تاریخچه انيميشن يوگسلاوي - قسمت دوم

۱-الکساندر مارکس - Aleksandar Marks و ولادیمیر یوتریشا - Vladimir Jutriša
الکساندر مارکس (2002 - 1922) یکی از بهترین طراحان کاراکتر در مکتب زاگرب و ولادیمیر یوتریشا (1984 - 1923) یکی از انیماتور های مبتکر و خلاق در اروپا، ابتدا برای واتروسلاو میمیکا کار می کردند. این دو هنرمند نخستین اثر مهمشان را با عنوان The Fly در سال 1966 ساختند که جایزه ی بزرگ جشنواره های شیکاگو و اوبرهاوزن را برای آن ها به ارمغان آورد. در این فیلم مردی مورد اذیت و آزار یک مگس، که در ابتدا توسط آن مرد تهدید شده است، قرار می گیرد. مگس به تدریج بزرگ و بزرگتر شده تا اینکه به یک موجود عظیم الجثه تبدیل می شود. مرد که در برابر این شکنجه ی روحی ناتوان و درمانده است سرانجام تسلیم شده و حضور مگس را در کنار خود می پذیرد. فضای فیلم های مارکس و یوتریشا تحت تاثیر داستان های فرانتس کافکا و اِدگار آلن پو است و همواره ترس و اضطراب را همراه خود دارند. از دیگر آثار موفق این دو هنرمند می توان به Nightmare در سال 1976 اشاره کرد.

The Fly ساخته ی مارکس و یوتریشا

زلاتکو بورک - Zlatko Bourek
1929 - ...
زلاتکو بورک یکی از بهترین طراحان صحنه در مکتب زاگرب است. او در سال 1955 در رشته ی مجسمه سازی از دانشکده ی هنر های زیبای زاگرب فارغ التحصیل شد. نخستین فیلم خود را در سال 1961 ساخت، سپس با فیلم Far Away I Saw Mist And Mud (سال 1965، نامزد دریافت نخل طلایی) به شهرت رسید. این فیلم اقتباسی است از شعر میروسلاو کِرلِژا درباره ی طغیان علیه ظلم و بی عدالتی که زلاتکو بورک در آن توانایی اش را در خلق صحنه ها و تصاویر گروتِسک نشان داده است. جیان آلبرتو بندازی درباره ی این هنرمند می نویسد: "بورک از افسانه ها الهام می گیرد و گزینه ی رنگی اش را با رنگ های نماد ها و هنر سنتی غنی می سازد. وی توجه به سنت های مردمی را که مشخصه ی کشور های سوسیالیستی است و در یوگسلاوی کمتر از کشور های دیگر مورد توجه قرار گرفته است، به زاگرب باز می آورد". (2) از دیگر آثار این کارگردان می توان به فیلم زیبای The Cat در سال 1971 اشاره کرد.

The Cat ساخته ی زلاتکو بورک

پاوااو اِستالتِر - Pavao Štalter
1929
اِستالتر فارغ التحصیل دانشکده ی هنر های زیبای زاگرب و ترمیم کننده ی نقاشی های قدیمی بود، سپس توسط زلاتکو بورک وارد دنیای انیمیشن گردید. نخستین اثر خود را با عنوان The Fifth One در سال 1964 ساخت که فیلمی است طنز آمیز درباره ی سماجت یک نوازنده ی توبا برای وارد شدن در یک گروه چهار نفره ی ساز های زهی. بهترین فیلم اِستالتر Mask Of The Red Death در سال 1969 نام دارد که بر اساس داستان "نقاب مرگ سرخ" نوشته ی اِدگار آلن پو و به شیوه ی کات اوت ساخته شده است. این اثر دارای موسیقی و حاشیه صدایی هوشمندانه است و اِستالتر در آن با استفاده از طرح های غریب و رنگسایه های تیره و روشن توانسته است فضای راز آلود و دلهره آوری را خلق کند. شایان ذکر است که اِستالتر نیز همانند زلاتکو بورک یکی از بهترین طراحان صحنه در مکتب زاگرب بود که به نقاشی صحنه و اجرای پس زمینه برای هنرمندان مختلف پرداخته است.

