قسمت چهارم جغرافیا _ سال سوم راهنمایی

از ویژگی های جمعیت کره ی زمین چه می دانید؟

اهداف کلی :

آشنایی با وضعیت جمعیت جهان و منابع و امکانات

هدف جزئی :

آشنایی با چگونگی رشد جمعیت جهان

آشنایی با علل افزایش جمعیت جهان

آشنایی با انواع منابع طبیعی موجود در جهان

آشنایی با مشکلات افزایش جمعیت و علل کمبود غذا

آشنایی با مشکلات مسکن با توجه به افزایش جمعیت

آشنایی با مشکلات آموزش و پرورش با توجه به افزایش جمعیت

آیا رشد جمعیت جهان متناسب است؟

ردیف	سال شمسی	سال میلادی	میزان جمعیت کره ی زمین
1	1373	1994	7/5 میلیارد نفر بوده است.
2	1378	1999	6 میلیارد نفر بوده است.
3	1382	2004	بیش از 5/6 میلیارد نفر شده است.
4	1388	2010	بیش از 7 میلیارد نفر پیش بینی شده است.

علل کمی رشد جمعیت کره زمین در گذشته:

بیماریهای واگیر دار - عدم رعایت بهداشت - کمبود امکانات پزشکی - خشکسالی و قحطی - جنگ و ...

علل افزایش رشد جمعیت:

پیشرفت های چشم گیر علم پزشکی - کشف دارو و واکسن - بالا رفتن سطح سواد و آگاهی مردم - رعایت بیشتر بهداشت فردی و عمومی - پیشرفت های کشاورزی و صنعتی و ...

منابع تجدید پذیر و حتی تجدید ناپذیر با مصرف بی رویه ی انسان و دخالت های غیر مسئولانه ی او در طبیعت با خطر نابودی رو به رو می شوند.

دانشمندان معتقدند که فضای سبز به منزله ی دستگاه تنفس کره ی زمین است. چون اکسیژن لازم را برای موجودات زنده تولید می کند. اما متاسفانه سرعت نابودی جنگل ها هر روز بیش تر می شود.

آیا می توانید دلایل نابودی جنگل ها را بیان کنید؟

شما برای جلوگیری از نابودی جنگل ها چه راه حلهایی را پیشنهاد می کنید؟

با افزایش جمعیت زمین بویژه افزایش جمعیت در شهرهای بزرگ مسائل و مشکلاتی پدید می آیند که برخی از آنها عبارتند از:

- مشکلات مربوط به مسکن: کمبود مسکن، ساختن غیر قانونی مسکن موقتی در حاشیه ی شهرها (زاغه ها)، عدم رعایت نکات ایمنی در ساخت و سازها و ...

- مشکلات مربوط به اشتغال: بیکاری، روی آوردن به مشاغل کاذب

- مشکلات مربوط به حمل و نقل: مشکلاتی مانند ترافیک سنگین، حوادث و تصادفات و ...

- مشکلات مربوط به خدمات عمومی: کمبود فضاهای سبز و پارک ها، کمبود مدرسه، کمبود بیمارستان، کمبود پلیس و آتش نشانی و ...

- مشکلات مربوط به بهداشت و محیط: آلودگی هوا، آلودگی صوتی، مشکل جمع آوری زباله و دفع سیستم فاضلاب و ...

- مشکلات اجتماعی: فقر، بزهکاری، افزایش جرم و جنایت، افزایش تعداد ولگردان خیابانی و ...

جمعیت در کره ی زمین چگونه پراکنده شده است؟

هدف کلی :

آشنایی با پراکندگی و جابجایی جمعیت در جهان

اهداف جزئی :

آشنایی با پراکندگی جمعیت در دو نیم کره شمالی و جنوبی

آشنایی با تراکم جمعیت در برخی از نقاط جهان

آشنایی با تاثیر عوامل جغرافیایی در پراکندگی جمعیت

آشنایی با مهاجرت و انواع آن

دانش آموز عزیز به نقشه مقابل توجه کنید.

