اثار طبیعی:کوهها،دریاچه ها،یخچالها،چشمه ها(آبهای گرم و سرد)...

رودها، چشمه ها

رودها

در منطقه کلاردشت، دو رود اصلی و یک رود مشترک مرزی با منطقه کجور نوشهر یک دریاچه ی نسبتاً وسیع و چند دریاچه کوچک تر و بالاخره چندین چشمه آب سرد و گرم یافت می شود که در این مبحث به معنی و توصیف هر یک از آنها می پردازیم. مهم ترین رودخانه کلاردشت، سردآبرود است که بعضاً سردرو نیز می گویند. این رودخانه از یخچال های علم کوه و چشمه های مسیر سرچشمه می گیرد. ساختار زمین شناسی انتهای دره سردآبرود در حوضه کلاردشت و ناحیه علیای رودبارک از طبقات آهکی و مارن و آهک دوره پرمین در اواخر دوران اول زمین شناسی تشکیل شده است که با آهک های بسیار سخت و متبلور دوره کربونیفر خاتمه می یابد.

رودخانه صاف و زلال سردآبرود با چنین موقعیتی از کوه های غرب کلاردشت سرچشمه می گیرد و با شیبی تند و با پیچ و خم بسیار و پس از عبور از شهر کلاردشت با طی مسافتی حدود 70 کیلومتر در 4 کیلومتر ی غرب رود چالوس به دریای خزر می ریزد. آب سردآبرود از جمله یکی از صاف ترین و زلال ترین آب های رودخانه های شمال ایران است که با توجه به بستر سنگی رودخانه در طول سال به ندرت گل آلود می شود.

ویژگی زیست محیطی این رودخانه شرایط مساعدی را برای حیات آبزیانی مانند ماهی قزل آلا و ماهی آزاد فراهم آورده است.

حوضه آبریز رودخانه سردآبرود

رودخانه سردآبرود خود از به هم پیوستن چهار شاخه اصلی تشکیل می شود که 2 رود عمده آنها در دوراهی کلجاران و سومی درونداربن و چهارمی در اکاپل به آنها می پیوندد. البته چشمه های زیادی در طول مسیر به آن می ریزد.

شاخه اول که در واقع در مسیر سرچال است و از کف یخچال های تخت سلیمان و علم چال و دامنه شمالی سیاه کمان به صورت چشمه هایی زیبا از زیرزمین خارج می شوند و به سطح آن می آیند و منابع آبی دره نفت چاک و قسمت های جنوبی اسپد در ادامه مسیر به آن می ریزد تا در دوراهی کلجاران به شاخه دوم می پیوندد.

شاخه دوم که از قله های کالاهو، میشورچال، پیت غار و سایر قله های این خط الراس و چشمه های پرآب پتنیک چشمه و صاف کش به آن می ریزد.

مجموعه این دو شاخه پس از عبور از بریر در ونداربن به شاخه سوم که از منطقه حصارچال سرچشمه می گیرد می پیوندد.

شاخه سوم که از کوه های دامنه های جنوب علم کوه و در منطقه حصارچال تشکیل می شود و در ادامه از منابع آبی جنوب چالون، ابیدر، خشکدر و پسندکوه و پائین دره همراه می شود. از سمت جنوب غربی به ونداربن می رسد.

رودخانه خروشان سردآبرود در ادامه مسیر خود از چشمه های (امیرچشمه) چشمه امر پس از عبور از اطاق سرا در اکاپل به شاخه چهارم خود می پیوندد.

شاخه چهارم این رود از قله های دیوچال، ماسمور، کرچم و سایر قلل منطقه شهرزمین تشکیل می شود. چشمه های کوچکی از دره سایه دیم (پائین دست کرما)، مرجی کش، پلت کله، راشک در ادامه به سردآبرود می پیوندد.

در سال های گذشته ماهی قزل آلا و سمور آبی در این رودخانه بسیار دیده می شد. ولی متاسفانه در طی این چند سال به علت عدم توجه مسئولین ذی ربط و بی مبالاتی بعضی از ساکنین و مسافرین بستر رودخانه به سطل زباله ای در جریان می ماند .

