زندگينامه دکتر پرويز کردواني استاد نمونه دانشگاه تهران

استاد نمونه دانشگاه تهران تا سال 1381

متولد 1310 در روستاي مندولك گرمسار فرزند حسينعلي كردواني بلوكباشي تحصيلات ابتدايي در دبستان داراب ريكان متوسط تا كلاس 9 دبيرستان آفتاب گرمسار اخذ ديپلم متوسطه از مدرسه فرانسوي ها دبيرستان رازي در تهران تحصيلات عاليه در آلمان انتقال يك تن خاك از كويرهاي ايران به آلمان و گذراندن دكراي در رشته كشاورزي عمران كوير با احراز رتبه اول در بين تمامي دانشجويان در آلمان در سال 1966 (1345) و دريافت جوائز از مقامات مربوط در آلمان و ايران. استخدام به عنوان اولين عضو هيات علمي دانشكده جديد التاسيس كشاورزي رضائيه (اروميه) 1345، انتقال به گروه آموزشي جغرافيا، دانشگاه تهران. 28/12/1347.

سمت ها با حفظ وظايف آموزشي مدير كل دفتر مطالعات آموزشي دانشگاه تهران 54-1348. بنيانگذار و رئيس مركز تحقيقات مناطق كويري وبياباني ايران 58-1348، تاليفات 20 جلد كتاب ده ها مقاله علمي چاپ شده به زبان هاي فارسي آلماني و انگليسي بيش از يكصد فقره سخنراني در خاورميانه بنياد مطالعات آسيايي عضو هيئت امنا صلح سبز (جبهه سبز) رئيس كميته بيبان زدائي انجمن متخصصان محيط زيست ايران و راهنمايي بيش از يكصد و پنجاه فقره پايان نامه فوق ليسانس و هفت فقره رساله دكتري دانشگاه ها، راهنمايي دانشجويان در سفرهاي علمي داخلي و 24 كشور خارجي صدها مصاحبه هاي مطبوعاتي تلويزيوني ماهواره اي و راديوئي داخلي و خارجي.

افتخارات كسب شده: همكاري در تاسيس وزارت علوم و دانشكده كشاورزي رضائيه (اروميه) بنيانگذار مركز تحقيقات مناطق كويري و بياباني ايران، 5 سال تحقيق در بيابان لوت ايران (گرم ترين نقطه كره زمين) 51-1346 و كشفهاي جديد و منحصر به فرد در جهان در آن. احراز رتبه دوم در طرح كارايي علمي در بين تمامي 1367 نفر اعضاء هيات علمي دانشگاه تهران در سال هاي تحصيلي 76-73 انتخاب به عنوان استاد نمونه دانشگاه تهران در سال 78. به كرات مورد تشويق و قدرداني قرار گرفتن از طرف مقامات دانشگاه ها و وزارتخانه ها (علوم و فرهنگ و ارشاد) انتخاب به عنوان شخصيت برجسته و مفاخر فرهنگي استان زادگاه خود (سمنان) 1377، احراز سه پايه ترفيع استادي در يك سال (دو پايه تشويقي) 1379. دريافت جايزه كتاب برتر استان زادگاه (سمنان) آبان 1380. برنده جايزه مهرگان علم به خاطر تاليف بهترين كتاب سال 1380 از بين 157 كتاب در زمينه محيط زيست. دريافت لوح تقدير به خاطر اهدا كننده نمونه كتاب در سطح استان زادگاه سمنان 1381. گذراندن مراحل استادياري، دانشياري و اكنون (1381) در پايه 28 استادي.

