افتادن ناف یا ناوک که وتن

شرحی بر یک بیماری تحت عنوان

« افتادن ناف » ودراصطلاح کردی « ناوک که وتن »

البته اینجانب برای این بیماری اسامی زیر را پیشنهاد می کنم :

Abnormal Umbilical Pulsation ( AUP) ضربان نافی غیرعادی یا

Abnormal Abdominal Disable Pulse(AADP) ضربان ناتوان ساز غیر عادی شکمی

Abnormal Abdominal Aberration( AAA)عدم انطباق کانونی غیر عادی شکمی

Abnormal Abdominal Pulsation(AAP) ضربان غیرعادی شکمی

شرحی بر یک بیماری به نام « افتادن ناف » ودراصطلاح کردی « ناوک که وتن »

آنچه در این مختصر تقدیم می گردد شرحی است گزارش وار بر اساس نقل قول های مردم ساکن در کردستان ایران از یک بیماری به نام « افتادن ناف »

قبل از شرح این بیماری لازم است که یادآور شوم که این شرح به هیچ عنوان سندیّت علمی نداشته ولذا قابل استناد ویا تأیید ورد نمی باشد وتنها بر پایه نقل قول های افراد از تجربه شخصی خود تهیه شده است تا اگر کسی خواست درزمان آینده دراین باره بیشتر تحقیق کند .

در منطقه کردستان ایران تقریباً قشر کثیری ازمردم عامه ودرصد قلیلی ازافراد تحصیل کرده حالات مرضی زیادی را مانند : بی حالی ، کسلی ، بی اشتهایی ، لرزش اندام ، یبوست ، نفخ شکمی وبسیاری از علائم بیماری های دیگر را درارتباط با یک حالت بیماری می دانند به نام « افتادن ناف » .

گستردگی اعتقاد عامه به این باور چنان وسیع است که مرا وا داشت تا با تحقیقی گذارشگرانه ، این باورعمومی را به شکلی علمی تر وبه شیوه ای بهتر توضیح دهم . البته آنچه به این بیماری نسبت داده می شود گاهی چنان اغراق آمیز است که مشکل بتوان آنها را باور داشت . قبل از پرداختن به شرح کامل این بیماری ، چند نمونه از نقل قول هایی را که سبب شد تا این باور عمومی را بیشتر بررسی کنم توضیح می دهم :

1- یکی از مراجعه کنندگان مطب اظهار می داشت که خانمی 38 ساله از بوکان( به نام ش. ا ) در نوروز 1386 بیمار می شود که شروع بیماریش با بی اشتهایی بوده وکم کم نسبت به خوردن غذا نیز عدم تحمل نشان می دهد به طوریکه یا نمی توانست غذا بخورد ویا اگراندک غذایی را هم می خورد بلا فاصله آنرا برمی گرداند . بی میلیش نسبت به خوردن غذا وعدم تحمل غذای خورده شده سبب کاهش سریع وزنش شده بود . درمراجعه به پزشکان ارومیه ودرنهایت ارجاع به تهران و پس از انجام آزمایشات گوناگون و بررسی های زیاد ، برایش تشخیص سرطان معده گذاشته بودند . لاغری مفرط این خانم وازدست دادن وزنش چنان زیاد بود که درمدتی چند ماهه اندامش به اندام کودکی لاغر شبیه شده بود . درحالی که پزشکان پیشنهاد شروع هرچه سریعتر درمان های معمول سرطان معده رامی دادند وخانواده شان درتنگنای اتخاذ تصمیمی سرنوشت ساز قرار داشتند ، روزی یک خانم میانسال که به عیادتش آمده بود با دست گذاشتن روی شکم وناحیه نافش ، اظهار داشته بود که این خانم سرطان معده ندارد وفقط به افتادگی ناف دچار شده است ودست آخر کسی را که دردرمان این بیماری وبرگرداندن ناف تجربه زیادی دارد را به خانواده ایشان معرفی می کند ، خانواده هم با مختصرشناختی که ازسرطان وروش های متداول مداوای سرطان داشتند تصمیم گرفتند که قبل ازاقدام به درمان های خشن وبسیار پرهزینه سرطان ، این توصیه را هم به عنوان تیری در تاریکی امتحان کنند . درمراجعه به این فرد معرفی شده ، ایشان درطی سه روز وهر روز به صورت ناشتا سعی می نمایند ناف افتاده را به سرجایش برگردانند ، درپایان روز سوم فرد بیمار از اطرافیانش می خواهد که برایش اناری را پوست بگیرند وسپس شروع به خوردن انار می کند ، تمام اطرافیان که منتظر برگرداندن انارخورده شده بودند نا باورانه می بینند که بیمارشان ازآنها انار دومی را هم می خواهد که برایش آماده کنند وباکمال شگفتی هیچکدام از دو انار خورده شده را برنمی گرداند واز آن به بعد هم کم کم به غذا خوردن تمایل پیدا کرده ودیگرمثل سابق به خوردن غذا عدم تحمل نشان نمی دهد ، بی اشتهایش به طور کامل ازبین رفته و ازبیماریش خبری نیست ، اما هنوز هم که هنوز است باگذشت بیش از دوسال ، به وزن سابق قبل از بیماریش برنگشته است ، البته این خانم اکنون ازدواج کرده ودرکشورسوئد زندگی می کند .

