پولشويي چيست ؟

ديرزماني است كه سودپرستان فرصت طلب كه فاقد پايبندي به هرگونه معيارهاي اخلاقي و اجتماعي هستند، تسهيلاتي براي شستشو دادن و پاك كردن سرمنشأ جنايي پول‌هاي كثيف جنايتكاران قاچاقچي در تمامي مؤلفه‌هاي اقتصادي شامل سيستم بانكي، بورس اوراق بهادار، بازار معاملات طلا و فلزات قيمتي و سلف‌خري، صنعت توريسم، ساختمان و حمل و نقل ايجاد كرده‌اند كه امروزه شستشوي پول، خود به يكي از حرفه‌هاي تبهكاري سازمان يافته در جهان مبدل گشته و بخش قابل توجهي از بازار پولي و مالي بين‌المللي را در خود بلعيده است.
پول‌هاي كثيف، چنانچه از منشأ درآمدي آنها مشخص مي‌گردد، موجب مي‌شوند تا تعادل توزيع درآمد ملي جامعه بر هم خورده و دهك‌هاي كم‌درآمد را به سمت فقر مطلق به پيش برانند. مزمن شدن نرخ تورم و ظهور افراد نوكيسه فاقد اخلاق اقتصادي، كمترين اثر مخرب اينگونه پول‌ها بر چرخه اقتصاد ملي يك كشور به شمار مي‌روند.
نشريه داخلي در سال‌هاي اخير نظر به اهميت اين مسئله و اثرات سوء آن بر اقتصاد كشور به كرات اين پديده را مورد بحث و بررسي قرار داده است. انبوه مقالات و مطالبي كه در نشريه داخلي به چاپ رسيده، مؤيد اين ادعاست.
اداره كل خارجه نيز با توجه به اهميت مسئله فوق، سلسله مقالاتي را تحت عنوان «پولشويي چيست؟» جهت اطلاع و آگاهي همكاران تهيه و تنظيم كرده است كه ضمن تشكر، شما عزيزان را به مطالعه آن دعوت مي‌كنيم.

پولشويي عبارت است از تبديل يا انتقال سرمايه با علم به اينكه آن سرمايه ناشي از ارتكاب يك جرم است، به منظور مخفي نگهداشتن منشاء و ماهيت غيرقانوني سرمايه مذكور. عمدتاً پولشويي جرم دومي محسوب مي‌شود كه براي اختفاي درآمد حاصل از جرم اول صورت مي‌پذيرد.
پولشويي، يعني هرگونه اقدام براي مخفي كردن يا تغيير ظاهري هويت نامشروع درآمد حاصل از فعاليت‌هاي مجرمانه، به گونه اي كه وانمود شود اين عوايد از منابع قانوني سرچشمه گرفته است.
طبق مفاد ماده دو قانون مبارزه با پولشويي جمهوري اسلامي ايران مورخ 21/11/1386،جرم پولشويي عبارت است از:
” تحصيل، تملك، نگهداري يا استفاده از عوايد حاصل از فعاليت هاي غيرقانوني، با علم به اينكه به طور مستقيم يا غيرمستقيم در نتيجه ارتكاب جرم به دست آمده باشد. “
بطور كلي پولشويي فرآيندي است كه طي آن پول كثيف ، غيرقانوني و نامشروع در چرخه‌اي از مبادلات گذارده مي‌شود، به طوري كه پس از خروج از چرخه ، قانوني و تميز جلوه مي‌نمايد.
به عبارت ديگر منبع سرمايه هاي حاصله كه از راه هاي غيرقانوني (قاچاق مواد مخدر و داروهاي روان‌گردان، قاچاق انسان و اعضاي بدن انسان ، دزدي ، رباخواري ، رشوه و فساد ، فرار از ماليات، تروريسم ) به دست آمده اند با استفاده از ترفند مبادلات و انتقالات پياپي، چنان مخفي نگاه داشته مي شود كه كاملاً قانوني به نظر مي رسد. به عنوان مثال فردي كه وجوه غيرقانوني و غيرمشروع در اختيار دارد براي گم كردن و پنهان ساختن منشاء اصلي ارتكاب جرم اقداماتي مي كند ؛ از جمله تبديل اين وجوه به سپرده هاي سرمايه گذاري به نام خود و يا ديگران ، نگهداري درانواع حساب‌هاي خود نزد بانك ، صدور حواله به نام خود يا ديگران ، خريد اوراق مشاركت و سهام و اوراق بهادار و يا اموال منقول و غيرمنقول به نام خود و يا ديگران ، تبديل تعهدات بانكي ، به نحوي كه شناخت و تعقيب كيفري مرتكب جرم سخت و يا ناممكن مي گردد. اين اعمال و مصاديق آن را پولشويي مي نامند.
به موجب مقررات مبارزه با پولشويي ، بانك‌ها مكلفند براي جلوگيري از اين رويه ناپسند و مقابله با آن تدابير لازم اتخاذ نمايند.
ضرورت مبارزه با پولشويي درمؤسسات مالي
يكي از عوامل عمده موفقيت براي مجرمين ، استفاده از منافع حاصل از جرم پولشويي از طريق بانك‌ها يا مؤسسات مالي است، لذا بانك‌ها و مؤسسات مالي نقش مهمي درامرمبارزه با پولشويي دارند. محكوميت يك كشور به ويژه بانك‌ها و مؤسسات مالي آن به دليل عدم رعايت ضوابط پذيرفته شده بين‌المللي در امر مبارزه با پولشويي آثار و تبعات سنگيني به لحاظ ريسك سوء شهرت به دنبال دارد .

