چگونه مي توان رعايت بهداشت مدرسه را در دانش آموزان تقويت كرد؟

هفته چهارم

هفته سوم

هفته دوم

هفته اول

18%

24%

22%

20%

ناخن بلند

13%

14%

18%

16%

نظافت شخصی

23%

27%

20%

25%

باقیمانده چاشت در جامیز

چگونه

·   ( ادات استفهام ) از چه نوع در چه وضع ?

توان

·  نیرو, قوت, زور, طاقت, قوه

رعایت

·  چرانیدن, به‌اموررعایاوکشوررسیدگی‌کردن

بهداشت

·  نیکونگه‌داشته‌شده, نگاهداری‌تندرستی

·  ( اسم ) نگاهداشتن تندرستی حفظ صحت حفظ الصحه .

مدرسه

·  جای درس خواندن, محل درس دادن, آموزشگاه, مدارس جمع

·  ( صفت ) 1 - آنکه علم بیاموزد . 2 - شاگردی دبیرستان 

دانش آموزان مدرسه راهنمایی توحید در سال تحصیلی ۱۳۹۲-۱۳۹۱، واقع در شهر مشهد ، کوی امیر المومنین

تقویت کردن

·  نیرومند کردن نیرو دادن قوه دادن

مشاهدات(شواهدیک):

در اول هر هفته مشاهده کردم که حدود ۲۰درصد از دانش آموزان ناخن بلند دارند این مشاهده در هر ماه صورت پذیرفته است.

در آخر هر هفته مشاهده می شود که ظاهر دانش آموزان بسیار کثیف شده است که در روز چهار شنبه توسط معاونین محترم تذکر داده می شود که در پایان هفته حتما به حماام بروند

هر روز در پایان کلاس ها مشاهده می شود که دانش آموزان کاغذ باطله ها را در زیر میز میریزند

در پایان هر زنگ تفریح مشاهده می شود که  دانش آموزان باقیمانده چاشت خود را در حیاط مدرسه میریزند

مدیریت آموزشگاه آقای حسینی  نظر خود را درباره نظافت و بهداشت دانش آموزان و آموزشگاه چنین می گویند:

عدم توجه واهمیت  لازم اولیاء در نوع تربیت فرزندانشان در مورد نظافت شخصی و عمومی در منزل که این خود باعث نوع رفتار در اجتماع می شود. با توجه به این که تربیت از خانواده آغاز می شود و اکثر آموزش های فردی و اجتماعی از خانواده آغاز می شود لذا نوع تربیت فرزندان و نوع آموزش و الگو بودن رفتاری خود فرزندان در منزل باعث شکل گیری شخصیت و رفتارهای آنان در آینده خواهد شد

دیگر این که آموزشگاه با داشتن 400دانش آموز  فقط یک مستخدم دارد که همان شخص نیزسرایدار می باشد و تمام کارها به عهده همین یک نفر است در صورتی که در سالهای گذشته برای هر 200 دانش آموز یک مستخدم در آموزشگاه مشغول به کار بوده است

اقای ابراهیمی سایدار و مستخدم آموزشگاه می گوید از روزی که من به عنوان سرایدار و مستخدم در مدرسه راهنمایی مشغول به کار شدم تنها بوده و هر چه به دانش آموزان تذکر دادم ولی آن ها رعایت نکردند و همچنین هرچه معاونین به دانش آموزان  تذکر می دهندکه نظافت را  در حیاط آموزشگاه ویا در کلاس  رعایت نمی کنند  ومن به تنهایی نمی توتنم 11 کلاس و حیاط نسبتا بزرگ را هر روز تمیز کنم

امیر حسن.....دانش آموز کلاس دوم در جواب سوال که چرا آشغال خوارکی خود را در حیاط می ریرد ؟ می گوید مدرسه مستخدم دارد و کار او چیست باید او زباله را جمع آوری کند.

