مطالعات اجتماعی اول دبیرستان فصل 1 و 2 و بخشی از 3

پرسش‌های کتاب مطالعات اجتماعی اول دبیرستان فصل 1 و 2 و بخشی از 3

این مجموعه پرسش‌ها به منظور تسلط بر موضوعات درسی و آمادگی برای آزمون‌ میانسال اول در اختیار دانش‌‌آموزان عزیز قرار می‌گیرد. دانش‌آموزان برای یادگیری بهتر می‌توانند مطالعه‌ی متن درس را همزمان با پاسخگویی به این پرسش‌ها انجام دهند.

در صورت هرگونه اشکال و نظری ‌می‌توانید با پست الکترونیک در تماس [email protected] باشید.

پرسش‌هاي فصل اول: (شکل‌گيري زندگي اجتماعي)

1.دوره‌ي نوجواني را از نظر نيازهاي اجتماعي با دوره‌ي کودکي مقايسه کنيد.

دوران کودکي دوران وابستگي به بزرگتر‌ها، آسوده بودن و بي مسووليت بودن است. در اين دوره نسبت به آينده بي‌توجه هستيم اما دوره‌ي نوجواني دوره‌اي است که بايد بيشتر بيانديشيم، تصميم‌گيري کنيم، مسؤليت زندگي خود و ديگران را بر عهده بگيريم و براي آينده برنامه‌ريزي کنيم .

2.نتايج شناخت نادرست محيط اجتماعي را توضيح دهيد.

اگر فرد در مرحله‌هاي حساس زندگي مانند نوجواني و جواني بدون شناخت درست از شرايط اجتماعي و سياسي و اقتصادي جامعه‌ي خويش، تصميم بگيرد و عمل کند به احتما بسيار زياد با مشکلات و شکست روبه رو خواهد شد مثلا: انتخاب نادرست شغل بر اثر نا آگاهي و شکست در کار و شغل، انتخاب همسر بدون شناخت از شرايط اجتماعي و شکست در زندگي، ورود نادرست به سياست و برکناري از آن، عضويت در گروه نامناسب دوستي و گرفتار شدن به بلاهايي مانند اعتياد همه از شناخت نادرست محيط اجتماعي حاصل مي‌شود.

3.شناخت علمي جامعه چگونه به‌دست مي‌آيد؟

شناخت علمي جامعه با مطالعه‌ي دقيق و منظم رفتار انسان و زندگي جوامع مختلف و تحولات آن‌ها همراه با تفکر منطقي و اصولي در آن‌ها به دست مي‌آيد.

4.با ذکر چند مثال شناخت علمي جامعه را با شناخت غيرعلمي مقايسه کنيد.

در نگاه غير علمي (بيشتر مردم) معمولا علت خودکشي و افزايش ميزان آن را در جامعه را زماني مي‌بينند که زندگي براي فرد طاقت‌فرسا و تحمل‌ناپذير شود اما يک دانشمند علوم اجتماعي (اميل دورکيم) با بررسي آمار خودکشي در جوامع مختلف در دوره‌هاي مختلف به اين نتيجه رسيد که ميزان خودکشي نه در دوره‌هاي جنگ و آشوب بلکه در دوره‌هاي رفاه اقتصادي بيشتر است. زيرا در اين دوره‌ها فرديت انسان‌ها رشد مي‌کند و همبستگي و رابطه‌ي فرد با ديگران کاهش پيدا مي‌کند.

5.علل گرايش انسان به زندگي گروهي چيست؟

1- ميل دروني و طبيعي انسان براي برقراري ارتباط با ديگران و

2- از سوي ديگر زندگي در گروه باعث افزايش توانايي‌هاي انسان براي مواجه با خطر و رفع نيازهاي مختلفش مي‌شود. نيازهايي که شايد به تنهايي از هيچ وقت توانايي رفع آن را نداشته باشد.

6.تعامل يا کنش اجتماعي را با چند مثال توضيح دهيد.

