یلدا - کردستان
شب چله در كردستان
در كتاب جشن‌هاي ايرانيان، آمده است: واژه‌ي یلدا از زبان سریانی و به معنای تولد است و سبب این نام‌گذاری را چنین دانسته‌اند که در پایان این شب دراز که اهریمنی است، خورشید یا مهر متولد می‌شود و تاریکی را از میان می‌برد. یلدا و مراسمی که در نخستین شب زمستان و بلندترین شب سال برپا می‌کنند، سابقه‌ای چند هزار ساله دارد و از رسوم ویژه‌ي آریایی‌هاست. اقوام قدیم هند وایرانی و هند واروپایی جشن تولد آفتاب را آغاز زمستان می‌گرفتند به ویژه ژرمنی‌ها عید تولد آفتاب را در آغاز زمستان گرفته و آن را به خدای آفتاب نسبت می‌دهند و این بی‌تناسب هم نیست، چه واقعاً آغاز زمستان مثل تولد جدید خورشید است. آشکار است که به موجب بلندترین شب که تاریکی - مظهر اهریمن - بیشتر زمان را در زمین می‌پایید، این شب را نحس و بدیمن می‌شمردند. در شب یلدا جهت رفع این نحوست، آتش می‌افروختند، گرد هم جمع می‌شدند و خوان ویژه می‌گستردند. این سفره جنبه‌ي دینی داشته و مقدس بوده است.
شب يلدا را در كردستان «شه‌و چله» (شب چله) يا «شه‌و زمسان» (شب زمستان) مي‌نامند. شبي كه پيش از فرارسيدن‌اش، هيجان و شور خاصي را در ميان مردم برمي‌انگيزد.
اصلي‌ترين ويژگي شب چله، گردآمدن خانواده‌ها با هماهنگي قبلي در كنار هم است به صورتي كه معمولاً يك هفته قبل آن مشخص مي‌شود كه شب چله اين سال در خانه‌ي چه كسي جمع شوند. در خانواده‌هايي كه پدر، در قيد حيات باشد معمولاً فرزندان با عروس‌ها و دامادها شب چله را در آنجا مي‌گذرانند. اما چون خانواده‌ي پدرخانوم پدر شوهر مطرح است معمولاً نوبت را رعايت مي‌نمايند. اما به هر صورت كه باشد اصل بر جمع شدن چند خانواده در كنار هم است كه اگر اين تجمع صورت نپذيرد، با وجود رعايت تمامي ديگرْ ويژگي‌هاي شب چله كه شامل غذاي شام و ميوه و تنقلات خاص مي‌شود، نمي‌توان گفت كه در آن خانه، مراسم جشن شب چله برگزار شده است.
در تداركات اين «جشن»، سنندجي‌ها چند ماه قبل از شب چله، خربزه‌هاي كوچكي را كه از روستاي سراب قاميش تهيه مي‌شود را در تفاله سركه مي‌اندازند تا براي اين شب «كالَك تورش» (خربزه ترش) كه از اصلي‌ترين موارد سفره است را داشته باشند. هم‌چنين چند ماه قبل از زمستان، خوشه‌هاي انگور را در زيرزمين يا در سايه، نخ كرده و از سقف آويزان مي‌كنند كه به آن «آنو» (با نون مفخم) مي‌گويند.
غذاي اين شب عموماً دلمه برگ مو و كلم است كه گوشت را لابه لاي آن مي‌گذارند. سفره‌ي شب چله علاوه بر دلمه، شامل رب انار و شيره‌ي انگور، دوغ، ماست، روغن و كره محلي، پياز و خربزه ترش است. امروزه در كنار دلمه‌ي برگ مو و كلم، دولمه فلفل سبز و بادمجان نيز تهيه مي‌شود. بعد از صرف شام، «كالَك ترش» را قاچ كرده و ميل مي‌كنند. بعد از خوردن غذاي چرب و سنگين شب چله، ميل كردن اين خربزه‌ي ترش، هضم غذا را آسان نموده و باعث مي‌شود بقيه‌ي شب نيز بتوان از تنقلات متنوع و ميوه‌هاي رنگارنگ شب چله نيز استفاده كرد. لازم به ذكر است آب داخل خربزه را نيز كه مزه‌ي ترش و شيرين مي‌دهد را جداگانه در ظرفي ريخته و تقسيم مي‌كنند.
در كردستان، در هر محله‌اي اگر خانواده‌هايي وجود داشته باشند كه استطاعت مالي مناسبي براي برگزاري اين مراسم نداشته باشند، از طرف ديگران برايش شام برده مي‌شود. هم‌چنين چون در بازار «كالَك تورش» به تعداد كافي نيست و معمولاً گران است، اگر زن منزل، در همسايگي يا در فاميل بداند زن حامله‌اي وجود دارد، حتماً از آن خربزه ترش برايش خواهد برد. هم‌چنين در اين شب اگر همسايه‌ها مايل باشند از غذايي كه تهيه كرده‌اند به همديگر مي‌دهند كه به آن «كاسه هاوسا» مي‌گويند.
در گذشته قبل از خوردن يا بعد از صرف آن، بزرگان فاميل داستان‌ها، متل‌ها و افسانه‌هاي قديمي تعريف مي‌كردند. امروزه در روستاها، حكايت‌گويي هم‌چنان پابرجا مانده و پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها داستان‌هايي مانند «خاتون زمهرير» را براي نوه‌هايشان در اين شب طولاني و تاريك و سرد زمستاني تعريف مي‌كنند. هم‌چنين در گذشته خواندن شاهنامه، گلستان و بوستان و اسكندرنامه معمول بوده است.
