پرورش گاو

پرورش گاو

مقدمه :

پرورش گاو از دیر باز در ایران مورد توجه مردم بوده است . این توجه بیشتر بخاطر بهره داری چند جانبه از این حیوان مفید می باشد. گر چه با گذشت زمان نوع بهره برداری انسان از این حیوان تغییر کرده ولی این مساله از اهمیت این حیوان نکاسته است بلکه با بهره برداری از علوم و تکنولوژی مدرن اهمیت پرورش این حیوان به مراتب افزایش یافته است . در کشور ما در حال حاضر پرورش گاو به دو صورت صنعتی و سنتی انجام می گیرد گر چه عوامل مختلفی از قبیل افزایش جمعیت ،مهاجرت های بالا ،افزایش اطلاعات در زمینه دامپروری و....موجب گسترش گاو داریهای صنعتی شده است اما در بسیاری از مناطق کشور هنوز شاهد روشهای قدیمی و سنتی در پرورش این حیوان هستیم.

پرورش سنتی:

پرورش سنتی اصولا به روشی از نگهداری دام اطلاق می شود که متکی بر تجارب قدیمی و ابتدایی بوده و از استانداردهای علمی و نوین بهره ای نمی برد.دراینگونه دامداری ها به دلیل عدم آشنایی دامداران باشیوهای علمی و تجربه شده در زمینه بهداشت، تغذیه، اصلاح نژادو مدیریت باعث شده که آنها نتوانند از امکانات بالقوه خود و جامعه استفاده کنند .

صفات اقتصادی پرورش گاو

مهمترین صفات اقتصادی در پرورش گاو عبارتند از : تولید شیر(میزان تولید ، درصد چربی و درصد پروتئین) گوشت ( ارزش لاشه ،کیفیت پروار بندی ) پوست ،شاخ و سم

تولید شیر یکی از صفات بسیار مهم در پرورش گاو می باشد. آگاهی از میزان تولید شیر و نسبت اجزاء تشکیل دهنده آن به دامپرور کمک می کند تادر مورد برنامه های اصلاحی ، تغذیه ، فروش یا نگهداری گاوها تصمیمات لازم را اتخاذ نماید.

در حال حاظر در دنیا مقدار تولید شیر را با در نظر گرفتن سه عامل استاندارد می نمایند که عبارتند از :

• روزهای شیر دوشی

• تعداد دفعات شیر دوشی روزانه

• سن گاو در زمان زایش.

همانطور که به تدریج یک گاوبالغ می شود میزان شیر نیز افزایش پیدا می کند تا به حداکثرخودرسن 5 تا 7 سالگی می رسد و از آن به بعد رو به کاهش می گذارد.

درمورد تولید گوشت نیز از نظر ترکیب لاشه اختلافات زیادی بین نژادهای مختلف وجود دارد بخصوص از نظر نسبت گوشت به استخوان.

ارزیابی گاوهای شیری:

از دو نظر گاوهای شیری مورد بررسی قرار می گیرند:

1- از نظر ظاهری

1- ظرفیت ژنتیکی دام ( تولید شیر)

مشخصات ظاهری گاوهای شیری:

در ارزیابی مشخصات ظاهری گاو شیری، فاکتور های زیر مورد توجه قرار می گیرد:

- الف) شکل عمومی بدن

- ب) ظرافت بدن

- ج) ظرفیت و وضعیت پستان

الف - شکل عمومی بدن :

گاو شیری خوب دارای مشخصات عمومی زیر است :

- لگن پهن

- کمر کشیده و راست

- سر ظریف

- گردن کشیده

- شانه ای دراز و باریک

- قد بلند

- همچنین برآمدگی های استخوانی درگاو شیری خوب برجسته است و این امر نشانه شیرواری اوست.

ب ) ظرافت بدن :

از نظر ظرافت بدن فاکتورهای زیر مد نظر می باشند:

- نرم و چین دار بودن پوست

- ظریف بودن اسکلت

- براق ، کوتاه و نرم بودن موها

معمولا برای پي بردن به ظرافت بدن گاو شیری نسبت دور قلم به دور سینه راارزیابی می کنند که در نژاد شیری خوب این نسبت1 به 10 است .

