روش تحقیق ترکیبی

1024x768

معصومه قائمی پور – تحقیقات آموزشی

سنت های تحقیق

سنت کمی گرا - سنت کیفی گرا - سنت تحقیق با روش های ترکیبی

با قبول اینکه هم پژوهش کیفی و هم پژوهش کمی ، برای تحقیق در تعلیم و تربیت به اجرا در می آیند ، سوالهای چندی مطرح می شود . آیا یکی از رویکردها بهتر از دیگری است ؟ آیا اینها به گونه ای یکدیگر را تکمیل می کنند ؟ آیا اینها یافته های متضاد به بار می آورند ؟

برخی پژوهشگران معتقدند که پژوهش کیفی برای کشف مضمونها و روابط در سطح موردی و پژوهش کمی برای ارزیابی این مضمونها و روابط در نمونه ها و جامعه ها به کار می رود .طبق این دیدگاه ، پژوهش کیفی ، نقش اکتشافی و پژوهش کمی نقش تاییدی ایفا می کند . بروس بیدل و دونالد آندرسون استفاده از دو رویکرد مذکور را این گونه تصدیق می کنند .

این کاری نامناسب است که بخواهیم اثربخشی نسبی این دو روش را با هم مقایسه کنیم ، زیرا هر یک مقاصد متفاوتی دارد . به بیان کلی ، همت روش اول به پدیدآیی بینش معطوف شده است ، در حالی که روش دوم در پی آزمودن فرضیه هاست . هرچند حامیان کشف ( پژوهشگران کیفی ) همان گوییهای بی حاصل تاییدگرایان ( پژوهشگران کمی ) را مورد انتقاد قرار می دهند و پژوهشگران کمی از ذهن گرایی بی پروایانه پژوهش اکتشافی ( کیفی ) اظهار بیزاری می کنند ، دو دیدگاه اهداف مکملی دارند و ما به هر دوی آنها نیازمندیم .

به اختصار درمورد هر کدام توضیحی ارائه می شود :

سنت کمی گرا :

سنت کمی گرا – با تکیه بر پارادایم اثباتی و پسااثباتی – جهت گیری مسلط و بی چون و چرای روش شناختی در علوم اجتماعی و رفتاری از زمان پیدایش این علوم اجتماعی تا قرن 21 بوده است . روش های کمی به عنوان فنون مرتبط با گردآوری ،تحلیل ، تفسیر و ارایه ی اطلاعات عددی و آماری تعریف می شوند.

اصول عمده ی این سنت را می توان چنین برشمرد :

· اتکای فلسفی و فکری به پارادایم های اثباتی ، پسااثباتی ، خردگرایی انتقادی و اخیرا واقع گرایی انتقادی – اجتماعی .

· در این رهیافت تاکید بر اصل اثبات است ؛ درست یا غلط بودن گزاره ها در مورد جهان می تواند به چند شیوه صورت گیرد ؛ این گزاره ها می توانند پیش بینی حالت های مشاهده پذیر چیزها باشد و قادرند با شواهد مشاهده پذیر به چالش برخیزند .

· وابستگی به داده های عددی و تحلیل های آماری

· ارایه ی سوال های تحقیق در قالب فرضیه های تحقیق که به نوبه ی خود بر چهارچوب نظری از پیش تعیین شده ی قیاسی یا نظریه ی صوری متکی است .

· استفاده از روش ها و طرح های پیمایشی ، آزمایشی و شبه – آزمایشی .

· زبان علمی متغیر – محور در قالب دو دسته متغیر وابسته و مستقل در روش پیمایش و گروه های آزمایش و کنترل در روش تحقیق آزمایشی .

· وابستگی به منطق قیاسی و نظریه .

· تحلیل آماری توصیفی و استنباطی برای توصیف پدیده ی مورد مطالعه و درک روابط متقابل و علّی بین ابعاد پدیده یا پدیده ها .

· استفاده از مفاهیم اعتبار ( درونی و بیرونی ) و روایی برای ارزیابی کیفیت نتایج .