استاد نمونه سال 80. عضو اصلي قطب علمي دانشگاه انتخاب به عنوان چهره هاي ماندگار 1384. سال 82: پايه 29 استادي

داراي يك همسر فريده گل بو نويسنده و يك دختر دكتر هاله و يك پسر مهندس علي

آقاي دكتر در ابتدا بگوئيد دليل علاقه شما به كوير و تحصيلات عاليه در زمينه كشاورزي عمران كوير چه بود؟

همانطور كه مي دانيد زادگاه من گرمسار است و پدرم عاشق آباد كردن كوير بود او در طول 40 سال 450 هكتار از اراضي كوير و نمكزار اطراف را آباد كرد چون اعتقاد داشت خدابيامرزي دارد اما حالا همه جا به عنوان مردي كه كوير را آباد كرد شهرت دارد او حدود 40 سال كوير را زهكشي كرد و در زمستان آب شيرين به خاك مي بست تا شوري زمين گرفته شود و قاعدتا هم نسبت علاقمند شدم  در ابتدا 9 سال (1328 تا 1337) براي تهيه مخارج زندگي ترك تحصيل كرده و كشاورزي و دامپروري داشتم بعد از آن بود كه براي تحصيل به آلمان رفتم و در دانشگاه فرديدك ويلهم مشغول تدريس شدم. و در سال 1341 موفق به اخذ درجه مهندسي در كشاورزي عمومي شدم و در سال 1342 براي تحقيق با موضوع اثر انواع مختلف كودهاي شيميايي و كودهاي حيواني روي خاكهاي شور در مناطق ايران بود كه يك تن خاك را توسط شركت TBT در ظرف هاي مخصوص به آلمان فرستادند كه براي وسيع شدن آزمايشات 5/3 تن خاك كوير آلمان نيز همراه املاح مخصوص مخلوط كردم و چندين نوع كود شيميايي را آزمايش كردم و فهميدم كه برترين نوع كود، كود اوره موجود كه متاسفانه در كشور زياد مصرف مي شود و بهترين كود كود سولفا سديم است.

از طرفي بعد از بازگشت متوجه شدم چون در همه دروس 20 گرفتم از طرف دولت آلمان تقدير شده و در سال 1354 در روزنامه Rundschau چاپ آلمان نوشت پرويز كردواني قبلا سفارش داده بود كه خاك از سرزمين پدري برايش بفرستند و آنها آنقدر مورد آزمايش قرار داد تا دكتر شد او در نزديكي تهران متولد شده است دكتر كردواني 5/8 سال در بن بوده و حالا به ايران مراجعت خواهد كرد استاد راهنما پروفسور هومان كيك مي تواند به شاگرد خودش افتخار كند زيرا او نمره خود را با بالاترين نمره ممكن گذراند.

در اين ايام بود كه از آلمان پيغام آمد تحصيلكرده ها برگردند ايران.

من چون مي خواستم جايي بروم كه خودم بسازم و كار كنم به رضائيه رفتم و در دانشكده دامپروري و كشاورزي رضائيه اروميه مشغول شدم.

و اين استاديار آنجام شدم و در سال 1345 استخدام شدم و همان سال 1347 كه وزارت علوم تاسيس شد از دانشگاه تهران گروه جغرافيا آقاي دكتر مصطفوي از وزير علوم مي خواهد براي طرحي كه براي شناسايي كوير است كمك كند و از من درخواست كمك شد و با دانشگاه تهران به بيابان لوت رفتم و 5 سال در بيابان مي رفتم و سالي 2 ماه دانشگاه را تعطيل مي كرديم چند استاد دانشگاه تهران و چند استاد از پاريس به بيابان ها مي رفتم

قبلا دانشرا استراتيل زاور در سال 1930 ثابت كرده بود بيابان لوط گرمترين نقطه زمين است من ثابت كردم خيلي بيشتر تا گرمتر از گفته هاي او است و روزنامه ها نوشتند كه استراتين زاور گفته كه در سايه 59 درجه است ولي از 65 هم بالاتر است. و اين گرما آنقدر زياد است كه وسط بيابان لوط 150 در 200 كيلومتر هيچ گياه ندارد و ثابت شد كه اينجا گرمترين نقطه كره زمين است.

