بازخواني پرونده وضعيت بحراني صنعت هوانوردي در ايران

بازخواني پرونده وضعيت بحراني صنعت هوانوردي در ايران

امير چهره گشا

استفاده از خطوط هوايي به دليل سريع بودن ، صرفه جويي در وقت و زمان و ايمني بالا، داراي مزيتهاي فراواني است. گرچه سفرهاي هوايي در جهان از ايمن ترين نوع سفرها شناخته شده، اين مساله در کشور ما رنگ و بوي ديگري دارد، وقوع سانحه هوایی در ارومیه بهانه ای شد تا نگاهی گذرا به سوانح هوایی در کشور بیاندازیم. نگاهي به آمار سوانح هوايي در تاريخ هوانوردي کشورمان مويد اين نکته است که صنعت هوانوردي ايران با مشکلات متعددي مواجه است که حتي به رغم سابقه طولاني تر نسبت به خطوط هوايي کشورهاي همسايه، جايگاه آن را در رتبه پايينتري نسبت به آنان قرار داده است. در 29 سال گذشته سوانح هوايي به طور متوسط سالي يکبار در کشورمان خانوادههاي زيادي را داغدار کرده است، مدتي وقت و احساسات مردم به بازي گرفته مي شود و وعده پيگيري علل سانحه و مجازات خاطيان و حتي در بدترين حالت قول پرداخت هزينه هاي درماني مجروحان و ديه كشته شدگان ، بازماندگان رابه خود مشغول مي دارد واما تكرار حادثه همچنان قرباني مي گيرد. نگاهي آماري به تراژدي تاسف بار سقوط هواپيما در ايران ، ميزان فاصله و عقب ماندگي ايران را از اين قافله تكنولوژي در جهان نشان مي دهد. اداره كل آموزش و پژوهش معاونت سياسي وابسته به صدا و سيماي ايران در نتايج پژوهشي كه با عنوان سوانح هوايي در ايران و جهان از نگاه آمار در سال 1388 انجام گرفته است اعلام كرد كه از سال 1359 تا 1388سال ، يك هزار و 530 سانحه هوايي در ايران رخ داده است كه بين 50 تا 70 سانحه آن مرگبار بوده اندكه قسمت اعظم آن مربوط به دوران پس از پيروزي انقلاب بوده است. هواپيمايي جمهوري اسلامي ايران از ميان 90 خط هواپيمايي مورد نظر در اين بررسي از لحاظ ايمني در جايگاه هشتاد و هفتم قرار گرفته است. اين در حالي است كه در طول اين بازه زماني فقط 17 سانحه هوايي در طول تاريخ صنعت هواپيمايي در نقاط مختلف دنيا به وقوع پيوسته و به طور كلي در اين 32 سال در كشورهاي جهان ، 5 هزار و 248 نفر قرباني سوانح هوايي شده اند. به اين ترتيب سهم كشورمان از تلفات سوانح هوايي به نسبت كل جهان نزديك به 30 درصد برآورد شده است و اين درصد تلفات سوانح هوايي در حد بالاترين ميزان سرانه تلفات هوايي در سراسر دنيا قرار دارد. مقايسه آماري ميزان سوانح در كشورهاي مختلف مويد اين مطلب بوده و نشان مي دهد كه ميزان سوانح در ايران حتي از كشورهاي خاورميانه هم بيشتر است در حالي كه اين آمار در آمريكا 4 درصد ، آفريقا 14 درصد ، استراليا صفر، چين 5 درصد و خاورميانه 2/4 درصد است . نکته قابل توجه آن که كشورهايي نظير قطر، كويت، سوريه و عمان تاكنون هيچ كشته‌اي را در سوانح هوايي خود نداشته‌اند. از سوي ديگر با وجود آنكه ميزان پروازهاي انجام شده در كشورهايي چون تركيه، امارات و بحرين بيش از پروازهاي ايران است، اين كشورها در مقايسه با ايران تلفات جاني کمتري را در سوانح هوايي خود تجربه كرده‌اند. به لحاظ ايمني پرواز، در ايران در 20 سال گذشته به طور متوسط 40 نفر در طول سال در سوانح هوايي كشته شدهاند كه اين آمار ايمني پروازي ما را نسبت به كشورهاي توسعه يافته در معرض خطر قرار ميدهد بطوري كه ضريب ريسك پروازي در ايران 10 برابر كشورهاي توسعه يافته است با يك نگاه آماري به اين سوانح عمق فاجعه در صنعت هواپيمايي ايران را مي توان به وضوح مشاهده كرد. 40 حادثه هوايي از سال 1944م تا انقلاب اسلامي ايران در سال 1357 ثبت شده است. پس از انقلاب بيش از هزار و 700 نفر جان خود را در سوانح هوايي ايران از دست داده اند. سقوط هواپيماي نظامي در كرمان با 276 كشته بزرگترين سانحه هوايي جهان بين سالهاي 1998 تا 2004 م بوده است. اولين حادثه هوايي پس از انقلاب در يكم تير 1359 رخ داده است و پس از آن تا خرداد 1383 تعداد 233 سانحه غيرنظامي رخ داده است كه از ميان آنها 67 سانحه مرگبار ، منجر به 998 كشته و 97 مجروح شده است. بر اساس آمارهاي ديگر تعداد كشته هاي سانحه هوايي ايران در 2 ارديبهشت 1384 به 1345 نفر رسيده است كه اگر تعداد 128 كشته حادثه 15 آذر 1384، 28 كشته 10 شهريور 1385 فرودگاه مشهد ، 11 كشته هواپيماي فالكن 20 سپاه ( شهداي عرفه ) در دي 1384 در اورميه ، 169 قرباني هواپيماي توپولف تهران – ايروان در 24 تير 1388 و بالاخره 78 قرباني اخير سانحه هواپيمايي اروميه را به اين آمار تامل برانگيز بيافزاييم اين آمار تا حال به عدد 1759 نفر مي رسد. اما در بحث علت وقوع چنين آمار وحشتناك سانحه هوايي در كشورمان نظرات مختلف و زيادي وجود دارد. کارشناسان مهمترين علل سوانح هوايي طي سال هاي اخير در ايران را چنين عنوان ميکنند :
1. تحريمهاي آمريکا و ناتواني شرکت هاي دولتي و خصوصي ايران در بازسازي و يا نوسازي ناوگان خود طي سه دهه پس از انقلاب
2. سوءمديريت و ناتواني مسئولان صنعت هوايي کشور
3. تاسيس خطوط هوايي متعدد بدون استانداردهاي سختگيرانه ، درنتيجهي مديريتهاي غيرمتخصص بر صنعت هوايي کشور
4. رواج ديدگاه کاسبکارانه در خريد و اجاره هواپيماهاي فرسوده روسي و بوئينگهاي قديمي
5. تغييرات مستمر در وزارت راه و صنعت هوايي کشورمان
6. سايه انزواي بين المللي بر کشورمان و ناتواني در دستيابي به تکنولوژي مدرن هواپيمايي جهان
7. عدم تحقق برنامه چهارم توسعه، که بر اساس آن بايد تا پايان برنامه ، 60 فروند از هواپيماهاي ناوگان هوايي كشور از دور خارج مي شد.
8. فقدان برنامه ريزي و برنامههاي كوتاه مدت و مقطعي
9. خطاي انساني: اغلب سوانح هوايي در ايران به دليل خطاي خلبان و نيروي انساني گزارش شده است كه اگر بپذيريم اين گونه است، اين خطا با نصب تجهيزات پيشرفته راداري در داخل هواپيماها و فرودگاهها قابل اصلاح است. از اين رو كارشناسان ميگويند در دنيايي كه فناوري حرف اول را ميزند رشد تكنولوژي هوايي نيازمند نوسازي ساختار اداري و فني و بازنگري در ايجاد پوشش راداري در ارتفاعات پروازي است.
و ...

