اثر اسيد جيبرليك، حلقه برداري، تنك حبه و خوشه بر خصوصيات ميوه انگو

مقدمه

انگور به مدت هزاران سال با زندگي بشر عجين بوده است ومطابق مدارك تاريخي موجود،كاشت آن در مصر در حدود 65 هزار سال قبل انجام مي شد. كاشت مو در آسياي صغير در قسمت جنوبي ناحيه اي بين درياي سياه و درياي خزر، ناحيه اي كه بيشتر گیاه شناسان آن را محل پيدايش انگورهاي دنياي قديم يعني Vitis venifera مي دانند، شروع شده است همه انگورهاي خوراكي به جنسVitis (مو) از خانواده مو Vitaceae تعلق دارند. اين خانواده داراي حداقل 11 جنس شناخته شده وحدود 600 گونه است. در ميان آ ن ها Vitis مهم ترين و تنها جنسي است كه ميوه آن خوراكي بوده و داراي 60 گونه و 10000 رقم نام گذاري شده است. گونه vinifera از جنسVitis ، تنها گونه اروپايي و مهم ترين گونه تجاري انگور است (2).

مهمترین کاربرد جیبرلین برای افزایش میزان محصول انگور است که این عمل بسته به زمان کاربرد هورمون به دوصورت انجام می گیرد . اگر هورمون پاشی قبل از عمل لقاح یعنی 10 روز قبل از ریزش گلبرگها صورت گیرد باعث از بین رفتن مادگی و تولید حبه‌های بدون هسته می‌شود. این عمل با ریزش تعدادی از حبه‌ها همراه است بنابراین در انگور یاقوتی که خوشه متراکم دارد باعث تنک شدن خوشه (ریزش گلهای خوشه) و بالا رفتن کیفیت محصول می‌شود چون حبه‌های باقی مانده فضای زیادی برای رشد دارند. افزایش محصول انگور زمانی است که هورمون پاشی بعد از انجام عمل لقاح و تشکیل حبه انجام می‌گیرد که باعث درشت شدن حبه‌ها می‌شود (1).

وينكلر و همكاران نشان دادند كه انجام حلقه برداري تجمع قند در انگورهاي دانه دار و اندازه حبه را در بي دانه ها افزايش مي دهد. رقم ‘بيوتي’ بي دانه بالاترين ميزان كربوهيدرات و قند را در بين ارقام ‘تامپسون’ و ‘گلد’ در نتيجه عمل حلقه برداري نشان داد. در آزمايشي كه روي ٧ رقم با دانه و ١٠ رقم بي دانه ‘وينيفر ا’ انجام شد حلقه براري ساقه يكساله در بيشتر ارقام تجمع قند و رسيدن را تحريك نمود. ساونگه اوي و فايدنيس نشان دادند كه در رقم ‘ايتالين اليكونيا’ تنك حبه همراه با حلقه برداري كيفيت ميوه را به وسيله افزايش نسبت مواد جامد محلول به اسيد بهبود مي بخشد. حلقه برداري در انگور بلوغ را تسريع مي كند. در حلقه برداري در انگور با برداشتن نوار كاملي از پوست شاخه هاي ميوه ده يكسا له (در زيرخوش) استفاده از يك چاقوي حلقه برداري در زمان مناسب كه در اين پژوهش در مرحله آغاز گلدهي انجام شده است، براي مدتي كوتاه و موقت از انتقال مواد غذايي و هورمون هاي ساخته شده از برگ ها به ساير نقاط مصرف كننده جلوگيري كرده و در طي اين مدت اين مواد تنها صرف تغذيه خوشه مي شود که از رقابت سرشا خه هاي جوان و ساير بخش هاي گياهي در مصرف مواد غذايي با خوشه ها كاسته ميشود (5).