و از سال 1347 به تهران وارد جغرافي شدم و با آمدن من به جغرافي درس هاي كشاورزي به جغرافي آمد مثل جغرافي خاك آبخيزداري حفاظت خاك منابع و مسائل آب در ايران اكوسيستم درسهاي روستايي و آمد

فرق بيابان با كوير مثل شب و روز است و متاسفانه هم غلط مي گويند عرب ها به بيابان صحرا مي گويند و تعريف آن است جمع آن صحاري است و به معني منطقه وسيع كه گياه نداشته باشد مي گويند و ما از لحاظ جغرافي بخواهيم تعريف بكنيم بيابان واقعي را معمولا به سرزميني مي گوييم كه بارندگي آن از 5 ميلي متر كمتر است و امكان دارد يكسال تا سالها باران نبارد مثلا بياباني در آمريكا و جنوبي 29 ساله باران نباريده (1832 تا 1853) از طرفي ممكن است باران چندين سال ظرف چند روز يا چند ساعت ببارد و ميزان تبخير و تعرق مطلق سالانه آن حدود 100 برابر بارش برسد و اين منطقه بسيار وسيعي است و از لحاظ پوشش گياهي ضعيف است و تپه هاي زياد است و زمين فرسايش دارد و در مقابل كوير زمين است و مي تواند اندازه قاليچه باشد مثلا همين زنجان ممكن است كوير داشته باشد و ما در ايران به كوير نمكزار مي گوييم و به عربي سبح و جمهش سبخا است.

مانند نمكزار بزرگ كه شمالش گرمسار سمنان دامغان شاهرود و جنوبش خور و جندق است و تعريف كوير: به زميني گفته مي شود كه مقدار نمكش به حدي است كه گياهان زراعي نمي توانند در ان برويند حتي پسته حتي خرما كه به شوري مقاومند ولي ممكن است گياهان غيرزراعي مقاوم به شوري مثل گز خارشتر برويند كه بنام كويرهاي گياه دار مي شناسيم و به عنوان مرتع مي شناسيم و اگر نمكش زياد باشد هيچ گياه ندارد لخت لخت.

در گذشته كوير و بيابان مايه بدبختي بود و هر منطقه اي كوير و نمكزار بود مانع توسعه مي دانسته و به درد زراعت نمي خورد و از طرفي كوير زه آب مي زد و آب منطقه را شور مي كرد ولي امروزه اين كويرها هر كجا باشد مايه توسعه است كوير 3 چيز دارد كه مناطق ديگر ندارد

1-     انواع مختلف املاح به عنوان منابع اقتصادي اگر كوير نباشد نفت نمي توان استخراج كرد و انواع نمك ها را دارد و كلر سديم را چاه هر نفت مي ريزند تا نفت از آب جدا شود و در رو بايستد

2-     كوير هيچ وقت خشك نمي شود جاذب الرطوبه است و در صنعت خيلي مصرف دارد

3-     كوير سولفات سديم دارد تمام مواد شوينده شيشه سازي كاغذ سازي هم از سولفات سديم ساخته مي شود احتمالا سولفات سديم را احياء مي كنند و سولفيت سديم بوجود مي آيد كه اگر سولفيت نباشد فلز تهيه نمي شود سنگ آهن با استفاده از تركيبات سولفيت آهن از سنگ جدا مي شود از طرفي براي ساخت باروت استفاده مي شود.

اگر ما در مقابل عراق پيروز شويم به قسمتي به بركت كوير بود

و به عقيده من اگر دولت به كوير توجه كند و زنجير وار به دور كوير شهرهاي صنعتي بوجود آيد و بسياري از مواد غذايي از خود كوير تامين مي شود بوسيله مراتعي كه در كوير دارد بهترين غذا براي شتر و بز است و امروز يكما دار و دولوميت ميليون دلار علوفه از خارج وارد مي كنيم از طرفي نمك معدن كوه تمام مي شود ولي نمك كوير تمام نمي شود

از طرفي كوير جاذبه توريستي دارد كوير هاي گياه دار بهار زيبا هستند چون كه انواع گزها را دارد با گلهاي بنفش كوير گياه دار در بهار مثل پائيز جنگل است و كوير كه گياه ندارد مثل گل قالي است آنقدر كوير زيباست كه از جنگل دريا و زيباتر است و هر كس براي آرامش اعصاب لازم است ببيند.

انرژي كوير: دو چيز دارد آفتاب دارد و باد كوير يعني از 365 روز 365 روز آفتاب است يعني گرما دارد كه به قول پروفسور پرتر هر متر مربع از كويرهاي ايران آنقدر انرژي دارد كه يك لامپ 250 ولتي را روشن مي كند.