و اما اثرات سوانح هوايي در ايران علاوه بر وارد ساختن تلفات جاني به هم ميهنانمان ، در بعد بين المللي هم تاثيرات نامطلوبي بهمراه خواهد داشت. كارشناسان بر اين باورند كه ناامن شدن خطوط پروازي ايران نتايج منفي بي‌شماري را بر اقتصاد كشور و نيز اقتصاد گردشگري در پي‌دارد. براي نمونه گسترده شدن سوانح هوايي در كشور مي‌تواند سبب كاهش تردد هوايي در كشورمان براي توقف و يا سوخت‌گيري شود.
كاهش مسافرتهاي هوايي به كشور كه نتيجه آن پايين آمدن امنيت هوايي و گران شدن مسافرت هوايي به ايران است نيز از ديگر مسايلي است كه در آينده اقتصاد حمل و نقل هوايي ايران را با چالش رو به رو خواهد كرد.

در پايان ضمن عرض تسليت به تمام بازماندگان سانحه هوايي اخير اروميه و مردم شريف آذربايجان ، با توجه به اظهارات تني چند از مسئولان در مورد اين سانحه كه هواپيماي بوئينگ 727 مسير تهران - اروميه يكي از هواپيماهاي مطمئن هواپيمايي كشورمان بود ( حسينعلي شهرياري ، رييس كمسيون بهداشت مجلس ) از مسئولان امر انتظار مي رود هر چه زودتر دلايل اين سانحه را به طور شفاف و دقيق به اطلاع مردم برسانند و با خاطيان اين فاجعه برخورد قاطعي كنند. سابقه سقوط هواپيما در ايران از نوع فوكر و توپولف بيشتر از ديگر هواپيماهاست اما سقوط يك هواپيما از نوع بويينگ به صدا درآمدن زنگ خطري است براي همه كه در ايران هر يك از انواع پيشرفته ترين هواپيماها با هر مدلي مي تواند دليلي براي سقوط داشته باشد چه عدم آگاهي از شرايط پرواز باشد و چه فشار مردم (!) براي برقراري پرواز كه در هر دو مورد مقصر اصلي شركت هاي هواپيمايي و مسئولين مربوطه هستند نه مردم .

بازخواني پرونده وضعيت بحراني صنعت هوانوردي در ايران

مطالب مشابه :

معرفی شرکت هواپیمایی آسمان

(1) Aircraft Maintenance

بازخواني پرونده وضعيت بحراني صنعت هوانوردي در ايران

خلبان مهدی دادپی عنصر کوشنده وفعال صنعت هوانوردی به ملکوت اعلی پرکشید S

اشنایی با رشته و شرایط خلبانی