مقدمه اي بر بي رمقي ناشي از بيماري ام اس

نشريه MS IN FOCUS موضوع مقاله اصلي اولين شماره خود را به بي رمقي يا FATIUGE اختصاص داده است. اين مقدمه بر پايه نوشته انجمن ام اس انگلستان و ايرلند شمالي مي باشد.

بي رمقي و ام – اس
بي رمقي محدود كننده زندگي 85% از بيماران مبتلا به ام اس است. جدي تلقي كردن بي رمقي در ام اس ضروري بوده و بايستي بدقت با آن برخورد شود.

بي رمقي چيست؟

بي رمقي ناشي از ام اس براي هر كس متفاوت است براي برخي بي رمقي ناشي از ام اس به مفهوم از توان افتادن است در حاليكه در ديگري شدت پيدا نمودن علائم مانند مشكلات در بينايي- اشكال در تمركز – حافظه – تحرك و گرفتگي عضلات مي تواند باشد. بي رمقي انجام امور روزانه را مشكلتر مي نمايد.

بي رمقي اوليه
بي رمقي اوليه مستقيما ناشي از ضايعه وارده به سيستم اعصاب مركزي است. پاسخ بدن نسبت به ضايعه بوجود آمده كم كردن واكنش و درنتيجه ايجاد بي رمقي است. بيماران مبتلا به ام اس انواع مختلفي از بي رمقي را بشرح زير تجربه ميكنند:

 سستي يا بي رمقي: نوعي بي رمقي شديد كه ارتباطي با انجام فعاليت فيزيكي ندارد
 بي رمقي مدار كوتاه: در دسته بخصوصي از عضلات رخ ميدهد . بعنوان مثال بي رمقي در دست بعد از اينكه مدت كوتاهي كار نوشتن را انجام دهد.
 بي رمقي ناشي از حساسيت به گرما: افزايش دماي بدن ميتواند سبب بي رمقي شود اين نوع بي رمقي در ام اس با تغيير فصول و تغيير آب و هوا رخ ميدهد اما ضمنا در اثر عوامل ديگر مانند حمام گرم گرفتن يا خوردن غذاي داغ نيز رخ مي دهد.

بي رمقي ثانويه
بي رمقي ميتواند ناشي از ساير عواملي كه ضرورتا مربوط به ام اس نيستند باشد مانند :

 اختلال در خوابيدن : اغلب ناشي از علائمي است كه بمرور تسكين يافته و كمتر ميشوند مثل گرفتگي عضلاني- درد – شتاب در ادرار در شبها – افسردگي – اضطراب.
 افونت: ميتواند سبب شدت گرفتن برخي علانم ام اس گردد مانند افونت ناشي از سرما خوردگي كه سبب تب و افزايش دماي بدن و درنتيجه بي رمقي در بيماران ام اس ميشود.
 تقلا: افزايش تقلا و حركت فيزيكي ميتواند باعث بي رمقي شود.
 تاثير دارو: داروهاي زيادي هستند كه سبب بي رمقي و خواب آلودگي بعنوان تاثير جانبي ميشوند، آگاه بودن از اين مسئله مهم است. اگر متوجه همبستگي بين تغيير در ميزان بي رمقي با تغيير در مصرف دارويي شديد مورد را با پزشكتان مطرح نماييد.
 افسردگي: ميتواند ناشي از تخريب عصب و يا بدليل تاثير روحي تطبيق با ام اس باشد.
 محيط اطراف : نور و دماي هوا در محيطي كه كار ميكنيم بسيارمهم هستند به اين شكل كه نور ضعيف موجب تلاش بيشتر چشم براي ديدن ميشود و گرماي مداوم بي رمقي را شدت مي بخشند0

مديريت بي رمقي
مديريت بي رمقي ناشي از ام اس مستلزم رويكردي هم آهنگ شده است كه مشاركت فعال خانواده . همكاران و متخصصان يهداشت را مي طلبد. شايد احساس كنيد كه روابط شخصيتان بدليل عدم شناخت اطرافيان از تاثير بيرمقي بر شما تحت تاثير قرار گرفته است. اگر مايليد درباره مشكلاتي كه در رويارويي با بي رمقي تجربه ميكنيد صحبت كنيد. صحبت با يك پزشك مشاور ميتواند ارزشمند باشد. انجمن ام اس شما ميتواند در خصوص پيدا نمودن مشاور به شما كمك نمايد يا حتي خودش در اين مورد خدماتي ارائه بنمايد.

دارو درماني
مديريت بي رمقي از نوع اوليه احتمالا همراه با استفاده از دارو است. تلاش زيادي بايد صورت گيرد تا مناسبترين دارو و اندازه آن براي شما پيدا شود. از آنجاييكه بي رمقي ناشي از ام اس بدليل ايجاد ضايعه در اعصاب است استفاده از داروي ضد بي رمقي موثر نيست.
براي برخي استفاده از داروهايي كه مورد استفاده بيماران پاركينگسون،انفولانزا و ناركولا پسي ( خواب آلودگي مفرط در روز ) است مفيد بوده است. از آنجايي كه اين داروها نشان داده اند روي بي رمقي ناشي از ام اس موثر بوده اند ، نه به اين خاطر كه پزشكتان تصور ميكند شما داراي اين شرايط هستيد. داروهاي مورد استفاده براي بي رمقي در ام اس عبارتند از:

 آمانتادين: آثار جانبي عبارتند از سرگيجه – سر درد – و اشكال در خوابيدن.
 مودافينيل: داروي جديدي است كه درمان بوسيله آن هنوز تحت آزمايشهاي كلينيكي است. مطالعات در مقياس كوچك خبر از موثر بودن اين دارو بر بي رمقي ناشي از ام اس دارد. آثار جانبي شامل سر درد – ضعف و تهوع است.

درمان بدون استفاده از دارو
تغيير در عادات روزمره ميتواند در مديريت بي رمقي به شما كمك نمايد. اين تغييرات در بهترين شكل خود بوسيله كمك گرفتن از متخصصين كاردرماني- فيزيوتراپيست ها – پزشكان عمومي و متخصصان مغز و اعصاب و پرستاران ام اس صورت ميگيرد.

كاردرماني و فيزيوتراپي
وظيفه كاردرماني تطبيق و تنظيم انجام كارها و تدابير يكپارچه سازي فعاليتها بگونه اي است كه بيشترين حجم فعاليت با صرف انرژي كمتر صورت گيرد (در واقع افزايش اثر بخشي انرژي صرف شده را كاردرماني گويند – از مترجم).