ج- ظرفیت و وضعیت پستان:

از دیگر فاکتورهای انتخاب یک گاو شیری وضعیت پستان آ ن است . پستان عضو اصلی در تولیدشیراست و معمولا به دوصورت اسفنجی و گوشتی وجود دارد. پستان با بافت اسفنجی قبل از دو شش بزرگ ولی بعد از دو شش کوچک و چروکیده می شود در صورتی که در پستان با بافت گوشتی تفاوت حجم بین قبل وبعد دوشش مشخص نیست . گاوی از نظر شیردوشی خوب است که دارای پستان با بافت اسفنجی باشد.

ساختمان پستان : پستان گاو از چهار بخش مجزا که به هر کدام یک کارتیه گفته می شود تشکیل شده است .هر کارتیه توسط یک سر پستانک با خارج در ارتباط است . در یک گاو شیری خوب سر پستانكها باید قرینه بوده و طول آنها حدود 5cm باشد . در سر پستانكهای کوچک عمل شیر دوشی بخوبی انجام نمی شود و سر پستانكهای خیلی بزرگ نشان دهنده عدم ظرافت گاو هستند . پستان گاوهای جوان کوچک بوده اما رفته رفته با افزایش سن و تداوم عمل شیر دوشی پستانها بزرگ می شوند ضمنا سر پستانكهای اضافه نشانه خوبی نیستند.

ساختمان پستان

گاو مبتلا به ورم پستان

بررسی ظرفیت تولید(ظرفیت ژنتیکی گاو) :

برای پی بردن به ظرفیت تولیدی گاو باید به فاکتور های زیر توجه نمود :

الف) نژاد گاو

ب ) میزان تولید شیر انفرادی

ج) میزان شیر تولیدی والدین

برای نیل به این مقصود باید برای هر گاو کارت انفرادی داشته باشیم تا مشخصات دقیق آن گاو و رکوردهای تولیدی در آن ثبت شوند.

ثبت مشخصات: تعیین هویت دام یکی از موارد فوق العاده مهم وضروری است که یک دامپرور باید با دقت آن را پیگیری نماید . یک مدیریت قوی باید کلیه موارد مربوط به دام از قبیل وضعیت تولید شیر و گوشت ، وضعیت تولید مثل ، وضعیت بهداشتی ودرمانی ، واکسیناسیون و ... را ثبت نماید.

اهداف تشکیل پرونده برای دام:

1- پیگیری بهتر وساده تر امور بهداشتی و درمانی گله

2- شناسایی اجداد دامها و راندمان تولیدی آنها

3- برنامه ریزی جهت بدست آوردن رکورد گله

4- داشتن یک برنامه علمی و عملی برای تولید مثل گله

5- برنامه ریزی جهت امور اصلاحی گله

6- داشتن برنامه در زمینه های تغذیه ، دارو و کلیه مایحتاج گله

برای تشکیل شناسنامه مشخصاتی از قبیل اسم و شماره دام ،اسم و شماره والدین ، نژاد، رنگ، تاریخ تولد و امثال اینها باید در ابتدای صفحه ثبت شوند.

ثبت علائم گاو و شماره زنی:

برای ثبت دقیق اطلاعات ، دام ها باید با علائم ، شماره و سایر مشخصات شناسایی شوند تا تفکیک آنها از یکدیگربه راحتی صورت گیرد.

این علائم عبارتند از :

1- رسم شکل دام از طرفین

2- رسم سر گاو از روبرو

3- نصب عکس دام

4- نصب شماره (کپل ، گوش، گردن و غیره )

شماره گوش :

نحوه شماره گذاری بدن در گاو:

روشهای مختلفی برای شماره گذاری وجود دارد که درمیان آنها روش انجمادی بر سایر روش ها برتری و مزیت دارد که به صورت های زیر انجام می گیرد:

1- با یخ خشک

2- روش انجمادی با ازت مایع با چیدن مو

3- روشهای انجمادی با ازت مایع بدون چیدن مو

1-- با یخ خشک:

در این روش از یخ خشک با دمای c78 - که در ظرفهای مخصوصی حاوی اتر 59% قرار دارند استفاده می شود.