از طرفي باد كوير است ساده ترين انرژي كه تبديل به برق مي شود انرژي حركتي باد است

از طرفي در مورد بيابان مي توان گفت كه از زشتي آن بايد استفاده كرد تمامش انواع اشكال يا فرسايش آبي يا فرسايش بادي براي ژئومورفولوژيستها و انواع تپه هاي مانه اي برخوان 60 تا 200 كيلومتر كوه ماسه اي.

متاسفانه بعضي ها مي گويند در كوير هيات زندگي نيست اشيا مي كند كوير با بيابان و كوير دو نوع است مانند همين كوير بزرگ اطراف آن گياه دارد و مرتع است و گورخر و آهو مي چرد و آن وسطش است كه تمام نمك خالص است حيات نيست و از طرفي بيابان هم بايد بگويم كه قسمت مركزي بيابان لوت بكلي فاقد حيات است بطوريكه تصادفا به گاوي مرده در اين منطقه برخورديم كه گويا از طريق راه شهداد كه گندم و گاو مي برند و خرما بيرجند مي برند و يك كاميون گاو از ميانبر اين مسير را طي مي كرد و در اين مسير گويا يكي از گاوها تلف مي شود و همان جا رها مي كنند يكي دو ماه بعد بعد كه ما آن گاو را در اين مسير ديديم و آنقدر اين مسير گرم بود كه معده و روده گاو نپوسيده و مثل ماهي دودي شده بود

در کوير آبها هم شور هستند و گورباشي کوير را با بيابان اشتباه مي کنيد

از طرفي بايد گفت که قنات اختراع ايرانيان است و قدمتش برابر با تاريخ کهن ايران است بين هزاره دوم قبل از ميلاد زماني که قوم آريا به ايران آمد از طريق درياچه وان آمدند که زغالسنگ زياد داشت و چون کوه را مي شکافتند تا زغال سنگ به دست آورند آب بيرون مي آمد و آبي که از معادن بيرون مي آمد کشاورزي مي کردند بعدها معدن تعطيل شد پس تا حالا که کوه را براي زغال مي شکافتند از اين پس براي آب شکافتند تا در حدود 700 تا 600 سال قبل به مناطق مرکزي هم رفت و انگيزه اين کار به زماني بر مي گردد که موسيو گوبلو که دکتري قنات دارد و ثابت کرد قنات مال ايران است و منشاء قنات شمال غرب ايران درياچه وان اروميه است.

متاسفانه خيلي ضعيف است الان که مي گويند بودجه پژوهش خيلي کم است الان اگر اين باشد مي باشد به عقيده من خيلي هم زياد است و اين بساز و بفروش عملي است و تحقيق نيست و کارهاي تکراري است تحقيق بايد کار برداشته باشد و اغلب متاسفانه تکراري است نظامي از تحقيق استفاده نمي کند

ما دو نوع تحقيق داريم بنيادي که مال دانشگاه هاست و کاربردي که مال وزارت خانه ها و سازمانهاست و بايد همين تحقيقات بنيادي کاربردي باشد از طرفي جغرافي بايد تحقيقاتش در بيرون باشد جغرافي خوان زماني جغرافي دان مي شود که تحقيقاتش در بيرون باشد اگر بيرون نرود اگر صدتا کتاب هم بنويسد جغرافي خوان است بايد برود مناظر مناطق و صنايع مختلف جغرافيايي را ببيند تا جغرافي دان شود برهمين اساس يکي از کارهايي که هيچ کس غير من نکرده بود اين بود که اولا من دانشجويان خودم را به تمام ايران بردم و دوما دانشجويان را به 26 کشور بردم اتوبوس دانشگاه تهران را در سال 1371 مجهز به آشپز و آشپزخانه کردم و 20 دانشجو انتخاب کرده و چون 2 ماه طول مي کشد کل مواد غذايي را تهيه کردم در سفر اول به ايران رفتم ترکيه بلغارستان روماني مولداوي اکراين مسکو بلگراد و ... و 5/13 کيلومتر و 32 روز مسافرت

