ملاحظات فنی و اقتصادی در احداث سالن های نوین مرغداری

مهم­ترین تفاوت سرمایه­گذاری صنعت طیور با سایر بخش­های کشاورزی هزینه بالای تأسیسات و تجهیزات آن می­باشد. طی 50 سال گذشته دستیابی به اندازه مناسب سالن­های مرغداری از لحاظ اقتصادی، مهم­ترین بحث تولیدکنندگان و سازندگان سالن­های طیور بوده است. بررسی تاریخ صنعت مرغداری نشان می­دهد، همیشه مرغدارانی که سالن­های بزرگ داشته­اند جزء موفق­ترین افراد صنعت بوده­اند. واقعیت این است که با افزایش ابعاد سالن­ها، هزینه تولید به ازاء هر متر مربع کاهش می­یابد. امروزه اغلب سالن­های مرغداری مدرن به طول 150 متر و عرض بین 12 تا 18 متر ساخته می­شوند. اگر چه سالن­هایی با ابعاد 180 در 21 متر نیز ساخته شده اند.                      

هرچند سالن­های بزرگ موجب افزایش بازده و کاهش هزینه تولید می­شوند، با این حال استفاده از آن­ها بستگی به عواملی همچون به­کارگیری تجهیزات پیشرفته جهت فراهم نمودن نیازهای مرغ، ملاحظات کارشناسی و مهندسی هنگام ساخت سالن­ها، سیستم های گرمایشی و تهویه مورد استفاده و امکان مدیریت این سالن­ها دارد.

هزینه ساخت خود سالن تنها بخشی از کل هزینه است و سایر هزینه­های مربوطه نیز از اهمیت زیادی برخوردارند. جهت مشخص شدن این موضوع بهتر است مقایسه ای را بین دو مزرعه انجام دهیم. یکی از مزرعه­ها دارای 6 سالن با مساحت هر سالن 1200 متر مربع و مزرعه دیگر دارای 4 سالن است که مساحت هر سالن 1800 متر مربع می­باشد. برای مزرعه نخست به 6 سیستم کنترل و تجهیزات برق، آب و سوخت، 6 سیستم دانخوری و آبخوری و 6 سیلوی ذخیره دان، 6 تابلو کنترل به همراه حس گرها، 6 گروه هواکش جهت تهویه تونلی، 6 دستگاه باز و بسته نمودن ورودیهای هوا و 6 سیستم خنک کننده تبخیری نیاز است. در صورتی­که برای مزرعه دوم، 4 سری از موارد فوق مورد نیاز می­باشد. نکته مهم این است که تعداد و میزان دستگاهها و سیستم هایی که ذکر شد در سالن­های بزرگتر در مقایسه با سالن­های کوچک­تر تفاوت چندانی ندارد و این یکی از دلایل احداث سالن­های مدرن در ابعاد بزرگ می­باشد. اگر سالن­ها با فاصله و جدا از هم ساخته شوند هزینه جاده سازی برای آنها نیز قابل ملاحظه خواهد بود.

ملاحظات تهویه ای و گرمایشی:

یک مسئله مهم دیگر در زمینه احداث سالن­های بزرگ­تر توجه به سیستم تهویه و گرمایشی سالن­ها می­باشد. اکثر سالن­هایی که در ایران به صورت تونلی ساخته می­شوند دارای طول کمتر از 60 متر هستند تا در فصول سرد، دارای هوای یکنواختی باشند. با این وجود در این سالن­ها نیز هنوز دمای سالن یکنواخت نیست، ضمن اینکه در محل ورود هوا یعنی ابتدای سالن معمولا هوای تمیز و در قسمت خروجی، هوای آلوده با گاز بالا وجود دارد. در این سیستم اختلاف دما در دو قسمت سالن می­تواند بیش از 5 درجه سانتی­گراد باشد در حالی که در شرایط مطلوب این مقدار باید کمتر از2 درجه باشد. در صورتی­که طول سالن بیشتر از مقدار مذکور باشد شرایط وخیم­تر می­شود. البته همانطور­که ذکر شد این مشکل اغلب در فصول سرد بوجود می­آید. به عبارت دیگر سیستم­های تونلی موجود در کشور فقط برای حداکثر تهویه (البته نه به طور کامل) مناسب می­باشند و جهت تامین حداقل تهویه (Minimum ventilation) بایستی سیستم دیگری را بکار گرفت. بدین منظور در سالن­های بزرگ از دریچه های ورود هوا (inletsAir) بر روی دیوار طولی (شکل1) و هواکش­های حداقل روی سقف یا دیوار طولی استفاده می­شود.

 

شکل1- نمونه دریچه ورود هوا

 tahviye_1.jpg

در هوای سرد، سیستم تهویه تونلی از کار افتاده و هواکش های حداقل، به­ همراه دریچه­های ورود هوا عمل تهویه را انجام می­دهند. دریچه­های ورود هوا بر اساس فشار استاتیک سالن کار می­کنند و نیاز به فن­آوری بالایی دارند (شکل 6).