برای عمل ابتدا باید دام را مهار کرد و محل شماره را از مو تمیز کرده و با پنبه آغشته به الکل خیس نماییم سپس شماره فلزی مورد نظر را که مدتی در داخل ظرف یخ خشک واتر قرار داشته و برودت لازم را کسب کرده بیرون آورده ابتدا آنرا تکان داده تا مایع اضافی جدا شود و سپس شماره را با فشار روی پوست قرار می دهیم .

مدت زمان لازم برای نگهداشتن شماره روی بدن به شرح زیر است :

• گوساله یک ماهه 10 ثانیه

• گوساله 3 ماهه 15 ثانیه

• گوساله 4 تا 8 ماهه 20 ثانیه

• گوساله 9 تا 18 ماهه 25 ثانیه

• 18 ماه به بالا 30 ثانیه

• البته برای گاوهای با پوست سفید باید 10 تا 15 ثانیه این زمان را افزایش داد .

2- روش انجمادی با ازت مایع با چیدن مو

در این روش ازازت مایع که دارای برودت C196- می باشد استفاده می گردد. شماره را مانند روش قبل مدتی در داخل این مایع قرار داده و پس از کسب برودت لازم آنرا بر روی بدن گاو قرار می دهند . در این روش ابتدا موهای ناحیه مورد نظر شماره زنی باید چیده شده و با الکل خیس گردد.

3- - روشهای انجمادی با ازت مایع بدون چیدن مو:

در این روش نیازی به چیدن مو نیست و بعد از 4 تا 6 هفته موی سفید رنگی از جای شماره ها خارج خواهد شد. مدت زمان لازم برای قرار دادن شماره روی پوست به شرح زیر است:

گوساله 2 تا 3 ماهه 15 ثانيه

گوساله 4 تا 6 ماهه 20 ثانيه

گوساله 7 تا 10 ماهه 25 ثانيه

گوساله بالای 12 ماهه 30 ثانيه

البته برای گاوهای با پوست سفید، شماره به مدت 15 تا 20 ثانيه باید بیشتر روی پوست قرارگیرد . در هر سه روش فوق معمولا جای شماره کمی متورم می شود که پس از 48 ساعت آثار آن از بین رفته و حالت طبیعی خود را پیدا می کند .

رکورد گیری تولید:

یکی از موارد مبهم در دامپروری مسئله رکورد گیری و بدست آوردن میزان تولید حیوانات در تمام طول دوره پرورش می باشد این عمل به دامپرورکمک می کند تا در مورد برنامه های اصلاحی ، تغذیه ، فروش ، نگهداری و قیمت گذاری دام های گله تصمیمات لازم را بگیرد.

روش کار :

در گاوداری هایی که 2 نوبت دوشش دارند رکوردگيری بدین صورت است که میزان شیر دوشش صبح ثبت شده ولی درمحاسبات منظور نمی گردد . در این دوشش پستان باید کاملا تا آخرین قطره دوشیده شود سپس شیر نوبت بعد از ظهر و صبح فردای آن روز اندازه گیری شده مجموع آنها به عنوان رکورد ثبت گردد . معمولا در هر گاوداری در یک دوره شیردهی حدود 10تا11 بار رکوردگیری انجام می شود . اگر به هر دلیلی مانند عدم باروری مجدد گاو دوره مذکور طولانی گردد رکوردهای بیشتر از 11 بار جزء دوره محسوب نمی گردد.

موارد ی که رکورد گیری را باطل می کند :

1- زمانی که فاصله بین دو رکورد گیری بیشتر از 60 روزشود.

2- زمانی که فاصله بین زایش و اولین رکوردگیری بیش از 60 روز شود .

3- زمانی که فاصله بین دو رکوردگیری متوالی چند بار بین فاصله زماتی 26 تا 35 روز تکرار شود.

ارزيابي گاوهاي گوشتي

ارزیابی گاوهای گوشتی نیز به دو عامل بستگی دارد:

1- مشخصات ظاهری

2- خصوصیات نژادی وارثی

خصوصیات ظاهری :

قسمت های مختلف بدن یک گاو گوشتی باید به حد مطلوب رشد کرده باشد. شکل بدن در گاو گوشتی کوتاه ، پهن و عضلانی بوده و همچنین در زیر پوست چربی زیادی ذخیره می شود . گردن کوتاه و قوی ، کمر کوتاه و پهن و کپل عضلانی و دراز می باشد . در گاوهای گوشتی بدن کاملا قرینه بوده و رشد بدن از جلو تا عقب بصورت یکنواخت می باشد . گاوهای گوشتی دارای دست و پای کوتاه و رانهای عضلانی و قوی می باشند . ماهیچه ها برآمده و قوی بوده ، دنده ها نیز برآمده و فاصله آنها از هم کم می باشد.

