مطالعات اقلیمی استان كرمانشاه

1- مقدمه

یکی از عوامل تاثیرگذار بر طراحی معماری در هر منطقه اقلیم آن می باشد. زیرا که نحوه بهره برداری از اقلیم می تواند شرایط مناسب یا نامناسبی را برای زیست، سکونت و فعالیت ایجاد کند. استفاده مناسب از اقلیم در احداث بنا از دیرباز مورد توجه ساکنان این سرزمین بوده است. در شرایط حاضر با افزایش میزان آلودگی هوا، طراحی اقلیمی بعنوان گزینه ای مناسب به جهت ایجادی فضای مطلوب برای زیست و فعالیت مورد توجه قرار گرفته است. در این ارتباط شناخت عوامل و فاکتورهای اقلیمی برای طراحی پارک فناوری اهمیت دارد. شهر کرمانشاه در منطقه ای سرد و معتدل با زمستانهای سرد و تابستانهای معتدل و خشک واقع شده است. به دلیل وضعیت خاص توپوگرافی، شرایط آب و هوایی در حوزه های مختلف این شهر از شرایط نسبتاً مشابه و مطلوبی برخوردار است. یکی از شاخصهای آب و هوایی این منطقه دمای آن می باشد که در عرض های جغرافیایی مختلف (در سطح شهرستان) و در فصول مختلف از شرایط مشابه و مطلوبی برخوردار است. در این فصل از مطالعات به مطالعه و بررسی شرایط اقلیمی در شهر کرمانشاه پرداخته شده است. فاکتورهای اقلیمی مورد مطالعه به شرح زیر می باشند:

ü اقلیم و کلیما

ü وضعیت بارندگی

ü وضعیت تابش

ü جهت وزش باد و باد غالب

ü درجه حرارت، حداکثر و حداقل دما و دمای متوسط

ü تاثیر اقلیم در جهت یابی و استقرار واحدها در سایت

2- اقلیم و کلیما

شهرستان کرمانشاه در شرق استان کرمانشاه بین 23 درجه و 47 دقیقه تا 24 درجه و 47 دقیقه عرض شمالی و 46 درجه و 40 دقیقه تا 47 درجه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار گرفته است.1 شهرستان کرمانشاه یک شهر بزرگ به نام کرمانشاه دارد که مرکز استان می باشد. این شهرستان در ناحیه ای کوهستانی بین فلات ایران و جلگه بین النهرین واقع شده است و ارتفاع پست ترین نقطه آن از سطح دریا 1400 متر است. دو رشته کوه پراو در شمال و کوه سفید در جنوب شهر کرمانشاه را احاطه نموده و مهمترین ارتفاعات از نظر تاثیرگذاری بر اقلیم محل می باشند. کوه پراو به طول تقریبی 62 کیلومتر از جهت شمال شرق گسترش دارد و سدی در مقابل جریانات باران زای غربی ایجاد کرده است. بلندترین نقطه پراو در حدود 3357 متر ارتفاع دارد که می توان به تاثیر آن در شرایط آب و هوایی کرمانشاه پی برد. کوه سفید با طول 44 کیلومتر در جنوب شهر واقع شده است و بلندترین قلعه کوه سفید نیز 2850 متر ارتفاع دارد، در سطح شهرستان کرمانشاه، تاثیر فاکتور عرض جغرافیایی به مراتب کمتر از ارتفاع است و تفاوت موجود بین شمالی ترین و جنوبی ترین نقطه آن اختلاف زیاد و قابل توجهی را در پارامترهای مرتبط با تابش خورشید نظیر ساعات آفتابی به وجود نمی آورد. رژیم آب و هوایی شهرستان کرمانشاه را سیستم های کم فشار مدیترانه ای تشکیل می دهند. با استفاده از تقسیم بندی اقلیمی آمبرژه اقلیم های خشک سرد، نیمه خشک معتدل، نیمه خشک سرد و نیمه مرطوب سرد را در سطح شهرستان می توان مشاهده کرد. بطور کلی شهر کرمانشاه در اقلیم نیمه خشک استپی خنک قرار دارد

ـــــــــــــــــــــــ

1- مطالعات جامع توسعه اقتصادی ـ اجتماعی و فرهنگی استان کرمانشاه، بخش یکم، ص29.

