نـقـدی بـر تـعـویـض پـلاک خودرو

خودرو با انواع سواری ها، کامیونت ها، کامیون ها،‌ اتوبوس ها و ...، یکی از اموال منقول مهمی است که هر شخصی به فراخور نوع کار و نتیجه و سودی که از آن انتظار دارد برنامه زندگی خود را بر اساس وجود مسلم خودرویی (اعم از شخصی و عمومی) در محیط زندگی اش تنظیم می کند بنابراین اختصار، به سادگی اهمیت این کالا قابل استنباط است که خودرو:

اولاً) جزء اموال سرمایه ای است که به وفور در شریان هر جامعه در حرکت بوده و بر حسب نوع کاربری با قابلیت ارائه خدماتی حمل و نقل انسان و کالا و یا انجام عملیات کشاورزی، راه سازی و ... وسیله ای برای ممر ارتزاق یا تسهیل امور یا رفاهی و تفریحی می باشد.

ثانیاً) به جهت اینکه تردد خودرو توسط انسان و در بطن جامعه و میان انسانها صورت می گیرد، لاجرم بروز هر گونه اتفاق و ورود خسارت، و یا تخلف و هنجار شکنی وسیله آن اجتناب ناپذیر است به عنوان مثال راننده ای تصادم نموده یا مرتکب تخلف یا جرمی شده و امنیت و آسایش فردی و عمومی را مختل نموده است، در این صورت لزوم تدبیری برای شناسایی و تعقیب راکب متخلف ظهور پیدا می کند تا دستگاه قضائی بتواند به وسیله آن راکب را تعقیب و مسئول جبران خسارات وارده و به تحمل مجازات ملزم کند بدون اینکه شباهتهای ظاهری خودرو ها باعث سوء استفاده یا فرار مقصر یا تحمیل جبران خسارت یا تحمل مجازات شخصی غیر از متخلف شود. بنابراین به موجب ماده 10 قانون نحوه رسیدگی به تخلفات و اخذ جرائم رانندگی مصوب 30/3/1350 «کلیه معاملات و نقل و انتقالات وسایل نقلیه موتوری از لحاظ شناسایی مالک آن نیز باید در دفاتر شهربانی کل ثبت شود. دفاتر اسناد رسمی مکلفند پس از تنظیم خلاصه آن را به شهربانی محل نصب پلاک اعلام نمایند. ...» به این نیاز ضروری جامعه پاسخ گفته شده بود.

لیکن بموجب ماده 20 آئین نامه راهنمایی رانندگی مصوب مورخ 18/3/84 هیئت وزیران: «هنگام نقل و انتقال مالکیت وسایل نقلیه، متعاملان یا قائم مقام قانونی آنها ابتدا درخواست خود را به راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی یا مراکز مجاز تعیین شده ارائه می نمایند تا پس از احراز اصالت خودرو و تطبیق مدارک آنها نسبت به فک پلاک منصوبه بر روی خودرو مورد معامله و اختصاص پلاک جدید و صدور شناسنامه جدید و ثبت تغییرات مذبور در نظام رایانه ای راهنمایی و رانندگی اقدام گردد.

سپس مراتب به طور کتبی توسط راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی یا مراکز مجاز تعیین شده به دفتر اسناد رسمی جهت تنظیم سند رسمی انتقال، منعکس می گردد. ...»

علاوه بر اینکه این ماده از آئین نامه مزبور در زمان حکومت ماده قانونی مصوب 1350 فوق الذکر و بر خلاف نص صریح آن، تدوین و تصویب شده و قابل نقض بود، یک پرسه فرایند اضافی از جهت تحمیل بار مالی و صرف وقت به مردم و هدر رفت سرمایه ملی برای ثبت پلاک انتظامی به نام خریدار می باشد: به این صورت که متعاملین خودرو هر دو طرف و در برخی موارد وراث و قائم مقام آنان به موجب مفاد ماده مزبور آئین نامه باید به راهنمایی و رانندگی یا مراکز وابسته مراجعه کنند تا مالکیت و اصالت خودرو احراز و پس از فک پلاک از خودرو و اخذ پلاک جدید بنام خریدار و نصب آن بر خودرو گواهی مربوط را جهت نقل و انتقال به دفترخانه ارائه نمایند. که این امر آسیبهای ذیل را در پی دارد:

1 ـ استفاده غیر ضروری از فلز و انرژی (سرمایه ملی کشور)‌ برای تهیه پلاک به تعداد کل افراد جامعه؟!

2 ـ سوراخ سوراخ شدن خودرو و رنگ پریدگی آن در اثر فک و نصب مکرر پلاک.

3 ـ چون راهنمایی و رانندگی براساس رویه جاری، قبل از ثبت سند رسمی انتقال در دفاتر اسناد رسمی و بدون توجه به آن و صرف تعویض پلاک، اقدام به صدور کارت خودرو می نماید لذا در پایگاه رایانه ای راهنمایی و رانندگی دارنده پلاک جدید، مالک شناخته می شود.