2- خانم مسنی که اوهم به علت بی اشتهایی وناتوانی درخوردن غذا دچار لاغری شدید شده بود پس از مراجعه به پزشکان ، بیماریش را سرطان دستگاه گوارش تشخیص داده بودند ، اما اونیز به بیماری افتادن ناف دچار شده بود وپس از درمان این بیماری با روش های محلی بهبودی کامل پیدا می کند .

3- خانمی 32 ساله که قریب به چهار سال دچار یبوست شدید شده بود وانواع روشهای پزشکی واستفاده ازداروهای ملین را برای رفع این حالت بکارگرفته بود ومتأسفانه نتیجه مطلوبی ازدرمان های پزشکی برایش حاصل نشده بود ، پس از درمان « بیماری افتادن ناف » به گفته خودشان به طور کامل وبدون استفاده از کمترین دارو بهبودی کامل پیدا کرده است .

دراینجا به ذکراین چند نمونه بسنده می کنم تا این بیماری را بیشتر بتوانیم توضیح دهم .

شرح بیماری :

« بیماری افتادن ناف » درباور عمومی مردم این منطقه به جابجایی محتویات حفره شکمAbdomen اطلاق می گردد. (همانطور که می دانید درناحیه حفره شکم که از زیر دیافراگم شروع می شود ، ارگانهای دستگاه هاضمه ازجمله معده ، روده وهمچنین کبد ،کلیه ها ،مثانه ودرخانم ها تخمدان ورحم جاگرفته است .)

علل ایجاد کنندۀ بیماری افتادن ناف :

بیماری افتادن ناف یا همان جابجایی محتویات شکمی به دو صورت می تواند اتفاق بیافتد :

الف – بر اثر برداشتن وبلند کردن ناگهانی ونامناسب وزنه های سنگین خصوصاً در کسانی که از آمادگی جسمانی خوبی برخوردار نباشند .

ب- دراثروارد آمدن شوک های عصبی شدید به شکل ترسیدن های ناگهانی ویکه خوردن فرد .

تشخیص « افتادن ناف »

کسانی که به این بیماری معتقد هستند می گویند جابجایی محتویات شکمی یا افتادن ناف را می توان با دست گذاشتن برناحیه ناف واطراف آن تشخیص داد .

برای بررسی کردن وضعیت افتادن ناف ، فرد را درحالتی که به پشت خوابیده وهردوپایش را درناحیه زانوها خم کرده است معاینه می نمایند .

درکسانی که بیماری افتادن ناف دچار نشده باشند ، این ضربان عمقی شکمی دقیقاً درناحیه ناف ویا حد اکثر دریک سانتی متری اطراف ناف حس می گردد . امّا درکسانی که به افتادگی ناف دچارشده اند ، ضربان عمقی شکمی بسته به اینکه جابجایی به کدام طرف اتفاق افتاده باشد ( راست یا چپ ) ، درآن ناحیه حس می گردد .

برپایۀ این اعتقاد جابجایی محتویات شکمی یا همان افتادن ناف ازلحاظ شدّت ،می تواند شدید ویاخفیف اتفاق بیافتد وازلحاظ مدت می تواند حاد بوده یا مزمن شده باشد. طبیعتاً برهمین اساس درمان جابجایی های مزمن وشدید ناف مشکل تر از درمان جابجایی های حاد وخفیف می باشد .

نکته ای را که معتقدان به این بیماری برآن تأکیید می ورزند این است که :

« افتادن ناف یا همان جابجایی محتویات شکمی همیشه والزاماً عوارض وعلائم بیماری را درفرد ایجاد نمی کند ، به این معنی که ممکن است کسی باشد که به طورمزمن نافش افتاده باشد با این حال هیچگونه بیماری وعارضۀ خاصی را برایش ایجاد نکرده باشد . »

البته هستند کسانی که به محض افتادن ناف عوارض و علائم بیماری ، سریعاً خودش را درفرد نشان می دهد .