از دیگر رودخانه های کلاردشت که از قله های کرچم، اشکسه، چاکو، گرت سرچشمه می گیرد و فصلی است، رودی است که از محل مجل می گذرد. این رود نیز در همین محل به سرد آبرود می ریزد. رودی که از کوههای کندوان سرچشمه می گیرد و به شعبه کندوان معروف است این شعبه پس از ملحق شدن رودهای برار و دلیر مکارودک در حدود 20 کیلومتری جنوب چالوس به رودی که از کوههای کجور سرچشمه می گیرد می پیوندد و در نهایت با نام رود چالوس به دریای خزر می ریزد.

رودی دیگر از قله های شاه علم دار،جنوبی کرچم ، فضل و فاضل و قله های دیگر سرچشمه می گیرد رود برار است که پس از عبور ازشمال مرزن آباد به رود چالوس می ریزد که چند ماهی سرا نیز در مسیر از این آب استفاده می کنند

رودخانه دلیر از قله های دیوچال لشگرک ها آلانه سر ها سرچشمه می گیرد ودر محله ای بنام دزدبن به رود چالوس می ریزد.

سرچشمه های جنوبی ابیدر، خشکدر در منطقه مرزن آباد در محلی به نام مکارودکه به رودخانه چالوس می ریزد.

از دیگر رودهایی که از علم کوه سرچشمه می گیرد، شاهرود طالقان است که به دشت قزوین می ریزد. این رود از قله های گردونه کوه، لشگرک و آلانه سرها سرچشمه می گیرد.

رودخانه سه هزار که از کوه های منطقه کلاردشت سرچشمه می گیرد و در منطقه سه هزار شهرستان تنکابن به دریای خزر می ریزد.

این رود سه سرچشمه اصلی دارد. سرچشمه ای که از کلوان شروع می شود و پس از عبور از کنار آب گرم سه هزار به انشعاب دیگر آن که میانرود است که از یخچال اسپیلت و ضلع شرقی علم کوه، تخت سلیمان، شانه کوه منشعب می شود. شاخه دیگر رودخانه سه هزار از قله های نواز کوه، کلجاران، کالاهو سرچشمه می گیرد و در منطقه درجان به رود اصلی سه هزار متصل می شود.

3-1-3 چشمه ها

چشمه چَمَن، در کنار جاده روبارک و روبروی پارک شهرداری رودبارک است.

چشمه تاریک کُرزِل: مکان فعلی شیلات.

دو چشمه فوق آب شرب محله رودبارک را تامین می کنند.

چشمه وَنهِ نو: محوطه صفدر همتی پائین تر از شیلات.

چشمه تَلوُ: روبروی شیلات است و تقریباً آب شرب شهر کلاردشت از آن تامین می شود که از طریق ملک چوب انتقال می یابد.

آب گرم تَلوُ: به دلیل وجود املاح معدنی خاصیت درمانی دارد.

چشمه جَرَن کَش: روبروی دوستان سرای فعلی.

چشمه زور دُم سَنگ: اول دروازه مترو.

چشمه فَک کَله: در اکاپل واقع است و کارخانه آب معدنی کلاردشت به نام اکاپل رودبارک قرار است از آن تغذیه شود.

اَمیرچشمه: ما بین اطاق سرا و ونداربن است. در روزگاری نه چندان دور قبل از اینکه شرکت مترو شروع به تخریب منطقه نماید.

کمتر کوهنوردی بود که از این مسیر عبور نماید و لختی در امیر چشمه استراحت ننماید. ولی متاسفانه در حال حاضر کمتر کسی است که بتواند امیرچشمه را حتی ببیند. چرا که در ملک خصوصی قرار گرفته و به دلیل ساختار زشت آن، شکل منطقه دگرگون گشته است.

چشمه وَنداربِن: در محوطه قدیمی درویش که آن را بصورت حوضی در آورده ودر داخل ساختمان قرار داشت که در حال حاضر اثری از آن نیست.

چشمه پائین دَره: بالا تر از ونداربن زیر پسنده کوه در کنار راه حصار چال قرار گرفته که آب بسیار سردی دارد و آب اهالی ونداربن از آن تغذیه می شود.

