سوسن چلچراغ

گل سوسن چلچراغ گونه اي منحصر به فرد در ايران و محل رويش آن در منطقه عمارلو در استان گيلان است اين گل پرطرفدار در حال حاضر توسط سازمان حفاظت محيط زيست استان گيلان به طور كامل محافظت مي شود .
سوسن چلچراغ از اواسط خرداد گل مي دهد و گل هاي آن تا نيمه تير ماه پايدار مي ماند و محل رويش آن در ايران ،در قريه داماش در بخش عمار لو از توابع رودبار است . سوسن چلچراغ ارزش و شهرت ملي و جهاني دارد و بسيار آسيب پذير است به طوري كه در صورت نابودي، پرورش آن ممكن نيست .
اين گياه5/0 تا 5/1 متر طول دارد . گونه ايراني آن زيبايي و شهرت بسزايي دارد و نمونه هايي از آن يافت شده اند كه تا 15 گل داشته اند ، گر چه معمولاًاين گياه 4 تا 10 گل دارد تا كنون فقط در يك محل از ايران (روستاي داماش گيلان ) يافت شده اند و در خارج از ايران ،در جمهوري آذربايجان در نزديكي لنكران مشاهده شده اند سوسن چلچراغ به عنوان يك گونه نادر سال 1355 به طور رسمي از سوي سازمان حفاظت محيط زيست مورد حفاظت قرار گرفت.وسعت رويشگاه اين گونه بي همتا5700 متر مربع است اين گونه درگستره رويشي جنگل هاي هيركاني در اشكوب پايين جنگل هاي باز راش مي رويد( ليليوم لدبوري) نام علمي سوسن چلچراغ است و در وسعتي قريب به 6/0 هكتار محافظت ميشود .
بسياري از مردم محلي نيز از اين گونه به عنوان گياه تزئيني در حياط منازل و باغ هايشان استفاده مي كنند كه البته به دليل مشكل بودن پرورش اين گونه خارج از زيستگاه طبيعي و موفقيت مردم محلي در اين زمينه مي توان ضمن محدود كردن اين روند ، از آن به عنوان يك الگو بهره برداري كرد ، چرا كه حتي «لد بوري » در گزارش هاي خود مي آورد« اين گونه در اسارت قابل تكثير نيست» .
سوسن چلچراغ در خطر انقراض با تمام ارزش و زيبايي كه دارد و با تمام حفاظتي كه از آن مي شود هر روز به لبه تيغ انقراض نزديك تر مي شود . حالا ديگر تعداد پايه هاي گلدار اين گياه بسيار محدود شده است و با ادامه اين روند احتمالا در آينده نزديك اثري از اين سوگلي خانواده ليليوم بر جاي نخواهد ماند؛ بنابراين اگر ميخواهيد امسال سوسن چلچراغ را ببينيد امروز و فردا تصميم بگيريد چون ممكن است دير شود
بهترين زمان براي ديدن سوسن چلچراغ معمولا هفته آخر خرداد و هفته اول تير ماه است كه البته بسته به شرايط آب وهوايي ممكن است طول اين مدت كمي كوتاه و بلند شود .
يكي از سفرهاي طبيعت گردي كه شركت آفتاب كلوت در بهار هر سال اجرا مي كند سفر ديدار ازسوسن چلچراغ
،اين اثر طبيعي ملي و دامنه گردي در روستاي سر سبز داماش است كه در بهترين حالت به صورت يك سفر دو روزه اجرا ميشود. در يك برنامه يك روزه هم مي توان از اين گل بازديدكرد ولي به دليل بعد مسافت، خسته كننده
بوده و چندان دلچسب نيست؛ مضافاً آن كه ديگر فرصتي براي بازديد از خود روستا ي داماش و دامنه هاي آن باقي نمي ماند . در سفري كه سال گذشته به اين منطقه داشتيم ، يك گروه 30 نفره از علاقه مندان به طبيعت صبح روز پنج شنبه از تهران به سوي منطقه رود بار و عمارلو حركت كردند ،در قسمت هاي انتهايي مسير جاده خاكي مي شود و عبور وسيله نقليه را با مشكل همراه مي سازد ؛ اما هواي خنك و حس لطيف ململ مه برروي صورت ، دشواري راه را