با این کیفیت یک خودرو (بعد از جری تشریفات مقدماتی و قبل از ثبت نقل و انتقال رسمی در دفترخانه)، به دو جزء مجزی از هم تبدیل می شود که برای هر جزءآن مالک مستقلی وجود دارد: یک جزء، خود خودرو است که به موجب سند انتقال رسمی در ملک مالک می باشد. جزء دیگر، پلاک همان خودرو است که برابر گواهی راهنمایی و رانندگی به نام و در مالکیت خریدار می باشد. بنابراین در پاسخ استعلام مراجع (از جمله محاکم قضائی) نام دارنده پلاک انتظامی به عنوان مالک خودرو قلمداد و اعلام می شود؛ در حالیکه ممکن است به انحای مختلف هنوز خودرو در تحویل مالک بوده و به دارنده پلاک جدید تسلیم ننموده باشد یا ممکن است متعاملین یا هر یک از آنها از خرید و فروش و انتقال خودرو منصرف شده باشند و قصدی برای تنظیم سند رسمی انتقال و تسلیم یا تسلم خودرو وجود نداشته باشد.

در هر دو صورت فوق تکلیف مالک پلاک جدید که خودرو تسلیم او نشده است در مقام پاسخگویی به مراجع چگونه خواهد بود؟ یا تکلیف مالک خودرو یا هر یک از متعاملین منصرف از نقل و انتقال (با توجه به ابطال کارت خودرو مالک خودرو و صدور کارت جدید به نام خریدار) چگونه خواهد بود؟

آیا به صرف تعویض پلاک و بدون اینکه خودرو رسماً به خریدار انتقال داده شده باشد، خریدار به عنوان مالک پلاک جدید به جای مالک خودرو باید پاسخگو باشد یا آیا طرفین معامله و هر یک از آنها نمی توانند از اختیارات قانونی خود دائر بر اقاله یا فسخ معامله بدون تحمل هزینه ثبت رسمی معامله، استفاده کنند؟

همانطوریکه پیشتر گفته شد بنابر مواد قانونی ذیربط، مسلم است که نیروی انتظامی از ثبت تغییرات ناشی از معاملات خودرو در دفاتر یا رایانه و نگهداری سوابق، وظیفه استقرار نظم و امنيت و تأمین آسايش عمومي و فردي، پیشگیری از وقوع جرم، کشف جرم، امکان دستگيري متهمين و مجرمين و جلوگيري از فرار و اختفاء آنها (موضوع بند 1 و شقوق (د) و (ه) و(ح) بند 8 ماده 4 قانون نیروی انتظامی) را دنبال می کند. زیرا وسایط نقلیه به رغم منافع بسیار زیادی که برای افراد و جامعه دارد، عدم ثبت و کنترل و ساماندهی آن به همان اندازه می تواند مانند یک اسلحه و گاه بیشتر از آن خطرساز بوده و امنیت و آسایش عمومی را به مخاطره بیاندازد. فلذا این سؤال مطرح است که چه خصوصیتی در امر «تعویض پلاک» نهفته است که بدون آن انجام مأموریت مذکور ابتر می ماند که به ناچار قانون گذار در ماده 29 قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی مصوب 8/12/1390 مجلس شورای اسلامی مجدداً امر «تعویض پلاک» خودرو را لازم دیده است. «نقل و انتقال خودرو به موجب سند رسمی انجام می‌شود، دارندگان وسایل نقلیه مکلفند قبل از هرگونه نقل و انتقال وسایل مذکور در دفاتر اسناد رسمی، ابتدا به ادارات راهنمایی و رانندگی یا مراکز تعیین‌شده از سوی راهنمایی و رانندگی برای بررسی اصالت وسیله نقلیه، هویت مالک، پرداخت جریمه‌ها و دیون معوق و تعویض پلاک به نام مالک جدید مراجعه نمایند».