اثر جیبرلین بر رویی عوامل مختلفی مانند : ریزش گل ، محرک رشد، عامل تنک کنندگی، ازدیاد حجم یاخته ، افزایس طول وحجم حبه ها ، افزایش وزن حبه ها وکاهش تعداد حبه ها بررسی شده .

و تنک کردن که اثر حتمی بر بالا بردن کیفیت انگور دارد. که در چند مرحله شامل: تنک گل، تنک خوشه میوه، تنک حبه، ازدیاد حجم حبه های انگور انجام می شود.

واژه های کلیدی : انگور ، جیبرلین ، تنک خوشه، حلقه برداری

جیبرلین

نواحی عمده ساخته شدن جیبرلین‌ها در گیاهان برگهای جوان ، میوه‌ها و نوک ریشه می‌باشد. نحوه انتقال جیبرلین انتقال این هورمون کاملا آزادانه در آوندهای آبکشی و چوبی صورت می‌گیرد و تبادل بین این دو سیستم‌ هادی ممکن است از طریق اشعه آوند چوبی و اشعه آوند آبکشی انجام گیرد .انتقال جيبرلين ها نظير اكسين قطبي نيست و آنها در جهت خاصي حركت نمي كنند . وجود اسيدجيبرليك در آوندهاي چوبي نخود ، سيب زميني و آفتابگردان و در آوندهاي آبكش نخود و چند گياه ديگر اثبات شده است . جيبرلين ها در آوندهاي چوب و آبكش حركت مي كنند . مسير واقعي جيبرلين ها در ذرت از طريق كربن 14 مشخص شده اند . سرعت حركت جيبرلين ها همانند جريان تعرق در آوندهاي چوبي و همانند جريان مواد فتوسنتزي در آوندهاي آبكش است . جيبرلين ها از طريق منافذ آوندي قادرند از آوندهاي چوبي به آوندهاي آبكشي و از آوند آبكشي به آوندهاي چوبي انتقال يابند(3)

آزمايشات نشان مي دهند كه انتقال جيبرلين ها از دو طريق زير قابل تشخيص هستند :

الف- بررسي حركت جيبرلين هاي حاوي عناصر راديوآكتيو كه در ساقه ، دمبرگ و يا قطعات كولئوپتيل استعمال مي شوند .

ب – بررسي اثرات جيبرلين هاي تيمارشده بر روي گياه

سرعت حركت جيبرلين 4/1-1 ميليمتر در ساعت است . اين حركت هنگامي مشاهده مي شود كه حركت از منبع توليد آنها بطرف مراكز رشد مي باشند و در حقيقت يك حركت قطبي محسوب نمي شوند . سرعت اسيد جيبرليك نشاندار در قطعات ساقه نخود برابر 50 ميليمتر در ساعت اندازه گيري شده است درحاليكه براي بعضي بافت ها اين ميزان تا 360-120 سانتيمتر نيز تخمين زده مي شوند (واربورگ-1959). اين مقادير از سرعت جيبرلين ها به خصوصيات حركت ساكارز در آوندهاي آبكش نزديك است و احتمال مي رود كه شايد جيبرلين ها از طريق آوندهاي آبكش منتقل مي شوند (3).

مهمترین کاربرد جیبرلین در بالابردن میزان محصول انگور است که این عمل بسته به زمان کاربرد هورمون به دوصورت انجام می گیرد

.الف- هورمون پاشی پیش از عمل باروری یعنی حدود 10 روز قبل از ریزش گلبرگها یا کلاهک گل ها صورت می گیرد که این عمل باعث از بین بردن مادگی و تولید حبه های بدون دانه ناشی از بکرزایی می شود ضمناً این عمل با ریزش تعدادی از حبه ها همراه است و در انگورهای دارای تراکم زیاد است مانند یاقوتی باعث باز شدن خوشه و بالا رفتن کیفیت محصول می گردد.