مهدی....... دانش آموز کلاس دوم در جواب سوال که چرا ناخن بلند دارد؟ می گوید :یادم رفته که ناخن هایم را کوتاه کنم و روز بعد که مجددا از او سوال می شود دوباره همان جواب را تکرار می کند

عارف ........... دانش آموز کلاس سوم در جواب سوال که چرا باقیمانده چاشت خود را در جامیز می گذاری ؟ می گوید اگر باقیمانده نان و پنیر خود را به خانه ببرم مادرم دعوایم می کند . و در جواب سوال که چرا باقیمانده مواد غذایی را در سطل نان خشکی که در حیاط مدرسه تعبیه شده است نمی ریزد؟ می گوید :ساندویچ خود را در سر کلاس خورده و حوصله نداشته است.

یافته های علمی

تعريف بهداشت مدارس

طبق تعريف سازمان جهانی بهداشت،بهداشت مدارس عبارتست از مجموعه اقداماتی که به منظور تشخیص،تامین و ارتقاء سلامت جسمی ،روانی،اجتماعیو معنوی دانش آموزان و آن دسته از کارکنانی که به نحوی در ارتباط با دانش آموزان قرار دارند به اجرا در می آید.   (2)

تاريخچه بهداشت مدارس در كشورهاي مختلف

توجه به اهميت و پرورش بهداشت مدارس در كشورهاي مختلف جهان همزمان نبوده است و از نظر تاريخي كيفيت عمل و برنامه ريزي و فعاليت هاي بهداشت مدارس در كشورهاي مختلف متفاوت مي‌باشد. شايد اولين اقدام در زمينه بهداشت مدارس مربوط به كشور فرانسه باشد، اين كشور همراه طرح آموزش علمي خود در سال 1793 ميلادي ماده اي را در رابطه با بهداشت مدارس و انتخاب يك نفر پزشك به عنوان مسئول بهداشت مدارس به تصويب رساند (3)

در ايالات متحده آمريكا ويليام الكوت اولين اقدام در زمينه بهداشت مدرسه را در سال 1837 و در باره نحوه ساختمان و محيط مدرسه  آغاز نمود(4)

در انگلستان آغازكار بهداشت مدارس از سال 1907 و تحت نظارت ادارات آموزش محلي درآمد، در سال 1919 رياست پزشكان وزرات بهداري با حفظ  سمت به رياست بهداشت مدارس نيز مصوب شد و در بيشتر مدارس محل خاصي هم براي كادر بهداشتي در نظر گرفته شد (5)

تاريخچه بهداشت مدارس و تحولات سازماني آن در ايران

در سال 1290 شمسي مدارس جديد در ايران تاسيس گرديد در سال 1293 هياتي از پزشكان ايراني و اروپايي مقيم تهران تشكيلاتي به نام مجلس حفظ‌الصحه براي مراقبت بهداشت عمومي بوجود آوردند. در اواخر همين سال دكتر علي اكبر خان (اعتمادالسلطنه) به سمت مفتش صحي مدارس منصوب شد

در سال 1314 سازماني بنام "صحيه مدارس" در وزارت معارف و اوقاف و صنايع مستظرفه آنزمان بوجود آمد. اين اداره در سال 1318 ضميمه دانشكده پزشكي تهران گرديد. آيين نامه بهداري مدارس در سال 1315 در دو فصل و بيست و يك ماده تصويب گرديد. در سال 1320 دو باره به عنوان دفتر كل بهداري آموزشگاه ها به تشكيلات وزارت معارف پيوست و پس از آن به اداره كل بهداري آموزشگاه ها تغيير نام داد