چشمه های اَژدُونَک – اَبیدَر – خُشکدَر - خُرَم دَشت در مسیر حصارچال که همگی چشمه هایی پر آب هستند و به رودخانه ها می ریزند.

سنگ های بستر مسیر چشمه ابیدر به دلیل وجود املاح سیاه رنگ است.

در امتداد مسیر کلجاران چشمه های صاف کش، قل قل چشمه پتینیک چشمه قرار دارند.

چشمه نَفت چاک: که از منطقه نفت چاک سرچشمه می گیرد. لازم به ذکر است گوسفندهای این منطقه به علت شرب این چشمه دارای جگرهای سیاه رنگ می شوند.

سمت چپ کنگلَک ها در دامنه سیاه کمان چندین چشمه زیبا که از دل کوه می جوشد.

چشمه سَرچال : لازم به ذکر است این چشمه توسط لوله کشی از زیر سیاه گوک انشعاب گرفته است.

چشمه پاتَخت: زیر تخت سلیمان و سمت بالا راه در قسمت چمن وجود دارد.

چشمه ضلع جنوبی اسپدکه به کشتی سنگ می رسد.

چشمه ضلع شمالی آن که به دره کلجاران می رسد.

چشمه های سردانی، شَلَم جار، پِیغَمبَر چشمه، خُشاکَش و سایه دیم.

چشمه مَلیجاک چشمه بِنه سَر

آب معدنی شِلِف

در امتداد مسیر آبهایی که از یخچال های تخت سلیمان و مسیر راه کَلِجاران به میان رود ،بالا دست رودخانه چشمه ای از دل کوه می جوشد که به آب معدنی شلف معروف است به دلیل خواص معدنی در درمان سنگ کلیه بسیار موثر است.

دریاچه ها

دریاچه وَلَشت

دریاچه وَلَشت در کنار مرتع کوهستانی ولشت در منطقه بیرون بَشم کلاردشت قرار دارد و به سبب قرار گرفتن در نزدیک دهکده کوهستانی سَماء به دریاچه سَماء یا سُوما نیز معروف است. دریاچه ولشت با وسعتی حدود 20 هکتار و با طول650 متر و پهنای آن کمی بیشتر از 300 متر است، عمق دریاچه زیاد نیست ؛ در گودترین نقاط از 30 متر بیشتر است. ارتفاع دریاچه از سطح دریای آزاد 1100 متر است و از سطح دریای خزر این ارتفاع 1128 متر می باشد. زیرا چنانچه می دانیم سطح دریای خزر 28 متر از سطح دریای آزاد پائین تر است.

آب دریاچه وَلَشت زلال است و بیشتر از چشمه هایی که از کف سواحل آن می جوشند تا مین می گردد. اطراف آن را نی زاری با حاشیه های بسیار زیبا فرا گرفته است. دریاچه ولشت از نظر ماهی گیری، و قایق رانی مناسب است ولی ماهی این دریاچه مرغوب نیست.ماهی این دریاچه تیل خوس و اُردَک ماهی نام دارد.

دریاچه وَلَشت در زمستان محل زندگی، رفت و آمد مرغابی و غازهای وحشی است و اطراف آن کَبک – قَرقاوُل و بِلدِرچین نیز دیده می شود.

در کنار دریاچه، چشمه جداگانه ای برای آب آشامیدنی وجود دارد و برای اقامت، استراحتگاهی نیز در کنار آن تهیه شده است. فاصله دریاچه تا جاده مخصوص، از راه فرعی جنگل (لله جار) 14 کیلومتر است. دهکده سَما – چِلاجور و کَلِنو ، نزدیک ترین آبادی های کلاردشت به این دریاچه می باشند.