ب- محلول پاشی پس از انجام عمل باروری و تشکیل حبه ها یعنی از زمان ریزش حدود 75 درصد کلاهک ها به بعد انجام می گیرد در این حالت تک حبه های درشت تر شده و محصول ازدیاد می یابد

جیبرلین در انگور باعث افزایش اندازه حبه می شود و در سیب و گلابی باعث دراز شدن اندازه میوه ها می شود و میوه های ناشی از بکرزایی را روی گیاهان که بطور طبیعی توانایی این کار داشته باشند افزایش می دهد(6).

از هورمونهای گیاهی جهت تنک کردن حبه استفاده می شود. جیبرلین ها باعث ریزش مصنوعی گلها شده و خوشه را تنک تر می کند.

استفاده از جیبرلین بر روی انگور های لابروسکا ، توسط پوکاک (1960 ) توصیه شد.

داس و رنداوا ( 1968 ) اظهار داشتند ، زمانیکه از جیبرلین با غلظت ppm 100-25 به صورت اسپری ، 21-20 روز پس از گلدهی استفاده شود افزایش در وزن خوشه و حبه بیشتر از زمانیست که اسپری 8-7 روز پس از گلدهی بود.

کاسیناتیس و همکاران (1971 ) اعلام داشتند ، رقم پرلت نسبت به کاربرد اسید جیبرلیک در زمان گلدهی و تشکیل میوه واکنش می دهد.به این معنی که اسپری اسید جیبرلیک با غلظت ppm 80-50 در زمان تشکیل میوه باعث کاهش تعداد حبه در خوشه می شود .

سینگ و همکاران ( 1978 )گزارش دادند کاربرد 3GA دو هفته و چهار هفته پس از گلدهی با غلظت ppm 40 حبه های درشتی ایجاد کرد. همچنین 3GA باعث افزایش طول و عرض حبه ها و کاهش درصد مواد جامد محلول شد .

تفضلی (1979 ) گزارش داد ، که جیبرلین ، اثری دو جانبه بر روی رشد میوه دارد. به این معنی که اگر پیش از باز شدن گلها و تلقیح مادگی ها بر روی گل بر روی مادگی نداشته و فقط باعث ازیاد حجم یاخته می گردد که پاشیده شود ، مادگی ها را از بین برده و باعث ریزش میوه خواهد شد . اما اگر تلقیح شده باشد ، دیگر اثری در نتیجه ، حبه ها درشتر خواهند شد .

خوشخوی و تفضلی (1982 ) گزارش دادند ، کاربرد اسید جیبرلیک بر روی انگور یاقوتی پیش از گلدهی ، به عنوان عاملی تنک کننده و پس از گلدهی ، به عنوان محرک رشد بشمار می آید .

زابادال و همکاران (2000 ) اعلام داشتند در رقم ونسا اسپری اسید جیبرلیک در دو غلظت ppm 25 و ppm 50 در زمانیکه قطر متوسط حبه ها بین 5-3 میلیمتر و 9-7 میلیمتر ، باعث افزایش وزن حبه ها و کاهش شات بری می شود .

پوکوزیلین و همکاران (2001 ) گزارش دادند ، در رقم کریمسون تیمار با غلظت 2 گرم در هکتار در مراحل آخر گلدهی باعث افزایش در طول و وزن حبه شد و تشکیل میوه نیز کاهش یافت .

ایکدا و همکاران (2004 ) گزارش دادند اسپری جیبرلین با غلظت ppm 5/2 در زمان فول بلوم باعث افزایش وزن حبه های بی دانه می شود .

قاضی و همکاران (1979 ) اعلام داشتند کاربرد اتفان یک هفته پس از تشکیل میوه تاثیری بر وزن خوشه ، وزن حبه و سایز آن نداشت. در حالیکه کاربرد 3GA در همان زمان باعث افزایش اسیدیته و کاهش نسبت قند به اسیدیته می شود ، و روی وزن حبه ها تاثیری ندارد (4).