در سال 1326 صحيه مدارس، مجددا ضميمه وزارت فرهنگ شد. در سال 1348 سازمان اداره بهداري آموزشگاه هاي كل كشور به اداره كل بهداري آموزشگاه هاي كشور تغيير نام يافت و در سال 1350 به منظور تربيت نيروي انساني براي اولين بار دوره دو ساله آموزش مراقبين بهداشت برقرار گرديد. در اسفند ماه سال 1375 اداره كل بهداري آموزشگاه ها با تغيير نام به اداره كل بهداشت مدارس، از وزارت آموزش و پرورش جدا و ضميمه وزارت بهداري شد. پس از مدتي اين اداره كل منحل و بهداشت مدارس بخشي از فعاليت هاي اداره كل بهداشت خانواده را تشكيل داد. در سال 1373 بعد از انتقال مراقبين بهداشت به آموزش و پرورش، بهداشت مدارس از اداره كل بهداشت خانواده منتزع گرديد و به صورت اداره مستقل در وزارت بهداشت و درمان فعاليت نمود. در سال 1379 با تصميم معاون بهداشتي وقت بهداشت مدارس ضميمه دفتر بهداشت دهان و دندان گرديد. در حال حاضر با تصويب ساختار تشكيلاتي جديد وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكي وظيفه بهداشت مدارس قانونا به عهده دفتر سلامت جوانان و مدارس مي‌باشد(6)

پیشنه تحقیق:

طبق بررسی این جانب و جستجو در اینترنت ۲مقاله که تاحدودی به پژوهش من نزدیک تر بود به شرح زیر پیدا کردم

نتیجه گیری مطالب علمی 1:مهم ترین نکته در این تحقیق عدم رعایت شاخص های بهداشت محیط به دلیل ناآگاهی یا کم توجهی مدیران یا افراد مسئول به استانداردهاست و تنها نیاز به وجود مدرسه از جنبه کمی آن مورد توجه قرار گرفته و مسایل کیفی در این خصوص مد نظر نبود

2- مقایسه وضعیت بهداشت محیط مدارس ابتدایی دولتی نواحی مختلف شهر اصفهان در سال 1387-1386

آسیه پیرزاده, غلامرضا شریفی‌راد, محمد علی عروجی, AsiehPirzadeh, Gholamreza Sharifirad, Mohammad Ali Oruji

چکیده

مقدمه: دانش آموزان حداقل 20 درصد از اوقات خویش را در مدرسه سپری می‌کنند. آموزش و رشد شخصیت آنان به روش‌های آموزشی صحیح و مناسب، فضای فیزیکی مطلوب و محیط روانی مساعد بستگی دارد. دانش آموزان از سرمایه‌های عمده انسانی هر جامعه محسوب می‌گردند. توجه به سلامت و ارتقای بهداشت محیط تحصیلی آنان نوعی سرمایه‌گذاری برای آینده قلمداد می‌گردد.

روش‌ها: این مطالعه به صورت توصیفی- تحلیلی انجام شد. تعداد نمونه‌های مورد مطالعه، 77 مدرسه ابتدایی دولتی در شهر اصفهان بود که به صورت تصادفی منظم انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها، فرم ارزیابی بهداشت محیط مدارس بود. این فرم از دو قسمت تشکیل شده است. قسمت اول شامل مشخصات عمومی مدارس و قسمت دوم شامل آیتم‌هایی است که مطلوب بودن قسمت‌های مختلف مدرسه را مورد بررسی قرار می‌دهد. فرم‌های مذکور با مراجعه کارشناس بهداشت عمومی به مدارس، مشاهده و مصاحبه با مدیر مدارس و در مدت 3 ماه تکمیل گردید و سپس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته، در نواحی مختلف مقایسه به عمل آمد.