فيزيوتراپي كمك ميكند تا عضلات تقويت شده قدرمند شوند همچنين فيزيوتراپي به وانهادگي (relaxation) كمك مي نمايد كه منجر به افزايش حركات مفاصل و تقويت گردش خون ميگردد0 فيزيوتراپ ميتواند تمرينهاي هوازي را براي شما برنامه ريزي نمايد.
كارهاي روزانه شما بايستي عبارت باشد از :

استراحت و آرامش
اگر بي رمقي در شما داراي الگوي خاصي است ايده آل اين است كه قبل از اينكه بي رمقي به اوج خود برسد استراحت كنيد به اين ترتيب بدن قادر به بازيابي سريعتر قدرت خود ميشود. فنون آرامش يابي در انواع لوح فشرده و نوارهاي صوتي موجودند و روش موثري را براي دستيابي به آرامش عضلاني موجب مي شوند. روشهاي مورد استفاده براي دستيابي به آرامش عضلاني نبايستي باعث انقباض در عضلات گردد زيرا موجب اسپاسم يا گرفتگي عضلات ميشوند.

اولويت بندي براي فعاليتهاي روزانه
درصورتيكه فهرستي از كارهاي روزانه تهيه نماييد مشاهده خواهيد كرد برخي از آنها داراي اولويت اول – برخي ديگر اولويت آخر و حتي برخي قابل حذف شدن هستند. برخي تغييرات نيازمند همكاري ديگران است. درك همه از علت تغيير و ميزان سودمندي كه تغيير براي شما دارد. بسيار مهم است.

برنامه ريزي كردن و سازگار نمودن فعاليتهاي روزانه
انجام امور روزانه مستلزم فعاليت فيزيكي و ذهني است هماهنگ نمودن اين وظايف بسيار مهم است تا اينكه حتما بدنبال انجام امور بوسيله يكي از آنها برويم. بطور معمول برنامه ريزي را در زمان استراحت انجام ميدهيم. بهتر است وظايف اصلي را زماني انجام دهيم كه بي رمقي در حداقل ميباشد و همچنين در فواصل معين موقع كار به خود براي تجديد قوا استراحت بدهيم.

سازماندهي
ميتوانيد بازدهي واثربخشي انرژي را در زمان انجام كار تضمين نماييد ، بعنوان مثال در دسترس نگهداري لوازمي كه بطور مداوم استفاده ميكنيد مانند لوازم پخت و پز در آشپزخانه- استفاده از ابزار كنترل از راه دور ويا زمان تلفن كردن استفاده از گوشي كه روي سر ميگذارند و داراي ميكروفن است همه اين وسايل كمك ميكنند تا در زمان انجام كار بخصوصي حداقل انرژي مصرف شود.
انجمن ام اس شما ميتواند مراكز ارائه اين تجهيزات سازگاري را به شما معرفي نمايد .

طرز قرار گيري و موقعيت صحيح
نشستن بيش از ايستادن در بيماران ام اس ترجيح داده ميشودبراي اينكه موقيت درستي براي ذخيره انرژي در زمان انجام كاري كه طولاني مدت است داشته باشيم در نظر داشتن موقيتتان و تكنيك كار در زمان انجام كار يا بلند كردن يك شيئ با اهميت است به اين ترتيب هم احتمال زخمي شدن را از بين برده ايد و هم از انرژي خود بگونه اي موثر استفاده كرده ايد.

رژيم غذايي سالم و متعادل
رژيم غذايي كم چرب ، پرهيز از غذاي سنگين و غذاي داغ در كاهش بي رمقي ناشي از ام اس موثر است. مصرف بيش از حد الكل و سيگار تاثير منفي در ميزان بي رمقي ام اس دارد.

انجام تمرينات مناسب
تمرينهاي هوازي ملايم رويكردي مثبت در مديريت ام اس است. اين تمرينها كارايي عضلات و قدرت و ميزان تحمل پذيري آنها را افزايش ميدهد البته قبل از انجام هر نوع تمريني لازم است با يك متخصص در خصوص نوع تمرينهاي مختص خود مشورت نماييد.
***

خستگي و مالتيپل اسكلروزيس

اگر چه خستگي و بي رمقي از شايعترين مشكلات در بيماران ام اس شناخته شده است و محققين تلاش فزاينده اي براي فهم علائم نامشهود آن دارند0 با اين حال چالش و برخورد با آن و كاهش تاثير خستگي ناشي از ام اس بر زندگي روزمره مي بايست مد نظر قرار داشته باشد0
بي رمقي ميتواند تمام انواع فعاليتهاي روزانه را متاثر سازد, مثل جستجو و يا حفظ شغل , براي خريد به لبنياتي رفتن , تماشاي بازي فوتبال كودكتان , تهيه شام خانواده, حمام گرفتن, تميز كردن خانه, براي قدم زدن به بيرون رفتن, كار با كامپيوتر, شستشوي رخت و لباس0
تحقيقات نشان داده است كه بي رمقي مي تواند روي فعاليتهاي اساسي و مهم نه تنها فردي كه به ام اس مبتلاست تاثير مضر بگذارد بلكه دوستان, خانواده و شبكه اجتماعي را نيز تحت تاثير قرار ميدهد0
بيماران مبتلا به ام اس اظهار ميدارند وقتي دچار بي رمقي ميشوند قادر به انجام كاري نيستند – فقط ضروريات- يعني ديگر قدرت انتخاب را از دست ميدهند آنها همچنين ميگويند ” حافظه ام تسليم ميشود”- درباره خستگي ام احساس مقصر بودن ميكنم چون در انظار تنبل جلوه ميكنم و مردم باور نميكنند كه حقيقتا قادر به انجام كاري نيستم. چنين اظهاراتي نشان ميدهند كه بي رمقي ناشي از ام اس بر تمامي زمينه هاي روانشناسي- ادراكي – اجتماعي و فيزيكي زندگي افراد مبتلا به ام اس تاثير ميگذارد0

مديريت خستگي كه مستقيما به بيماري ام اس ارتباط ندارد

براي مديريت موثر خستگي كه موجب تغيير اساسي در زندگي مان است , علل بالقوه خستگي بايستي مورد شناسايي قرار گيرند. نوعي از خستگي مسقيما مربوط به ام اس است و اينطور تصور ميشود كه بعلت صدمه اي است كه به غلاف محافظ اعصاب(ميلين ها) وارد شده است ميباشد اگر چه خستگي در بيماران ام اس ميتواند ناشي از عللي باشد كه بطور مستقيم مربوط به صدمه فوق الذكر نيستند 0
جدول يك فهرستي از اين علل را نشان ميدهد. بي رمقي يا خستگي در بيماران ام اس ناشي از يك يا دو عامل گفته شده در جدول, در بيمارن بسيار شايع است0

مديريت خستگي مرتبط با ام اس
خستگي كه مستقيما ناشي از بيماري ام اس است اينگونه طبقه بندي ميشوند:
خستگي اوليه ام اس كه تصور ميشود ناشي از فيبر اعصاب باشد (ميلين هاي صدمه ديده ) و خستگي ثانويه ام اس كه ميتواند همراه با يكسري از ناتواناييها باشد.