به نظر نگارنده در حالیکه جریان عمومی جوامع به سوی ارائه خدمات با سیستم الکترونیکی با کاهش و حذف سیستم کاغذ است چرا نیروی انتظامی باید باز هم درگیر مسائلی پیش پا افتاده و مبتدی همچون تهیه فلز، صرف نیرو انسانی و انرژی حرارتی و هزینه جابجایی و غیره برای تهیه پلاک جدید جهت تعویض پلاک به این وفور باشد که با توجه صلاحیت قانونی و وجود سیستم های پیشرفته الکترونیکی در اختیار راهنمایی و رانندگی و با وجود نیروهای زبده و کارشناس، تکلیف نمودن فرایند تعویض پلاک به هیچ وجه در شأن نیروی انتظامی نیست. لذا فرایند «تعویض پلاک خودرو» برای ثبت تغییرات خودرو یک فرایند زاید بلااثر است و انتظار می رفت قانونگذار، قانونی جامع منافع عمومی و مانع ورود هر گونه آسیب های متصور، تدوین و تصویب می نمود که تفکیک مالکیت خودرو از پلاک آن مجدداً‌ مشکلات ناشی از آن پدیدار نمی شد و بلکه با انتقال رسمی خودرو، نام خریدار در پایگاه رایانه ای راهنمایی و رانندگی به عنوان مالک خودرو ذیل ثبت شماره پلاک مسبوق منصوبه بر خودرو، درج شده و همان شماره پلاک نیز وسیله شناسایی مالک جدید خودرو تلقی می گردید و مادامی که سند رسمی نقل و انتقال در دفترخانه به نام خریدار ثبت نشده باشد تغییراتی در ثبت اطلاعات پلاک نشده به تبع آن طرفین بدون توجه مسئولیت فعل یا ترک فعل غیر و بدون تحمل بار مالی می توانستند آزادنه عمل کنند. با این منظر فرایند نقل و انتقال خودرو و ثبت تغییرات در پایگاه رایانه ای راهنمایی و رانندگی به شرح ذیل است:

1 ـ فرایند اخذ تأییدیه از راهنمایی و رانندگی:

مالک خودرو یا قائم مقام او یا نماینده آنان، خودرو را به راهنمایی و رانندگی و مراکز مجاز ارائه و پس از تأدیه جرائم و بدهیهای معوقه و پرداخت هزینه صدور تأییدیه، تأییدیه ای مبنی عدم وجود منع برای نقل و انتقال (شامل: مشخصات مالک، و احراز اصالت خودرو و اجزای آن از قبیل موتور، شاسی و بدنه و پلاک انتظامی با قید مشخصات مربوط، میزان سلامت فنی خودرو و عدم وجود دستور بازداشت و توقف از سوی مراجع قضائی) دریافت و تأییدیه مزبور را ظرف مدت اعتبار معینی (مثلاً یک ماه) جهت تنظیم سند رسمی نقل و انتقال به دفترخانه اسناد رسمی ارائه نماید.

(به این ترتیب مراکز معاینه فنی و تعویض پلاک باهم تجمیع و تحت عنوان «مرکز صدور تأییدیه سلامت فنی و اصالت خودرو» ارائه خدمات بهتری انتظار می رفت.)

2ـ فرایند پرداخت هزینه های مربوط به ثبت تغییرات پلاک خودرو به نام خریدار در پایگاه رایانه ای راهنمایی و رانندگی:

دفترخانه مکلف می شدند با توجه به تأییدیه مذکور و پس از تنظیم و تکمیل سند رسمی نقل و انتقال، هزینه مربوط به ثبت تغییرات پلاک انتظامی به نام خریدار در پایگاه رایانه ای راهنمایی و رانندگی را از طریق دستگاه (POS) دفترخانه به حساب راهنمایی و رانندگی از خریدار وصول نموده و تراکنش پرداخت مربوط و کارت خودرو فروشنده را به ضمیمه خلاصه معامله ای (شامل شماره و تاریخ گواهی تأییدیه نقل و انتقال و مشخصات خریدار یا خریداران و اقامتگاه دقیق آنان و مقدار سهم مالکیت هر یک از خریداران ـ ششدانگ یا سهم معینی از ششدانگ) ظرف مدت معینی (مانند پنج روز از تاریخ تنظیم و تکمیل سند) به راهنمایی و رانندگی ارسال و اعلام نماید.

3ـ فرایند صدور کارت خودرو:

راهنمایی و رانندگی بر اساس خلاصه معامله مذکور ظرف مدت معینی (مثلاً یک هفته) ضمن ثبت تغییرات مسلم صورت گرفته در ذیل ثبت شماره پلاک، کارت خودرو فروشنده را باطل و کارت خودرو به نام خریدار یا خریداران صادر و به آدرس اقامتگاه اعلامی ارسال نماید.

نـقـدی بـر تـعـویـض پـلاک خودرو

مطالب مشابه :

تنظیم سند قطعی اتومبیل قبل از تعویض پلاک

خلافی آنلاین/استعلام خلافی خودرو از طریق اینترنت، پیام کوتاه ، تلفن

طراحی سیستم کنترل تردد خودروها با استفاده از پلاک RFID

نحوه پیگیری وضعیت کارت هوشمند سوخت خودرو

استعلام خلافي خودرو

پیگیری کارت سوخت از طریق SMS

مالکیت خودرو با سند تنظیم شده در دفاتر اسناد رسمی محقق می شود

نـقـدی بـر تـعـویـض پـلاک خودرو

تنظیم سند خودرو توسط مراکز تعویض پلاک غیرقانونی است

خلافی خودرو