با توجه به نقشه فوق به سوالات زیر پاسخ دهید:

1- در کدام نیکره زمین جمعیت بیشتری زندگی می کنند؟

2- در کدام قسمت های زمین جمعیت کمتری زندگی می کند؟

3- در کدام مناطق زمین جمعیت بیشتری زندگی می کنند؟

نقش عوامل جغرافیایی در پراکندگی جمعیت

عامل	عامل جذب	عامل دفع
ارتفاع	در نواحی هموار (جلگه ها، دشت ها وکناره ی دره ها)	ارتفاع زیاد، ناهمواری زمین، کاهش دما
آب و هوا	آب و هوای معتدل مانند نواحی اطراف دریای مدیترانه و شرق و جنوب شرقی آسیا	آب و هوای سرد قطبی،آب و هوای گرم استوایی
آب و خاک	سرزمین هایی که خاک غنی و آب کافی دارند مانند تمدن مصر در کنار رود نیل و تمدن عیلام در کنار رود کارون	مناطقی که در آن رود دائمی وجود ندارد یا خاک آنها فقیر است
منابع معدنی	کشف معادن با ارزش زیر زمینی مانند نفت و زغال سنگ و ...	تمام شدن ذخایر و منابع معدنی در یک منطقه
سواحل و گذرگاهها	بنادر،نقاطی که در مسیر راه های ارتباطی بازرگانی هستندمانند جاده ی ابریشم	دور بودن از سواحل ،قرار نداشتن در مسیر راه های تجاری و عدم دسترسی به مناطق دیگر

مهاجرت:

جابه جایی جمعیت از یک محل به جای دیگر را مهاجرت گویند.

در چند دهه ی اخیر تقریباً همه ی کشورهای در حال توسعه با مهاجرت فزاینده روستاییان به شهرها روبرو بوده اند. یکی از مهم ترین عوامل مهاجرت از روستا به شهر عامل اقتصاد است.

وقتی که درآمد روستاییان تنها در جهت رفع نیازهای اولیه و تأمین حداقل معاش است، آن ها توانایی سرمایه گزاری و فعالیت اقتصادی را نخواهند داشت. از سوی دیگر با رشد جمعیت روستا به ویژه زمین و آب برای فعالیت اقتصادی همه ی ساکنان کافی نیست. همچنین بکارگیری ماشین آلات جای نیروی کار زیاد را گرفته است. در نتیجه مهاجرت ار روستاها افزایش خواهد داشت.

مطابق آمار موجود در سال 1995 میلادی بیش از 57 درصد از مردم جهان در سکونتگاه های روستایی زندگی می کرده اند.

آیا با زندگی روستایی آشنا هستید؟

هدف کلی :

آشنایی با زندگی روستایی

اهداف جزئی :

آشنایی با مراحل مختلف زندگی روستایی

آشنایی با عوامل طبیعی موثر در شکل گیری روستاها

آشنایی با اشکال مختلف روستاها

آشنایی با عوامل جغرافیایی موثر در تامین مصالح خانه های روستایی

آشنایی با چگونگی پراکندگی جمعیت روستاها

دانش آموز گرامی، انسان در گذر از شیوه های زندگی از گذشته تا به امروز، مراحل مختلفی را طی کرده است:

مرحله اول:

پس از دوره ی شکار و استفاده از میوه ی درختان ، کوچ نشین و دامدار شدند و با اهلی کردن حیوانات برای پیدا کردن مرتع مناسب از جایی به جای دیگر می رفتند.

مرحله دوم :

در این مرحله علاوه بر دامداری به کشاورزی هم می پرداخت و کشاورزی را توسعه داد .

مرحله سوم :

با توسعه کشاورزی انسان ها یکجانشین شدند و زندگی خود را از راه کشاورزی و دامداری تامین می کردند و به تدریج اولین روستاها بوجود آمدند.