از کارهايتان بگوئيد از تاثيرات متقابل جغرافيا بر شما؟

در ابتدا بايد بگويم که جغرافي و تاريخ زماني خواهر  وبرادر بودند در دهه 30 زماني که آنها را از هم مجزا مي کردند جغرافي چونکه بنا به تعريف سهم تاريخ در بستر جغرافيا کاشته مي شود بعنوان خواهر شناخته شد در آن زمان جغرافي فقط براي شناخت پايتخت موقعيت نژادها بود در اين دوران بود که به فکر جغرافي افتاده در سال 1347 با آمدن من به اين رشته درسهاي کشاورزي نيز وارد جغرافيا گشت و لازم است و اولين کار من ترتيب دادن سفر علمي بود که 10 الي 12 روز طول مي کشيد و در طي اين مسير قدم به قدم در حال توضيح دادن بودم از طرفي مرکز تحقيقات کويري و بيابان را در سال 1354 بنيان نهادم و کاروانسراهايي از جمله هجيب و مرنجاب و ده نمک را تعمير کرد تا استادان در آنجا زندگي کنند و همين آزمايشگاهي براي مطالعات بياباني باشد. و حتي افرادي مانند عبدالحسين کيهاني با تخصص بيماري هاي منطقه اي ماسه اي شرق کاشان در آنجا مطالعه مي کرد و ... و بيان داشت تحديد خانواده استفاده از قرص برايضد باروري در اين مناطق مضر است زيرا در سن جواني رشد خانم ها استفاده از قرص که آهک دار و باعث پرشدن مفاصل و مانع رشد مي شود.

توصيه شما به دانشجويان و اساتيد چيست؟

من معتقدم که رابطه عاطفي استاد با دانشجو بهتر است رابطه اي علمي است رابطه علمي از طريق اينترنت است و معمولا من در دوساعت اول تدريسم در رابطه با چگونگي درست يابي موفق است از طرفي عزم اميد داشتن و مايوس نشدن توکل به خدا کنند و پشتکار داشته باشند از طرفي بايد به استاد بگويم که اصلا استاد در دانشگاه نيامد حضور غياب کند اشتباه است تا قبل از دانشگاه آموزش همراه پرورش بود يعني اگر 10 دقيقه دير مي کرد ماخذه مي کردند و اگر استاد بگويد حتما حضور و غياب مي کنم دانشجو مي تواند لج کند و اصلا درس را گوش ندهد از طرفي دانشگاه کلاس کنفرانس است نه کلاس درس و دانشجو بايد خودش به سراغ درس برود و بايد روز دانشجو شب دانش آموز باشد مطالعه کند از طرفي دوران دانشجويي دوران سازندگي است و بايد استفاده کند و مطالعه کند چرا که کوچکترين غفلتي ديگر جبران ناپذير است

آقاي دکتر در مورد طرح هاي تغيير آب و هواي مناطق خشک ايران که شما رد کرديد بيشتر توضيح دهيد؟

اولين طرح را همانطور که گفتيد مهندس هومان فرزاد در سال 1345 نوشت و به سازمان پژوهش هاي علمي کشور ارايه داد اخيرا هم کسي در مطبوعات نوشته بود استاد کردواني 20-30 سال است مي گويد اين طرح ها غلط است مهندس فرزاد گفته بود که بايد بين درياي خزر و خليج فارس درياچه هايي درست کنيم تا اين دو دريا به هم متصل بشوند. ببينيد ما سه نقطه پست در ايران داريم يک چاله جازموريان يکي بيابان لوت و يکي هم دشت کوير مي گويند اگر آب را از خليج فارس به داخل اين سه نقطه گود پمپاژ کنيم تبخير آنها موجب بارندگي مي شود و آنقدر هم بارندگي مي شود که با کشتي مي توانيم راه بين اين دو دريا را طي کنيم و گفته بودند همانطور که در گذشته اينجا دريا بوده و آب وهوا مربوط بوده حالا هم همانطور خواهد شد يک طرح هم آقاي مسعود قمي به آقاي مهندس موسوي نخست وزير داده بود که نزديک بود آن را اجرا کند چون در طرح خودش نوشته بود که اين طرح براي جمهوري اسلامي هزينه اي در بر ندارد من در نامه اي به جناب موسوي نوشتم که بهتر است مسئولان ما فکر تغييرات آب و هوا را از سرشان بيرون کنند نامه اش را هنوز دارم.