دَریوک کوهستان

روبروی دَرِه ولی آباد در هزارچَم و در دامنه کوه دال کَمر، دریاچه کوچَکی وجود دارد به نام دَریوک. دریوک یا دَریاک یعنی دریای کوچَک. به استخر بزرگی می ماند که در میان علف ها اِحاطه شده است. در پاره ای قسمت ها سواحل دریاچه به باتلاق می ماند، عمق آن در گودترین نقطه از 5 متر تجاوز نمی کند، مساحت تقریبی دریوک یک هکتار است و هرگز با دریاچه ولشت قابل مقایسه نیست و بسیار کوچک تر از آن است. (تقریباً یک بیستم). در این دریاچه ماهی دیده نمی شود، ولی عده ای از ساکنین دهکده های الامل – گرم رودبار و سیاه بیشه که در اطراف آن، مزارع گَندُم دارند گُفتَند که در عمق این دریاچه نیز ماهی تیلِ خوُس وجود دارد. تصور می شود که ماهی این دریاچه از ماهی دریاچه سَما خوش طعم تر است. ارتفاع دریاچه از سطح دریای آزاد 3500 متر است و به سرعت در حال خشک شدن است. پیوسته مقدار آبی که وارد دریاچه می شود به مراتب کمتر از میزان آبی است که از سطح گسترده آن تبخیر می گردد. به گواهی ساکنین اطراف، دَریوک طی دو سال از هر سو بیش از 5 متر کوچک شده است. اطراف دریاچه مرکز انواع جانوران و حیوانات وحشی است و شکارچیانی نیز در زمستان غاز و مُرغابی در اطراف آن دیده اند. آب دریاچه در زمستان یخ می بندد.

دَریوک کلاردشت (پَلَت چشمه)

دریاچه دیگری بنام داریوک در مسیر راه کلاردشت به مُتِل قو (سَلمان شَهر) بنام تَنگه راه می باشد این دریاچه زیبا درمیان جنگل واقع شده و تعدادی درخت در وسط ان بزرگ شده که منظره ای بسیار بدیع و زیبا بوجود آورده است ودیدن آن برای طبیعت دوستان در اوایل فصل بهار توصیه می شود.

دریاچه حَصار چال

علاوه بر دریاچه وَلَشت و دَریوک، در دشت حَصارچال نزدیک عَلَم کوه دریاچه حَصار چال با مساحت حدود یکصد متر مربع در ارتفاع حدود 4000 متر در زیر قله های گَردونه کوه و لشکرک ودر مسیر راه کلاردشت به طالِقان در زیر گَردَنِه گَدوک خودنمائی می کند.

علاوه بر دریاچه دائمی حَصار چال چندین بِرکه وجود دارد که معمولا" تااواخر تابستان بسته به میزان بارندگی در آن سال دارای آب هستند.همچنین برکه هایی در ابیدر و زیر قَله دیو چال و پاتخت تَختِ سُلِیمان وجود دارند.

آبِگَرم

آبِگَرم سه هِزار

این آبگرم در زیر نَرگیسان و روبروی هفت خوان کمی بالاتر از رودخانه سه هزار قرارداردو بخاطر نام حَضرَت سُلیمان در میان مردم از احترام زیادی برخوردار است و آن را مُقَدَس می دانند.

این آبگرم کوچک روبروی قله هفت خوان از جنوب واقع شده است و شامل دو غار کوچک مجزاست غاری که در سطح بالاتری قرار دارد مساحتی حدود 8 متر مربع دارد و خیلی گرم نیست و از آن برای نظافت و غُسل قبل از ورود به آبِگَرم استفاده می کنند

غار آب گرم اصلی کمی پائین تر از آن و حدود 1.5 متر پائینتر از سطح زمین قرار دارد که با چند پله به کف آن می رسیم آب گرم آن از کف می جوشد و از استلاک میت های کوچک سقف ،آب سرد می چکد. مردم اعتقاد خاصی به این آبگرم دارند و ان را برای مداوای درد دست و پا مفید می دانستند حتی بعضی از افراد بسیار معتقد آنرا برای دَرمان نازایی مفید می دانند.

مردم کلاردشت برای رسیدن به این آبگرم دو راه دارند یکی مسیر حَصارچال و دیگری مسیر کلجاران که در فصول بعد به تفصیر آن خواهیم پرداخت.

آبگرم تَلوُ ( آب تَلخ ): از دیر باز مردم کلاردشت اعتقاد داشتند که این آب برای اَمراضِ پوستی خوب بوده و برای درمان آنها مناسب است، چون این آب خود گرم نبوده به اِجبار سَنگها را گرم کرده و به داخل آب قرار داده باعث گرم شدن آب می شدند. این آبگرم در مجاورت شیلات قرار داشته که از سال 63 به بعد، شیلات آنرا بر روی عموم بسته و برای پروش ماهی استفاده میکند.