3- وضعیت بارندگی

طبق آمار نزدیکترین ایستگاه کلیماتولوژی به شهر کرمانشاه متوسط بارندگی سالانه 438 میلی متر است که بیشترین بارندگی در فصل زمستان بوده و فصل تابستان تقریباً خشک می باشد. همچنین متوسط تعداد روزهای یخبندان در این ایستگاه 92 روز بوده که غالباً در سه ماه زمستان اتفاق افتاده است، در جدول شماره 1 اطلاعات مربوط به ایستگاه مذکور آمده است.

جدول شماره 1 میزان بارندگی، بیشترین بارندگی در یک روز، تعداد روزهای یخبندان در ایستگاه سرارود

( دوره چهار ساله 89، 90، 91 و 92 )

ژانویه

فوریه

مارس

آوریل

می

ژوئن

ژولای

اگوست

سپتامبر

اکتبر

نوامبر

دسامبر

سالانه

میزان

75/3

8/69

9/111

7/32

2/28

4/2

12/0

7/15

1/32

3/70

438

بیشترین

5/0

6/27

تعداد روزهای

5/26

5/23

5/3

5/19

2/92

ماخذ: اداره کل هواشناسی استان کرمانشاه

4- وضعیت تابش

متوسط ساعات آفتابی سالانه بر مبنای آمار 25 ساله ایستگاه سینوپتیک کرمانشاه (1355 – 1330) برابر 7/2906 ساعت است. بر طبق این آمار میانگین تعداد روزهای برفی 7/12 روز و یخبندان 104 روز در طول سال بوده است. یکی از مسایل مهم در طراحی معماری وضعیت تابش آفتاب و یا زوایای تابش در هر زمان می باشد که مشخص کننده میزان سایه است که در پشت هر مانع ایجاد می شود. همچنین این زوایا مشخص کننده میزان انرژی حرارتی تابیده شده به سطوح افقی و سطوح قائم واقع در جهات مختلف جغرافیایی است. هر چه زاویه تابش آفتاب کوچکتر باشد، انرژی کسب شده در سطوح قائم روبه خورشید زیادتر و سایه ایجاد شده در پشت آنها طولانی تر خواهد بود.

حال با توجه به بررسی موارد مورد اشاره در نمودار بالا می توان این نتایج را گرفت که در سردترین ماههای سال بیشترین انرژی خورشیدی بر سطح قائم رو به جنوب می تابد، در حالی که میزان انرژی خورشیدی تابیده بر همین دیوار در ماه تیر یا گرم ترین ماه سال بسیار کم است. میزان انرژی تابیده شده بر دیوارهای شرقی و غربی در گرم ترین ماه سال، حدود دو برابر میزان این انرژی در سردترین ماه سال است. سطوح قائم رو به شمال با دیوارهای رو به شمال بطور کلی انرژی خوشیدی بسیار کمی در طول سال آن هم تنها در فصل تابستان دریافت می کنند.

5- تعداد روزهای بارندگی

در جدول شماه 5-2، وضعیت روزهای بارندگی در ایستگاه کرمانشاه طی سالهای 1375 تا 1368 مشخص شده است.

جدول شماره 2 تعداد روزهای بارانی (1368 تا 1375)

سال	68	69	70	71	72	73	74	75	متوسط
تعداد روزهای بارندگی	57	68	80	91	82	83	80	77	77 روز

ماخذ: اداره کل هواشناسی کرمانشاه

6- جهت وزش باد و باد غالب

بر مبنای آمار بیست و پنج ساله ( 1355 – 1330 ) در ایستگاه سینوپتیک کرمانشاه جهت باد نیمه دوم پاییز و تقریباً در تمام زمستان به سمت جنوب شرقی و بقیه ایام سال در جهت غرب می باشد.2 میانگین سرعت باد غالب در طول سال برابر 6/7 نات ( هر نات برابر 853/1 کیلومتر در ساعت است ) و بطور کلی 16 درصد از کل دیده بانی ها را تشکیل می دهد. میانگین سرعت باد بیـن4 تا 7 نات و متوسط آن 6/5 نات است. درصد اوقات باد ( آرام ) 4/27 درصد و آرام ترین ماهها از نظر وزش باد ماههای پاییز و اوایل زمستان است. سرعت شدیدترین بادها بین 30 تا 50 نات متغیر است که به ندرت تا 60 نات می رسد و در جهات مختلف نیز وزش دارد.

ــــــــــــــــــــــ

2- طرح جامع شهر سنقر، مرحله اول، جلد اول، ص 26، مهندسان مشاور تدبیر شهر، آبان 77.