انسان معمولا بر اساس يک ميل طبيعي مي‌خواهد با ديگران رابطه برقرار کند. براي مثال او اين کار را با لبخندي دوستانه، تعارف يک بيسکوئيت، نگاهي منتظرانه و... انجام مي‌دهد و اگر فرد مقابل (مخاطب) با لبخند زدن، تشکر کردن و... به اين عمل پاسخ دهد در ميان آن‌ها رابطه‌ي اجتماعي بر قرار مي‌شود که به آن تعامل اجتماعي مي‌گويند.

7.گروه را با توجه به ويژگي هاي اصلي آن بيان کنيد.

افرادي که خود را "ما" تلقي مي‌کنند (مجموعه) و به صورت نسبتا پايدار و منظم با يکديگر تعامل دارند يک گروه را تشکيل مي‌دهند.

8.مفهوم الگوي عمل چيست؟

به رفتارهايي که فرد با عضويت در گروه بايد آن‌ها را انجام دهد و در صورت رعايت نکردن آن‌ها با مجازات روبه‌رو مي‌شود الگوي عمل يا هنجار آن گروه مي‌گويند.

9. ارزش را با ذکر يک مثال تعريف کنيد.

آن چه براي گروه و افراد آن مهم و مطلوب تلقي مي‌شود ارزش آن گروه است مانند پيروزي تيم واليبال يا صداقت و صميميت در گروه دوستي و...

10. گروه‌هاي مختلف در چه شرايطي جامعه را به نابساماني دچار مي‌کنند؟

زماني که تضاد و اختلاف بين ارزش‌ها و الگو‌هاي عمل گروه‌هاي مختلف يک جامعه از حد متعارف بيشتر شود و گروه‌ها توانايي تحمل يکديگر را نداشته باشد در نتيجه هماهنگي جامعه از بين برود، جامعه به سوي نابساماني مي‌رود.

بدترين حالت زماني است که گروه‌ها به هيچ وجه ارزش‌ها و سبک زندگي گروه‌هاي ديگر را قبول نداشته باشند و بخواهد به زور ديگران ارزش‌ها و الگوهاي عمل آن‌ها را داشته باشند؛ در غير اين‌ صورت به دنبال حذف و آسيب به گروه‌هاي ديگر برآيند.

12.چرا عضويت در گروه‌ها در دوره‌ي نوجواني از اهميت بيشتري برخوردار است؟

زيرا نوجوان براي اولين بارها با عضويت در گروه‌هايي غير از خانواده نقطه اتکايي براي استقلال خويش مي‌يابد و در مسير شکل دادن به شخصيت متکي به خود گام بر مي‌دارد و براي پذيرفتن نقش‌ها آينده در جامعه آماده مي‌شود. به طور کلي با جهان اجتماعي بيرون از خانواده بيشتر آَشنا مي‌گردد. به عبارت ديگر اين قدم‌هاي اوليه بشترين تأثير را در ادامه‌ي زندگي اجتماعي و فردي نوجوان دارد.

13.دوگانگي ارزشي در يک گروه چه تأثيري بر شخصيت اعضاي گروه دارد؟

نسبت به ارزش ها گروه و جامعه ترديد خواهند کرد و دچار دورويي مي‌شوند. در تصميم‌گيري‌ها دچار ترديد خواهند شد. شخصيت متزلزلي خواهند داشت. دچار افسردگي نگراني‌هاي شديد مي‌شوند يا حتي در برخي مواقع رفتار پرخاشگرانه و عصبي بروز مي‌دهند.

14.اگر در يک گروه افراد اجازه‌ي نقد و بررسي اعضاي گروه را نداشته باشند چه مشکلاتي پيش مي‌آيد؟

فرد به جاي اين‌که با زندگي گروهي به شخصيت مستقل و خود‌آگاه تبديل شود به موجودي تابع و بدون انديشه و وسيله‌اي براي تحقق اهداف رهبران گروه تبديل مي‌شود. افراد توانايي انديشيدن را از دست مي‌دهند و نمي‌توانند مستقل تصميم بگيرند و عمل کنند. به شخصيتي تابع تبديل مي‌شوند که جز اطاعت نمي‌توانند کاري بکنند.