دوما آقاي مسعود قمي ابتدا يک تاريخچه اي گفته بودند که در کشور چين در زمان فلان پادشاه چنين کردند  و کانالي ساختند و به يادگار مانده است اگر جمهوري اسلامي هم چنين کاري بکند در تاريخ خواهد ماند. طرح او به يک صورت است که ما کوه البرز را به شکل يک ذوزنقه پنج کيلومتر بالا و هفت کيلومتر پايين مي تراشيم و خاکها و سنگها را بر مي داريم و از طرف پونک يک کانال درست مي کنيم که از کنارش قطار و ماشين هم به شمال برود.

منظره زيبايي هم در اين صورت خواهيم داشت از طرفي رطوبت منطقه شمال هم به داخل تهران خواهد آمد و آن رطوبت هواي تهران را تا قسمت هاي زيادي از خشکي درمي آورد. البته طرح هاي ديگري هم براي وصل کردن خليج فارس به درياي خزر بود به اين صورت که بين اين دو دريا کانالي بکشيم و کشتي هم رفت و آمد داشته باشد نظرشان هم اين بود که اين کار آب و هوا را معتدل مي کند من شنيدم که اين طرح را هم تصويب کرده و برايش بودجه گذاشتند و حتي مدتي هم روي آن کار کردند. چند سال پيش هم که آقاي خاتمي رييس جمهور به آمريکا رفته بودند 50 نفر از تحصيلکرده هاي ايراني مقيم آمريکا طرح ديگري به ايشان داده بودند که شبيه طرح آقاي هاشمي رفسنجاني بود اسم طرح آقاي هاشمي کانال کشتي رو بود اما اسم طرح آقاي خاتمي را ايران رود گذاشته بودند. طرح ايران رود را يکي از افسران بزرگ سپاه و ارتش به نام آقاي غلامحسين رشيد که دانشجوي من بود و حالا جانشين شهيد صياد شيرازي است برايم فرستاد تا نظرم را برايش بنويسم من در 30 صفحه نظرم را نوشتم و بند بند آن طرح را با دلايل علمي رد کردم و گفتم اين طرح قابل اجرا نيست. نظريات من همان زمان در روزنامه همشهري چاپ شد.

طرح آقاي خاتمي ايران رود هم شبيه طرح آقاي هاشمي رفسنجاني بود با اين تفاوت که مسيرش با طرح قبلي کمي اختلاف داشت. طرح آقاي هاشمي ايجاد کانالي بود که از گرگان مي آمد و به جاجرم به شرق بندرعباس و به بندرتياب وصل مي شد اما طرح آقاي خاتمي دورتر مي رفت به طرف جاسک و آن نواحي. من از جنبه هاي مختلف آن طرح را رد کردم که شرحش مفصل است. اولا ايجاد کانال اصلا عملي نيست چون بين اين دو دريا ما اختلاف ارتفاع زياد داريم ببينيد کشتي بايد يکهزار و 70 متر از کوه البرز بالا برود اين کار چگونه امکان دارد ما در دنيا جايي را داريم که کشتي 30 متر بالا مي رود مثلا در کانال پاناما آنها سه پله درست کرده اند به نام دروازه هاي کشتي يا مثلا کانال ولگا دن که 12 پله است و درياي خزر را به آب هاي آزاد جهان وصل کرده است.