در حال حاضر دارو درماني و راهبردهاي غير تهاجمي براي درمان خستگي ناشي از ام اس بكار برده ميشوند. كار درمانها ( افرادي كه به كاردرماني اشتغال دارند) 9 روش غير تهاجمي زير را براي كنترل خستگي يا بي رمقي ناشي از اين بيماري و توانمند كردن بيماران براي انجام كارهايشان توصيه ميكنند:
1. شناخت ويژه گي هاي خستگي ناشي از ام اس
2. روشهاي خود آگاهي
3. روشهاي ذخيره انرژي بوسيله صرفه جويي موثر و كارآمد انرژي خود
4. روشهاي ساده سازي كارها
5. استفاده از تجهيزات
6. كنترل و مشاهده دماي بدن
7. تمدد اعصاب و وانهادگي
8. رعايت الگوي خواب مناسب و نداشتن بي خوابي
9. مشاركت در انجام كارهاي روزانه فيزيكي تا حد امكان

هدف از استراتژيهاي فوق الذكر تصحيح مكانيسم بي رمقي نيست بلكه منظور ارائه استراتژيهاي مشهود براي تصميم گيري خود انگيخته مناسب براي نيازهاي هر فرد و ايجاد الگوي مصرف انرژي براي مشاركت در فعاليتهاست. در جدول 2 مثالها و اصول هر يك از اين راهبردها آمده است.
تحقيقات نشان داده است كه اگر اشخاص داراي بيماري مزمن مثل ام اس در برنامه هاي اجتماعي كار درماني و مصرف انرژي شركت نمايند تاثير مثبتي را در افزايش توانايي و مديريت بي رمقي خود و نهايتا افزايش كيفيت زندگي اشان خواهند داشت.
جدول شماره يك : علل بالقوه بي رمقي كه مستقيما ناشي از ام اس نيستند ( اين جدول بهيچ وجه يك جدول جامع نيست و علل ديگري نيز براي خستگي از نوع فوق الذكر وجود دارند)

علل بالقوه———- چند مثال———————- چه بايد كرد

عفونت
————————————–سرماخوردگي
—————————————-عفونت ادرار
——————————————————————-مراجعه به پزشك براي از بين بردن عفونت
دارو / خوراكي ها
——————————-تاثير جانبي برخي داروها
——————————-تاثير متقابل داروها روي هم
——————————-مصرف سر خود داروها
——————————-مصرف غذا خارج از رويه معمول
————————————————————————مشورت با دكتر و بررسي داروها وموادي كه مصرف ميكنيد شايد لازم به تعويض دارو يا تغيير الگوي غذا باشد
مشكلات خواب
بي خوابي بخواب عميق نرفتن بدليل بيدارشدن پي در پي بخاطر ادرار- گرفتگي عضله- -صدا ياحركت ديگران—خسته از خواب بيدار شدن يا با سر درد از خواب برخواستن—–در باره مشكلات با دكتر خود صحبت كنيد. اگر اين مشكلات شديد هستند از يك متخصص خواب كمك بگيريد
افسردگي
از دست دادن روحيه زود رنجي و كج خلقي—-از دست دادن علاقه به موضوعهايي كه مورد توجه همه است—-احساس شكست خوردن و واماندگي—-با دكتر خود مشورت كنيد
اختلال وضعيت
كاهش وضعيت جسمي عضله ها– قلب و ريه ها بدليل عدم فعاليت—-با يك فيزيوتراپ آشنا با -بيماري ام اس مشورت كنيد
كمر درد
درد ناشي از آرتريد —سر درد ها—دكتر خود يا ساير متخصصين را براي كنترل درد ببينيد
اضطراب
مشكلات در محل كار–تنشهاي خانوادگي—-نگراني هاي مالي—-امور مربوط به ام اس—–از يك مشاور كاردرمان كمك بگيريد
مشكلات تنفسي
آسم- عميق نبودن تنفس—-با پزشك خود مشورت كنيد
جدول شماره دو:
رويكردهاي غير تهاجمي براي بي رمقي ناشي از ام اس

راهبرد————————– مثالها و اصول اوليه———————————–

آموزش
-ناديده انگاشتن- وانمود كردن يا جنگيدن توانايي يا عملكرد شما را در انجام فعاليتي خاص ارتقا نمي دهد
روشهاي خود آگاهي
استراحت:نرخ فعاليت عمده كه براي هر موقعيت و هر شخص تعيين ميگردد
استراتژي بهروري انرژي
استفاده از امكاناتي چون آسانسور- پاركينگ مخصوص افراد ناتوان—–سازماندهي انجام امور در چند بخش به اين ترتيب هرگاه خسته شديد استراحت كرده سپس دوباره شروع به انجام كار مي كنيد
تجهيزات
زير دوش از يك صندلي براي نشستن استفاده نماييد تا اينكه بايستيد—–استفاده از ابزار توانبخشي براي راه رفتن جهت كاهش انرژي مورد نياز براي پياده روي—–استفاده از ابزارهايي مانند كنترل از راه دور
دماي بدن
حساسيت به افزايس دماي بدن منجر به افزايش بي رمقي ميشود بعنوان مثال بعد از تمرين و يا قرار گرفتن در محيط هاي گرم ——استفاده از البسه خنك و احتراز از محيط هايي كه گرما زياد است.
وانهادگي و تمدد اعصاب
سر زنده بودن – در هر موقعيتي خواب براي رفع خستگي مورد نياز نيست. تكنيكهاي رفع خستگي بستگي به فرد دارد–برخي روشهاي تمدد اعصاب براي بعضي بيماران ام اسصلاح نيستند
عادات خوابيدن
در جايي كه روزها استراحت ميكنيد شبها نخوابيد يعني در دو محل متفاوت در شب و روز استراحت كنيد——-به عادات پيش از بخواب رفتن توجه كنيد
محيط پيرامون
اقلامي را كه مدام استفاده ميكنيم در محلهايي قرار دهيد كه بسادگي بتوانيد به آنها برسيد—–محل آسايش مناسبي را براي استراحت و جايي كه زمان زيادي را آنجا ميگذرانيد در نظر بگيريد بعنوان مثال در محل كار خانه يا مدرسه.