آبِگَرم دَلیر: در پُشتِ مَحَله دَلیر به فاصله 15 دقیقه از محله طول مسیر رسیدن به آن می باشد. از زیر سنگی نسبتا بزرگ آب بیرون آمده و به رودخانه چالوس ملحق می شود.

آبگرم بیشپَرَک: در رودبارَک اَواسِط محل واقع شده، به مانند آبگرم تَلو مردم سنگ را گرم کرده و در داخل آب قرار داده و باعث گرم کردن آب شده و سپس استفاده می کردند. این آبگرم در حال حاضر در ملک شخصی واقع شده است.

آبگرم واحِد: که دارای آب فراوان است، از زیر جاده اصلی کلاردشت به عَباس آباد واقع در روستای واحِد عبور می کند. یکی از منابع تامین کننده آب شیلات هِزار چشمه واحِد است.

در اینجا یاداور میشوم که بعضی از ابگرم های نام برده شده همچون ابگرم واحد وبیشپرک وتلواز خود گرمایی نداشتند و توسط سنگهایی که گرم می شده و در داخل انها قرار می گرفته اب انها کمی گرم شده و برای استعمام اماده میشده به این سبب به آنها آب گرم گفته شده در زبان محلی به این گونه ابگرم لارو گفته می شود.

آبشار ها

آبشار اَکاپُل

در نزدیکی اَکاپُل به سمت اکد آبشاری زیبا با ارتفاع حدود 40 متر وجود دارد که متاسفانه به دلیل سیلاب های بهاری و فعالیت های راهسازی شرکت مترو باعث فرسایش قسمت فوقانی آن و پر شدن کف شده و ارتفاع آن به حدود30 متر می رسد که در فصل زمستان قسمت غربی آن که بزرگ تر است کاملاً یخ بسته و در بعضی از اوقات سال خصوصا"زمستان ها برای تمرین یخ نوردی بسیار مناسب است.

3-4-1 آبشار گِردوک

این آبشار در مجاورت روستای کلمه قرار دارد و برای دسرسی به ان باید حدود دو ساعت از روستای شکر کوه پیاده روی کرد این آبشار درفصل زمستان بطور کامل یخ زده است و منظره زیبایی را پدید می آورد.

یخچال ها

معرفی اِجمالی مناطق یخچالی طبیعی عمده در ایران

یخچال های طبیعی ایران در دسته بندی یخچال های طبیعی جزو دسته یخچال های کوهستانی به شمار می آیند، از نوع یخچال های طبیعی گرم به حساب می آیند .

یخچال های طبیعی اطراف قله عَلَم کوه ( کوه های تَختِ سُلیمان)

قله علم کوه با ارتفاع 4822 متر از سطح دریا در موقعیت جغرافیایی عرض 36 درجه و 22 دقیقه شمالی و طول 50 درجه و 57 دقیقه شرقی، دومین ارتفاع بلند ایران می باشد. این قله در منطقه ای قرار دارد که به آن تَختِ سُلِیمان گفته می شود.شکل پستی و بلندی این ناحیه به نحوی است که تعداد 45 قله با ارتفاع بیش از 4000 متر (البته قله های شناخته شده و با نام) و تعداد 100 قله با راتفاع بیش از 3000 متر از سطح دریا در این ناحیه وجود دارد.

پستی و بلندی های فراوان و به ویژه رشته کوه مُجَزای هفت خوان با هفت قله با ارتفاع بیش از 4000 متر از سطح دریا و همچنین برودت نسبتاً زیاد به علت اغتشاشات جوی و طوفان های با سرعت زیاد، سبب شده است که چند یخچال طبیعی نسبتاً مهم (البته مهم به لحاظ قرار گرفتن آنها در منطقه ای نیمه خشک مانند ایران) به وجود آید.

یخچال های طبیعی منطقه رشته کوه های تَختِ سُلیمان به قرار زیر می باشد:

1-یخچال عَلَم چال واقع در شمال عَلَم کوه.

2-یخچال پاتخت واقع در جنوب شرقی قله تَختِ سُلیمان.