یکی از انواع تقسیمات شکل روستا ها عبارتست از: روستاهای خطی - روستاهای میدانگاهی

ç روستاهای خطی: در این گونه روستاها، خانه ها به صورت ردیفی در طول یک محور مثلاً جاده و یا رودخانه ساخته شده اند.

ç روستاهای میدانگاهی: در این گونه روستاها، خانه های روستایی به مرکزیت یک میدانگاه یا مکان عمومی مثل مسجد، مدرسهیا مرتع اشتراکی و ... گرداگرد هم استقرار یافته اند.

شهر ها چگونه به وجود آمدند؟

هدف کلی :

آشنایی با زندگی شهری

اهداف جزئی :

آشنایی با محدوده شکل گیری اولین شهرها

آشنایی با سابقه ی شهر نشینی در ایران

آشنایی با برخی ویژگی های شهر ها

آشنایی با عوامل موثر در رشد شهرها

آشنایی با مسائل و مشکلات زندگی شهری

دانش آموزان گرامی از روی نقشه مقابل محل تشکیل اولین شهر ها و تمدن های اولیه ی جهان را نام ببرید:

چگونگی شکل گیری و پیدایش شهرها :

با به هم پیوستن روستاها شهر های کوچک به وجود آمدند .

سابقه ی شهر نشینی در ایران :

شهر نشینی در ایران سابقه ای بسیار طولانی دارد در دوره های هخامنشی و ساسانی شهرهای بزرگ و مهمی همچون هگمتانه (همدان )، تیسفون، اصطخر (در نزدیکی شیراز ) رگ (ری) و شوش به وجود آمدند و شهرت جهانی یافتند.

یکی از آشکار ترین تفاوت های شهر و روستا، نوع فعالیت مردم در آنهاست، در شهرها مردم به فعالیت های غیر کشاورزی مشغولند، مانند: کار در کارخانه ها، اداره ها و......

کار در کارخانه ها

کار در اداره ها

همچنین روستاها از شهرها کم جمعیت تر هستند .

جمعیت در شهرها

جمعیت در روستاها

نقش شهرها:

- هر شهر دارای نوعی عملکرد و کار اصلی است. جغرافی دانان شهرهایی را که از نظر عملکرد یا نقش، ویژگی های مشابه ای دارند، به گروه هایی تقسیم می کنند. این طبقه بندی ها بر اساس دیدگاه و نگرش جغرافی دانان با هم متفاوت است.

برخی از عمده ترین نقش های شهر عبارتند از:

ç شهرهای اداری - سیاسی: این شهرها اغلب شامل پایتخت ها، مراکز استانها یا ایالت ها و .... می شوند.

ç شهرهای بندری: بیشتر این شهرها در سواحل دریاها و آب های بزرگ شکل گرفته اند.

ç شهرهای ارتباطی: این شهرها در کنار جاده های ارتباطی مهم و یا نقاطی که چند راه به یکدیگر می پیوندند، قرار گرفته اند.

ç شهرهای صنعتی: این شهرها به دلیل وجود صنایع خاص، رشد و توسعه یافته اند.

ç شهرهای معدنی: استخراج معادن موجب جذب نیروی انسانی و کم کم بوجود آمدن شهر در کنار آن معادن می شود.

ç شهرهای دانشگاهی: برخی از این شهرها به سبب مجتمع های بزرگ دانشگاهی، کتابخانه ها و ... به وجود آمده اند.

برخی از این شهرها در تعطیلات دانشگاهها چهره ی ساکت و خاموش به خود می گیرند.

ما کجا هستیم؟

هدف کلی :

آشنایی با موقعیت کره زمین در منظومه ی شمسی

اهداف جزئی :

آشنایی با منظومه شمسی و موقعیت آن

آشنایی با برخی از ویژگی های سیارات

آشنایی با موقعیت خورشید در منظومه شمسی

آشنایی با کهکشان راه شیری

آشنایی با نحوه محاسبه ی فاصله ی بین ستارگان

دانش آموز عزیز به شکل زیر توجه کنید.