آسان مي كند. پس از رسيدن به روستا ،به محوطه حفاظت شده از اين گل مي رويم . كه در كنار آن يك پاسگاه كوچك حفاظت محيط زيست نيز مستقر است. در چمن زار روبروي اين محوطه آب چشمه اي گوارا خستگي را از تن راهيان طبيعت مي زدايد . پس از چاق سلامتي با محيط بان محترم و زحمتكش منطقه وكسب مجوز ورود، همراه ايشان براي بازديد از گل ها رفتيم. متاسفانه تعداد پايه هاي گل كم بود اما همان چند تايي كه باقي مانده بودندچنان مي درخشيدند و انسان را به سوي خود مي خواندند كه همه همراهان براي ديدن آن ها شتابي عجيب داشتند. از خود بيخود شده بودند . همه با احتياط قدم بر مي داشتند و با آن كه لنز تمام دوربين ها به سمت گل ها متوجه بود و از زاويه هاي مختلف از آن ها عكس گرفته مي شد ؛ نهايت تلاش بر اين بودكه كمترين آسيب يا صدمه كوچكي به گل ها وارد نشود . پس از توضيحات راهنما و محيط بان محترم منطقه به خارج از محوطه هدايت شديم. غروب آرام آرام دامن ابريشمي خود را بر مراتع سبز وخانه هاي روستاي داماش مي گستراند. پس از شامي كه دور آتش ميل شد ؛ آن شب را در چادر هاي آماده و دو پوش مؤسسه سركرديم . صبح زود همگان با صداي خروس هاي ده از خواب بيدار شدند و بعضي ها كه يادشان رفته بود شب را در داماش سپري كرده اند، خود را در چمنزارهاي سبز و هواي پاك يافتند. پس از نرمشي ملايم و صرف صبحانه ،گروه كوله هاي يك روزه و توشه راه را بر پشت انداختند و با هدايت راهنما پياده روي و دامنه گردي در داماش را شروع كردند. پياده روي از پاي چشمه آب معروف داماش شروع شد . دسته هاي گل سوسن چلچراغ در خانه هاي نزديك چشمه نيز ديده
مي شد؛اما به شادابي گل هاي محوطة حفاظت شده نبودند. همه از آب گواراي چشمه نوشيدند وقمقمه هاي خود را براي استفاده در بين راه از اين چشمه جوشان پر كردند . در كنار چشمه زنان پر كار و صميمي روستا مشغول شستن لباس وظروف وكار هاي روزانه خود بودند .خوشبختانه بالوله كشي و حفاظي كه براي چشمه ساخته بودند، چشمه داماش از نظر بهداشتي در وضعيت بسيار مناسبي بسر مي برد .
دامنه گردي در حاشيه روستا بسيار لذت بخش بود و هر زمان منظره اي جديد را درپيش چشمان مشتاقان طبيعت
مي گشود. عبور از ميان گلزارها و چمن زار ها وحركت در لابلاي پروانه ها و پرندگان سر مست از نسيم بهار ، بر زيبايي و دلنشيني اين سفر مي افزود تا بدانجا كه اعضاي گروه به سختي حاضر شدند كوله بار ها را از دوش برداشته و بار سفر را براي بازگشت به تهران ببندند . در بعد از ظهر آن روز دوستان همراه ما، داماش را با ياد سيماي شاداب و ظريف سوسن چلچراغ ترك كردند و هنوز به مصداق شعر : « و زنبور كوچك گل هر ساله را در موسمي كه بايد ديدار مي كند » ،موسم گل سوسن چلچراغ را انتظار مي كشند تا با آن در بهاري نو ديداري تازه كنند.
منبع : 1- آرشيو گزارش سفر شركت طبيعت گردي و جهان گردي آفتاب كلوت

سوسن چلچراغ Lilium ledebourii

منبع : کتاب طبیعت - شماره 1

سوسن چلچراغ

مطالب مشابه :

ادامه مطلب (( درباره قالی بافی ))

بازشناسی طرحهای سنتی

پوشاک زنان بختیاری1

تاریخ هنر

بخت یار

مسجد جامع شهر

سوسن چلچراغ

جزوه درسی درختان و درختچه های زینتی

سيرتحول خطوط وخواندن كتيبه ها

دانستنیهای هرمزگان