نحوه محاسبه مهریه بعد از فوت شوهر و تعهد پدر زوج در قبال پرداخت مهریه

     اکثر اوقات برای مردم این سؤال پیشمی‌آید که شرایط دوازده‌گانه مندرج در قباله ازدواج چیست و چه مفهومی دارد؟ آیا اینشرایط قابل اعمال است؟ ضمانت اجرای آن چیست؟ آیا محاکم به این شرایط توجه می‌کنند؟آیا اگر آقایان حاضر به امضای این شرایط نشوند، حقی از بانوان پایمال می‌شود؟ جهتروشن شدن هرچه بیشتر این موضوع شرایط مزبور را عیناً عنوان کرده و هر یک از آنهاتوضیح داده می‌شود تا به هر شبهه‌ای در این خصوص پاسخ داده شود.

تذکر: سردفترازدواج وظیفه دارد که شرایط مندرج در قباله را مورد به مورد به دو طرف تفهیم کندچرا که شرطی معتبر است که مورد توافق زن و مرد قرار گیرد و به امضای هر دوی آنهارسیده باشد.

   شرایط ضمن عقد یا عقد خارج لازم

الف) ضمن (عقد نکاح/خارج لازم) زوج شرط کرد هرگاه طلاق بنا به درخواست زوجه نباشد و طبق تشخیص دادگاه تقاضای طلاقناشی از تخلف زن از وظایف همسری یا سوء اخلاق و رفتار وی نبود، زوج موظف است تا نصفدارایی موجود خود را که در ایام زناشویی با او به دست آورده یا معادل آن را طبق نظردادگاه بلاعوض به زوجه منتقل کند.توضیح: این بند بدین معنا است که مرد بعد از طلاقباید نصف دارایی خود که بعد از شروع زندگی به دست آورده است به نام زن کند، مشروطبر اینکه:

۱) طلاق به درخواست مرد باشد.

۲ ) زن مطیع همسر خود باشد و اخلاقو رفتار نامتناسب با وی نداشته باشد و همچنین از او تمکین کند.

ب) ضمن (عقدنکاح/خارج لازم) زوج به زوجه وکالت بلاعزل با حق توکیل غیر داد که در مواردمشروحه زیر با رجوع به دادگاه و اخذ مجوز از دادگاه پس از انتخاب نوع طلاق خود رامطلقه کند و نیز به زوجه وکالت بلاعزل با حق توکیل غیر داد تا در صورت بذل از طرفاو قبول کند.

ـ توضیح: این بند بیانگر این مطلب است که زن در صورت تحقق شرایطزیر از ناحیه مرد وکیل است خودش شخصاً یا با انتخاب فرد دیگری به عنوان وکیل، بهدادگاه مراجعه کند و پس از اثبات مدعا درخواست طلاق کند.

سردفتر ازدواج وظیفهدارد که شرایط مندرج در قباله را مورد به مورد به دو طرف تفهیم کند چرا که شرطیمعتبر است که مورد توافق زن و مرد قرار گیرد و به امضای هر دوی آنها رسیدهباشد.مواردی که زن می‌تواند از دادگاه تقاضای صدور طلاق کند به شرح زیر است:

-۱) استنکاف شوهر از دادن نفقه زن به مدت شش ماه به هر عنوان و عدم الزام او به تأدیهنفقه و همچنین در موردی که اجبار شوهر هم ممکن نباشد. توضیح: عدم پرداخت خرجی زن وانجام سایر حقوق واجب زن به مدت شش ماه.

-۲) سوء رفتار یا سوء معاشرت زوج به حدیکه ادامه زندگی را برای زوجه غیر قابل تحمل کند. توضیح: بدرفتاری غیرقابل تحمل مردبا زن و فرزندان.

-۳)ابتلای زوج به امراض صعب العلاج به نحوی که دوام زناشوییبرای زوجه مخاطره آمیز باشد.توضیح: بیماری خطرناک غیرقابل درمان مرد در حدی کهسلامت زن را به خطر اندازد.

-۴) جنون زوج در مواردی که فسخ نکاح شرعاً ممکننباشد.

توضیح: دیوانه بودن مرد در زمانی که امکان فسخ نباشد.

-۵) عدم رعایتدستور دادگاه در مورد منع اشتغال زوج به شغلی که طبق نظر دادگاه صالح منافی بامصالح خانوادگی و حیثیت زوجه باشد.

توضیح: اشتغال مرد به کاری که به حیثیت وآبروی زن و مصالح خانوادگی او لطمه می‌زند.

۶) -محکومیت شوهر به حکم قطعی بهمجازات پنج سال حبس یا بیشتر یا به جزای نقدی که بر اثر عجز از پرداخت منجر به پنجسال بازداشت شود یا به حبس و جزای نقدی که مجموعاً منتهی به پنج سال بازداشت یابیشتر شود و حکم مجازات در حال اجرا باشد.