کتاب شناسي استاد پرويز کردواني

الف کتاب هاي تحقيقاتي

گزارش هاي جغرافيايي

نمونه هايي از خاک هاي لوت زنگي احمد شبکه آب هاي روان دشت لوت

نگارش پرويز کردواني و فرج الله محمودي

چاپ اول تهران انتشارات دانشگاه تهران مرداد ماه 1349 80 ص و تصوير و نقشه وزيري

در مقدمه اين اثر آمده است تاکنون درباره دشت لوت و خاکهاي منطقه اي که جز طرح تحقيقاتي دشت لوت است بررسي هاي علمي و مطالعات دقيقي انجام نگرفته است. سال 1349 بنابراين در کنار مطالعات و بررسي هاي علمي و پژوهشهايي که در شته هاي مختلف در ايران  مي شود بررسي خاکهاي اين منطقه و در نتيجه شناسايي خاکها نوع شوري و راه اصلاح و استفاده از آن بسيار جالب و حائز اهميت است و مي تواند براي تحقيقات آينده براي خاکهاي کويري و بياباني نواحي ديگر به عنوان راهنما مورد استفاده قرار گيرد. در اين اثر ضمن بيان کلياتي درباره دشت لوت و مشخصات اقليمي آن حاصل مطالعات و پژهشهاي علمي درباره نمونه هايي از خاکهاي لوت جنوبي لوت زنگ احمد ارائه شده و شبکه آب هاي روان دشت لوت نيز مورد بررسي قرار گرفته است.

شهداد تا ده سلم

خاک آب پوشش گياهي و اوضاع کشاورزي

نگارش پرويز کردواني چاپ اول تهران انتشارات دانشگاه تهران مرداد ماه 1354 141 ص مصور همراه نقشه وزيري

دکتر کردواني در اين گزارش علمي خواننده را با منطقه مغرب لوت شهداد تا شرق آن ده سر و همچنين قسمتي از منطقه غربي لوت شهداد تا معدن نمک آشنا مي سازد در اين بررسي خاک آب پوشش گياهي و کشاورزي و همچنين وضع کشاورزي و امکان بهره برداري بيشتر از زمين و آب و بالاخره وضع دامداري از غرب تا شرق لوت مورد مطالعه قرار گرفته و با توجه به نتايج حاصله و شرايط اقليمي جغرافيايي اجتماعي اقتصادي محل و نيز امکانات موجود پيشنهادهايي در جهت بهبود وضع منطقه در زمينه هاي مختلف به ويژه از لحاظ حفاظت خاک و وضع کشاورزي و دامپروري ارائه شده است کتاب داراي 4 فصل و يک پيوست شامل منابع مورد استفا ده نقشه و غلط نامه است

بيابان

مطالعاتي در باره اثرهاي انسان و عوامل طبيعي در پيشروي بيابان لوت

نگارش دکتر پرويز کردواني چاپ اول تهران مرکز تحقيقات مراکز کويري و بيابان هاي ايران آذر 1356 60 ص و 37 انگليسي مصور وزيري

بيابان لوت با وسعت 80 هزار کيلومتر مربع در جنوب شرقي کشورمان تا سالهاي اخير خوب شناخته نشده بود بعضي از دانشمندان مانند استرتيل زولار و آلفونس گابريل عبور خود را از حاشيه آن گزارش داده اند. اما با امکاناتي که اين اواخر از طرف دانشگاه تهران فراهم شد اين فرصت دست داد تا محققان خارجي و داخلي بتوانند به نقاط مختلف اين بيابان مسافرت کنند و به اسرار طبيعت اين سرزمين خشک و کم آب پي ببرند. بيابان لوت از لحاظ پوشش گياهي و آب بسيار فقير و از اين نظر در ايران منحصر به فرد است منطقه فاقد گياه اين بيابان حدود 200 کيلومتر طول و 150 کيلومتر عرض دارد قسمتهاي مرکزي لوت به کلي فاقد گياه است در اين بيابان تنها يک رود دائمي وجود دارد رود شور بيرجند که در تمام طول سال آب دارد بقيه مسيرها موقتي است در اين اثر استاد کردواني ابتدا درباره اوضاع طبيعي و همچنين تعداد ساکنان حواشي اين بيابان و انواع معيشت آنها اطلاعاتي به دست داده و سپس پيشروي بيابان در نتيجه تاثير عوامل مختلف را مورد بررسي قرار داده  و در ادامه به اقدامات موثر در مبارزه عليه پيشروي اين بيابان بزرگ پرداخته است

کليات طبيعي بيابان لوت مختصري درباره تعداد ساکنان حواشي لوت و انواع معيشت آنها چگونگي پيشروي بيابان کوير و مبارزه با پيشروي بيابان کوير مطالب فصل هاي جهار گانه کتاب را تشکيل مي دهند. بخش پنجم اثر پيوستهاي کتاب شامل منابع مورد استفاده و نقشه دشت لوت است.