Mask Of The Red Death ساخته ی پاوااو استالتر

بوریوُی داونیکوویچ - Borivoj Dovniković
1930
بوریوُی داونیکوویچ معروف به بوردو (Bordo) طنزپردازی توانا و یکی از پرکارترین فیلمسازان مکتب زاگرب است. نخستین اثر خود را در سال 1961 ساخت، سپس با فیلم Without Title (سال 1964) به شهرت رسید. این فیلم که طنزی است درباره ی بوروکراسی، مرد کوچکی را نشان می دهد که عنوان بندی های فیلم، مانع از اجرای بازی او می شوند. پس از آن بوردو فیلم های The Ceremony (سال 1965) و Curiosity (سال 1967) را ساخت که جوایز مختلفی را برایش به ارمغان آوردند. در فیلم The Ceremony مردی با دقت زیاد پنج نفر را پای یک دیوار، مقابل دوربین مرتب می کند اما در پایان به کنار می رود و فرمان آتش را صادر می کند. فیلم Curiosity درباره ی حس کنجکاوی بشر است. مردی روی نیمکتی نشسته است و در کنارش پاکتی وجود دارد. افراد مختلفی که از کنار او عبور می کنند به نحوی می خواهند از محتویات پاکت اطلاع پیدا کنند. سرانجام، مرد که از این رفتار مردم بستوه آمده است به نقطه ای دور افتاده فرار می کند و در آنجا پاکت را باد کرده و می ترکاند. (پاکت از ابتدا خالی بوده است.) رونالد هالووی درباره ی بوردو می گوید: "شوخ طبعی داونیکوویچ با شناخت روانشناسی انسان ترکیب شده است". از دیگر آثار موفق این هنرمند می توان Krek (سال 1968)، Learning To Walk (سال 1968) و Exciting Love Story (سال 1989) را نام برد.

The Ceremony ساخته ی بوردو

زلاتکو گِرگیچ - Zlatko Grgić
1931 - 1988
زلاتکو گِرگیچ را می توان خلاق ترین طراح شخصیت های کُمیک در مکتب زاگرب دانست. او در سال 1967 فیلم کوتاهی را با عنوان Inventor Of Shoes ساخت. این فیلم درباره ی مخترعی است به نام پروفسور بالتازار که با اختراع نوعی کفش موفق می شود مشکل عده ای از مردم شهر را حل کند. از آنجا که این فیلم مورد استقبال عموم قرار گرفت تصمیم بر آن شد که یک سریال انیمیشنی با عنوان پروفسور بالتازار ساخته شود. بدین ترتیب بین سال های 1967 تا 1978، پنجاه و نه قسمت از آن تولید شد. هنرمندانی چون بوردو، بوریس کولار، آنته زانینوویچ و زدِنکو گاسپاروویچ در ساخت این سریال با گِرگیچ همکاری کردند. دیگر شخصیت کُمیکی که توسط گِرگیچ خلق شد و مورد توجه قرار گرفت، گربه ماکسی (Maxi Cat) نام دارد. بین سال های 1971 تا 1973، بیست و چهار قسمت (هر کدام یک دقیقه) از آن ساخته شد. زلاتکو گِرگیچ در سال 1979 با همکاری باب گادفِری (Bob Godfrey) انیماتور انگلیسی فیلم Dream Doll را ساخت که نامزد دریافت اسکار گردید. این فیلم درباره ی مردی تنهایی است که به یک عروسک بادکنکی عشق می ورزد. جامعه این رابطه ی غیر معمول را نمی پذیرد. روزی سه جوان اوباش به مرد و عروسکش حمله کرده و عروسک را نابود می کنند. در پایان مشاهده می کنیم که همه ی عروسک های بادکنکی شهر صاحبان خود را ترک کرده، نزد مرد تنها رفته و او را با خود به آسمان می برند. دیگر آثار مطرح این کارگردان عبارتند از: The Musical Pig (سال 1966، نامزد دریافت نخل طلایی) و Little And Big (سال 1966).