15. نظريه چارلز هورتون کولي جامعه (دانشمند آمريکايي) درباره‌ي آگاهي انسان از صفات خود را توضيح دهيد.

کولي اعتقاد دارد هر فردي خود را در ارتباط با ديگران است که مي‌شناسد. ديگران مانند آئينه‌اي هستند که فرد خود را درون آن مي‌بيند و مي‌شناسد. در نظر او اگر انسان تنها و بدون ديگران زندگي کند شناخت بسيار کمي از خودش دارد. در نتيجه روابط فرد با ديگران و طرز تلقي ديگران نسبت به فرد باعث خودآگاهي فرد مي‌شود.

16- آسيب‌هاي اصلي گروه را نام ببريد.

1- دوگانگي ارزشي 2- بيگانگي از جامعه 3- مطلق‌گرايي 4- تبعيت بي چون و چرا در گروه و ايجاد شخصيت تابع

17- مطلق‌گرايي گروهي در چه حالتي پيش مي‌آيد؟ فرد در اين حالت چه رفتاري بروز مي‌دهد؟ چه نتيجه‌اي براي جامعه دارد؟

هنگامي که فرد درگروهي عضو مي‌شود که آن گروه تنها ارزش‌هاي خود را درست مي‌داند و فرد نيز اين اعتقاد را مي‌پذيرد دچار مطلق‌گرايي گروهي شده است.

انتقاد نمي‌پذيرد، در مقابل انتقاد يا اعتراض ديگران واکنش تند و خشونت‌آميز نشان مي‌دهد، از نظر شخصيتي به ديکتاتوري و زورگويي گرايش پيدا مي کند و...

گروه به جاي اينکه از او در زندگي اجتماعي فردي فعال و نوآور بسازد او را به عنصري ناسازگار، پرخاشجو، مخرّب تبديل کرده است.

پرسش‌هاي فصل دوم: (نظام اجتماعي)

1.نقش چه مفهومي دارد؟ رابطه‌ي آن را با هنجار بيان کنيد.

نقش عبارت است از جايگاهي در گروه که فرد با قرار گرفتن در آن ملزم به رعايت الگوهاي عمل خاص مي‌شود. هرکس با توجه به نقشي که دارد ملزم به رعايت هنجار خاصي است که ديگران از او انتظار دارند.

2.درجامعه چه عاملي نقش‌هاي مختلف را به يکديگر پيوند مي‌دهد؟

ارزش هاي مشترک افراد در يک گروه يا جامعه نقش‌هاي مختلف ان گروه و يا جامعه را به يکديگر پيوند مي‌دهد.

3.ويژگي مفهوم نظام را بيان کنيد.

مجموعه اي از اجزا که با هم رابطه‌ي متقابل و منظم دارند.

اجزا به يک ديگر پيوسته اند و يک واحد را تشکيل مي دهند.

اين اجزا براي تحقق هدف خاصي دور هم جمع شده‌اند و با هم همکاري و رابطه دارند.

تغيير هر يک از اجزاي بر اجزاي ديگر و کار کل نظام تأثير مي‌گذارد.

در نظام هر جزئي نقشي دارد و براي بقاي کل و اجزاي ديگر کاري را انجام مي‌دهد.

4.اگر در يک نظام اجتماعي خرده نظام‌ها با يکديگر هماهنگي نداشته باشند چه مسائلي پيش مي‌آيد؟

اگر ارز‌ش‌هاي خرده نظام‌هاي يک جامعه (نظام اجتماعي کل) با يکديگر يا با ارزش‌هاي کلي جامعه ناسازگار باشد آن جامعه دچار عدم تعامل مي‌شود.

5.جامعه‌پذيري چيست؟ از چه راه‌هايي انجام مي‌شود؟ و با بقاي نظام اجتماعي چه رابطه‌اي دارد؟ منابع مختلف جامعه‌پذيري را مثال بزنيد.