تنک کردن

تنک کردن عبارتست از کم کردن تعداد خوشه هاي گل يا ميوه.اين عمل اثر حتمي بر بالا بردن کيفيت انگور دارد.با هرس ملايم يعني باقي گذاشتن تعداد زيادتري جوانه مرکب بر روي بوته در فصل زمستان.وسپس تنک کردن تعدادي از خوشه هاي گل در فصل بهار عملا نسبت برگ به گل بالا ميرود يعني براي هر خوشه تعداد زيادتري برگ روي بوته باقي مي ماند که از طريق مقدار بيشتري مواد قندي به حبه ها رسيده و درشت تر ميشود.باقي گذاشتن تعداد زيادتري برگ روي بوته نه تنها باعث تغذيه بهتر خوشه ميشود بلکه خود گياه نيز به طور کلي از مواد غذايي بيشتري برخوردار خواهد شد.از انجا که تنک کردن عبارتست قطع بعضي از قسمت هاي زنده و فعال گياه داراي اثري مشابه هرس دارد يعني واکنش گياه در برابر تنک کردن عبارت خواهد بود از تمرکز بيشتر مواد به قسمتهاي باقيمانده.درعين حال طي تنک کردن از سطح برگ کم نميشود اين عمل نه تنها باعث تضعيف گياه نميشود بلکه باعث تقويت گياه ميشود.بنابراين تنک به مراتب بهتر و بيشتر از هرس کردن کيفيت ميوه را بالا ميبرد. با تنک کردن صحيح عملا ميتوان ظرفيت ميوه دهي بوته را افزايش داد زيرا سطح برگ بيشتر باعث تقويت تدريجي ان شده و به تدريج ميتوان خوشه هاي بيشتري را روي بوته باقي گذاشت.خوشه هاي بوته هاي تنک شده کمتر دچار پوسيدگي و قارچ زدگي ميشوند و معمولا هزينه برداشت به دليل همزمان رسيدن پايين مي ايد(7و8).

تنک کردن گل:
تنک کردن خوشه گل معمولا در زماني بين ظهور برگ تا باز شدن گلها انجام ميگيرد.نسبت تعداد برگ به خوشه افزايش مي يابد.به هنگامي که پرچم و مادگي در حال تشکيل باشند افزايش تعداد برگ باعث ميشود که مواد قندي بيشتري به خوشه باقيمانده برسد و تعداد حبه هاي سالم در خوشه بالا رفته و خوشه ها پرپشت ميشود.تنک کردن خوشه گل در اوايل بهار و به محض ظهور گلها انجام پذيرد.برتري اين روش بر ديگر تنک کردن ها اين است که خوشه هاي گل باقيمانده مدت طولاني تري از بالا رفتن نسبت برگ به خوشه استفاده مي کنند(7و8).

تنک کردن خوشه ميوه:
در اين نوع تنک کردن خوشه ها پس از تشکيل حبه از شاخه جدا ميشوند.اين روش بر روي تعداد حبه و يا طول ان اثر مستقيمي ندارد.در واقع خوشه هاي کوچک يا بسيار بزرگ و خوشه هاي که شکل مناسبي ندارند جدا ميشود.بديهي است که خوشه هاي باقيمانده از موتد غذايي بيشتري برخوردار شده و حبه هاي ان درشت تر ميشود.اين روش براي تنظيم ميزان محصول ارقامي به کار ميرود که بيش از حد محصول ميدهند(7).
تنک کردن حبه:
مقداري از انتهاي خوشه بطوري که تعداد دلخواهي از حبه ها باقي بماند قطع ميشود.با اجراي اين روش در صورتي که بلافاصله پس از تشکيل حبه ها عمل تنک کردن انجام شود حبه هاي باقيمانده ۳۰٪اضافه وزن پيدا مي کنند.تاخير در انجام تنک کردن باعث ميشود از ميزان اضافه وزن کاسته شود و به ۱۰ تا ۲۰٪ برسد.معمولا در بيشتر ارقام خوشه ها را به گونه اي کوتاه مي کنند که حدود ۸۰ تا۱۰۰ حبه باقي بماند(7و8).