كار درمان شما ميتواند در مورد هر يك از موارد فوق الذكر با شما مشورت كرده و مناسبترين تركيب از موارد فوق را كه منطبق با نيازهاي شما باشد بعنوان يك راهبرد به شما پيشنهاد دهد.

بر اساس اصول و مثالهاي طرح شده در جدول شماره دو اجازه دهيد به سه فعاليت روزانه در زندگي يك فرد (بطور مثال) نگاهي داشته باشيم اين فعاليتها عبارتند از حفظ اشتغالمان – نگهداري از كودكانمان – برنامه ريزي و آماده كردن شام براي افراد خانواده. چگونه راهبردهاي پيش گفته را بكار بگيريم تا خستگي امان كاهش يافته و قادر به انجام امور گفته شده باشيم؟

با وجود اينكه لازم است نيازهاي خاص هر فرد در نظر گرفته شود مثالهاي مربوط به راهبردهاي حفظ اشتغال در مواجه با خستگي ناشي از ام اس بوسيله بررسي محيط كار از نظر ميزان حرارت ( وجود تجهيزات سرمازا و همچنين امكان استراحت در چند نوبت جنبه عمومي دارد.

براي رسيدگي به امور كودكانمان , در هر مورد ميتوانيم از ابزارهاي توانبخشي استفاده كنيم ضمن اينكه تلاش ميكنيم هر چيزي را نزديك خود و در دسترس نگهداري كنيم.
فعاليت نهايي و آخر آماده كردن شام بود اين فعاليت را ميتوانيم در چند مرحله انجام دهيم تا بتوانيم انرژيمان را بعنوان اصل اوليه و مهم در برخورد با خستگي ناشي از ام اس ذخيره كنيم. از پيش آماده كردن ظروفي كه ميتوانند براي چند نوع غذا استفاده شوند. استراحت قبل از طبخ غذا و بهره گيري از كمك افراد خانواده براي كاهش بار مسئوليت روي خود .

رويكرد هر چه باشد بايد درك شود كه زندگي روزمره بطور فزاينده اي تلاش بيشتر ما را مي طلبد همراه با پيچيدگي كه خستگي منتج از ام اس بوجود مي آورد هر كس بايد بدنبال رويكرد راهبردي چند جانبه و جامع باشد تا نتيجه آن مديريت و كنترل بي رمقي در زندگي روزمره امان در قرن بيست و يكم باشد0
****

نوانترون

نوانترون دارويي است كه براي درمان ام اس پيشرونده (حاد) ثانويه – عود كننده پيشرونده - يا ام اس عود كننده فروكش كننده كه به مرور بدتر ميشود. بكار ميرود 0 اين دارو براي درمان ام اس پيشرونده اوليه بكار برده نمي شود. اشخاصي كه از نوانترون استفاده ميكنند عود بيماري كمتري را خواهند داشت و بمدت بيشتري ميتوانند تحرك داشته باشند0
نوانترون بوسيله سرم در رگ دست تزريق ميشود و هر سه ماه يكبار تزريق صورت ميگيرد براي مدت دو تا سه سال يعني 8 تا 12 دوز اگر چه با توجه به وضعيت بيمار تعداد دوزها ميتواند تغيير كند0
عمده تاثيرات جانبي نوانترون شديد نيستند و بطور عادي بوسيله پزشك درمان ميشوند , شايع ترين تاثير جانبي نوانترون در بيماران ام اس تهوع – نازكي مو – از دست دادن دوره هاي قاعده گي – عفونت ادرار و زخم دهان مي باشد . تهوع اغلب شديد نبوده و ظرف 24 ساعت نيز برطرف مي شود. تعداد كمي از بيماران مورد معالجه قرار گرفته با نوانترون دچار مشكلات قلبي شدند . در صورتي كه در نفس كشيدن دچار مشكل هستيد – پاها و زانوهايتان دچار تورم شده اند يا ضربان قلبتان نامرتب و شديد شده است به پزشكتان مراجعه كنيد. اين مشكلات بيشتر در افرادي روي ميدهد كه بيش از 12 دوز از نوانترون را مصرف كرده اند ( اغلب بيش از 140 mg / m2 )
نوانترون باعث ميشود تعداد سلولهاي گلوبول سفيد كاهش يابد كه خطر ابتلا به عفونت را در بيماران افزايش ميدهد. البته بيشترين ميزان ريسك مربوط به اولين ماه تزريق مي باشد بعلاوه نوانترون منجر به كاهش پلاكت بيمار ميشود كه خطر خون ريزي را افزايش ميدهد0

تحت شرايط زير بفوريت با پزشك خود تماس بگيريد:
در صورتي كه پس از تزريق دچار طب شديد
در صورتي كه دچار سرما و خنكي بيش از حد شديد
در صورتيكه احساس گلو درد - سرفه – درد همراه ادرار – ادرار زياد ( بيش از هميشه ) يا در صورت مشاهده خون ريزي غير عادي يا كبود شدگي غير عادي.
نوانترون به رنگ آبي تيره است بنا براين ممكن است رنگ ادرار شما را براي چند روز پس از تزريق تغيير دهد همچنين سفيدي چشم نيز ممكن است براي چند روز متمايل به رنگ آبي شود0
آونكس
آونكس نوعي اينترفرون بتا مي باشد. اينترفرونها پروتئيني هستند كه بطور طبيعي در بدن توليد ميشوند تا با عفونتهاي ويروسي در بدن مبارزه كنند ضمنا به تنظيم سيستم ايمني كمك ميكنند. آونكس از گروه مشابه اسيد آمينه است كه, مشابه بلوكهاي پروتئين ساخته شده بوسيله بدن هستند. تصور ميشود ام اس بيماريي است كه در آن سيستم ايمني بدن عليه ميلين (عايق پوشاننده فيبرهاي عصب) واكنش نشان ميدهد و آنرا تخريب ميكند. اعتقاد بر اين است كه آونكس واكنش سيستم ايمني بدن را تنظيم كرده باعث كاهش حمله عليه ميلين ميشود0
با آونكس داروي بيشتري وارد جريان خون ميشود و بمدت طولاني تري نيز باقي مي ماند زيرا اين دارو در عضله تزريق ميگردد. اين يكي از دلايلي است كه باعث شده تا اين دارو هفته اي يكبار تزريق شود. ساير درمانها براي ام اس بصورت تزريق زير پوستي هستند و بايستي روزانه يا يكروز در ميان تزريق شوند. برخلاف تزريقهاي زير پوستي تزريقهاي عضلاني بندرت منجر به ناراحتي و واكنش هاي ناخوشايند مي شوند. مزيت ديگر آونكس اين است كه تمام آنچه را كه براي تزريق نياز داريد در يك بسته در اختيار شما قرار ميدهند.