آماده شدن فرد توسط جامعه براي برعهده گرفتن نقش هاي مختلف جامعه را جامعه‌پذيري مي‌گويند. جامعه‌پذيري باعث مي‌شود بقاي نظام اجتماعي توسط نسل‌هاي جديد ادامه يابد.

از راه (الف) دروني کردن ارزش‌ها (ب)کنترل اجتماعي

خانواده، گروه‌هاي دوستي، نظام آموزشي و مدارس، رسانه‌ها و...

6.مفهوم کنترل اجتماعي چيست؟ رابطه آن را با جامعه پذيري توضيح دهيد.

جامعه افراد را به اجبار به انجام دادن عمل و تحقق الگوي عمل‌هاي خاصي وادار مي‌سازد. اجتماعي کردن افراد را از طريق اعمال مجازات، کنترل اجتماعي مي‌گويند. کنترل اجتماعي به نوعي جامعه‌پذيري افراد با اعمال مجازات است حال ممکن است اين مجازات يک نگاه اخم‌آلود باشد يا تمسخر و يا جريمه و زندان و...

7.مفاهيم دروني کردن ارزش‌ها و کنترل اجتماعي را مقايسه کنيد.

بسياري از رفتار‌هايي که انجام مي‌دهيم از روي ميل و خشنودي است و درصورتي که آن‌ها را انجام ندهيم خود را سرزنش مي‌کنيم و دچار عذاب وجدان مي‌شويم مثل احترام به بزرگتر‌ها و کمک به کوچکتر‌ها. اين رفتار‌ها از طريق دروني کردن در ما اجاد شده است در حاليکه در طريق کنترل اجتماعي ممکن است برخي رفتار‌ها آن‌چنان باي ميل ما نباشد و اين بار در صورت انجام ندادن به‌جاي احساس عذاب و اجبار دروني از بيرون به ما تذکر مي‌دهند( اجبار بيروني).

8.مدرسه را به عنوان يک نظام اجتماعي در نظر بگيريد درباره‌ي آن فکر کنيد و به پرسش هاي زير پاسخ دهيد.

الف)در نظام اجتماعي مدرسه چه نقش‌هايي وجود دارد؟

مدير، ناظم، معلم، دانش‌آموز، مبصر

ب)پيوستگي اين نقش‌ها چه هدفي را دنبال مي‌کند؟

آموزش کودکان و نوجوانان، آماده کردن آن‌ها براي زندگي اجتماعي و شغل و تخصص، کشف و هدايت و پرورش استعداد و توانايي‌هاي مختلف فرزندان جامعه، ارتقاي سطح علمي، پيشرفت جامعه، گسترش فرهنگ و ...

ج) هر يک از اين نقش‌ها چه وظايف و چه ارتباطي با يکديگر دارند؟

ناظم مسئول برقراري نظم و اجراي مقررات در مدرسه است و... (الگوي عمل ناظم و حق معلم و دانش‌آموزان)

دبير بايد سر وقت سر کلاس حاضر شود و با مطالعه تلاش کند مطالب درسي را روزبه‌روز بهتر به دانش‌آموزان آموزش دهد و... (حق دانش‌آموز و ناظم مدرسه)

دانش‌آموز بايد هدف اصلي خود از مدرسه آمدن را هميشه مد نظر داشته باشد. مقررات مدرسه را رعايت کند و خوب درس بخواند و... (حق دبير و ناظم)

مدير وظيفه دارد هماهنگي بين قسمت‌هاي مختلف را برقرار کند براي پيشرفت و رشد کيفيت و محصول مدرسه با مشورت برنامه‌ريزي کند و... (حق دبيران و کارکنان و دانش‌آموزان)

9.يک نظام اجتماعي را در نظر بگيريد خرده‌نظام‌هاي آن را معين کنيد.

نظام اقصادي: بازار، کارخانه‌ها، توليد کننده‌ها، فروشگاه‌ها، بانک‌ها، نظام حمل و نقل و...