3-یخچال غربی اسپیلت و هفت خوان واقع در جنوب قله های رشته کوه هفت خوان.

4-یخچال خرسان واقع در جنوب عَلَم کوه.

5-یخچال مَرجی کَش واقع در جنوب شرقی عَلَم کوه.

یخچال های طبیعی منطقه تَختِ سُلیمان (عَلَم کوه)

منطقه یخچالی تَختِ سُلیمان، که بلندترین نقطه آن قله علم کوه با ارتفاع 4822 متر از سطح دریا در موقعیت جغرافیایی عرض 36 درجه و 22 دقیقه شمالی و طول 50 درجه و 57 دقیقه شرقی، حدود 90 کیلومتری شمال غرب تهران واقع شده است، یکی از مناطق یخچالی ایران با وسعت و گستردگی نسبتاً زیادی نسبت به دیگر مناطق یخچالی طبیعی ایران می باشد.

این منطقه یخچالی در قسمت غربی رشته کوه اَلبُرز مرکزی واقع شده است. تشکیلات زمین شناسی این ناحیه عمدتاً از گِرانیت (گِرانیت دانه ریز) می باشد.

سابقه تحقیقاتی در منطقه یخچالی تَختِ سُلیمان

این منطقه به خاطر جاذبه های زیست محیطی، در زمینه های زمین شناسی، گیاه شناسی، یخچال شناسی و همچنین شناسایی و کشف قله ها و پدیده های جالب دیگر، از سال 1932 یعنی پیش از جنگ جهانی دوم مورد توجه پژوهشگران خارجی قرار گرفته است. به طور اجمال، تاریخچه ورود پژوهشگران خارجی به منطقه تَختِ سُلیمان به قرار زیر می باشد:

1- در سال 1932، برادران برن مولر، گیاه شناس و جغرافی دان از آلمان، از راه شمال شرقی وارد منطقه شدند، که توانستند قله علم کوه را بلندترین قله منطقه تشخیص دهند و به احتمال زیاد آن را صعود نمایند. البته در مورد این که توانستند قله را صعود کنند، مدرکی ارائه نشده بود.

2- در سال 1933، در ادامه کار برادران برن مولر، یک گروه از انگلیس (زمین شناس، جغرافی دان، گیاه شناس و کوه نورد) به سرپرستی داگلاس بُسک از طریق جنوب، مسیر طالقان – پراچان وارد منطقه می شوند. دو نفر از این گروه (بسکو تراگارز) بعد از سرازیر شدن به حصارچال از زیر قله مرجیکش عبور کرده و موفق به صعود قله علم کوه می شوند.

3- در سال 1934، گروه انگلیسی به سرپرستی داگلاس بسک برای بار دوم به منطقه علم کوه باز می گردد. این گروه را یک پروفسور اترشی به نام دُکتُر هانس بوبِک، زمین شناس و استاد دانشگاه بِرلین که در آن زمان استاد دانشگاه ویَن نیز بود، همراهی می کرد. آنها ضمن صعود به قله علم کوه، ارتفاع آن را 15819 پا (4822 متر ) بلندترین قله منطقه اعلام کردند. بوبک یخچال های منطقه را کشف کرده و نقشه برداری از قله ها را نیز برای اولین بار انجام داد. او ثابت می کند که برادران برن مولر در سال 1932 قله علم کوه را صعود کرده اند. دکتر هانس بوبِک بر اساس تحقیقات و بررسی هایش در منطقه تخت سلیمان، نقشه خیلی خوبی به مقیاس 1:100000 از یخچال ها و قله های منطقه تخت سلیمان تهیه کرد، که هنوز تنها نقشه تهیه شده از یخچال های طبیعی ایران است.

4- بعد از تحقیقات و بررسی های دکتر بوبک و داگلاس بسک در سال 1934 تا سال 1956 تحقیقاتی درباره یخچال های منطقه تخت سلیمان صورت نگرفت. در این سال یک گروه از دانشگاه کمبریج انگلستان و در سال 1958 گروه دیگری از فرانسه برای بررسی منطقه تخت سلیمان، از جمله بررسی یخچال های طبیعی آن، به این منطقه اعزام شدند.