توضیح: محکومیت به حبس در حال اجرااز پنج سال به بالا (در زندان بسر بردن مرد به عنوان محکومیت در حال اجرا از پنجسال به بالا

-۷) ابتلای زوج به هرگونه اعتیاد مضری که به تشخیص دادگاه به اساسزندگی خانوادگی خللی وارد آورد و ادامه زندگی برای زوجه دشوار باشد.توضیح: اعتیادیکه به اساس خانوادگی ضرر بزند مانند اعتیادی که منجر به بیکاری مرد، فروش اثاثیهمنزل و وارد کردن ضرر به سلامت جسمی و روحی زن و فرزند شود.

-۸) زوج زندگیخانوادگی را بدون عذر موجه ترک کند. تشخیص ترک زندگی خانوادگی (تشخیص عذر موجه بادادگاه است) یا اینکه زوج شش ماه متوالی بدون عذر موجه از نظر دادگاه غیبتکند.توضیح: ترک بدون علت خانواده یا غیبت یکسره شش ماهه بدون دلیل موجه.

۹) -محکومیت قطعی زوج در اثر ارتکاب به جرم و اجرای هرگونه مجازات اعم از حد و تعزیر دراثر ارتکاب به جرمی که مغایر با حیثیت خانوادگی و شئون زن باشد.

تشخیص اینکهمجازات مغایر با حیثیت و شئون خانوادگی است با توجه به وضع و موقعیت زن و عرف وموازین دیگر با دادگاه است.

از جمله مواردی که زن می‌تواند از دادگاه تقاضایطلاق کند، محکومیت قطعی زوج در اثر ارتکاب به جرم و اجرای هرگونه مجازات اعم از حدو تعزیر در اثر ارتکاب به جرمی که مغایر با حیثیت و شئون خانوادگی با توجه به وضع وموقعیت زن و عرف و موازین دیگر با دادگاه است.

ـ توضیح: اجرای هر نوع مجازاتیکه آبرو و موقعیت زن را به خطر اندازد.

-۱۰) در صورتی که پس از گذشت پنج سالزوجه از شوهر خود به جهت عقیم بودن و یا عوارض جسمی دیگر، صاحب فرزند نشود.

ـتوضیح: بچه دار نشدن مرد پس از پنج سال.

۱۱) -در صورتی که زوج مفقودالاثر شود وظرف شش ماه پس از مراجعه زوجه به دادگاه پیدا نشود.توضیح: غیبت طولانی شوهر.

-۱۲) زوج همسر دیگری بدون رضایت زوجه اختیار کند یا به تشخیص دادگاه نسبت بههمسران خود اجرای عدالت نکند.

ـ توضیح: ازدواج مجدد مرد بدون اجازه همسر

 
توضیح: زن علاوه بر موارد فوق در صورت موافقت شوهر، می‌تواند مواردی مانندموارد زیر را در قباله بگنجاند:

● سایر شرایط:

حق سکنی: که اختیار تعیینمحل سکونت را به زن واگذار می‌کند.

-۲) حق تحصیل

-۳) حق اشتغال و...

ـیادآوری:در صورتی که صداق (مهریه) زن ملک غیر منقول باشد باید ملک مزبور مطابقمقررات در دفاتر اسناد رسمی به ثبت برسد.

بعد از ثبت در دفتر اسناد رسمی شمارهدفتر و تاریخ ثبت به وسیله سر دفتر و نماینده دفتر اسناد رسمی باید در این صفحه قیدو امضا شود.

● کاربرد شرایط دوازده‌گانه مندرج در قباله ازدواج

 
ـ سؤال: آیاصرف عمل نکردن مرد به هر یک از این شرایط می‌تواند دلیلی برای زن محسوب شود تا برمبنای آن درخواست طلاق کند؟ آیا زن به راحتی می‌تواند طلاق بگیرد؟ یا اینکه کلیهمراحل قانونی طلاق را باید مانند سایر موارد عادی طی کند؟

ـ پاسخ: با تحقق یکیاز شرایط دوازده‌گانه و اثبات آن در دادگاه زن می‌تواند با استفاده از وکالت ضمنعقد با مراجعه به دادگاه خانواده و طی تشریفات قانونی از جمله داوری و قطعیت آننسبت به اجرای طلاق اقدام کند.در پایان هر بند از قباله، زن و مرد خواهان ازدواج،مندرجات موجود در آن بند را امضامی‌کنند.

           اداره آموزش‌های مردمی معاونت
   آموزش قوهقضائیه
  پی‌نوشت:
 1 عقد نکاح: عقد لازم برای ازدواج زن و شوهر

 2 عقدخارج لازم: شرایطی که در کنار یک عقد لازم گنجانده می‌شود و لازم الاجرا است.
 3تمکین: وظایف همسری در اصطلاح حقوقی، تمکین نامیده می‌شود که شامل دو مورداست:
تمکین به معنای خاص: روابط زناشویی
تمکین به معنای عام: اطاعت از شوهرو...
  4استنکاف: خودداری
  5عدم امکان الزام مرد به تأدیه نفقه: امکاناجبار او به پرداخت نفقه وجود نداشته باشد.
  6عدم امکان به اجبار مرد به ایفایحقوق زن: امکان اجبار او به پرداخت حقوق زن وجود نداشته باشد.
  7صداق زن ملکغیر منقول باشد: مهریه زن ملک غیر قابل انتقال باشد