نظام سياسي ج.ا.ا : مجلس شورا اسلامي، مجلس خبرگان رهبري، شوراي نگهبان، دولت و...

10.نظام اجتماعي متعادل چيست؟ چه عاملي باعث به هم خوردن تعادل نظام اجتماعي مي‌شود؟

درصورتي که خرده نظام‌هاي يک نظام اجتماعي کل بر اساس ارزش‌هاي هماهنگ شکل گرفته باشند، يک کلِّ منسجم را تشکيل مي‌دهند که همه‌ي اجزاي آن در يک جهت عمل مي‌کنند. اين نظام اجتماعي را متعادل مي‌گويند.

اگر ارزش هاي خرده نظام هي يک نظام اجتماعي کل با يکديگر يا با ارزش هاي کل جامعه ناسازگار باشند تضاد و تعارض شديد بر بخش‌هاي مختلف آن جامعه حاکم خواهد شد. به اين حالت عدم تعادل نظام اجتماعي کل مي‌گويند.

11. تکاليف و حقوق يک نقش چيست؟

تکليف و وظيفه مجموعه‌ي رفتار‌ها و الگوهاي عملي است که از فرد در نقش‌هاي مختلف انتظار مي‌رود آن‌ها را انجام دهد (حقوق ديگران) و در مقابل مجموعه‌ي الگوهاي عملي که فرد در نقش خاصّ خود انتظار دارد ديگران نسبت به او انجام دهند حقوق آن نقش (وظيفه‌ي ديگران) ناميده مي‌شود.

12. نظام اجتماعي را تعريف کنيد و يک مثال بزنيد.

13. فرد در يک جامعه هم‌زمان با چندين خرده نظام اجتماعي رابطه دارد و يا در آن‌ها نقش دارد. تعدادي از اين خرده نظام‌ها را نان ببريد. (پاسخ ص44)

پرسش‌هاي فصل سوم: (نظام خانواده)

1. تأثير خانواده را بر شخصيت فرد بررسي کنيد و بگوئيد به نظر شما چرا خانواده بيش از عوامل ديگر در تکوين شخصيت فرد تأثير دارد.

خانواده بر شکل‌گيري شخصي فرد تأثير بسيار زيادي دارد. همراه رشد جسماني کودک انسان، روان او نيز در ارتباط با محيط و انسان‌هاي ديگر شکل مي‌گييرد. از آنجائيکه خانواده اولين گروه (سال‌هاي آغازين زندگي) و پايدارترين گروه زندگي انسان‌هاست و در ثاني نوع روابط بسيار صميمي و عاطفيست، خانواده بيشترين تأثير را روي شکل‌گيري شخصيت فرد مي‌گذارد.

روابط اعضاي خانواده باهم (والدين با هم، والدين با فرزندان و بالعکس)، جمعيت، تحصيلات، وضع معيشتي و اقتصادي خانواده، نحوه‌ي تصميم گيري در خانواده، نوع روابط فاميلي و... همه روي شخصيت کودک خانواده مؤثر است.

2. چرا مي‌گوئيم خانواده يک نظام اجتماعي است؟

نقش‌ها و الگوهاي عمل و ويژگي‌هاي اصلي خانواده بيش از هر گروه اجتماعي ديگري پايدار مانده است و افراد در طول زندگي در پي آن هستند که چگونگي عمل کردن در نقش‌هاي مختلف آن (زن، شوهر، فرزند) را بياموزند.

از اين نگاه خانواده مجموعه‌اي از نقش‌هاي اجتماعي متقابلِ به هم پيوسته‌اي است که براي تحقق بخشيدن به اهدافي مشخص با هم پيوند يافته‌اند.

3. آثار و نتايج نظام خانواده بر نظام اجتماعي کل کدام‌اند؟ هر يک را توضيح دهيد

اجتماعي کردن فرزندان: افراد براي اينکه در جامعه بتوانند نقشي داشته باشند بايد جامعه پذير شوند. با وجود نظام‌ها و منابع مختلف اين کار خانواده مهمترين و اولين عامل جامعه‌پذيري است. که از همان زمان تولد آغاز مي‌شود.