درمان افتادن ناف :

روش های مختلفی برای برگرداندن محتویات شکمی ودرمان افتادگی ناف ، درافراد مختلف وبسته به وضعیت جسمانی بکاربرده می شود . اکثراً درمان افتادن ناف وبرگرداندن ناف درحالتیکه که فرد مبتلا درحالت ناشتا بوده ومعده اش خالی ازغذا می باشد ، انجام می گیرد . روش های مختلف درمان این بیماری عبارتند از:

الف -افراد جوانتری که بتوانند خودشان در روی زمین پشتک بزنند ، با همین کارساده می توانند ناف افتاده را به محل اصلی خود برگردانند .

( درحالت هایی که افتادن ناف مزمن شده باشد با پشتک زدن ، این بیماری درمان نمی گردد ،همچنین درافراد مسن تر که امکان پشتک زدن برایشان نیست ، از روش های دیگری برای درمان بیماری استفاده می کنند . )

ب – قرار دادن کیسۀ آب گرم بر روی ناحیه ناف به مدت نیم ساعت وسپس به آرامی دست گذاشتن وفشار دادن ناحیه ناف درفرد مبتلا تا جایی که ضربان عمقی شکمی کم کم در زیر چهار انگشت فرد درمانگر به طرف ناف حرکت کرده و دراین منطقه حس گردد .

ج – به عنوان یک روش تکمیلی مرحلۀ ب ویا خود به عنوان روشی جدا گونه با پرکردن کیسه ای از گندم یا نمک ( دراندازه مقداری کوچکتر ازیک مشت بسته ) وقرار دادن این کیسه بر روی ناف فرد مبتلا وبستن این کیسه با شال کمر یا هرپارچه دیگری ، فشاری مداوم وملایم را به مدت چند ساعت تا چند روز روی ناف فرد مبتلا ایجاد می کنند . گاهی نیز به جای کیسه گندم یا نمک ، یک پیاز را درهمان اندازه گفته شده بکار می برند . دراین روش هدف فراهم کردن فضایی برای برگشتن ناف می باشد ، این روش برای حالت هایی بکار می رود که می گویند به علت مزمن بودن افتادن ناف ، ناف افتاده درجای جدیدش درداخل حفرۀ شکمی تثبیت شده است و محل اصلی ناف با آب میان بافتی پرشده است واصطلاحاً می گویند « نافش آب آورده است »

د - به عنوان روشی موثر برای درمان افتادن ناف ازفرد مبتلا می خواهند که چهار زانوبنشیند و درحالیکه فرد دیگری هردو زانویش را محکم با دستانش می گیرد ، از بیمار می خواهند که خودش را به پشت خم کند تا عضلات شکمی اش در حالت کشیده قرار گیرند ، قرار گرفتن فرد دراین وضعیت می تواند محتویات شکمی را به آرامی به محل اصلی اش برگرداند .

ه – گاهی نیز برای درمان افتادن ناف عصبی را که از زیر بغل رد شده وتمامی دست را عصب دهی می کند با دو انگشت اشاره و شصت گرفته ومحکم فشار می دهند تا حدی که تقریباً بیمار از شدت درد نزدیک است که ازحال برود .

و – آویزان شدن فرد بیمار از میله بارفیکس وکشیده شدن عضلات شکمی نیز یکی از روش های برگردان ناف افتاده می باشد .

به طور خلاصه : در این باور عمومی ، اعتقاد براین است که به هردلیل ازجمله بلند کردن وزنه سنگین یا ترسیدن های ناگهانی ویکه خوردن فرد ، انقباضی شدید وبعضاً نامتقارن درعضلات شکمی می تواند ایجاد شود که این انقباض شدید ونامتقارن عضلات شکمی دربعضی ازموارد می تواند منجر به جابجایی محتویات داخل حفرۀ شکمی گردد ( که جابجایی محتویات حفرۀ شکمی اکثراً به طورخود به خود برطرف شده ومحتویات شکمی پس از رفع انقباض از عضلات شکمی به سرجای اصلیشان برمی گردد امّا در درصدی از موارد این جابجایی خود به خود تصحیح وبرطرف نمی گردد وارگان های جابه جا شده درمحلی نامناسب فرار می گیرند ) و این جا به جایی ماندگار محتویات شکمی در برخی ازموارد بسته به شدت وجهت جابجایی ، با فشرده کردن برخی از اعضاء وارگان های داخل حفرۀ شکمی ویا بافشرده کردن سرخرگ های بزرگ واصلی درحفرۀ شکمی واختلال درخونرسانی مناسب به اعضاء داخلی شکم ازجمله روده ها و... عوارضی وعلائمی ازبیماری را ( ازجمله بی حالی ولرزش اندام ، خشکی دهان ، کم اشتهایی ، عدم تحمل غذا وبرگرداندن غذا ، یبوست و... ) درفرد ایجاد می کند . که این حالت را دربیانی عامیانه « افتادن ناف » می گویند وافتادن ناف را با جابجایی ضربان عمقی شریان های اصلی داخل شکم تشخیص داده وبرای درمان افتادن ناف کشیده شدن مجدد عضلات شکمی امّا به صورتی متقارن وبرخی روش های دیگر را بکار می برند که شرح داده شد .