ازديـاد حجم حبه هاي انگور
بعضي از هورمون هاي گياهي در صورتي که با غلظت مناسب و در زمان مناسب روي خوشه ها پاشيده شوند اثري مشابه حلقه برداري (ازدياد حجم حبه ها)دارند.اگر هورمون پاشي با حلقه برداري باشد اثر ان تشديد خواهد شد. ژيبرلين يکي از هورمون هايي است که در بزرگ شدن حبه ها نقش دارد. ژيبرلين به صورت قرص هايي سفيدرنگ با نام تجاري برلکس موجود است هر قرص حاوي ۱گرم ماده موثر خواهد بود اين قرص ها قابل حل در اب بوده و به دو طريق در اختيار گياه قرار ميگيرد: يکي فروبردن خوشه انگور در محلول و ديگري پاشيدن محلول برروي بوته.روش دوم اسانتر بوده اما اجراي ان ميزان مصرف هورمون را بالا برده.اين ماده بسيار سريع الانتقال در گياه بوده و به هر نقطه اي پاشيده شود به خوشه ميرسد.محلول پاشي رسيدن انگور را تا یک هفته به تاخير مي اندازد و تا حدودي از ميزان مواد جامد محلول در حبه(قند)مي کاهد. در بيشتر کشورها ارقام بيدانه را ۲بار محلول پاشي ميکنند: بار اول در ابتداي ظهور گلها باغلظت۵/۲ تا ۲۰ قسمت در ميليون به منظور تنک کردن خوشه و بار دوم پس از لقاح تقريبا دو هفته پس از هورمون پاشي اول با غلظت ۲۰ تا۴۰ قسمت در ميليون به منظور ازدياد حجم حبه.به اين ترتيب تعداد حبه در خوشه کم شده اما حبه هاي باقيمانده بسيار درشت ميشوند(7و8).

حلقه برداري
عبارتست از برداشتن يک لايه پوست درخت و يا زخم کردن ان باعث بالابردن باردهي و کيفيت انگور مي شود. قطر اين لايه حدود ۲ ميليمتر و کلفتي ان به ضخامت پوست بدون صدمه زدن به چوب ميباشد.حلقه برداري بر روي شاخه نازکتر به علت تاخير در ترميم زخم و مشکل بودن عمل توصيه نميشود.اثر حلقه برداري بر روي تنه در تمام گياه ظاهر ميشود اما اگر بر روي بازو انجام شود فقط همان بازو تحت تاثير قرار ميگيرد.در حلقه برداري پوست تنه بايد به طور کامل برداشته شود به طوري که رابطه پوست بالا با پايين به طور کامل قطع شود.اثر اني حلقه برداري اين است که مانع جريان شيره پرورده از پايين به بالا ميشود . مواد خامي که توسط ريشه جذب ميشود و از طريق اوند چوبي بالا ميرود در برگ به شيره پرورده تبديل شده و در مسير برگشت که از طريق اوند ابکش صورت ميگيرد به مانع برخورد کرده و در بالاي محل زخم انباشته ميشود.در اثر اين فرايند قند و هورمون هاي گياهي و نشاسته بيشتري به قسمت بالاي زخم ميرسد. زخم را به گونه اي بايد ايجاد کرد تا سريع التيام پذيرد يعني قطر حلقه نبايد زيادتر از ۲تا۳ ميلمتر باشد در غير اينصورت مدت زيادي براي بهبودي زخم لازم است و ممکن است درخت ضعيف يا خشک شود. به طور معمول ۱يا ۲ماه بعد زخم توسط لايه زاينده التيام پذيرد(7و8).