مراقبت و نگهداري از کودکان و سالمندان: انسان‌ها برخلاف ديگر جانوران در سنسن اوليه و يا پاياني عمر در برآموردن نياز‌هاي اوليه خود بسيار ناتوانند. خانواده بهترين جا براي مراقبت و تأمين نياز‌هاي است. افراد فعال و توانا خانواده (که خود زماني کودک بوده‌اند و در آينده سالمند خواهند شد) از ساير اعضا مراقبت مي‌کنند.

توليد نسل: اگر نسل جديدي به وجود نيايد حيات و بقاي يک جامعه با خطر مواجه مي‌شود. نظام جايگزيني نسل‌ها درون خانواده‌هاي يک جامعه وجود دارد.

4. چرا در گذشته رشد جمعيت مانند امروز يک مشکل اجتماعي نبوده است؟

در گذشته بهداشت و علم پزشکي در سطح پائيني بود. بسياري از نوزادان در اثر بيماري مي‌مردند و د رهر خانواده فقط تعداد اندکي از فرزندان باقي مي‌ماندند.

بيماري‌ها و قحطي‌ها و جنگ‌ها جمعيت جوامع را کاهش مي‌داد.

زندگي زوج‌ها و خانواده‌ها و توقعات آن‌ها بسيار ساده بود و امکانات زيادي براي احساس خوشبختي لازم نبود.

در چنين حالتي رشد جمعيت سريع نبود و داشتن فرزند زياد هم براي خانواده و هم براي جامعه موهبت و مفيد محسوب مي‌شد.

5. مشکل افزايش جمعيت را با توجه به مسئله‌ي توليد نسل تجزيه و تحليل کنيد.

6. با ذکر يک مثال چگونگي تأثير رفتار‌هاي اجتماعي پدر و مادر را بر جامعه‌پذير شدن کودک بررسي کنيد.

اگر فرد در خانواده‌ای رشد یابد که در آن ............ (ص58)

7. چرا خانواده پايدارترين واحد و نظام اجتماعي در طول زندگي انسان بوده است؟

الف) نقش مهم و انکار نشدنی خانواده در زندگی فرد

ب) نقش گسترده و تعین کننده‌ی خانواده در نظام اجتماعی کل؛ به گونه‌ای که حذف آن، نظام اجتماعی را با هزینه‌های سرسام‌آوری روبهرو خواهد کرد.

10.

11.

12.

13. دو دسته از مجموعه‌ي نقش‌هاي نظام خانواده را نان ببريد و براي هر کدام يک الگوي عمل در قبال ديگري مشخص کنيد.

الف) مجموعه‌ي نقش زن و شوهري:

شوهر: رعايت احترام همسر و تأمين مايحتاج زندگي آبرومند براي او و..

زن: احترام به شوهر و مديريت مسائل درون منزل و..

ب) مجموعه‌ي نقش پدري-مادري-فرزندي

پدر: تأمين مايحتاج مادي، محبت و تلاش براي تربيت و پرورش بهتر فرزندان و..

مادر: محبت، فراهم کردن زمينه‌ي آرامش و امنيت در منزل و...

فرزندان: رعايت احترام والدين، قدرداني از زحمات آن‌ها، تلاش براي پيشرفت خود که مساوي خوشحالي و سربلندي پدر و مادر است و...

مطالعات اجتماعی اول دبیرستان فصل 1 و 2 و بخشی از 3

مطالب مشابه :

دفترچه کار کاربرد مواد

پلی کپی شماره 2

آزمونچه فصل 2

مطالعات اجتماعی اول دبیرستان فصل 1 و 2 و بخشی از 3

فهرست مدرسه‌های تهران

مشاوره انتخاب دبیرستان دخترانه

گوهر تپه (Ghohartape)

و{ود به دبیرستان های برتر