بد نیست اشاره شود که در لغت نامه های معتبر دهخدا ومعین، درباره این موضوع چنین آمده است :

درلغت نامۀ دهخدا:

ناف افتادن :اُ دَ ] (مص مرکب ) ناف گسیختن . عبارت از بیجا [ جابجا ] شدن عضلات ناف است به سبب برداشتن بارسنگین یا زور کردن زیاده از مقدور یا خوف عظیم خوردن که رنگ را زرد کند و اطلاق آن بر آدم و غیر آدم هم آید چون بار بسیار بر پشت اشتر و قاطر اندازند گویندچنان می کند که نافش بیفتد و این را به تازی سقوطالسرة گویند. (از فرهنگ نظام از بهار عجم ) (آنندراج)

ودرفرهنگ معین:

ناف افتادن: (اُ دَ) (مص ل .) جابجاشدن عضلات ناف به سبب برداشتن باری سنگین یا بکار بردن زور زیاده از حد یا ترسیدنبسیار.

درتوضیحی تکمیلی لازم است که یاد آور شوم که یک سرخرگ بزرگ واصلی که از قلب به طرف سینه و شکم می رود به نام Thoracic aorta شناخته می شود که همین آئورت درمحدوده حفره ومحتویات شکمی به نام آئورت شکمی یا Abdominal Aorta شناخته می شود . ازاین آئورت درابتدا شریان معدوی Gasteric arteryوSplenic artery وCommon Hepatic artery ( که مسئول خونرسانی به معده و کبد وطحال می باشند ) جدا می شوند ، سپس به فاصله کمی ازهمین محل ، یک سرخرگ دیگربه نام superior mesenteric artery منشعب می گردد . از آئورت شکمی سرخرگ های راست وچپ کلیوی یا left & right Renal Artery که مسئول خون رسانی به کلیه ها می باشند منشعب می گردند. درقسمت پایین تر سرخرگ های Lumbar artery و inferior mesenteric artey ازآئورت شکمی جدا می شوند ، این آئورت درقسمت پایین تر به دوتا سرخرگ اصلی وبزرگ منشعب می شود به نام common iliac artery وهمین سرخرگ هم درقسمت ورود به ناحیه لگن به دو سرخرگ دیگر به نام های external & internal iliac artery تقسیم می شود . external iliac artery با پایین آمدن به طرف ران به femoral artery تغیییر نام می دهد که مسئول خونرسانی تمامی ران وپا می گردد .

ناگفته پیداست زمانی که فشارهای ناموزون وبیش ازحد برهرکدام ازاین سرخرگ ها وارد شود و درخونرسانی اعضاء داخلی شکمی به صورت کاهش خونرسانی اختلال ایجاد گردد ، بروز عوارض بیماری وحالات بیمارگونه دور از انتظار نخواهد بود .

البته اینکه آیا فشارهای زیاد برعضلات شکمی ویا شوک های عصبی بتواند موجب جابجایی اعضاء داخلی شکمی واختلال درخونرسانی به این اعضاء گردد ، جای تردید جدی دارد وبررسی های بیشتر پزشکی را با کمک گرفتن ازتکنولوژی های جدید می طلبد . روش هایی که درآنها بتوان مقدار خونرسانی اعضاء داخلی شکمی را قبل از بلند کردن وزنه های سنگین ودرحین بلند کردن این وزنه ها وبعد ازآن بتوان با مونیتورینگ دقیق مشخص کرد . که این تحقیقی دانشگاهی را تحت نظراساتید مجرب دانشگاه وبا کمک ازوسایل وتکنولوژی های جدید نیاز دارد . دراینجا تنها هدف از ارائه این مقاله تهیه شرحی گزارش گونه بود تا شاید درآینده شروعی برای یک تحقیق دقیق علمی وقابل استناد گردد .

نویسنده عباس گلکار

سیزدهم اردیبهشت ماه 1389

افتادن ناف یا ناوک که وتن

مطالب مشابه :

علت دردهای زیر شکمی چیست؟

علت دردهای زیر شکمی چیست؟