اهداف حلقه برداري
۱/بالا بردن درصد به ميوه نشستن گياه به عبارتي جلوگيري از ريزش گل:زمان انجام چند روز پيش از ظهور گلها يا پس از دوران گلدهي.پس از انکه ريزش طبيعي شروع شد اثري ندارد.
۲/بزرگ شدن جبه:زمان انجام بايد با بزرگ شدن حبه ها همزمان باشد اين زمان نمي پس از ريزش طبيعي گلهاست.
۳/تسريع در رسيدن ميوه:در اوايل دوره رسيدن حبه ها يعني هنگامي که انباشت مواد قندي اغاز شده از چاقوي دولبه گوناگوني استفاده ميشود.

براي انجام حلقه برداري چاقو دولبه را در پوست تنه فرو کرده و حلقه وار به دور تنه ميکشند به طوري که لايه از پوست به طور يکنواخت از تنه جدا شود.براي شاخه هاي نازکتر نوعي قيچي به شکل گازانبر که با قرار دادن شاخه بين لبه هاي ان و وارد اوردن فشار و چرخاندن ان پوست از شاخه جدا ميشود قطر پوست نبايد بيش از ۲ تا ۳ ميليمتر باشد و بايد به طور کامل پوست جدا شود به طوري که رابطه بالا با پايين قطع شود و نبايد چوب تنه جدا شود چرا که باعث از بين رفتن اوند چوبي شده و اب و مواد معدني از ريشه بالا منتقل نمي شود(7و8) .

نتیجه گیری

در جیبرلین موثر ترین تیمار برای کاهش تراکم خوشه تیمار در مراحل اول گلدهی بود. که باعث افزایش طول و عرض حبه و کاهش تعداد حبه در خوشه و میزان قند واسیدیته شد. همچنین تیمار فقط در مرحله اول باعث کاهش چشمگیری در میزان وزن خوشه شده است.

تنک کردن موجب تجمع بي شترين مو اد قند ي بدون کاهش در ميزان اسيد مي گردد و شدت تنک کردن ازتاريخ تنک کردن مهم تر است.

از حلقه برداری برای بالا بردن درصد به ميوه نشستن گياه، بزرگ شدن جبه و تسريع در رسيدن ميوه استفاده میشود که هر کدام در مراحل مختلفی انجام میشود.

منابع

١- اردلان، م. و غ. ثواقبي فيروزآبادي. ١٣٧٦ . تغذيه درختان ميوه. موسسه نشر جهاد. ٢٢٠ ص.

٢- اصلاني، س. و ا. حقيقت افشار. ١٣٦٩ . تغذيه و كوددهي درختچه انگور. انتشارات نزولي. ١٢٠ ص.

٣- تفضلي ، ع. ج. حكمتي و پ. فيروزه. ١٣٧٣ . انگور. انتشارات دانشگاه شيراز. ٢٦٠ ص.

وبلاگ تخصصی کشاورزی و مبارزه بیولوژیک، مصطفی محمدیان.

4-ازاده راد .1385. بررسی تاثیر تیمار های هورمون GA3 بر روی اندازه خوشه و حبه در انگور رقم یاقوتی . دانشگاه تهران.

5-حجت الله بداقي وهمکاران . 1386.مجله علوم و فنون باغباني ايران . جلد ٨، شماره ١ ،صفحه هاي ٥٥ تا ٦٤.

6-وبلاگ شخصی عطااله احمدی گلزار

7- انجمن پارسیان، بانک مقالات مهندسی کشاورزی.

www.niazemarkazi.com/article/pdf/10008216.html-8

اثر اسيد جيبرليك، حلقه برداري، تنك حبه و خوشه بر خصوصيات ميوه انگو

مطالب مشابه :

نهالستان بهرام نعمتي . توليد كنننده انواع نهالهاي ميوه با 23 سال تجربه

انگور

بزرگترین نهالستان و مرکز فروش نهال شناسنامه دار

اثر اسيد جيبرليك، حلقه برداري، تنك حبه و خوشه بر خصوصيات ميوه انگو