به وسیله ایرانی ها تحقیقات مدونی در خصوص یخچال های طبیعی منطقه تخت سلیمان، به صورت مکتوب که بتوان به عنوان مرجعی رسمی به آن استناد کرد، فقط می توان از نقشه ای نام برد که در سال 1356 به وسیله سازمان جغرافیایی کشور و همکاری فدراسیون کوه نوردی ایران، از منطقه یخچالی تخت سلیمان با مقیاس 1:25000 تهیه شده است، که به احتمال زیاد، تهیه این نقشه بر اساس نقشه تهیه شده به وسیله دکتر هانس بوبک بوده است.

نمایش پراکندگی و وسعت یخچال های طبیعی منطقه تخت سلیمان

بر اساس نقشه ها و اطلاعات تصویری موجود از یخچال های طبیعی منطقه تخت سلیمان، به منظور نمایش پراکندگی و وسعت یخچال های طبیعی و همچنین برآورد پارامترهای فیزیکی، نقشه ای با مقیاس تقریبی 1:50000 تهیه شده است.

نحوه پراکندگی یخچال های طبیعی منطقه تخت سلیمان

به طور کلی، یخچال های طبیعی منطقه تخت سلیمان را می توان نسبت به قله علم کوه، به سه یخچال عمده و مجزا از یکدیگر تقسیم کرد:

یخچال شمالی، یخچال غربی، یخچال جنوبی، که آنها را به ترتیب؛ یخچال عَلَم چال و سَرچال (ناحیه A )، یخچال غربی و هفت خوان (ناحیه B ) و یخچال حَصار چال (ناحیه C) می نامند، هر یک از این یخچال ها به تقسیمات جزئی تری تقسیم می شوند که به قرار زیر می باشد:

A-یخچال عَلَم چال و سَرچال:

این یخچال از ارتفاع 4250 متر (حد بالای کاسه یخگر یا سیرک یخچالی) شروع شده و به ارتفاع 3700 متر (حد پائین کاسه یخگر یا پیشانی، خط AB ) در پائین سرچال ختم می شود. مساحت کل آن 8/4 کیلومتر مربع با حداکثر طول از حد بالا تا پیشانی یخچال 5/4 کیلومتر و و حداکثر عرض 25/2 کیلومتر می باشد. ارتفاع خط برف دائمی در این یخچال در حدود 4000 تا 4150 متری است. سطح عمده این یخچال از رسوبات یخچالی ریز و درشت پوشیده شده است. ضخامت مورن های سطحی از 5/0 متر تا حدود 5/1 متر در قسمت های بالای یخچال متغیر می باشد. اما در قسمت های پائین تر، به ویژه در اطراف سرچال، تشکیلات سطحی عمدتاً به شکل خاک درشت دانه و سبزه دیده می شود.

شواهد ژئومُرفولُوژی نشان می دهد که یخ های ضخیم یخچالی تا نزدیک چشمه لیزبنک در پوشش خرده سنگ ها گسترش دارد. آنچه مسلم است در تمام قسمت های این ناحیه یخچالی نشانه های یک یخچال فعال از قبیل شکاف ها و حرکت دیده نمی شود. از یخچال های نسبتاً فعال این ناحیه می توان از یخچال هایی با خصوصیات زیر نام برد:

1- یخچال شُماره یک :

این محدوده یخچالی از ارتفاع 4250 متر تا ارتفاع 4100 متر در جوار قله های علم، شاخک ها، سیاه سنگ، چالون و سیاه کمان، و از طرف دیگر، به انتهای میان سه چال وصل می شود. مساحت این یخچال 9/1 کیلومتر مربع و طول حداکثر 3 کیلومتر و عرض حداکثر 1/1 کیلومتر می باشد. به لحاط ارتفاع نسبتاً زیاد قسمت یخگیر (انباشتگی زیاد برف) و همچنین شیبی تند و در مسیر پیچ قرار گرفتن این یخچال، نشانه های یک یخچال فعال دیده می شود.