Professor Balthazar ساخته ی زلاتکو گرگیچ

بوریس کولار - Boris Kolar
1933
بوریس کولار در ابتدا به عنوان طراح کاراکتر و صحنه با دوشان وُکوتیچ کار می کرد. در سال 1960 نخستین فیلم خود را ساخت، سپس با فیلم Woof Woof (سال 1964) سرشناس شد. این فیلم از لحاظ گرافیکی از زمان خود بسیار جلوتر بود. کاراکتر های این فیلم به وسیله ی خطوطی سریع با استفاده از زغال خلق شده اند. از دیگر آثار بوریس کولار می توان به Discoverer (سال 1968) اشاره کرد.

Woof Woof ساخته ی بوریس کولار

آنته زانینوویچ - Ante Zaninović
1934 - 2000
برجسته ترین اثر زانینوویچ The Wall (سال 1965) نام دارد. در این فیلم، دیواری آجری راه دو نفر را مسدود کرده است. نفر اول بلافاصله تسلیم شده و کنار می رود، اما نفر دوم با وجود شکست های بی پایان، برای عبور از دیوار تلاش می کند. سرانجام او موفق می شود منفذی را در داخل دیوار به وجود آورد اما این کار به قیمت از دست دادن جانش تمام می شود. در پایان فیلم، نفر اول را مشاهده می کنیم که به راحتی از حفره ی ایجاد شده عبور می کند.

The Wall ساخته ی آنته زانینوویچ

نِدِلکو دِرَگیچ - Nedeljko Dragić
1936
ندلکو درگیچ یکی از فیلمسازان مهم مکتب زاگرب است. فیلم های درگیچ آمیخته به طنزی تلخ و گزنده هستند و بیننده را به فکر فرو می برند. او در رشته ی حقوق در دانشگاه زاگرب تحصیل کرد. در سال 1953 فعالیت خود را در زمینه ی کاریکاتور و طنز های روزنامه ای آغاز نمود. هفت سال بعد به بخش انیمیشن زاگرب فیلم پیوست و به عنوان طراح مشغول به کار شد. در سال 1965 نخستین فیلم خود را با عنوان Elegy ساخت که برنده ی چند جایزه گردید. این فیلم، یک زندانی را نشان می دهد که از پشت میله های پنجره کوچک زندان به بیرون نگاه می کند. ناگهان او متوجه یک گل سرخ که پایین دیوار روییده است می شود. زندانی خوشحال از یافتن یک مونس، به گل آب می دهد و از آن محافظت می کند. با فرا رسیدن فصل سرما گل از بین رفته و زندانی، غمگین به انتظار فصل بهار می نشیند. با آغاز بهار و روییدن مجدد گل، زندانی نیز آزاد می شود. اما موقع رد شدن از پای دیوار با بی توجهی گل را لِه کرده و به راه خود ادامه می دهد. درگیچ سپس فیلم های ارزشمندی چون Perhaps Diogenes (سال 1967) و Per Aspera Ad Astra (سال 1969) را ساخت. فیلم Perhaps Diogenes درباره ی مرد تنها و سرگردانی است که در دنیایی پوچ و عبث به دنبال خوشبختی می گردد. Per Aspera Ad Astra فیلمی یک دقیقه ای است درباره ی مردی که در داخل کاسه ی توالت گیر افتاده است و تلاش می کند خود را نجات دهد. سرانجام، دستی برای کمک وارد کادر می شود. مرد، آن را می گیرد و این باعث به کار افتادن دستگاه و غرق شدنش می شود. ندلکو درگیچ در سال 1974 شاهکار خود را با عنوان Diary ساخت که جوایز متعددی از جمله، جایزه ی نخست جشنواره ی فیلم زاگرب را برایش به ارمغان آورد. این فیلم که به موضوعاتی از قبیل خاطرات، نوستالژی، بیگانگی و طبیعت زودگذر زندگی می پردازد، متاثر از طرح های گرافیکی ساول اشتاینبرگ (Saul Steinberg) می باشد. از دیگر آثار موفق درگیچ می توان به Tamer Of wild Horses (سال 1966)، Tup Tup (سال 1973، نامزد دریافت اسکار) و The Day I Stopped Smoking (سال 1982) اشاره کرد.