مشاغل در معرض پولشويي:
هر شغلي كه با پول نقد سر و كار دارد شامل: سيستم بانكي (بانك‌هاي عامل، بانك‌هاي كارگزار، بانك‌هاي برون مرزي)، بازار سهام و اوراق قرضه، شركت‌هاي بيمه (بيمه عمر)، شركت هاي ساختماني، صرافي‌ها، عتيقه‌فروشي، جواهرفروشي، آژانس هاي مسافرتي و شركت‌هاي حمل و نقل، بنگاه هاي اتومبيل، دفاتر اسناد رسمي و بنگاه هاي خيريه.
يازده نشانه پولشويي
امروزه استفاده از فناوري هاي نوين براي مخفي كردن منشأ مال، يكي از مصداق هاي بارز پولشويي است و براي آشنايي با اين موضوع اصولي ترين روش ، تعريف اين مفهوم مي باشد.
1- پولشويي جرمي مضاعف است : يعني براي بروز آن وجود مجموعه ‌اي از اقدام هاي اوليه كه خود آنها نيز عنوان مجرمانه مستقلي داشته باشند الزامي است . هرچند جرايم مقدماتي به اندازه كافي مضر و غيرقابل اغماض هستند ، ولي جرم دوم يا همان پولشويي از جرايم مقدماتي نيز خطرناكتر و مضرتر است .
2- پولشويي جرمي با عنوان جديد است : پولشويي مشمول هيچ يك از عناوين سابق نخواهد بود و بايد براي مجازات آن يك عنوان جديد درساختار كيفري ايجاد كرد.
3- مسائل خرد را شامل نمي شود : برخي تصور مي كنند مي توان جرايم خرد مثل ربا يا فروش اموال مسروقه را درلفافه پولشويي جاي داد ، ولي پولشويي معناي وسيع تري دارد كه باعث جداشدن آن از جرائم ديگر مي شود.
4- فراتر از شستشوي پول است : اين جرم علاوه بر شستشوي پول، شامل هرنوع مال كثيف ، از جمله نقود نيز مي‌شود. ( مال لفظي عام است و شامل تمامي دارايي ها مي شود. )
5- جرمي مستمر است : پولشويي داراي يك فرايند است كه بايد طي شود و بدون طي آن نمي‌توان عنوان مجرمانه مذكور را به اين عمل نسبت داد.
6- ابعاد مختلفي دارد : علاوه بر بعد قضايي ، ابعاد اقتصادي ، سياسي و اخلاقي را نيز دربرمي گيرد.
7- جرمي سازمان يافته است : يعني دستگيري يك نفر ازسازمان نمي تواند پايان يك فعل مجرمانه تلقي شود، زيرا درسازمان هايي از اين قبيل وجود افراد مختلف و متعدد اين امكان را فراهم مي كند تا خروج يك نفر يا حتي دستگيري اوتنها با جايگزين پست اوترميم شود.
8- عدم لزوم نقل و انتقال : براي اين كه يك دارايي غيرمشروع كه ناشي از يك عمل غيرمشروع اوليه است ، صحيح جلوه داده شود لازم نيست كه حتماً‌ ازصافي مبادله يا نقل وانتقال استفاده شود، آنچه مهم است سعي درمشروع جلوه دادن دارايي است .
9- عمل مخفي كردن مدنظراست : دراين عمل آنچه مهم است مخفي كردن منشأ اموال ناشي ازجرم است. اين اختفاي اموال از منشأ، عنوان جداگانه اي دارد ، براي مثال شخصي يك ميليون دلار درآمد از فروش مواد مخدر داشته است . آنچه مهم است مخفي كردن پول هاي ناشي از منشأ غيرقانوني وسعي درمشروع جلوه دادن آنهاست، حال اين كه او يك مجرم مواد مخدر است نيز، بصورت جداگانه بررسي خواهد شد.