بيشتر افراد مي توانند خود را با اين دارو تطبيق دهند اما مشابه تمام داروهاي مربوط به ام اس , اين دارو نيز تاثير جانبي دارد كه شايعترين آن حالت شبيه به سرماخوردگي – درد عضلاني – طب و لرز است البته برخي آثار ديگر نيز ديده شده است كه از لحاظ آماري با گروه كنترل تفاوتي ندارند سر درد (آونكس 67% - داروي خنثي 57%) درد (آونكس 24% - داروي خنثي 20%) ضعف عضلات (آونكس 21% - داروي خنثي 13%) اين علائم غالبا بعد از يكروز از ميان ميروند. راههاي زيادي براي كنترل علائم حالت سرماخوردگي وجود دارد مانند خوردن انواع مسكن چند ساعت قبل و بعد از تزريق0

براي افراد مبتلا به افسردگي و اختلالات ناگهاني در استفاده از آونكس دقت زيادي بايد صورت گيرد. آونكس نبايد بوسيله زنان باردار استفاده شود. افراد مبتلا به بيماري قلبي بعد از استفاده از آونكس همواره بايد تحت نظر باشند. در طي درمان با آونكس آزمايشهاي شيميايي خون و هماتولوژي بطور مرتب پيشنهاد ميشود.

بتاسرون

بتاسرون (اينترفرون بتا – 1 ب ) ساخته شده از پروتئين خشك , استريل و تصفيه شده , بوسيله تكنيكهاي نوتركيب DNA ايجاد و براي تزريق آماده شده است. اينترفرون بتا-1 ب بوسيله تخمير باكتري يايي Escherichia coil كه داراي خصوصيت ژنتيكي پلاسمين مهندسي شده و حاوي ژن انساني interferon beta ser17 است. ژن محلي از فيبروبلاست انساني بدست آمده و بگونه اي اصلاح شده تا جايگزين اسيد امينه طبيعي براي پس ماند سيستئين در position 17 شود. اينترفرون بتا 1 b يك پروتئين كاملا تصفيه شده است كه 165 واحد اسيد آمينه داشته با وزن مولوكولي تقريبي 18500 دالتون. و شامل زنجيره كربوهيدراتها كه بطور طبيعي در مواد يافت ميشود نيست.

بتاسرون براي استفاده بيماراني كه زمين گير نيستند مناسب است بيماران ام اس از نوع عود كننده فروكش يابنده جهت كاهش تعداد عود بيماري . ام اس عود كننده فروكش يابنده وجه مشخصه آن حملات مداوم بيماري است كه به همراه آنها اختلال سيستم اعصاب با بهبودي كامل يا ناقص وجود دارد. اثربخشي بتاسرون در ام اس از نوع حاد مورد ارزيابي قرار نگرفته است.
بتاسرون براي مصرف بيماراني كه سابقه حساسيت شديد به اينترفرون بتا طبيعي يا نو تركيب , آلبيومين انساني USP , يا ساير اجزاء فرمولاسيون دارند صلاح نيست.

واكنش پوستي در ناحيه تزريق بتاسرون معمول است كه از آنها ميتوان: قرمزي ناحيه تزريق – درد و تورم – تغيير رنگ پوست را نام برد اما علائمي كه كمتر مشاهده شده است عبارتند از : مردگي بافت در ناحيه تزريق ( پوست ترك خورده و بافتها دچار تخريب ميشوند). بايستي هر بار محل تزريق را تغيير داد بگونه اي كه در زير توضيح داده شده است يا طبق دستور پزشك. در محلي كه پوست سفت يا قرمز و يا نرم شده تزريق را انجام ندهيد . در صورتيكه پوست ترك خورد يا دچار آماس شده آب انداخت قبل از تزريق بعدي بتاسرون بفوريت به پزشك خود مراجعه كنيد. علائم شبيه علائم سرماخوردگي نيز معمول است كه شامل طب – سرما – عرق كردن – بي رمقي و درد عضلات مي باشد. تزريق بتاسرون در شب باعث تاثير گذاري كمتر اين علائم است.

افسردگي شامل تلاش براي خودكشي در برخي بيماران گزارش شده است درصورتيكه چنين احساسي داشتيد بلافاصله با پزشك خود تماس بگيريد0

ربيف

ربيف ( اينترفرون بتا-1 a ) بوسيله فرآيند تكنولوژي زيستي كه آن را شبيه اينترفرون بتا 1 طبيعي كه در بدن يافت ميشود ساخته مي شود. اينترفرونها پروتئين هايي هستند كه بطور طبيعي در بدن بوجود مي آيند و داراي پروتئين ضد ويروس هستند كه به هدايت سيستم ايمني كمك ميكند. آنها به سلولهاي دفاعي بدن براي مبارزه با بيماريها و كاهش تورم (در سيستم مركزي اعصاب) كمك ميكنند.

كاركرد ربيف كمك به سيستم ايمني است تا به ميلين ها حمله نكند, ميلين ماده محافظ پوشاننده اعصاب است . ربيف براي بيماري ام اس از نوع عود كننده درمان محسوب نمي شود اما بوضوح نشان داده است كه مراحل بيماري را كند ميكند. ضمن اينكه به كاهش تورم و صدمه به ميلين و اعصاب سيستم مركزي عصبي كمك ميكند.

ربيف بصورت زير جلدي و هفته اي سه مرتبه تزريق ميشود.

برخي اثرات جانبي رايج عبارتند از علائم شبيه سرما خوردگي (طب – درد عضله ها و سر درد) واكنش پوستي در ناحيه اي كه تزريق صورت گرفته است. اين علائم جانبي را ميتوان بوسيله خوردن مسكن قبل از تزريق يا قرار دادن كيسه يخ در محل تزريق قبل و بعد از تزريق , ماساژ آرام محل تزريق و تغيير محل تزريق در هر نوبت , كم كرد. ساير علائم جانبي عبارتند از درد شكم – افسردگي – تغيير كاركرد كبد و بوجود آمدن مشكلات خون.

تيزانيدين tizanidine

نام تجاري: پاتانول زانافلكسpatanol Zanaflex (Elan/Athena Neurosiences )
مورد استفاده: مديريت و بسامان كردن افزايش سفتي عضله ها و انقباض عضلاني متناوب و شديد.