Diary ساخته ی ندلکو درگیچ

زدِنکو گاسپاروویچ - Zdenko Gašparović
1937
این هنرمند در سال 1978 مهمترین فیلم خود را با عنوان Satiemania بر اساس موسیقی اِریک ساتی و به شیوه ی انیمیشن روی کاغذ (Paper Animation) ساخت. این فیلم سوررئالیستی که برخی از طرح های آن تداعی کننده ی آثار اُتو دیکس است، نامزدی دریافت اسکار و جایزه ی نخست جشنواره ی فیلم زاگرب را برای او به ارمغان آورد.

Satiemania ساخته ی زدنکو گاسپاروویچ

یوشکو ماروشیچ - Joško Marušić
1952
ماروشیچ فارغ التحصیل رشته ی معماری از دانشگاه زاگرب است. نخستین فیلم کوتاه خود را در سال 1978 ساخت. در سال 1980 با فیلم Fish Eye به شهرت رسید. این فیلم درباره ی انتقام شبانه ی یک ماهی از دهکده ی ماهیگیران است. از دیگر فیلم های این کارگردان می توان Skyscraper (سال 1981) و I Love You Too (سال 1991) را نام برد.

Fish Eye ساخته ی یوشکو ماروشیچ

*****

۲- نئوپلنتا فیلم
نئوپلنتا فیلم یکی دیگر از استودیو های ساخت انیمیشن در یوگسلاوی سابق بود که در شهر نووی ساد قرار داشت. مهمترین هنرمند این استودیو، بوریسلاو سایتیناک (Borislav Sajtinac) بود. سایتیناک در سال 1971 با ساخت فیلم The Bride موفق به دریافت جایزه ی بزرگ جشنواره ی فیلم انسی گردید. این هنرمند دنیای ابزورد شاعرانه اش را با استفاده از رنگ های تیره، فضا های تاریک و طرح های غریب خلق می کند.

The Bride ساخته ی بوریسلاو سایتیناک

۳- دوناو فیلم
این استودیو در شهر بلگراد (پایتخت صربستان امروزی) قرار داشت. از مهمترین تولیدات آن می توان به فیلم های The Time Of Vampires (سال 1971) ساخته ی نیکُلا مایداک (Nikola Majdak) و Romeo And Juliet (سال 1984) ساخته ی دوشان پتریچیچ (Dušan Petričić) اشاره کرد. Romeo And Juliet برداشتی است طنز آمیز از اثر ویلیام شکسپیر که در آن دو هیولا به نام های رومئو و ژولیت عاشق یکدیگر می شوند.

The Time Of Vampires ساخته ی نیکلا مایداک

۴-ویبا فیلم
ویبا فیلم، قدیمی ترین و مهمترین کمپانی فیلمسازی در اسلوونی است. برجسته ترین هنرمند این استودیو، میکی موستر (Miki Muster) بود. از آثار او می توان به Puščica (سال 1960) و Kurir Nejček (سال 1961) اشاره کرد.

Puscica ساخته ی میکی موستر

5 - واردار فیلم
این کمپانی در سال 1947 در شهر اسکوپیه (پایتخت مقدونیه ی امروزی) تاسیس شد. هنرمند صاحب سبک، پتار گلیگُرووسکی (Petar Gligorovski) در این استودیو کار می کرد. او در رشته ی نقاشی از دانشکده ی هنر های زیبای بلگراد فارغ التحصیل شد و دوره ی انیمیشن را در زاگرب گذراند. استفاده از خطوط منحنی در طراحی کاراکتر ها و اشیاء، ایجاد لرزش در رنگ ها و به کار بردن تصاویر مستند از مشخصات فیلم های او می باشند. مهمترین آثار گلیگُرووسکی عبارتند از: Embrio No. M (سال 1971)، Phoenix (سال 1976) و Adam (سال 1977). از دیگر هنرمندان این استودیو می توان به دارکو مارکوویچ (Darko Markovic) و آفرودیتا مارکوویچ (Afrodita Markovic) اشاره کرد. دارکو مارکوویچ از شاگردان دوشان وُکوتیچ بود. نخستین فیلم خود را در سال 1976 ساخت، سپس با فیلم A Hand (سال 1980) به شهرت رسید. آفرودیتا مارکوویچ فارغ التحصیل رشته ی معماری از دانشگاه اسکوپیه است. در سال 1985 به صورت رسمی در واردار فیلم استخدام شد. بهترین اثر خود را با عنوان Apartman در سال 1987 ساخت که چند جایزه را نیز برایش به ارمغان آورد. او در سال 1995 مسئول بخش انیمیشن واردار فیلم گردید.