در این سیستم با استفاده از ورودی­های هوا و با تنظیم فشار منفی سالن، سرعت و مسیر جریان هوا درسالن قابل تنظیم است. به علت اینکه هوای ورودی با هوای گرم نزدیک سقف ترکیب می­شود هوای گرم نزدیک سقف بر روی سر پرنده ها منتقل شده و در نتیجه در مصرف سوخت صرفه جویی می­گردد. همینطور با افزایش دمای هوای ورودی قابلیت نگهداری رطوبت آن افزایش یافته و رطوبت نسبی هوا کاهش می­یابد و بدین ترتیب موجب کاهش رطوبت بستر می­شود(شکل 2).

شکل2- طریقه مخلوط شدن هوای سرد با هوای گرم در تهویه حداقل

 tahviye_2.jpg

 لازم به یاد آوری است که دمای هوای نزدیک سقف ممکن است بیش از 5 درجه گرمتر از هوای نزدیک کف سالن باشد(شکل3).

شکل 3- تفاوت دمای قسمتهای مختلف سالن مرغداری

tahviye_3.jpg

 بدین ترتیب مشکل تهویه در فصول سرد در سالن­های بزرگ حل شده و در عین حال در مصرف سوخت نیز صرفه جویی شده است.

 تردیدی وجود ندارد که سویه­های گوشتی امروزی در مقایسه با قبل، به تنش گرمایی حساس­تر شده­اند و این امر به خاطر سرعت رشد بالای آن­هاست. به دلیل مصرف خوراک و توده عضلانی و در نتیجه سوخت و ساز بیش­تر، این جوجه ها حرارت بیش­تری تولید می­کنند. پایین بودن نسبت سطح به حجم بدن درجوجه­های گوشتی امروزی امکان دفع حرارت تولیدی به محیط اطرف را با مشکل مواجه کرده است.

کاهش عملکرد و افزایش تلفات ناشی از تنش گرمایی در فصول گرم، به­ویژه در شرایط آب و هوایی گرمسیر کشور ما امری اجتناب­ناپذیر است. کاهش وزن بدن به میزان 200 گرم و افزایش ضریب تبدیل به میزان 2 تا 3 درصد در فصول گرم نسبت به سایر فصول دور از انتظار نیست.

اگر چه راه­های مختلفی همچون تغییر روش­های خوراک­دهی، دستکاری جیره، استفاده از مواد افزودنی به خوراک و آب آشامیدنی و ... جهت کاهش اثر تنش گرمایی وجود دارد با این حال اکثر این روش­ها با کاهش عملکرد همراه هستند.

یکی از راه­های موثر جهت کاهش تنش گرمایی استفاده از سیستم تهویه و خنک کننده مناسب می­باشد. سیستم­های تهویه تونلی(شکل4) امروزی قادر به کاهش دمای سالن به میزان 8 تا 20 درجه سانتی­گراد می­باشند.

شکل 4- نمونه ای از تهویه تونلی

 tahviye_4.jpg

امروزه بیش از 80 درصد سالن­های جدید که در کشورهای پیشرفته ساخته می­شوند دارای تهویه تونلی هستند. تأثیر سیستم تونلی بر عملکرد پرندگان به دلیل کنترل بهتر شرایط محیطی (از قبیل نور و...)، ایجاد هوای یکنواخت در سرتاسر سالن و افزایش سرعت جریان هوا قابل توجیه است (جدول1).

جدول1- مقایسه اثر نوع سالن (سالن­های با تهویه تونلی با سالن­های سنتی) بر عملکرد جوجه هایگوشتی در تابستان 1997                                                       

نوع سالن

وزن بدن(کیلوگرم)

ضریب تبدیل

درصد تلفات

تونلی

27/3

18/2

6/7

سنتی

11/3

24/2

9/8

سیستم خنک کننده تبخیری (پد یا مه­پاش) بسته به رطوبت محیط و کار کرد صحیح می­تواند به میزان 3 تا 10 درجه سانتی­گراد دمای سالن را پایین بیاورد و پرنده را خنک کند. به علاوه در صورتی­که تهویه تونلی به طور صحیحی طراحی شود می­تواند جریان هوایی با سرعت 5/2 تا 3 متر در ثانیه ایجاد نماید  و این جریان هوا می­تواند به میزان 5 تا 10 درجه سانتی­گراد پرنده را خنک نماید، بدون اینکه دمای دماسنج پایین بیاید (دمای موثر یا Effective temperature) (نمودار1) .

نمودار1- اثر خنک کنندگی جریان هوا بر عملکرد جوجه های گوشتی در دمای یکسان 5/29 درجه سانتیگراد

tahviye_5.jpg

برای تنظیم سرعت جریان هوا سه راه وجود دارد 1- از طریق تعداد هواکش 2- از طریق میزان هوای ورودی 3- سطح مقطع سالن.

جالب این­که برای ایجاد جریان هوای بالا (m/s 5/2) تعداد هواکش مورد نیاز برای یک سالن با طول 60 متر در مقایسه با سالنی به طول 100 متر به یک اندازه است. (شکل5).

