معماری و اندیشه نقادانه

خبرگزاری "مهر" - گروه دین و اندیشه : هنر حاصل ذوق، حس زیباشناختی هنرمند، تجربه ‌ها و آموخته‌ های اوست. هنرمند در این مسیر، در تعامل با هنر و دانش اقوام و ملل دیگر، بر غنای تجربه خود می ‌افزاید و افق دید خویش را می‌ گستراند و از این رهگذر آثار و اندیشه ‌های هنری به منصه ظهور می‌ رسد و میراث هنری شکل می ‌‌گیرد.

این میراث هنری جلوه تلاش هنرمندان، اندیشمندان و انسانهایی است که در آفرینش اثری زیبا سهم داشته ‌اند. در واقع، آنچه به منزله دست ‌ساخته ‌ای انسانی در قالب بنایی عظیم، مجسمه‌ ای زیبا، تابلو نقاشی ‌ای چشم‌ نواز و خطوط اسرارآمیز خود نمایی می‌ کند، تحت‌ تأثیر انگاره ‌ها و اندیشه ‌های رایج در تمدنهای گوناگون بشری است. مهم آن است که این میراث شناخته شود و ابعاد گوناگون هنری، فلسفی، تاریخی، جامعه ‌شناختی، انسان ‌شناختی و... آن تحلیل و بررسی شود. 

با توجه به اینکه آداب نقد معماری همواره در هاله‌ ای از ابهام و پیچیدگی قرار داشته و این مسئله خود، هم علت و هم معلول عُزلت و گوشه‌ نشینی آن در عرصه تحقیق و پژوهش بوده است، انتشارات فرهنگستان هنر به ترجمه و نشر کتاب حاضر، که از معدود منابعی است که مستقیماً به حوزه نقد معماری پرداخته، اقدام کرده است.

این کتاب ضمن ارایه تصویری روشن از صور نقد آثار معماری با معرفی و دسته ‌بندی روشهای متداول آن، ایجاد خودآگاهی نسبت به چگونگی استفاده از نقد در مباحث نقادانه معماری را به دنبال داشته و با پدید آوردن معرفتی مشترک میان منتقدان و معماران، از ابهام گفتگوهای میان آنها پرده برمی‌ دارد. 

کتاب‌ "معماری‌ و اندیشه‌ نقادانه"، حاصل‌ تحقیقاتی‌ است‌ که وین‌ اَتو، به‌ منظور ارائه‌ یک‌ برنامه‌ درسی‌ برای‌ دانشجویان‌ دوره کارشناسی‌ معماری‌ دانشگاه‌ ویسکانسین، در حوزه‌ مباحث‌ مربوط‌ به‌ نقد معماری، آغاز کرد و همین‌ تحقیقات‌ بعدها به‌ برنامه‌ آموزشی‌ دوره‌ دکتری‌ در مدرسه‌ عالی‌ یونیون‌ تبدیل‌ شد. برخی‌ دیگر از کتابهایی‌ که‌ وین‌ اتو مستقیماً‌ تألیف‌ کرده‌ یا به‌ نوعی‌ با مؤ‌لفین‌ آنها همکاری‌ داشته، عبارتند از: خط‌ آسمان: ادراک‌ و ایجاد محیطهای‌ شهری، شهرسازی‌ در امریکا: عوامل‌ مؤ‌ثر در طراحی‌ شهرها (همکار مؤ‌لف: دان‌ لوگان)، معماری‌ بومی‌ ریکاردو لگورتا (معمار مکزیکی).  

این کتاب از هشت‌ قسمت‌ تشکیل‌ شده‌ است. قسمت‌ اول‌ با عنوان‌ پیشگفتار به‌ بیان‌ قصد و نیت‌ مؤ‌لف‌ از انجام‌ چنین‌ تحقیقی‌ پرداخته، از حد یک‌ پیش‌ گفتار معمول‌ تشریفاتی‌ فراتر رفته‌ و در حقیقت، فرضیه مؤ‌لف‌ را آشکار می ‌سازد. قسمتهایی‌ که‌ در پی‌ این‌ "پیش ‌گفتار مقدمه ‌مانند" می ‌آید، فصول‌ هفتگانه‌ و اصلی‌ کتاب‌ را تشکیل‌ می ‌دهد.

هدف‌ و مقصد اصلی‌ کتاب‌ در این‌ پیش‌ گفتار، ارائه‌ تعریفی‌ جامع‌ و فراگیر از نقد است‌ که‌ بر اساس‌ آن‌ هر نوع‌  واکنش‌ مخاطب‌ در برابر محیط‌ فیزیکی مصنوع، نقد قلمداد می ‌شود. از جمله‌ موارد دیگری‌ که‌ در این‌ قسمت‌ به‌ آنها پرداخته‌ شده‌ می ‌توان‌ از ضرورت‌ ارتقای‌ نقد به‌ منظور ارائه‌ راه‌ حل‌ برای‌ آینده، شناسایی‌ شیوه‌های‌ نقد معماری‌ مستقل‌ از وجه‌ ادبی‌ نقد و بالأخره‌ آرزوی‌ دستیابی‌ به‌ نقدی‌ آینده ‌نگر نام‌ برد. به‌ نظر می‌رسد آرزوی‌ دستیابی‌ به‌ نقدی‌ آینده ‌نگر، مهم‌ ترین‌ مسئله‌ ای‌ بوده‌ که‌ نویسنده‌ کتاب‌ را متوجه‌ خود کرده‌ و او را واداشته‌ تا چنین‌ تحقیقی‌ را صورت‌ دهد.

عناوین فصول کتاب عبارتند از: فصل اول : نقد؛ فصل دوم : نقد معیاری؛ فصل سوم : نقد تفسیری؛ فصل چهارم : نقد توصیفی، نقد تشریحی، نقد زندگینامه ‌ای، نقد زمینه ‌ای؛ فصل پنجم : بلاغت زبان نقد؛ فصل ششم : عرصه‌ های حضور نقد؛ فصل هفتم : پایان نقد.