یافته‌ها: 6/76 درصد از مدارس، دارای وضعیت مطابق با استاندارد و 5/80 درصد از کلاس‌های مدارس دارای وضعیت مطلوب بودند. از نظر وضعیت استانداردهای ساختمانی و کلاس درس در نواحی مختلف، اختلاف معنی‌داری وجود نداشت. وضعیت سرویس‌های بهداشتی (توالت و دستشویی) و آبخوری‌های مدارس در حد مطلوبی بود و اختلاف معنی‌داری از این نظر در بین نواحی وجود نداشت. اما با این حال، ناحیه 1 وضعیت نا‌مطلوب‌تری داشت. 79 درصد از مدارس دارای وضعیت مطلوب از نظر جمع‌آوری و دفع زباله و 49 درصد از مدارس دارای بوفه‌های بهداشتی و مطابق استاندارد بودند. ولی بین نواحی از این دو نظر اختلاف معنی‌داری وجود نداشت.(8)

نتیجه گیری مطالب علمی 2:به نظر می‌رسد که وضعیت بهداشت محیط مدارس ابتدایی شهر اصفهان به صورت تقریبی در حد مطلوب بوده، اما باید نسبت به بهبود بوفه‌های بهداشتی اقدام گردد که این امر مستلزم توجه بیشتر مسؤولین محترم آموزش و پرورش، متولیان محترمبهداشت و درمان و اختصاص بودجه مناسب جهت حل مشکلات بهداشتی مدارس می‌باشد.

تجزیه و تحلیل پیشینه تحقیقات

بررسی وضعیت شاخص بهداشت محط مدارس ابتدای ناحیه یک ساری در این پژهش که یک مطالعه توصیفی بوده 45 مدرسه دولتی وغیر ادولتی در ساری مورد بررسی قرار گرفته است این بررسی نشان داده است که تنها 6/6 درصد مدارس فضای آموزشی متناسب با تعداد دانش آموزان دارندو توالت ها و دستشویی ها و آبخوری ها استاندار نیستند.

در تحقیق بعدی که در بین 77مدرسه دولتی در اصفهان انجام شده است نشان می دهد 7+ درصد ز مدارس دارای وضعیت مطلوب از نظر جمع آوری و دفع زباله و 49 درصد از مدارس دارای بوفه های استاندار هستند و 6/76 درصد از مدارس دارای وضعیت مطابق با استاندارد بودند.

ارایه راه حل جدید موقت

مدیر آموزشگاه کلاس  های برای خانواده ها بگذارد و به والدین آموز های کافی را در باره بهداشت بدهد.

در حیاط آموزشگاه و راه روها وتابلو اعلانات مطالبی درباره بهداشت و نظافت نوشته شود.

در ابتدای هر هفته مامور بهداشت دانش آموزان را زیر نظر داشته باشد و دانش آموزانی که ناخن بلند دارند یا ظاهری کثیف دارند را به مسوول مربوطه معرفی کند

مدیر محترم از اداره تقاضای یک مستخدم دیگر نماید تا با کمک آن بتواند مشکلات نظافتی آموزشگاه را به نحو مطلوب انجام بدهد.

شیوهای اجرای راه حل جدید

1- بعد از مشاهدات  مدریت آموزشگاه و راهنمایی های این جانب با تشکیل کلاس های خانواده موافقت نمودند و با دعوت از یک مدرس مجرب در زمینه بهداشت فردی و محیط  و دعوت از اولیا دانش آموازان  که دارای بیشترین مشکل بودند این کلاس ها در ۵ جلسه تشکیل شد و تذکرات لازم و آموزشهای مربوطه به اولیا داده شد.

2- با کمک چند دانش آموزن خوب چندین روزنامه دیواری درست شد و در تابلو اعلانات نصب گردید و تراکتها ی مربوط به بهداشت از خانه بهداشت در نزدیکی مدرسه دریافت شد و به تمامی دانش آموزان داده شد.

3- در روی دیوار آموزشگاه چند طرح زیبا که دانش آموزان درحال انداختن زباله های خود در سطل آشغال هستندو چند نفر در حال جمع کردن آشغالها بودند کشیده شد

4- البته اداره با درخواست مدیر آموزشگاه با فرستادن یک مستخدم دیگر به دلایل مختلف  موافق نکرد.