شکل 5- تاثیر طول سالن بر سرعت جریان هوا

tahviye_6.jpg

لذا در صورت کاهش طول سالن و برای داشتن سرعت جریان هوای یکسان (در مثال ذکر شده) به دو برابر هواکش و دو برابر پد سلولزی نیاز است....  یعنی هزینه مضاعف!

 ملاحظات مهندسی در ساخت سالن­ها:

به طور معمول سالن­های بزرگ­تر جهت احداث به طراحی، محاسبات و کارشناسی بیشتر نیاز دارند. برای این سالن­ها باید شرایط جغرافیایی، آب و هوایی، جهت باد و ... توجه بیشتری نمود. برای طراحی و ساخت اینگونه سالن­ها افراد طراح و ناظر باید تخصص و صلاحیت مهندسی ساخت سالن­ها را داشته باشند و به تمام جزئیات ساختمان سازی احاطه داشته و به جزئیات مرتبط با سالن­های مرغداری هم تسلط کافی داشته باشند. حال آن که اغلب در گذشته این­گونه موارد رعایت نشده است. حتی اگر طرح و نقشه مناسبی برای سالن ارائه شود ولی نظارت کافی صورت نگیرد مشکل همچنان پابرجاست. پی ریزی ساختمان، ستون­ها، محاسبه فشار وارده به سقف، ضخامت دیوار سقف و کف، جهت قرار گرفتن سالن­ها، ابعاد سالن، ارتفاع دیوارها، شیب سقف، طریق اتصال دیوار به سقف، چگونگی ایجاد سقف کاذب، مواد مورد استفاده برای ساخت و عایق بندی و جلوگیری از تعریق یا ایجاد شبنم، برخی از موارد مهمی است که در هنگام ساخت سالن­ها باید مد نظر قرار گیرد.

نتیجه­گیری:

1)     احداث سالن­های مدرن و بزرگ مرغداری از لحاظ اقتصادی و فنی قابل توجیه است.

2)     در حال حاضر کنترل تهویه سالن­ها یکی از معضلات در صنعت مرغداری کشور است که نیاز به ارائه سیستم صحیح تهویه می­باشد.

3)     به دلیل بالا بودن هزینه نیروی انسانی استفاده از فن­آوری­ و اتوماسیون (Automation) در مرغداری مورد توجه بیشتری قرار گرفته است، استفاده از بخاری­های خودکار، سیستم تهویه خودکار، استفاده از دانخوری­ها و آبخوری­های خودکار بجای استفاده از کله قندی و سینی دانخوری از روز اول پرورش جوجه معمول شده است.

4)     در مرغداری نوین استفاده از کارگر روز به روز کاهش یافته و در مقابل نقش تکنسین های آموزش دیده  پررنگ ترخواهد شد (در یک سالن گوشتی امروزی به ازاء هر 1000 جوجه گوشتی به طور میانگین تنها به 4 تا 6 دقیقه کار روزانه نیاز است!).

5)     هزینه سوخت، معضل صنعت مرغداری در سال­های آتی خواهد بود. بخش زیادی از سوخت مصرفی مرغداری­ها را می توان  از طریق عایق بندی مناسب سالن­ها و استفاده از سیستم­های تهویه و گرمایشی نوین کاهش داد.

6)     در آینده نقش مدیریت در تعیین سود یا زیان مرغداری به طور روز افزون پررنگ ترخواهد شد.

شکل 6- نمونه یک سالن 12×120متر

 tahviye_7.jpg



مطالب مشابه :


درباره مرغ جولا

مرغداری - درباره مرغ جولا - مرغداري، پرورش پرندگان و




فروش جوجه بوقلمون

فروش انواع جوجه بوقلمون یکروزه ، 15 روزه ، یکماهه. امروزه استفاده از گوشت بوقلمون بعنوان یکی




براورد هزینه ها و درآمد یک واحد مرغداری

morghdar javan - براورد هزینه ها و درآمد یک واحد مرغداری - مدیریت فارم.جیره نویسی.مرغ گوشتی - morghdar javan




تاسیس مرغداری

یک واحد مرغداری ۲۰ هزار قطعه‌ای احتیاج به ۲ سوله حدودا ۴۵ در ۱۵ متري دارد که برای ساخت هر




سوددهی مرغداریها

با سلام به آقا مقداد . باید گفت در یک سال اخیر با نوسانات قیمت مرغ و مواد مصرفی در مرغداری ها




سالن های پرورش طیور

صنعت مرغداری - سالن های پرورش طیور - مرکز ارائه خدمات نوین صنعت دام و طیور




ملاحظات فنی و اقتصادی در احداث سالن های نوین مرغداری

صنعت مرغداری - ملاحظات فنی و اقتصادی در احداث سالن های نوین مرغداری - مرکز ارائه خدمات نوین




آب و مرغداری

مرغ و مرغدار - آب و مرغداری - مهندسي علوم دامي این ارقام برای دمای متوسط (25-20 درجه سانتی




فروش مرغداری

زواره نيوز - فروش مرغداری - زواره شهری تاریخی درحاشیه کویرمرکزی که در 130




بیماری برونشیت

صنعت مرغداری - بیماری برونشیت - مرکز ارائه خدمات نوین صنعت دام و طیور




برچسب :