10- پيدا كردن مصداق براي پولشويي : براي اين كه يك عمل منطبق با مصداق شستشوي مال باشد، لازم است كه اولاً اصل آن مال مشكل داشته و غيرقانوني باشد. دوم اينكه علاوه بر غيرقانوني بودن لازم است عمل شستشو بصورت سازمان يافته انجام شود ، به عبارت ديگر بطور اتفاقي يا بطور انفرادي دست به عمل پولشويي نزده باشد ، مسأله سوم استفاده از وسايل مدرن امروزي – حاصل فناوري هاي نوين – درعمل پولشويي است ، يعني مجرمان از عواملي همچون بانكداري يا تجارت الكترونيك و غيره براي مشروع جلوه دادن اموال خود بهرمند مي شوند.
11- اين عمل درچند مرحله بايد محقق شود : ابتدا منتقل شدن درآمدهاي حاصل به شبكه مالي و رسمي به صورت سپرده گذاري، حواله، خريدهاي كلان و غيره است. بدين ترتيب سرمايه‌هاي حاصله مشروع جلوه كرده و به اصطلاح شسته مي شود. مرحله دوم تلاش براي مخفي كردن منشأ واقعي مال با استفاده از روش هاي مختلف از جمله جعل ، كلاهبرداري و . . . است كه مال را قانوني و مشروع جلوه مي دهند. مطلب ديگر اينكه براي وقوع جرم پولشويي، ابتدا وقوع جرم هاي اوليه ضروري و وقوع يكسري جرايم ثانويه نيز لازم است .
اثرات نامطلوب پولشويي
عمليات پولشويي در سطح وسيع، اثرات نامطلوب و زيانباري بر اقتصاد كشورها و جامعه جهاني بر جاي مي‌گذارد كه از جمله اين اثرات مخرب و زيانبار مي توان به مواردي به شرح ذيل اشاره كرد:
-پولشويي موجب گسترش فعاليت هاي مجرمانه و زيرزميني مي شود و مجرمان و خلافكاران امكان ادامه حيات مي يابند.
-فرار سرمايه از كشور، جهت شستشو
-پولشويي بازارهاي مالي را مختل مي كند، معاملاتي كه براي مقاصد پولشويي انجام مي شوند تقاضا براي نقدينگي را افزايش مي دهند، نرخ بهره و ارز را بي ثبات مي كنند و موجب رقابت غيرعادلانه و افزايش نرخ تورم در كشورهايي مي شود كه مجرمان در آن فعاليت مي كنند .
-انباشت ثروت و قدرت در دست مجرمان و گروه‌هاي بزهكار، امنيت ملي و اقتصاد كشور را تهديد مي‌كند.
-كاهش تمايل به سرمايه گذاري در فعاليت هاي مولد.
-تضعيف بخش خصوصي : پولشويان به منظور مخفـي كـردن و پوشش درآمـدهاي حاصـل از فعاليت‌هاي غيرقانوني خود، شركت ها و مؤسسات مختلفي تشكيل مي دهند و عوايد حاصله را با وجوه قانوني ادغام و به اين ترتيب محصولات و خدمات خود را با قيمتي كمتر از سطح قيمت بازار ارائه مي كنند. اين موضوع رقابت را براي شركت هاي خصوصي مشكل مي كند و موجب تضعيف بخش خصوصي مي شود.
همچنين پولشويي موجب فاسدشدن ساختار حكومت و آسيب رساني به اعتبار دولت ها و نهادهاي اقتصادي كشورها مي شود.
قانون مبارزه با پولشويي
دراجراي اصل يكصد و بيست و سوم قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران قانون مبارزه با پولشويي درتاريخ 2/11/1386 به تصويب مجلس شوراي اسلامي و تأييد شوراي محترم نگهبان رسيد و براي اجرا به سازمان هاي مشمول ابلاغ گرديد.
اين قانون مشتمل بر دوازده ماده وهفت تبصره مي باشد.

پولشويي چيست ؟

مطالب مشابه :

"مديريت ريسک" رويكردي نوين براي ارتقاي اثربخشي سازمانها

كاهش تقاضاي دلار در بازار تهران و افزايش قيمت يورو

بازار سرمایه

آربيتراژ (Arbitrage)

توصيه هاي سفر به چین- باتور بريم يا بدون تور؟!

ابزارهاي مالي در بازار سرمايه

سلطان واردات خودرو به ایران کیست؟

پولشويي چيست ؟

بررسی وضعیت صنعت داروسازی ایران به نقل از اقتصاد ایران