خصوصیات ارثی و نژادی :

در مورد خصوصیات ارثی و نژادی باید به فاکتورهای زیر توجه کرد :

1- وزن درهنگام تولد

2- وزن هنگام از شیر گرفتن

3- افزایش روزانه وزن

4- وزن در یکسالگی

5- وزن گاو بالغ

6- قابلیت مادری

7- لطافت گوشت

8- عمق سینه و دور سینه

معرفی تعدادی از نژادهای معروف گا و

الف ) نژادهای خارجی

ب ) نژادهای ایرانی

الف) نژادهای خارجی:

1- نژاد هلشتاین: مرکز اولیه پرورش این گاو استان فریسلند هلند است . این نژاد از پرشیرترین نژاد های دنیا بوده و درعین حال به دلیل جثه بزرگ از نظر تولید گوشت نیز مناسب است . رنگ این نژاد اغلب سیاه و سفید می باشد این نژاد از نظرتحمل شرایط مختلف آب و هوایی مقاومت نسبی بالایی داشته و لذا درکشورهای مختلف جهان به امر پرورش آن پرداخته اند . این نژاد دارای سری ظریف ، سینه ای فراخ، شاخی کوچک و پستانهایی شکیل می باشد. میزان تولید شیر آن در یک دوره شیر دهی حدود (حدود305روز) به 10000 لیتر می رسد .

2 - نژاد براون سوئیس:

مرکز اولیه پرورش آن سوئیس می باشد . این نژاد از لحاظ شیر و گوشت مورد توجه است. میزان شیر آن کمتر از هلشتا ین بوده اما درصد چربی شیر بیشتر است . رنگ آن قهوه ای و گاهی خاکستری است. بدلیل پوست مقاوم و نسبتا ضخیم با آب و هوای مناطق کوهستانی سازگاری خوبی دارد.

3- نژاد هر فورد :

مرکز اولیه پرورش آن انگلستان بوده یکی از بهترین نژادهای گوشتی دنیاست. رنگ آن اغلب قرمزو سفید بوده انتهای دست ، پا و پوزه به رنگ روشن سفید می باشد که از علائم مشخص آن است.این نژاد قدرت اصلاح کنندگی زیادی داشته و خیلی سریع خود را به شرایط مختلف آب و هوایی عادت می دهد .

ب ) نژادهای ایرانی :

نژادهای خارجی قادر نیستند در شرایط آب و هوایی ایران وشرایط تغذیه آن ، همان بازدهی کشورهای مبدا خود را داشته باشند. از طرف دیگر این نژادها به بیماریهای شایع درمنطقه ما حساسیت بالایی دارند . اما نژادهای بومی بااینکه تولیدبالایی ندارند از نظرسازگاری با محیط بسیار مناسب بوده و در برابر بیماریها و کمبودهای تغذیه ای مقاوم هستند.

برخی از این نژادها عبارتند از :

• 1- نژاد سرابی

• 2- نژاد گلپایگانی

• 3- نژاد سیستانی

1- نژاد سرابی : موطن اصلی آن سراب در آذربایجان شرقی است. میزان تولید شیر آن بطور متوسط 6 تا 14 لیتردر روزاست . این نژاد به رنگ های مختلفی دیده شده و رنگ زرد آهویی آن اصیل تر است. همچنین این نژاد قدرت تحمل شرایط آب و هوای کوهستان را به خوبی دارا می باشد. در صد چربی شیراین نژاد بالا بوده بین 4 تا 5 درصد می باشد.

سرابی نر سرابی ماده

2-- نژاد گلپایگانی : موطن این نژاد شهر گلپایگان می باشد. به رنگهای سیاه، قرمز بور و گاهی ابلق سیاه و سفید دیده می شود. میزان شیر این نژاد کمتر از سرابی است.