Tizanidine اولين درمان جديد خوراكي طي بيست سال گذشته ( بعد از بكلوفن) است كه براي كنترل و بسامان كردن افزايش سفتي عضلات همراه با انقباض عضلاني ناشي از ام اس يا جراحت ستون فقرات ساخته شده است0 اگر چه تحقيقات جاري در خصوص مديريت ام اس و اختلالات عروق مغزي(CVDs ) روي رويكردي متمركز شده است كه روي سيستم ايمني تاثير ميگذارد همينطور اينكه اين دارو ميتواند از سلسله وقايع مربوط به كم خوني موضعي مغزي جلوگيري كند , درمان داروئي - انقباض عضلاني – اختلال در ادرار – درد و افسردگي از موارد كليدي استفاده از اين دارو هستند زيرا داروها اغلب تاثير فوري داشته كه به بيماران در غلبه بر ناتوانائيهايشان كمك ميكنند. Tizanidine در تلاش براي يافتن دارويي براي درمان انقباض عضلاني ساخته شد.

كاركرد اين دارو چگونه است؟ Tizanidine يك داروي agonist Alpha2-adrenergic سريع الاثر است; اين دارو بوسيله افزايش بازدارنگي پيش سيناپسي نرون حركتي انقباض عضلاني را كاهش ميدهد. بيشترين تاثيرات اين دارو روي مسيرهاي چند سيناپس است و نتيجه كلي آن هم هدايت نرونهاي مهره اي آسيب ديده منتقل كننده هاي تحريكاتي مانند اسيد آمينه و استقرار همزمان تسهيلاتي مسيرهاي مهره اي است ( آنهاييكه حركت عضله ها را افزون ميكنند)0

سبكهاي باليني

در يك بررسي جامع نتايج مطالعات كلينيكي روي Tizanidine و مقايسه آن با مطالعات انجام گرفته روي بكلوفن يا ديازپام در بيماران مبتلا به ام اس و بيماران CVDs ميزاني از قابليت مقايسه را نشان داد و نشان داد بيماراني كه از اين دارو استفاده كرده اند ميزان انقباض عضلاني كمتري داشته اند.

Tizanidine بايد در دوزهاي 8 ميليگرم داده شود از آنجائيكه دوز پائين تر در آزمايشهاي كلينيكي موثر نبوده است . بدليل تاثيرات جانبي بالقوه از روي احتياط براي شروع بهتر است با دوز 4 ميليگرم شروع و به مرور آنرا افزايش داد تا به مقدار مورد نظر و اثرات استفاده از دارو دست يافت. دوز بعدي به فاصله 6 تا 8 ساعت ميتواند باشد تا حداكثر 3 دوز در 24 ساعت . حداكثر كل مصرف روزانه نبايد بيش از 36 ميلي گرم باشد .
مانند داروي clonidin داروي Tizanidine ميتواند موجب كاهش فشار (بخصوص فشار خون) شود. در يك مطالعه دو سوم بيماران مورد معالجه قرار گرفته با يك دوز 8 ميلي گرمي دچار افت 20% در سيستوليك يا دياسيستوليك فشار خون شدند اگر چه اين اثر هميشه همراه با بي هوشي نبود. كاهش فشار ميتواند بوسيله تغيير آرام عيار دوز به حداقل برسد. Tizanidine بايستي با دقت و احتياط همراه ساير داروهاي ضد فشار استفاده شود. آثار جانبي گزارش شده عبارتند از : خشكي دهان(49%) خواب آلودگي (48%) خستگي/ بي رمقي(41%) و سرگيجه (16%) .

amantidine

(Amantidine (a-MAN-ta-deen
يك ضد ويروس است و براي جلوگيري با درمان عفونت ناشي از آنفولانزا ( نوع A ) بكار برده ميشود اين دارو ميتواند به تنهايي يا همراه با ساير داروهاي ضد آنفلوانزا مصرف شود. آمانتادين روي سرما خوردگي و ساير انواع آن تاثيري ندارد همينطور روي ساير عفونتهاي ويروسي موثر نيست.
آمانتادين همچنين يك داروي ضد اختلال در هماهنگي عصبي نيز هست و براي درمان بيماري پاركينگسون بكار ميرود كه گاهي فلج پيري يا فلج لرزشي ناميده ميشود. اين دارو ميتواند به تنهايي يا همراه ساير داروها به بيماران پاركينگسون داده شود. بوسيله بهبود كنترل عضله و كاهش سفتي عضلات . اين دارو انجام حركات بطور عادي را براي بيماران ممكن كرده علائم بيماري را تخفيف ميدهد. آمانتادين همچنين در درمان سفتي و لرزشي ناشي از مصرف دارو ها بكار برده ميشود داروهايي كه براي درمان هاي اعصاب و روان و شرايط تهييج رواني بكار برده ميشوند0 از آمانتادين براي شرايط ديگر بر اساس نظر پزشك نيز استفاده ميشود.

موارد احتياطي كه در حين مصرف اين دارو بايد مد نظر قرار گيرد

نوشيدن مشروبات الكلي در حين استفاده از اين دارو آثار جانبي اين دارو را افزايش ميدهد اين آثار عبارتند از: مشكلات گردش خون – سرگيجه – منگي – غش – مغشوش شدن. بنابراين زمانيكه كه از داروي آمانتادين استفاده ميكنيد هرگز مشروبات الكلي مصرف نكنيد.
اين دارو در برخي ميتواند باعث سرگيجه – منگي يا ديد بلوري و يا مشكل در پيدا كردن تمركز شود. قبل از انجام هر كاري كه احتياج به دقت و توجه دارد مثل رانندگي از واكنش اين دارو روي خودتان مطمئن شويد تا از بوجود آوردن خطر براي خود يا ديگران پرهيز كرده باشيد. اگر واكنشهاي فوق الذكر خيلي دردسر ساز بودند به پزشك خود مراجعه كنيد.

بلند شدن ناگهاني از خواب يا از يك موقعيت نشسته بطور ناگهاني برخواستن شدت اين علائم را افزون ميكند به آرامي از خواب برخواستن و يا از يك موقعيت نشسته به آرامي بلند شدن ميتواند در تخفيف علائم پيش گفته موثر باشد. در صورتيكه پس از مصرف اين دارو احساس افسردگي و ميل به خودكشي در شما پيدا شد با پزشك خود بفوريت تماس بگيريد.
آمانتادين ميتواند باعث خشكي دهان بيني و گلو شود براي برطرف كردن موقت خشكي دهان ميتوانيد از آدامس استفاده كنيد يا يك تكه يخ در دهان بگذاريد در هر حال در صورتيكه خشكي دهان بيش از دوهفته طول كشيد به پزشك يا دندان پزشكتان مراجعه نماييد. تداوم خشكي دهان امكان بوجود آمدن بيماريهاي دندان مثل پوسيدگي دندان – بيماري لثه و عفونتهاي قارچي را افزايش ميدهد.