سنت کیفی گرا :

این سنت به دنبال نقد پارادایم های عینی گرا ( اثباتی و پسا اثباتی ) به ویژه از دهه ی 1970 گسترش یافت و از نظر فلسفی و فکری بر رویکردهای ذهن گرا ، نسبی گرا و معناگرا استوار است . روش های کیفی را عمدتا به مثابه ی فنون مرتبط با گردآوری ، تحلیل ، تفسیر و ارایه ی اطلاعات و داده های شفاهی و روایتی تعریف می کنند . مهمترین ویژگی های روش شناسی کیفی را می توان چنین مقوله بندی کرد :

اتکا به داده های شفاهی ، روایتی ، گفتمانی و به طور کلی غیر عددی .
ماهیت تفسیری : روش کیفی مبتنی بر تفسیر داده های انسانی است ، نه اندازه گیری کمی رفتارها.
تحلیل روایتی پرمایه : گزارش ها و تحلیل های کیفی به صورت داستان گونه ، اما متکی بر معنای متاثر از مشاهده های عمیق استوار هستند .
محقق بخشی از فرآیند تحقیق است ؛ به این معنا که نوعی رابطه ی افقی و دوستانه با میدان تحقیق و سوژه های مطالعه دارد .
بستر – محوری : تحقیق کیفی متکی بر مطالعه ی بستر است ، بستری که بر اساس رفتارهای طبیعی شکل گرفته و تجربه می شود .
استفاده از منطق استدلال استفهامی و استقرایی .
تحقیق های کیفی از نوع توصیفی ، تفهمی و اکتشافی هستند .
از روش های متعددی مانند مردم نگاری ، نظریه زمینه ای ، مطالعه ی موردی ، روش روایتی و مانند آن برای گردآوری و تحلیل داده ها استفاده می کند .
راهبرد نمونه گیری در تحقیق کیفی از نوع نمونه گیری هدفمند یا معیار – محور است .
به کار گیری معیار اعتمادپذیری یا شایستگی اعتماد برای ارزیابی کیفیت نتایج و یافته ها .

سنت تحقیق با روش های ترکیبی :

تحقیق ترکیبی با اتکای فلسفی و فکری به پارادایم پراگماتیسم بر ترکیب دو روش شناسی کمی و کیفی تحقیق در همه ی مراحل تحقیق تاکید داشته و از تقابل سنتی روش شناختی کمی–کیفی اجتناب می کند.

اصول عمومی این نوع روش شناسی را می توان چنین برشمرد .

بنیان فلسفی این روش شناسی ریشه در پراگماتیسم داشته و بر عمل گرایی در فرآیند تحقیق تاکید دارد .
این روش بر هر دو نوع داده ی عددی و روایتی تکیه داشته و هر دوی آنها را در تحلیل های خود وارد می سازد .
گردآوری و تحلیل داده های ترکیبی متضمن استفاده از هر دو رویه ی گردآوری داده های کمی و کیفی و تحلیل های آماری و تماتیک است .
روش ترکیبی منطق استدلال های قیاسی ، استقرایی ، استفهامی و پس کاوی را با هم ادغام کرده و بر تلاقی استدلال ها تاکید دارد .
روش های گردآوری ، تحلیل و تفسیر داده ها بر ترکیب هر دو رهیافت کمی و کیفی استوار است .
رویه ی نمونه گیری در این نوع تحقیق ، ترکیبی از رویه های احتمالی و هدفمند است .
جهت ارزیابی اعتبار کیفیت یافته ها و نتایج یا فرا – استنباط ها از معیارهایی مانند کیفیت استنباط ، انتقال پذیری استنباط ، چهارچوب اعتباریابی و نظایر آن استفاده می شود .

