی پایه ی هفتم و هشتم متوسطه اول

دانشگاه آزاد قروه به واحد مستقل ارتقاء یافت

پنجمین جام سنگنوردی سامان در قروه برگزار گردید

مشهد به سنندج مسير پيشنهادي اول ودوم 1395 كيلومتر ، مسير سوم1510 كيلومتر

" گذری بر انتخابات مجلس شورای اسلامی دوره ی نهم شهرستان های قروه و دهگلان "

وجه تسمیه انجمن ادبی فانی قروه درجزین

تعریف بورس

بروشور رشته ساختمان

آشنایی با زبان برنامه نویسی ++C

فراخوان اولین کنگره بین المللی شعر عاشورایی قروه کردستان