3- نژاد سیستانی : این نژاد در اطراف دریاچه هامون در استان سیستان و بلوچستان زندگی کرده دارای کوهانی عضلانی و هیکلی نسبتا درشت می باشد و تنها نژاد گوشتی شناخته شده ایران است.این نژاد به رنگهای سیاه و اغلب سیاه و سفید دیده می شود اما رنگهای زرد و خرمایی، طوسی و قهوه ای روشن نیز مشاهده شده است. این نژاد از نظر تغذیه ای قانع بوده مقاومت بالایی نسبت به تغییرات آب و هوایی دارد. این نژاد خصوصیات نژادی خود را بهتر از سایر گونه ها حفظ کرده است .

تغذیه گوساله

تغذیه گوساله تا سن 20 روزگی بسیار مهم و اساسی است زیرا به دیل داشتن دستگاه گوارش حساس براحتی می تواند در اثرتغذیه نا صحیح دچار ناراحتی و اختلال شود.تحقیقات نشان داده است که استفاده از غذاهای خشک و مواد کنسانتره ای باعث تسریع رشد دستگاه گوارش گوساله می گردد. لذا باید از هفته سوم به بعد یونجه مرغوب و کنسانتره در اختیار گوساله قرار داد. همچنین برای مرطوب ساختن مواد

غذایی داخل شکمبه باید آب کافی در اختیار گوساله گذاشته شود. تغذیه گوساله به دو روش طبیعی و دستی یا مصنوعی انجام می گیرد.

الف) تغذیه به روش طبیعی

بهترین روش تغذیه گوساله استفاده مستقیم از پستان مادر می باشد زیرا در این صورت خطر آلودگی شیر و مسمومیت گوساله کمتر است اما این روش دارای عیوبی می باشد از جمله:

- در اثر پر خوری ممکن است گوساله مبتلا به اختلالات دستگاه گوارشی گردد.

- از نظر اقتصادی قیمت غذای گوساله افزایش می یابد.

- بیماریهایی نظیر ورم پستان مادر مشکلاتی برای گوساله ایجاد خواهد کرد.

ب) تغذیه به صورت دستی:

در این روش پس از زایمان ، گوساله را از مادر جدا کرده و شیر را از طریق سطل یا شیشه های پستانک دار به گوساله می رسانند

روش استفاده از سطل برای تغذیه :

در این روش ابتدا بهتر است گوساله را 12 ساعت گرسنه نگه داشت سپس گوساله را وادار به مکیدن انگشت دست (میانه) کرده و بعد در حال مکیدن، انگشت دست و سر حیوان را به داخل سطل حاوی شیر هدایت می کنیم. پس از اینکه گوساله مقداری از شیر سطل را نوشید به تدریج و به آرامی انگشت را ازدهان خارج می کنیم با چند بار تکرار، گوساله نوشیدن شیر از سطل را خواهد آموخت.فراموش نکنید که خوراندن آغوز یا ماک در دو تا سه ساعت اول به گوساله تازه متولد شده یک امر ضروری و واجب می باشد. زیرا آغوز علاوه بر داشتن مواد مغذی دارای پادتن ها یا آنتی بادی ها و ایمنوگلوبولین های مفید می باشد که باعث ایجاد ایمنی در گوساله شده و ازطرفی حاوی ویتامین های محلول در چربی بوده و همچنین ملین بوده باعث شستشوی دستگاه گوارش گوساله می گردد.

تغذیه گوساله با شیر کامل :

اگر از شیر مادر برای تغذیه استفاده می شود روزانه حدود ده درصد وزن بدن باید به او شیر داد. در مورد گوساله های ضعیف و کوچک مقدار شیررا می توان کمی کاهش داد. شیری که به مصرف گوساله می رسد باید تازه بوده و درجه حرارت آن بین 32 تا 38 درجه باشد به عبارتی بهتر است شیر بلافاصله پس از دوشیدن به مصرف گوساله برسد. دادن شیر سرد به گوساله موجب بروز اختلالات گوارشی خواهد شد. اگر گوساله مبتلا به اسهال شد باید شیر روزانه را برای یک یا دو نوبت به نصف تقلیل داد.

روش استفاده از شیر خشک:

امروزه در بعضی از کشورهای پیشرفته بجای شیر مادر از شیر خشک و مکمل های غذایی استفاده می شود. برای استفاده از شیر خشک باید یک قسمت از آنرا به 9 تا10 قسمت آب ولرم اضافه کرد.