از ديگر تمهيدات براي گذران اين شب، انجام برخي بازي‌هاي محلي است. مشهورترين اين بازي‌ها در كردستان «گوروابازي» يا جوراب بازي است. بازيي دسته جمعي كه شركت كنندگان به دو گروه تقسيم مي‌شوند و داراي هيجان بسيار زيادي است. همه‌ي مهمان‌ها مي‌توانند در اين بازي شركت نمايند و معمولاً انجام آن با ابراز هيجانات افراد همراه است و چند ساعتي از شب را به خود اختصاص مي‌دهد.
سپس نوبت به خوردن تنقلات و خشكبار مي‌رسد. انجير خشك، برگ گلابي، برگ زردآلو، هسته‌ي زردآلو كه همراه با سماق حرارت ديده، توت خشك، تخمه بو داده كدو، و هم‌چنين گندم برشته كه با شيره گز مخلوط شده و به صورت گلوله‌هاي كوچكي درآمده از جمله‌ي خشكبارهاي شب چله است.
اما ميوه‌هاي شب چله كه شامل هندوانه، سيب، گلابي، به، انار و «آنو» مي‌شود از ضروريات شب چله است. در برخي از خانواده‌ها براي خوردن ميوه‌هاي شب چله سفره مي‌اندازند و در برخي ديگر به روال امروزي است. هندوانه از جمله ميوه‌هايي است كه حتماً بايد سر سفره باشد و چون فصل آن سر رسيده معمولاً هندوانه‌هاي خوبي از آب درنمي‌آيند. خوردن هندوانه به نوعي وداع و خداحافظي با فصل گرماست و پيشوازي از زمستان محسوب مي‌شود. هم‌چنين در اعتقادات محلي خوردن آن را در اين شب باعث قوي شدن بدن در مقابل بيماري‌هاي زمستان مي‌دانند.
از رسم‌هاي جالبي كه در اين شب در كردستان رايج است مي‌توان به خوانچه بردن از طرف خانواده‌ي پسر براي نامزدش، نام برد. در اين خوانچه‌ها بايد تمامي موارد ذكر شده در بالا از شام گرفته تا خشكبار و ميوه را براي خانواده‌ي عروس ببرند به صورتي كه آن شب، خانواده‌ي عروس جهت برگزاري شب چله هيچ اقدامي نكرده باشد. علاوه بر دلمه، در سنندج رسم است رشته پلو نيز در خوانچه‌ها گذاشته شود. هم‌چنين علاوه بر مواردي كه گفته شد، هديه‌اي گران‌بها كه معمولاً پارچه يا قطعه‌اي طلا مي‌باشد نيز براي عروس خانم برده مي شود.
رسم ديگري وجود دارد به نام «شه‌و زمساني» كه در آن عروس اولين شب چله را در خانه‌ي شوهر تجربه مي‌كند؛ و آن به اين معناست كه اين بار خانواده‌ي عروس بايد خوانچه‌هايي را كه تمام نيازهاي شب چله خانواده‌ي داماد را برطرف كند را به منزل دامادشان ببرند.
در سال‌هاي گذشته در روستاهاي كردستان، در شب چله، مراسم شال انداختن نيز اجرا مي‌شد. در اين رسم از روزنه‌هاي بالاي بام‌ها كه نقش هواكش و نورگير را دارند، جوانان روستا شال‌هاي لباس‌شان را پايين مي‌فرستند تا صاحبخانه هديه‌اي به مناسب شب چله در آن بگذارد.
هم‌چنان كه در قبل نيز اشاره شد، ويژگي اصلي شب چله، جمع شدن خانواده‌ها در كنار هم است. در اين جمع شدن‌هاست كه بسياري از كدورت‌ها برطرف مي‌شود و مخصوصاً امروزه كه خانواده‌ها كمتر همديگر را ملاقات مي‌كنند، فرصت مناسبي است براي تجديد ديدار.
شب چله از زيباترين شب‌ها در مناسبت‌هاي اجتماعي است كه يك نفر مي‌تواند تجربه كند. صداي خنده و شادي و سرور از هر خانه‌اي شنيده مي‌شود و زمزمه‌هاي روايت حماسه‌ها و داستان‌ها، گرمابخشِ سردي شب يلداست.
منبع: میراث فرهنگیمطالب مشابه :
برای انتخاب منوی غذا برای مهمانی چند فاکتور رو باید در نظر گرفت
مهمانی عصرانه نهار یا شام جشن تولد ، مهمانی دوستانه یا خانوادگی و 2ـ غذاي اصلي:
غذاهای ساده
آشپزی - غذاهای ساده - آموزش آنلاین شیرینی پزی و آشپزی ایرانی و ملل
تولد
تولد - !ازهمه چی غذاي مخصوص روز جشن تولد در تا پايان شام و آغاز مراسم جشن تولد روشن
یلدا - کردستان
اقوام قدیم هند وایرانی و هند واروپایی جشن تولد آفتاب را كه شامل غذاي شام و ميوه و
مقوي و مغذي سازي غذاي كودك
مقوي و مغذي سازي غذاي به هر وعده غذاي كودك "صبحانه، ناهار، شام" حدود يك تزئینات تولد;
کیک پروانه ای
شام چی داریم؟ غذاي افغاني برچسب‌ها: انواع کیک تولد [ سه شنبه ۱۷ بهمن۱۳۹۱ ] [ 9:16 ] [ اكـــرم
شامی شمالی
غذاي افغاني شام چی داریم؟ مو انواع کیک تولد.
برچسب :
غذاي شام تولد