اين دارو ميتواند منجر به ايجاد لكه وخالهاي تور مانند به رنگ قرمز ارغواني روي پوست شود. اين مشكل بيشتر براي زنها در قسمت پا و ساق پا معمولا پس از مصرف مداوم دارو براي بيش از يكماه رخ ميدهد و ماداميكه از دارو استفاده ميكنيد اين لكه ها وجود خواهند داشت اما پس از قطع دارو بعد از 2 تا 12 هفته اين لكه ها محو ميگردند . درصورتيكه در اين مورد سئوالي داريد آنرا با دكترتان مطرح كنيد0

براي بيماراني كه آمانتادين را براي بيماري پاركينگسون استفاده ميكنند يا مشكلات حركتي كه بعلت مصرف داروهاي خاصي براي درمان مشكلات اعصاب روحي رواني و شرايط تهيج بوجود آمده اند. بيماران پاركينگسون بايد توجه داشته باشند كه نبايد بيش از حد فعاليت كنند از آنجاييكه پس از مصرف دارو شرايط آنها بهتر شده و بدن فعاليتش آسان تر صورت ميپذيرد . در اينحال آنچه امكان وقوع زيادي دارد بوجود آمدن جراحت ناشي از افتادن بيمار است. افزايش فعاليت بايستي به مرور باشد تا به بدن زمان لازم براي تنظيم تغييرات در حفظ تعادل – گردش خون و هماهنگي داده شود0

برخي بيماران ممكن است حس كنند اين دارو بعد از چند ماه استفاده اثر خود را روي آنها از دست داده است. در صورتيكه چنين حسي داشتيد با دكتر خود مطرح نماييد دكتر شما ممكن است نسبت به تغيير دوز يا قطع موقت دارو اقدام نمايد.

آثار جانبي اين دارو
همراه با آثار مورد نياز يك دارو آثار ناخواسته نيز وجود دارد اگر چه تمام اين آثار ممكن است در يك بيمار بوجود نيايد و در صورت بروز اين آثار نيز ممكن است براي رفع آنها به درمان نياز باشد.
درصورت مشاهده هر يك از آثار زير بفوريت به پزشك خود مراجعه نماييد:

علائمي كه شايع نيستند
بلوري شدن ديد – پريشاني ( بخصوص در بيماران مسن) – اشكال در تخليه ادرار ( بخصوص در بيماران مسن) – غش – دچار توهم شدن(ديدن. شنيدن يا احساس كردن چيزي كه وجود ندارد) – تورم دستها . پاها يا پايين ساق پا.

علائم نادر
تشنج – كاهش ديد يا هر نوع تغيير در بينايي – مشكل در هماهنگي قسمتهاي مختلف بدن – طب – لرز – گلو درد – افزايش فشار خون – افزايش تحركات بدن – تحريك و تورم چشم – از دست دادن حافظه – افسردگي روحي – تندخو شدن شديد و تغيير روحيه – جوش پوست – مبهم صحبت كردن – فكر خودكشي يا اقدام به خودكشي – كوتاه شدن تنفس بدون اينكه توضيحي براي آن داشته باشيد0

ساير آثار جانبي كه رخ ميدهد معمولا كم اهميت بوده و نيازي به مراقبت دارويي ندارد. اين آثار به مرور كه دارو را مصرف ميكنيد بدن خودش را با دارو تطبيق داده و آثار مربوطه از بين ميروند به هر صورت اگر علائم زير بعد از مدتي از بين نرفته و باعث ناراحتي شدند با پزشك خود تماس بگيريد:

آثاري كه بيشتر رايج هستند:
سراسيمگي و آشفتگي – تشويش و دل واپسي – عصباني و متشنج بودن – اشكال در تمركز پيدا كردن – گيجي يا منگي – سر درد – كج خلقي – از دست دادن اشتها – تهوع – پيدا شدن لكه قرمز ارغواني رنگ روي پوست – اشكال در خوابيدن يا خواب آشفته ديدن.

آثاري كه كمتر رايج بوده يا نادر هستند:
يبوست – كاهش ميل جنسي – اسهال – خواب آلودگي – خشكي دهان بيني و گلو – احساس غلط خوب بودن – سر درد – استفراغ كردن – خستگي غير عادي يا ضعف.
ساير آثار جانبي كه در بالا ذكر نشده است ممكن است براي يك بيمار رخ دهد در اينصورت با پزشك خود تماس بگيريد.

بكلوفن baclofen

(‌‌‌‌‌‌‌‌Baclofen (BAK – loe – fen براي شل كردن عضله هاي معيني در بدن بكار ميرود. اين دارو باعث رهايي از گرفتگي عصله ها – انقباض عضله – سفت شدن عضله كه بوسيله مشكلات پزشكي مثل ام اس يا جراحت هاي ستون فقرات بوجود مي آيد ميشود.بكلوفن اين مشكلات را درمان نميكند اما ساير درمانها را ممكن ميكند مثل درمان بوسيله حركات نرمشي و يا اينكه كمك ميكند تا موقعيت بيمار بهتر شود.

بكلوفن روي سيستم مركزي اعصاب (CNS ) عمل كرده تا باعث سست كردن و شل نمودن عضله ها شود. عمل بكلوفن روي سيستم مركزي اعصاب همچنين ميتواند منجر به بروز برخي آثار جانبي گردد. بكلوفن ضمنا براي موقعيتهاي ديگر به تشخيص پزشك بكار ميرود.
ملاحظاتي كه ضمن استفاده از دارو بايد مد نظر باشد
مصرف دارو را بطور ناگهاني قطع نكنيد. آثار ناخواسته در صورت قطع ناگهاني دارو ممكن است بروز نمايد. قبل از قطع دارو با پزشك خود در مورد نحوه كم كردن آرام آرام دارو تا قطع كامل آن مشورت كنيد.

