شگفتیهای تخت جمشید

سال 518 پیش از میلاد داریوش فرمان به ساخت كوشك شاهانه‌ای در سرزمین فارس داد تا ایرانیان اولین بنایی را برپا سازند كه بتواند هزاران سال نمادی از صلح و برابری و وحدت جهانی باشد. بناهای باشكوه و شگفت انگیز تخت جمشید بر صخره بزرگی در كوه مهر در دشت مرودشت ساخته شد.

به گزارش مهر، ایرانیان در قرن ششم پیش از میلاد در زمان پادشاهی كورش و در دوران حكومت داریوش موفق به تشكیل یك دولت جهانی شدند كه از رود دانوب در اروپا تا دریای آرال در آسیای مركزی و از اقیانوس هند و رود سند تا حبشه و لیبی گسترش داشت. در واقع آنان بر نیمی از دنیای آن روز فرمان می راندند و آن را اداره می كردند.

در سال 518 پیش از میلاد داریوش فرمان به ساخت كوشك شاهانه‌ای در سرزمین فارس داد.

در این زمان تعداد زیادی از با تجربه ترین مهندسان، معماران و هنرمندان از چهار گوشه عالم فرا خوانده شدند تا با مشاركت و هم اندیشی، اولین بنایی را برپا سازند كه بتواند هزاران سال نمادی از صلح و برابری و وحدت جهانی باشد و سرانجام بناهای باشكوه و شگفت انگیز تخت جمشید بر صخره بزرگی در كوه مهر، در دشت مرودشت ساخته شد.

ساخت تخت جمشید در دوران حكومت داریوش، پسرش خشایارشاه و پسرزاده‌اش اردشیر یكم ادامه داشت و هر یك از آنان بخش هایی را به مجموعه افزودند. اما در واقع ساخت و ساز تخت جمشید تا 188 سال، یعنی پایان حكومت هخامنشیان در 330 پیش از میلاد ادامه داشت و هیچگاه به پایان نرسید. از آن دوران كاخ نیمه تمامی در تخت جمشید وجود دارد كه مشخص است فرصت نكرده اند به پایان برسانند.

تخت جمشید مملو از شگفتی و فرهنگ درخشان مردمانی است كه حتی ویرانه های آن امروز پس از گذشت 2500 سال مورد تحسین هر بیننده ایرانی و غیر ایرانی قرار می گیرد. به راستی راز این جاودانگی در چیست؟

1. تا كنون بیش از 30 هزار گل نبشته از كاوش های تخت جمشید به دست آمده كه از نظر ابعاد و متن كوچك هستند اما به لحاظ محتوا از با ارزش ترین اسناد دوران هخامنشی به شمار می روند. بر اساس این گل نبشته ها كه اكنون بیشترشان در آمریكا نگهداری می شوند مشخص شده كه در این دوران، به كارگران دستمزد پرداخت می شد، حقوق زن و مرد برابر بود، زنان می توانستند كار كنند و یا كار نیمه وقت داشته باشند، زنان از حق ارث برابر برخورداربودند، مادران از حقوق زایمان و كودكان از حمایت های اجتماعی بهره مند می شدند.

این تامین اجتماعی كه به قول خانم پروفسور كخ حتی امروزه در كشوری مانند آلمان هم به صورت كامل انجام نمی شود، برای 500 سال پیش از میلاد به معجزه شبیه است. بی شك گل نبشته های اداری، سندی قطعی و بی چون و چرا از نظام اداری و اجتماعی دوران هخامنشان هستند.

2. آپادانا یا تالار ستون دار كاخی است كه بیش از ده هزار متر مربع وسعت دارد و در زمان باستان دارای 72 ستون بوده است. این كاخ به دلیل ارتفاع حدود 20 متری ستون ها و فاصله غیر معمول آنها از یكدیگر، جز شاهكارهای هنر معماری دوران باستان است كه دیگر نظیرش ساخته نشد. وزن هریك از ستون ها 90 تن بوده و بر فراز آنها سر ستون های گاو دو سر و یا شیر دو سر كه هر كدام بیش از 1.5 تن وزن داشت قرار می گرفت.

3. آپادانا دارای دو جفت پلكان دو طرفه در سمت شمال و شرق است كه طول هر یك از دیواره های آن 81 متر است. روی این دیواره های سنگی، صفی از سربازان، بزرگان كشوری و 23 قوم هدیه آور از ایران بزرگ را حك كرده اند. در مركز این پلكان ها نقشی از پادشاه قرار داشته كه در یك دست عصایی به نشانه پادشاهی دارد و در دست دیگر گل نیلوفری را به نشانه صلح و دوستی و دانش تقدیم هدیه آوران می كند.

4. در تخت جمشید بیش از سه هزار نقش برجسته و تندیس وجود دارد كه بی شك بسیاری از آنها الهام گرفته از هنر میان رودان و آشور است اما بر خلاف آنها حتی یك مورد یافت نمی شود كه به صحنه جنگ، صف اسیران، از بین بردن دشمنان و یا قدرت نمایی پادشاه پرداخته شده باشد بلكه همواره به اتحاد و دوستی اقوام اشاره دارند.

5. یكی از شگفت انگیز ترین بخش های تخت جمشید كه معمولا هیچوقت دیده نمی شود، آبراهه های زیر زمینی آن است كه بیش از دو كیلومتر طول دارند. هخامنشیان در برخی از قسمت ها صخره را تا نه متر تراش داده و پائین رفته اند و در بخش هایی نیز با افزودن سنگ های غول پیكر توانسته اند به شیب مورد نظر دست یابند. آنان با روش های خاص و مهندسی خود تدابیری اندیشیده بودند كه آب بدون گل و لای از كانال خارج شود.