استفاده از شیر پس چرخ:

تغذیه با شیر پس چرخ باید بعد از20 روزگی انجام گیرد. شیر پس چرخ یک غذای کامل نیست لذا ضرورت دارد با مواد مکمل متعادل شده و بتدریج جایگزین شیر مادر شود وپس از اینکه گوساله به سن یک ماهگی رسید از شیر مادر يا شیر کامل کاسته و شیر پس چرخ را افزایش دهیم تا به مقدار 5/4 تا 9 کیلو برسد. تغذیه با شیر پس چرخ تا سن 5 ماهگی می تواند ادامه داشته باشد و مقدار مصرف آن برای گوساله های 6 هفته نباید از9 لیتر تجاوز کند زیرا سبب می شود که گوساله ها برای خوردن غذاهای دیگر از خود رغبتی نشان ندهند. شیر پس چرخ باید کاملا تازه و درجه حرارت آن c 32 باشد و نباید نوسانات درجه حرارت آن در وعده های مختلف زیاد باشد.

تغذیه گوساله با علوفه و مواد کنسانتره ای :

از سن 10تا 15 روزگی به بعد در کنار شیر باید با قرار دادن برگ یونجه و مواد کنسانتره گوساله را وادار به خوردن این گونه مواد کرد. بعد از 20 روزگی شکمبه گوساله فعال شده و پذیرای علوفه و مواد متراکم خواهد بود .

تغذیه تلیسه ها :

به گوساله های 9 تا 10 ماه به بعد به شرطی که به خوبی تغذیه شده و به وزن مناسب رسیده باشند تلیسه می گویند . پرورش تلیسه از نظر دامدار خیلی مهم است زیرا به تدریج جایگزین گاو های حذفی گله می شود و دامدار برا ی ثابت نگه داشتن تولید و همچنین افزایش تعداد گله باید از وجود همین تلیسه ها استفاده کند. اگرتلیسه ها بیش از حد چاق شوند با توجه به ذخیره شدن چربی در اطراف لگن ، پستان وتخمدان ها از باروری دام کاسته خواهد شد . معمولا منظور نمودن 2 تا3 کیلو سیلوی ذرت در مقابل یک کیلویونجه می تواند ازچنین عارضه ای جلوگیری نماید تلیسه برای رشد خود نیاز مبرمی به پروتئین ، ویتامینها ، کلسیم و فسفر دارد که معمولا در یونجه و سیلوی ذرت به نحو مطلوبی وجود دارد اما درصورت بروز کمبود می توان با مکمل های درمانی نیاز دام به آنها را تامین نمود.

تغذیه گاو شیری:

درگاو های شیری برای زایمان گوساله های سالم و مقاوم، تولید شیر کافی و جلوگیری از بروز بیماریهای مربوط به سوء تغذیه باید کیفیت و کمیت غذا بنحو مطلوبی مورد توجه قرار گیرد.علوفه گاو شیری باید در دو تا سه وعده و کنسانتره حداقل در دو نوبت و به طور منظم خورانیده شود. دامپرور می تواند با تامین مقدار کافی کنسانتره تولید شیر گاو را حفظ کرده و انرژی و مواد مغذی کافی برای رشد جنین وسهولت زایمان فراهم نماید. از طرف دیگر جیره باید حجم مناسبی را نیز دربر گیرد . مصرف بیش از اندازه کنسانتره باعث کاهش ترشح بزاق و در نتیجه کاهش ph شکمبه خواهد شد(اسیدوز). این عارضه را می توان با افزودن علف خشک ، کاه، سیلو و یا بی کربنات سدیم دوباره بحد اعتدال برگرداند . گاو شیری نیاز مبرمی به مواد معدنی به خصوص کلسیم و فسفر دارد اگر نسبت کلسیم به فسفر خیلی زیاد باشد طول عمر و قدرت باروری گاوکاهش خواهد یافت . میزان احتیاج گاو شیری را با توجه به میزان تولید شیر ،میزان چربی شیر ،آبستن بودن یا نبودن حیوان و همچنین دوره خشکی تعیین می کنند.

تغذیه گاو نرداشتی :

سوء تغذیه و یاعدم تعادل جیره غذایی در گاونرداشتی باعث کاهش میزان اسپرم و فعالیت جنسی دام می گردد. اصولا تغذیه گاو نر به دو مرحله قبل از بلوغ و بعد از بلوغ تقسیم می شود.