مقایسه ی موضع گیری های روشناختی و فنی کمی ، کیفی و ترکیبی :

مسئله ی عمومی	موضع گیری کمی	موضع گیری کیفی	موضع گیری ترکیبی
روش ها	روش های کمی	روش های کیفی	روش های ترکیبی
محققان	کمی	کیفی	روش شناسان ترکیبی
پارادایم ها	اثبات گرایی و پسااثبات گرایی	برساختی - تفسیری	پراگماتیسم و تغییربخش
سوال های تحقیق	سوال ها ( فرضیه ها ) کمی	سوال های کیفی	سوال های ترکیبی( کمی – کیفی )
شکل داده ها	نوعا عددی	نوعا روایتی	روایتی + عددی
نقش نظریه ، منطق	مبتنی بر چارچوب مفهومی یا نظریه ، مدل فرضیه ای - قیاسی	نظریه زمینه ای ؛ منطق استفهامی و استقرایی	هم منطق استفهامی – استقرایی و هم قیاسی ؛ چرخه ی استقرا – قیاس و استفهام
عبارات هدف تحقیق	بخش عمده ( اما نه همه ) تحقیق کمی ماهیتا تاییدی بوده و متضمن فرضیه ها یا سوال های تحقیق یا هر دو دسته است	بخش عمده ( اما نه همه ) تحقیق کیفی ماهیتا اکتشافی بوده و متضمن عبارت سوال های تحقیق است	تحقیق ترکیبی مستلزم هر دو سوال ها و فرضیه ها ( هم اکتشافی و هم تاییدی ) است
سنت های طرح	تحقیق ممکن است علّی ، تطبیقی ، همبستگی ، شبه آزمایشی یا آزمایشی باشد	مردم نگاری ، پدیدارشناسی، بیوگرافی، مطالعه موردی ، نظریه ی زمینه ای	همه ی سنت های طرح از جمله طرح های خاص در طرح های ترکیبی به کار می روند
نمونه گیری	تاکید بر نمونه گیری احتمالی	تاکید بر نمونه گیری هدفمند	نمونه گیری ترکیبی دارای هر دو بعد هدفمندی و احتمالی است
راهبردهای گردآوری داده ها	شامل همه ی انواع ، اما نوعا متضمن مشاهده ی ساخت یافته ، مصاحبه ی بسته ، پرسشنامه و آزمون هاست	شامل همه ی انواع ، اما نوعا مستلزم مشاهده ی ساخت نیافته ، مصاحبه ی باز ، گروه مرکزها و سنجه های غیر مزاحم است	همه راهبردهای گردآوری داده ها وارد می شود
تحلیل داده ها	تحلیل آماری ( توصیفی ، استنباطی)	شامل تحلیل داده های کیفی ( راهبردهای مقوله ای ، راهبردهای بسترمندسازی )	تحلیل های داده های ترکیبی هم تحلیل های تماتیک و هم تحلیل های عددی به علاوه ی تکنیک های تبدیل داده ها هستند
اعتبار یا مسائل کیفیت استنباط	اعتبار استتنتاج آماری ، اعتبار درونی ، اعتبار سازه ای و اعتبار بیرونی مورد تاکید هستند	قابلیت اعتماد ، باورپذیری ، انتقال پذیری ، اطمینان پذیری و انواع معیار صحت	همه ی مسائل اعتبار و استنباط تحت عنوان کیفیت استنباط و انتقال پذیری استنباط مورد توجه قرار می گیرند

منابع :

فراروش – احمد محمد پور

روشهای تحقیق کمی و کیفی – گال بورگ گال

روش تحقیق ترکیبی

مطالب مشابه :

روش تحقیق آزمایش و شبه آزمایش

روش تحقیق آزمایشی

روش آزمایش و شبه آزمایش

تحقیق آزمایشی و روش های گرد آوری اطلاعات

نحوه ی تمایز طرح های آزمایشی، شبه آزمایشی و نیمه آزمایشی

روش تحقیق ترکیبی

روش های تحقیق پروپزال

جزوه تایپی روش تحقیق

مرکز تخصصی انجام پروپوزال، پایان نامه و تحلیل آماری در رشته روانشناسی