2- یخچال شماره دو (یخچال پاتخت): این محدوده یخچالی از ارتفاع 4250 متر از سطح دریا، محدود به قله های تخت سلیمان، شانه کوه و میان سه چال تا ارتفاع 4150 متر قرار گرفته است. مساحت یخچال پاتخت 22/0 کیلومتر مربع و حداکثر طول 1 کیلومتر و عرض حداکثر 350 متر می باشد.

از تجمع یخچال پاتخت و یخچال های زیر، قله های تخت سلیمان و دندان اژدها بعد از لحاق زبانه های سنگی، یخچال سرچال تشکیل می شود. همچنین یخچال های زیر قله های سیاه گوک شمالی و جنوبی را می توان جزو یخچال های سرچال به حساب آورد.

B یخچال غربی و هَفت خوان: این یخچال در جنوب و جنوب شرقی قله های خرسان و شمال غرب قله های هفت خوان واقع شده است. مشخصات ناحیه فعال این منطقه یخچالی عبارتند از: طول حداکثر این یخچال از ارتفاع 4300 متر تا 4100 متر، 3 کیلومتر است. مساحت 3/3 کیلومتر مربع و عرض حداکثر 1800 متر می باشد.

C یخچال حَصارچال:

این یخچال از سه یخچال کوچک تر و یک گستره وسیع یخچالی، محدود به قله های علم، خرسان، مناره، گردونه، لشگرک، تنگ گلو و شاخک تشکیل می شود.

حد بالای این یخچال (ارتفاع 4400 متر) قله های شاخک و علم در شمال و حد پائین آن (ارتفاع 3750 متر) تنگ گلو در جنوب شرقی این یخچال دیده می شود. یخچال حصارچال ابعاد نسبتاً بزرگی دارد. بزرگ ترین طول این مجموعه یخچالی از بالای خرسان تا تنگ گلو (پیشانی یخچال) حدود 5/5 کیلومتر و مساحت حدود 5/8 کیلومتر مربع می باشد.

به طور کلی، این مجموعه یخچالی به علت قرار گرفتن در دامنه جنوبی قله علم کوه و شرایط مناسب برای ذوب برف و یخ در ارتفاعات پائین تر، چندان فعال نمی باشد. یخچال های نسبتاً فعال مجموعه یخچالی حصار چال، به شرح زیر می باشد:

1- یخچال خِرسان: که در جنوب قله علم کوه و شرق قله های خرسان، غرب قله و شمال قله های ستاره و مناره قرار دارد. طول حداکثر این یخچال 5/3 کیلومتر (ارتفاع 4400 متر تا 4200 متر ) و عرض حداکثر 750 متر و مساحت 1/2 کیلومتر مربع می باشد.

2- یخچال مَرجیکَش: این یخچال از دو یخچال زیر قله شاخک و همچنین زیر قله مرجیکش تشکیل می شود. حداکثرطول این یخچال 5/2 کیلومتر (ارتفاع 4400 متر تا 4200 ) و عرض حداکثر 700 متر و مساحت 8/0 کیلومتر مربع می باشد.

علاوه بر سه منطقه یخچالی (A,B,C) منطقه تخت سلیمان که گستردگی و تقسیمات آن را شرح دادیم، در منطقه تخت سلیمان، یخچال های پراکنده غیرفعال دیگری هم که بیشتر به صورت برفچال هستند وجود دارند، که به ترتیب اهمیت، عبارتند از: یخچال چالون در غرب قله سیاه سنگ و جنوب قله چالون، یخچال نفت چال محدود به قله های سیاه کمان و نفت چال. همچنین در شمال قله های هفت خوان و اطراف لشگرگ و منطقه رشته کوه های اویدر و دیوچال یخچال هاو برفچال های کوچک و پراکنده ای وجود دارد.

اثار طبیعی:کوهها،دریاچه ها،یخچالها،چشمه ها(آبهای گرم و سرد)...

مطالب مشابه :

کنسرو خانگی

یخچال 5 فوت آرا بهین قیمت جدید 1393

یخچال های ایران

یخچال رومیزی

یخچال و فریزر الکترواستیل قیمت جدید

کیک یخچالی

یخچال ها

یخچال‌های طبیعی

ژله پلنگی یه زله ی خاص و خوشگل

اثار طبیعی:کوهها،دریاچه ها،یخچالها،چشمه ها(آبهای گرم و سرد)...