الف) قبل از بلوغ :

گاو نرکششی (تخمی) در دوران گوسالگی باید به خوبی تغذیه شود. برای این کار بهتر است 3 ماه اول با شیر کامل و 3ماه دوم با شیر پس چرخ تغذیه شود .علاوه بر شیر باید به مقدار کافی کنسانتره در اختیار آنها قرار داد. گل یونجه و یا برگ های سبز آن بسیار مفید می باشند. در 6 ماه دوم ودر زمستان به وسیله کنسانتره و علوفه خشک تغذیه شده و سپس در فصل بهاردر صورت امکان در مراتع خوب تغذیه می شود. کنسانتره مورد استفاده برای این گونه گوساله ها باید 12تا 15 درصد پروتئین داشته وبه نسبت وزن آنها روزانه 5 /1 تا 5/2 کیلوگرم به آنها داده شود.

ب) تغذیه گاو نر بعد از بلوغ:

گوساله نر معمولا بعد از6 ماهگی بالغ می شود اما تا سن 18 ماهگی رشد جنسی ادامه داشته و بلوغ کامل نیست.باید دقت کرد که گاو نر بعد از 18 ماهگی زیاد چاق نشود. چاق شدن که به معنی ازیاد چربی در بدن می باشد و بطور چشمگیری قدرت تولید مثل را در دام نر و ماده کاهش می دهد حتی در مواردی مانع تولید مثل آنها خواهد شد.

کیفیت مواد غذایی : کیفیت مواد غذایی به خصوص از نظر مواد پروتئینی بیشترین تاثیر را در تولید مثل حیوان دارد به خصوص کمبود برخی اسید های آمینه اختلالات اساسی را در روند تولید مثل ایجاد می کند . به عنوان مثال کمبود اسید آمینه ARGENIN (آرژنین) منجر به کاهش اسپرم در گاو نر خواهد شد.همچنین کمبود اسید آمینه تریپتوفان TRIPTO PHAN می تواند منجر به عقیمی حیوان گردد.

یک گاو نر روزانه برای یک بار اسپرم دهی به ازاءهر 100 کیلو گرم از وزن بدن به 80 تا 100 گرم پروتئین و برای دو بار اسپرم دهی به 100تا 140 گرم پروتئین قابل هضم نیاز دارد و کمبود انرژی نیز درحیوان نر باعث کاهش تولید هورمون تستسترون شده و در نتیجه تمایل به جفت گیری کم می شود. همچنین مواد معدنی بخصوص کلسیم و فسفر برای حفظ قدرت تولید مثل گاونر ضروری است . مقدار مورد نیاز آنها درروز برای یک گاو نر متوسط حدود 37 گرم کلسیم و 30 گرم فسفر می باشد . کمبود ویتامین ها نیز موجب کاهش تحرک اسپرم ها می گردد و در صورت تداوم این کمبود دام عقیم خواهد شد.از جمله ویتامین E در فعالیتهای جنسی نقش مهمی داشته و کمبود آن منجر به عقیمی خواهد شد.

خصوصیات عمومی گاو :

سن بلوغ : 14- 8 ماهگی

وزن : 280 - 270 کیلو

طول دوره فحلی به ساعت : 26 - 10 ساعت (متوسط 18 ساعت)

طول هر دوره جنسی : 24 - 18 روز (به طور متوسط 21 روز)

فاصله زایمان تا اولین فحلی : 80 - 30 روز (متوسط 40 روز)

زمان رها سازی تخمک در فحلی : 16- 4 ساعت بعد از شروع فحلی

بهترین زمان تلقیح : اواسط تا اواخر دوره فحلی.(18 – 12 ساعت پس از دیده شدن علائم فحلی )

روش پروار بندی گاو و گوساله:

در پرواربندی به منظور تولید گوشت گاو عوامل مختلفی موثرند که مهمترین آنها عبارتند از :

1 - نوع گاو

2- سن کشتار

2- نقش دامپرور

1- نوع گاو :

الف) گاوهای گوشتی

ب) گاوهای شیری حذفی

ج) گاوهای دو منظوره (شیری – گوشتی )

2- سن کشتار: رشد ونمو گاو و گوساله به مقدار زیادی بستگی به کیفیت و میزان تغذیه دارد . معمولا گوساله ها بر حسب نژاد، نحوه پرورش و مرحله تولید در سنین مختلفی به شرح زیر پروار شده و به کشتارگاه ارسال می گردند :

• الف) سن 3 تا 5 ماهگی برای گوساله های شیر خوار

• ب) سن 8 تا 12 ماهگی برای گوساله های نر جوانی که بلافاصله پس ازپایان دوره شیرخواری پروار می شوند.