به خورشید و 9 کره که به گرد آن می چرخند «منظومه شمسی » می گویند.

سیاره ها کراتی هستند که چرخش دارند ولی از خود نور ندارند.

کره ی زمین سومین سیاره منظومه شمسی است که به دور خود و به دور خورشید می چرخد.

قمر:

کره کوچکی است که به دور سیاره می چرخد.

برخی از سیاره ها یک یا چند قمر دارند و برخی فاقد قمر هستند.

برخی از سیاره ها حلقه دارند و برخی فاقد حلقه هستند.

نام سیاره	جنس سیاره	قمر	حلقه
عطارد	سنگ	ندارد	ندارد
زهره	سنگ	ندارد	ندارد
زمین	سنگ	دارد	ندارد
مریخ	سنگ	دارد	ندارد
مشتری	گاز	دارد	دارد
زحل	گاز	دارد	دارد
اورانوس	گاز	دارد	دارد
نپتون	گاز	دارد	ندارد
پلوتو	گاز	دارد	ندارد

خورشید هم یک ستاره است که به همراه چند صد میلیارد ستاره ی دیگر در کهکشانی بنام کهکشان راه شیری به دور هم جمع شده اند.

نحوه محاسبه فاصله ی ستارگان از یکدیگر:

با توجه به فاصله ی زیاد ستارگان از یک دیگر از واحد سال نوری استفاده می شود .

تعریف سال نوری:

مقدار مسافتی که نور در مدت یکسال با سرعت 300.000 کیلومتر در ثانیه می پیماید را سال نوری می گویند.

تمرین :

نور خورشید در مدت 8دقیقه و 20 ثانیه به کره ی زمین می رسد، فاصله ی خورشید تا زمین بدین گونه محاسبه می شود.

کهکشان راه شیری :

اگر در شب های صاف و بدون ابر به آسمان بنگریم توده ای گازی شکل و سفید رنگ را در آسمان مشاهده می کنیم که در جهت جنوب غربی - شمال شرقی به صورت کمربندی زمین را احاطه نموده است. این توده ی گازی شکل کهکشان راه شیری نام دارد.

در کهکشان راه شیری ستارگان بسیار زیادی وجود دارد، که منظومه شمسی جزء کوچکی از آن می باشد. منظومه شمسی از خورشید و 9 سیاره که به گرد آن می چرخند تشکیل شده است و هر یک از این سیارات به جز عطارد و زهره حداقل یک قمر دارند.

اختر شناسان از روی رنگ هر ستاره، مقدار دمای سطحی آن را تعیین می کنند. ستاره ی زرد رنگی مانند خورشید نسبتاً داغ محسوب می شود که دمای سطحی آن در حدود 6000 درجه است.

ستاره قرمز سردتر است که دمای سطحی آن 3000 درجه می باشد. همچنین ستاره های آبی رنگ بسیار داغ هستند و دمای سطحی آنها بین 20 تا 35 هزار درجه می باشد.

قسمت چهارم جغرافیا _ سال سوم راهنمایی

مطالب مشابه :

افزایش جمعیت یا افزایش کیفیت جمعیت؛ کدام استراتژی؟

این هم نمودار رشد جمعیت ایران از سال 1260 تا 1385 هجری شمسی

تحولات سالخوردگی جمعیت در ایران

تغییر ترکیب جمعیتی ایران

بررسی برخی اقدامات دولت نهم و دهم برای افزایش جمعیت

ایران، جمعیت و محیط زیست

پنجره جمعیتی، فرصت با تهدید؟

قسمت چهارم جغرافیا _ سال سوم راهنمایی

گزیده ای از شهر حسن آباد یاسوکند- یاسوکند -جمعیت شهر یاسوکند

ده کشور دارای بیشترین رشد منفی جمعیت در جهان