5- در پایان هر روز قرار شد که کلاسها توسط مستخدم بازدید شود تاهر کلاسی که از بقیه کلاس ها تمیزتر است امتیاز داده شود و هر کلاس که امتیاز آن به 100 رسید یک نمره به انظباط همه دانش آموزان اضافه گردد.

مشاهدات ۲

بعد از تشکیل کلاس های آموزش خانواده با موضوع بهداشت مدارس مشاهده گردید که تعداد خانواده هایی که به بهداشت فردی دانش آموزشان اهمیت بیشتر می دادند روبه افزایش گذاشت بطوری که با مشاهد ناخن دانش آموزان در اول هر هفته تعداد ی که دارای ناخن بلند بودند کاهش چشمگیر پیدا کرده بود. که طبق مشاهدات اینجانب از 20درصد به 10درصد رسیده بود.

با توزیع پمفلتهای آموزشی و بهداشتی در بین دانش آموزان آمار ماهانه بیماری سرما خوردگی نیز کاهش پیدا کرد. از 40مورد در ماه به 25مورد کاهش یافت.

بعد از گذشت یک ماه از  تصاویری که در حیاط مدرسه کشیده شده بود و روزنامه های دیواری که در تابلو اعلانات نصب گردیده بود از دانش آموزان سوال شد که تاثیر این پیام ها چه بوده است قابل توجه بود  که اکثر سوال شوندگان به تصاویر و نوشته ها توجه نکرده بودند

بعد از اختصاص نمره انضباط به کلاس های تمیز مشاهده شده که اشغالها در سطل زباله قرار داشت و باقیمانده چاشت در ظرف مخصوص خود قرار میگرفت و نظافت عمومی کلاسها خیلی بهتر شده بود.اگر دانشآموزی موارد ذکر شده را رعایت نمیکرد مورد بازخواست دیگر دانش آموزان قرار می گرفت .

بعد از یک ماه کنترل کلاس ها مشاهده شد باقیمانده چاشت در جامیز از 5 مورد به 2مورد در روز کاهش پیدا کرد.

مشاهادات بالا در طی چهار هفته بدست آمده که در جدول 2 بو طور کامل نوشته شده اشت

                                                           جدول 2

تفسیر و تحلیل

تفیسر و تحلیل مشاهدات بالا این طور می گوید که افزایش آگاهی اولیاء درباره بهداشت فردی  نقش موثری در آموزش بهداشت فردی دانش آموزان دارد.

با تشویق و تقویت مثبت دانش آموزان آن ها را سریعتر می توان به حفظ نظافت الزام کرد تا نسب به تنبه و تذکر.

پیام های دیواری تاثیر چندانی در آموزش دانش آموزان ندارد.

آگاهی از عواقب عدم رعایت بهداشت که با توزیع پمفلت ها بین دانش آموزان ایجاد شده بود در رعایت جدی بهداشت موثر بود

نتیجه گیری

الزام در تشکیل  کلاس های آموزش خانواده با موضوعات بهداشتی در هر سال تحصیلی

همکاری بین مدرسه با نزدیک ترین واحد بهداشت جهت توزیع اقلام بهداشتی و آموزشی

توجه و دقت معاونین و دبیران به حفظ نظافت فردی و محیطی

منابع

(1)http://www.farsilookup.com

(2) Creswell. W.H, Newman. M. Anderson. C. L, School Health  Practice 10th Edition, Toronto, Santa Clara, 1995

(3)Journal of School Health. International School Health  Programs. December 1998, Vol. 60, NO. 10. 483

(4)School healthin Amerca association.Chris.Y.Lovato.5thEdition1989

نوري، محمد رضا. بهداشت مدارس، چاپ اول، بهار 1373، انتشارات واقفي(5)

http://www.phealth.blogfa.com/cat-21.aspx (6)