• ج) سن 24 تا 30 ماهگی برای گوساله هایی که ابتدا خوب تغذیه شده اند ولی در زمستان از کیفیت تغذیه آنها کاسته شده است.

• د) سن 3 تا 4 سالگی برای گاوهایی که فقط در مراتع تغذیه می شوند .

• ه ) دامهای حذفی که به وسیله ماده گاوهای جوان جایگزین می شوند .

الف) پرواربندی گوساله های شیر خوار :

این گروه گوساله های جوانی هستند که درسن 3 تا 5 ماهگی به وزن 120 تا 250 کیلو گرم می رسند . این گوساله ها فقط با شیر طبیعی و یا شیر جانشین شونده تغذیه می شوند .

ب) پرواربندی گوساله های نر جوان :

1- بیشتر این گوساله ها نر بوده و به ندرت در بین آنها گوساله ماده دیده می شود .

2- به دلیل تغذیه با مواد متراکم و کنسانتره این گوساله ها از رشد بسیار سریع و زیادی برخوردارند .

3- خیلی زود یعنی بین 9 تا 18 ماهگی آماده کشتار شده و به وزن 300 تا 450 کیلو گرم می رسند.

ج) پرواربندی گاو درمرتع و جایگاه :

در این روش گوساله های جوان و تلیسه ها در سن بین 2 تا 3 سالگی به کشتارگاه ارسال می شوند. روش کار بدین صورت است که این گوساله ها بعد از تولد مستقیما از شیر مادر تغذیه کرده و سپس در فصل زمستان در اصطبل از تغذیه دستی بهره مند شده و روزانه 300 تا 400 گرم اضافه وزن دارند. در بهار دوم به مرتع رفته وبا تغذیه از مرتع 600 تا 700 گرم اضافه وزن روزانه خواهند داشت .سپس با شروع دومین پاییز زندگی یعنی در سن 16 تا 18 ماهگی روزانه کشتارگاه می شوند. در غیر این صورت و با اجرای یک برنامه غذایی فشرده در دومین زمستان ، دام های لاغر پروار شده و در سن 30 – 24 ماهگی و با وزن زنده 700 – 600 کیلو گرم روانه کشتارگاه می شوند.

د) پرواربندی گاو در مراتع:

در این روش پرواربندی گاو در سن 3 تا 4 سالگی روانه کشتار می شود. این روش در مناطقی بیشتر معمول است که دارای مراتع طبیعی یا مصنوعی فراوانی باشند. در این روش در طول سال، دام درمرتع چرا کرده و شیر ماده گاوها فقط به تغذیه گوساله ها می رسد این گاوها بعد از سومین بهار عمر 3 تا 4 ساله بوده و وزنی معادل 700 تا 900 کیلوگرم خواهند داشت .

ه) پروار بندی ماده گاوهای حذفی:

این گاوها به دلایل گوناگون، نگهداریشان مقرون به صرفه نیست. در این روش گاوهایی پروار می شوند که به طور معمول هر ساله از گله گاوهای شیری حذف و به وسیله تلیسه های جوان جایگزین می شوند. این گاوها اغلب پس از یک دوره کوتاه پروار بندی به وزن مطلوب رسیده به کشتارگاه ارسال می شوند و برخی از این گاوها که بسیار فرتوت و پیر و دارای گوشتی نامناسب هستند پس از کشتار، در کارخانجات سوسیس و کالباس مصرف می گردند..

پرورش گاو

مطالب مشابه :

پرورش بلدرچین در منزل

مهارت کاربر رایانه

اسامی هنرجویان راه یافته به مسابقات مرحله کشوری

پرورش گاو

دومین بروشور علمی

بازدید از غار مغان

تفكر خلاق

تاریخچه بلدرچین