اين دارو به اثرات الكل و ساير آرام بخشها ميافزايد(داروهايي كه سيستم اعصاب را كند ميكنند احتمالا منجر به خواب آلودگي ميشوند) برخي مثالهاي آرام بخش سيستم مركزي اعصاب (CNS) عبارتند از : antihistamin ها يا داروي طب يونجه – ساير آلرژيها يا سرماخوردگيها – tranquilizer ها يا داروهاي خواب آور – داروهاي نسخه اي براي درد يا narcotic ها – barbiturate ها – دارو براي حمله ناگهاني بيماري – ساير داروهاي شل كننده عضله ها – يا داروهاي بيهوشي و بي حسي مانند برخي از مواد بيحس كننده براي دندان . در زمان مصرف بكلوفن قبل از استفاده از هر كدام از داروهاي پيش گفته با پزشك خود مشورت كنيد.

اين دارو ميتواند باعث خواب آلودگي – گيجي – مشكلات در ديدن – نا آزموده (دست و پا چلفت) بنظر آمدن يا بي ثبات و لرزان بودن بشود. قبل از رانندگي با اتومبيل يا انجام هرگونه كار خطرناك از اثر دارو روي خود مطمئن شويد. مطمئن شويد كه هماهنگي خوبي داريد و بخوبي ميتوانيد ببينيد.

براي بيماران مبتلا به ديابت
اين دارو ميتواند منجر به افزايش قند خون شما شود . در صورتيكه تغييري در نتايج آزمايش قند خون يا قند در ادرار شديد و اگر سئوالي در اين مورد داريد به پزشكتان مراجعه كنيد.

آثار جانبي اين دارو
همراه با آثار مورد نظر يك دارو آثار ناخواسته نيز وجود دارد. اگر چه همه اين علائم رخ نمي دهد و در صورت بروز نيز ميتوان با داروهاي ديگر اين علائم را از بين برد. در صورت مشاهده هر كدام از علائم زير به دكتر خود مراجعه كنيد:

علائم كمتر شايع يا نادر
ادرار خونين يا تيره – درد در سينه – غش – گرفتار اوهام و خيالات شدن ( ديدن يا شنيدن چيزهايي كه واقعيت ندارند) – افسردگي روحي يا ديگر تغييرات حالت – وزوز كردن يا زنگ زدن گوشها – خارش پوست پيدا كردن

علائم مصرف خارج از اندازه
ديد بلوري يا دوتايي ديدن – تشنج (حمله ناگهاني) ضعف عضلات (بطور شديد) – كوتاهي تنفس يا كم شدن غير عادي تنفس و مشكل در نفس كشيدن – استفراغ
ساير آثار جانبي كه ممكن است رخ دهد و احتياج به مراقبت دارويي ندارند. آين آثار در طي درمان زمانيكه بدن به دارو عادت كرد از بين ميروند. به هر حال با پزشك خود در صورت تداوم اين علائم و ناراحت كننده بودنشان مشورت كنيد.

علائم بيشتر شايع
منگي و گيجي – خواب آلودگي – تهوع – ضعف غير عادي بخصوص ضعف عضلات

علائم كمتر شايع
درد ناحيه شكم – نا آزمودگي – عدم ثبات – لرزش يا ساير مشكلات با كنترل عضله – يبوست – اسهال – دفع ادرا همراه با درد يا اشكال در دفع ادرار – حس خطاي خوب بودن – تكرر ادرار و ناتواني در كنترل ادرار – سر درد – از دست دادن اشتها – كاهش فشار خون – درد مفاصل و عضله – بي حسي و مور مور شدن در دست و پاها - افزايش ضربان قلب – مشكلات جنسي در مردان – مبهم صحبت كردن و اشكال در تكلم – بسته شدن بيني – آماس زانو ها – اشكال در خوابيدن – هيجان غير عادي – خستگي غير عادي – افزايش وزن.
برخي از آثار جانبي زماني رخ ميدهند كه دارو را قطع كنيد بخصوص درصورتيكه قطع دارو ناگهاني باشد. درصورتيكه با هر يك از علائم زير مواجه شديد با پزشك خود تماس بگيريد:
حمله ناگهاني – دچار توهم شدن – افزايش گرفتگي عضلات – انقباض عضلات يا سفت شدگي – تغيير روحي و حالتي – بطور غير عادي عصبي بودن و ارام نداشتن.

*****

استفاده از طب سوزني براي بيماريهاي مختلف مورد آزمون قرار گرفته است اما مطالعات كمي در خصوص بيماري ام اس و طب سوزني صورت گرفته است. در همين رابطه و براي ارتقا دانش و آگاهي مان از اثر طب سوزني و ام اس مطالعه اي روي مشكل ادرار در بيماران ام اس و استفاده از طب سوزني براي درمان آن صورت گرفت: در اين مطالعه چهل و يك بيمار ام اس از انواع عود كننده و پيشرفته انتخاب و به چهار گروه تقسيم شدند گروه اول هيچ نوع درماني دريافت نكردند گروه دوم داروهاي رايج مربوط به كنترل مثانه را دريافت نمودند گروه سوم روي آنها طب سوزني انجام شد گروه چهارم نيز هم طب سوزني و هم داروهاي رايج كنترل مثانه را دريافت كردند0
آ‌زمايش به اين ترتيب بود كه پس از هر بار ادرار مقدار ادرار باقيمانده در مثانه اندازه گيري ميشد.

نتيجه اينكه گروه دوم ( آنهائيكه از درمانهاي داروئي رايج استفاده ميكردند) و گروه سوم (آنهائيكه از طب سوزني استفاده ميكردند) بهترين نتيجه را بدست آوردند. اين مطالعه همچنين بطور مقدماتي شواهدي را ارائه داد كه طب سوزني ميتواند در درمان مشكلات مربوط به مثانه مفيد باشد ضمن اينكه نشان داد داروهاي مرسوم و رايج همراه با طب سوزني در اين مورد ميتوانند بدون مشكل بكار برده شود.

براي كسب اطلاعات بيشتر در مورد ام اس و طب سوزني از سايت

رژيم غذايي ANTIOXIDANT براي ام اس موثر و مفيد است
سابقا گزارشي در خصوص يك رژيم غذايي مكمل آنتي اكسيدانت از مركزي بهداشت علمي اورگن يعني اسيد آلفا- لپپوئيك منتشر شده بود كه اين اسيد مانع يا در واقع باعث فرونشاندن حمله سيستم ايمني و رفتار معتدل سيستم ايمني ميشود البته اين آزمايش روي موشها انجام شده بود موشهايي كه به آنها اسيد آلفا-ليپوئيك تزريق شده بود بهبودي در ام اس آنها مشاهده شده بود. گفتني است اين ماده وقتي بصورت خوراكي به موشها داده شد اثري را كه بوسيله تزريق داشت نشان نداده بود يعني بصورت خوراكي كمتر جذب ميگردد. تحقيقات بيشتر در نشست آكادمي نورو