7- درجه حرارت

طبق اطلاعات ایستگاه سرارود، متوسط سالانه دما 4/13 درجه سانتی گراد می باشد که دی ماه و بهمن ماه پایین ترین متوسط ماهانه دما را دارا هستند و سردترین ماههای سال می باشند. تیر و مرداد نیز به ترتیب بیشترین متوسط ماهانه دما را دارند. همچنین متوسط حداکثر دمای سالانه 5/21 درجه سانتی گراد بوده بالاترین درجه حرارت ایستگاه ( 5/42 درجه سانتیگراد ) در ماه مرداد اتفاق افتاده و کمترین درجه حرارت ( 4/24 درجه سانتی گراد ) در ماه بهمن بوده است.

8- تاثیر اقلیم در جهت یابی و استقرار واحدها در سایت

بررسی وضعیت آب و هوایی کرمانشاه، نشانگر آن است که در این منطقه سردی هوا و محدودیت تابش خورشید حداکثر استفاده از حرارت خورشید را ایجاب می کند. انتخاب جهت استقرار صحیح ساختمانها برای کسب حداکثر انرژی گرمایی خورشید در فصول سرد و استفاده از مصالح ساختمانی مناسب و بکارگیری الگوی معماری مناسب با اقلیم اهمیت فراوانی دارد. از نظر دما چهار ماه در سال (خرداد تا مهر) نیاز به خنک کردن محیط در طی روز وجود دارد. ولی هفت ماه از سال نیاز به گرم کردن محیط وجود دارد که بیشتر از اواسط مهر تا اواسط اردیبهشت می باشد. جهت به سمت شمال غرب و جنوب غرب جهت نسبتاً مناسبی برای اقلیم کرمانشاه می باشد.

9- نتیجه گیری

از بررسی عوامل اقلیمی در شهر کرمانشاه نتایج زیر حاصل می شود:

- ارتفاع پست ترین نقطه این شهر از سطح دریا 1400 متر است و بلندترین نقطه آن کوه پراو بوده که حدود 3357 متر ارتفاع دارد. بنابراین بلندی ارتفاع از سطح دریا شرایط آب و هوایی سردی در زمستان و معتدل در تابستان را ایجاد نموده است.

- شهر کرمانشاه در منطقه ای کوهستانی واقع گردیده است. لذا عرض جغرافیایی بین شمالی ترین و جنوبی ترین نقطه آن اختلاف زیاد و قابل توجهی در پارامترهای مرتبط با تابش خورشید به وجود نمی آورد.

- رژیم آب و هوایی این شهر مدیترانه ای است، متوسط بارندگی سالیانه، 438 میلی متر است. و تعداد روزهای یخبندان 104 روز و متوسط تعداد روزهای بارانی 77 روز در سال می باشد. تعداد روزهای برفی 13 روز و تعداد ساعات آفتابی 2906 ساعت می باشد.

- باد غالب در تمامی طول سال از غرب به شرق و باد پاییز در زمستان از جنوب شرقی به سمت شمال غربی است. آرامترین بادها همین باد زمستانی است. متوسط سالانه دما 4/13 درجه سانتی گراد است.

- به نظر می رسد استفاده از بادهای غالب که عموماً مطلوب و در فصول بهار و زمستان و پاییز می وزند بعنوان یک اولویت در استفاده از پارامترهای اقلیمی است. استفاده از حد اکثر تابش آفتاب به جهت جلوگیری از سرمای ماههای پاییز، زمستان و اوایل بهار ضروری است.

- جهت گیری مطلوب ساختمان در اقلیم کرمانشاه جبهه ای از جنوب شرق خواهد بود . لازم به ذکر است از نور غرب در بخش هایی از فضاهای اداری و یا سالن جلسات می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

مطالعات اقلیمی استان كرمانشاه

1- مقدمه

3- وضعیت بارندگی

4- وضعیت تابش

5- تعداد روزهای بارندگی

6- جهت وزش باد و باد غالب

7- درجه حرارت

8- تاثیر اقلیم در جهت یابی و استقرار واحدها در سایت

9- نتیجه گیری

مطالب مشابه :

مطالعات اقلیمی استان كرمانشاه

طرحی نوین در معماری همساز با اقلیم

جلسه تخصصی معماری

رزومه مهندس آیت محمدی تبار

وعده افتتاح ورزشگاه 15 هزار نفری کرمانشاه تمدید شد

پروژه‌های شرکت «هرزوگ و دو مورون»