6. تمام تندیس ها و نقوش حجاری شده در تخت جمشید مزین به رنگ های متنوع بوده است. برای نمونه می توان به نقش داریوش در كاخ تچر اشاره كرد. تاج داریوش از طلا، ریش وی از سنگ لاجورد، دستبند و گوشواره ها از سنگ های قیمتی بودند ولی امروز فقط سوراخ های محل نصب این زیورآلات بر نقش باقی مانده اند اما هنوز در حاشیه لباس وی می توان آثار نقوش بسیار ریزی را یافت كه با رنگ های زیبا برجسته می شده اند.

7. از دیگر شگفتی های بنای تخت جمشید می توان به معادن سنگ آن اشاره كرد. مهندسان و معدنكاران می توانستند با ابزارهای ساده خود سنگ هایی حتی به وزن 250 تن را از معدن استخراج و سالم به پائین كوه منتقل و پس از ایجاد طرح اولیه آن را به تخت جمشید انتقال دهند.

8. به نظر می رسد بزرگی و یا كوچكی سنگ برای سنگ تراشان ماهر هخامنشی تفاوتی نداشته است. آنان عطردان و گلدان هایی تراشیده اند كه قطر دهانه آنها بسیار كمتر از قطر داخلی بدنه است و گویای آن است كه می توانستند سنگ را به صورت دورانی به گردش درآورده و با ابزار های خاص داخل آنرا تراش دهند.

9. برای برهم نهادن پایه ستون، قلمه ستون، گل ستون، سر ستون و یا جرزهای درگاه ها هیچ نوع ملاتی به كار نمی بردند و تنها با روش خاصی دو سطح تحتانی و فوقانی سنگ را پاك تراش می كردند. این روش باعث می شد تا ستون و درگاه ها در مقابل نیروی زلزله پایدار بمانند.

10. بر اساس متون تاریخی و كتیبه های موجود، در پیرامون تخت جمشید شهری به نام پارسه وجود داشته كه هزاران نفر در آن زندگی می كردند. امروز نشانه های كمی از شهر پارسه بر سطح دشت باقی مانده است ولی كاوش گران به دنبال آن هستند تا این شهر را از زیر خاك های كشاورزی بیرون آورند.

11. به نظر می رسد كه انتخاب كوه مهر یا رحمت برای ساخت بنای تخت جمشید، به دلیل تقدس آن بوده است. از جمله نشانه های تقدس می توان به تدفین های بسیار متنوع از ادوار گوناگون در دامنه این كوه اشاره كرد كه به شكل گورهای مخروطی لاشه سنگی، گورهای حفر شده در سنگ های مكعبی و یا حفره های محل نگهداری استخوان خود نمایی می كنند.

12. امروز هیچ اثری از سقف چوبی كاخ های تخت جمشید بر جای نمانده است اما خوشبختانه باستان شناسان و پژوهشگران به درستی دریافتند كه نقش حجاری شده بر سینه آرامگاه های پادشاهان هخامنشی، در واقع همان نقش كاخ داریوش است و بدین ترتیب موفق شدند بر اساس آن، سقف بخشی از كاخ ملكه را كه امروز به موزه تخت جمشید تبدیل شده بازسازی كنند.

13. بی شك از همان آغاز برپا كردن تخت جمشید، یكی از دغدغه های مهم معماران، حفاظت مجموعه در مقابل عوامل طبیعی و به ویژه بارش باران بوده است. ناودان های آجری و قیر اندود، تنبوشه ای، پرشی، كانال های روباز و چاه سنگی از جمله تدابیری هستند كه مجموعه را از گزند سیلاب ها محفوظ می كردند.

14. روش های مرمت و نگهداری از بناهای تخت جمشید در دوران باستان، به نوبه خود بسیار شگفت انگیز است. از آنجا كه هیچگاه ساخت و ساز تخت جمشید به پایان نرسید می توان نتیجه گرفت كه همواره بناها و نقوش آن می توانستند در اثر كوچك ترین ضربه ای دچار آسیب شوند ولی معماران با پیش بینی های بسیار ماهرانه خود از این احتمالات جلو گیری و در صورت نیاز با ابتكارات خاصی به ترمیم قطعه سنگ آسیب دیده پرداخته اند.

15. از دیگر شگفتی های تخت جمشید می توان به اهمیت پیام رسانی آن برای آیندگان اشاره كرد. داریوش فرمان داد تا چهار لوح زرین را به همراه چهار لوح سیمین و تعدادی سكه در زیر پی چهار گوشه آپادانا قرار دهند تا بدین شكل بتواند پیامش را شاید در 2500 سال بعد به گوش ما و آیندگان برساند. همچنین وی در بخشی از چهار كتیبه حك شده بر دیوار جنوبی تخت جمشید چنین می گوید: این سرزمین را اهورامزدا از دشمن، از سال بد، از دروغ بپایاد. بدین سرزمین دشمن، بدسالی، دروغ میاد. این را من از اهورامزدا با ایزدان خاندان شاهی به نماز خواستارم.

شگفتیهای تخت جمشید

مطالب مشابه :

دلنوشته های جدید و بسیار زیبا همراه با عکس

متن های ادبی برای تبریک سال نو

دل نوشته ها و متن هاي كوتاه رمانتيك و عاشقانه

هرگز نرسیدن بهتر است از دیر رسیدن

شگفتیهای تخت جمشید