Adam ساخته ی پتار گلیگرووسکی

انیمیشن در یوگسلاوی پس از فروپاشی نظام کمونیستی
پس از مرگ تیتو در سال 1980، مشکلات اقتصادی به تدریج در این کشور افزایش یافت و تولید فیلم نیز محدود شد. هنگامیکه در سال 1991 کرواسی از یوگسلاوی جدا شد و اعلام استقلال کرد، تولید انیمیشن کاملا متوقف گردید. بحران اقتصادی حتی باعث شد تا حقوق هنرمندان ماه ها پرداخت نشود. در چنین شرایطی بود که بسیاری از هنرمندان به کشور های خارجی مهاجرت کردند. در دیگر کشور های استقلال یافته نیز چنین وضعیتی حاکم بود. با آغاز دهه ی 2000 میلادی، که اقتصاد در این کشور ها ثبات بیشتری یافت، وضعیت انیمیشن نیز تا حدودی رضایت بخش گردید. از فیلمسازان نسل جدید کشور کرواسی، دانیل شولیچ (Daniel Šuljić) برای فیلم A Film With A Girl (سال 2000، رنگ روغن روی شیشه) و مارکو مِشتِروویچ (Marko Meštrović) برای فیلم Silencium (سال 2006، گرافیک کامپیوتری) در خور یادآوری هستند. تومیسلاو گِرگِل (Tomislav Gregl) هنرمندی که فعالیت خود را از سال 1987 با عنوان فیلمبردار در زاگرب فیلم آغاز کرده بود، در سال 2009 با همکاری زلاتکو بورک (طراح صحنه) و پاوااو استالتر (انیماتور) فیلم زیبای Up In The Gallery را بر اساس داستان کوتاهی از فرانتس کافکا ساخت. دارکو باکلیژا نیز چند فیلم خوب را کارگردانی کرده است که از میان آن ها می توان به Format (سال 2010، پیکسیلیشن) اشاره کرد.

Silencium ساخته ی مارکو مشتروویچ، کرواسی

از هنرمندان جوان کشور اسلوونی می توان خانم اِشپلا چادِژ (Špela Čadež) را نام برد. او در سال 2002 در رشته ی ارتباط تصویری از دانشکده ی هنر های زیبای لیوبلیانا فارغ التحصیل شد. سپس تحصیلات خود را در رشته ی انیمیشن در دانشگاه کلن ادامه داد. Lovesick (سال 2007) فیلم پایان نامه ی اوست که به شیوه ی عروسکی ساخته شده است. در کشور بوسنی و هرزگوین نیز ایوان رامادان (Ivan Ramadan) برای فیلم Tolerantia (سال 2008) در خور یادآوری است. این فیلم که با استفاده از تکنیک سه بعدی کامپیوتری ساخته شده است به انتقاد از تعصبات دینی می پردازد.

Tolerantia ساخته ی ایوان رامادان، بوسنی و هرزگوین

تاریخچه انيميشن يوگسلاوي - قسمت دوم

مطالب مشابه :

عابد اسماعیل نتاج

استوری ‌برد

تاریخچه انيميشن يوگسلاوي - قسمت اول

بازیگری و انیمیشن

مراحل تولید انیمیشن

تاریخچه انيميشن يوگسلاوي - قسمت دوم

افتادن دكور بر سر بازیگر فیتیله جمعه تعطیله!