بيابان

بررسي مسائل اقتصاد روستايي منطقه بياباني شرق کاشان روستاهاي منظومه ابوزيد آباد

نکارش دکتر پرويز کردواني – ذبيح الله کريمي خواجه چاپ اول تهران مرکز تحقيقات مراکز کويري و بياباني ايران ايستگاه پژوهشي کاشان 1356 379 ص وزيري

هدف از اين پژوهش تهيه گزارش و تحليلي کلي از اوضاع و احوال اقتصادي روستاهاي محمد آباد کاغذي ابوزيد آباد قاسم آباد قريه يزددلان حسين آباد ريجند شهرياري فخره علي آباد و مزرعه هاي مبارک آباد و امين آباد در سالهاي زراعي 28 و 29 و 33 و 34 بوده است. فصلهاي سيزدهم تا هفدهم کتاب به ترتيب به ذيل هاي مصرفي خانوارهاي ساکن منطقه ابوزيد آباد منابع و مصارف تاثير جنگل کاري و قرق در منطقه از نظر موضوع مورد مطالعه بازار مبادلات و نتيجه گيري اختصاص يافته است.

ب – کتابهاي آموزشي دانشگاهي

خاک و محيط زيست

تاليف پرويز کردواني چاپ اول تهران انتشارات دانشگاه آزاد ايران فروردين 1357 64 ص مصور رحلي

در مجموعه آموزشي خاک و محيط زيست سعي شده است از کليه عوامل و علل موثر در کاهش حاصلخيزي افزايش شوري فرسايش و آلودگي خاک ها و همچنين اثرهاي شوم آنها در زندگي انسان مورد بررسي قرار گيرد و براي جلوگيري از اين تغييرات کمي و کيفي خاک يا بعبارت ديگر حفاظت خاک راه هاي مناسب و عملي ارائه شود کتاب در 4 فصل سامان يافته است ابتدا شرح مختصري درباره عوامل موثر در تشکيل خاک داده شده و در فصل دوم تغييرات کيفي خاک در جهت منفي يعني کاهش حاصلخيزي بدون فرسايش مورد بررسي قرار گرفته است. در فصل سوم از فرسايش خاک و عوامل موثر در آن و همچنين راه هاي مبارزه با فرسايش صحبت شده و بالاخره در فصل چهارم با چگونگي آلوده شدن خاک از طريق مواد مورد استعمال در کشاورزي و صنعت و همچنين فضولات شهري و اثرات نامطلوب آن آشنا مي شويم

در خاتمه اين فصل از پيشنهادها و اقداماتي که در جلوگيري از آلودگي خاک موثرند آگاه مي شويم کتاب داراي آزمون هاي پاسخ نگاري خود آزمايي و آزمون هاي پاسخ گزيني است.

مناطق خشک

جلد اول ويژگي هاي اقليمي علل خشکي مسائل آب و غيره

تاليف دکتر پرويز کردواني چاپ پنجم تهران موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران بهار 1382 349 ص وزيري

قسمت اعظم کشور ما حدود 90 درصد داراي شرايط آب و هوايي خشک و نيمه خشک است بنابراين مطالعه و شناخت ويژگي هاي مناطق خشک و نيمه خشک و برنامه ريزي براي مبارزه با پيشروي کوير و بيابان از اولويت هاي مهم کاري پژوهشگران جغرافيا و مسئولان کشور به شمار ميرود. دکتر کردواني از اوايل دهه 50 با تدريس مسائل جغرافيايي مناطق خشک در دانشگاه و با مسافرت به مناطق خشک ايران و ديگر کشورهاي جهان و جمع آوري منابع حاصل تجربيات مطالعات و يافته هاي خود را به صورت تاليفاتي کاربردي در اختيار دانش پژوهان قرار داده است اثر حاضر در وهله نخست براي دانشجويان دوره ليسانس رشته جغرافيا نوشته شده و مولف طي دو بخش و نه فصل به اهم مسائل مناطق خشک و نيمه خشک کشورمان پرداخته و راهکارهاي مقابله با کم آبي در ايران را بررسي کرده است. در بخش نخست کتاب ويژگي هاي اقليمي مناطق خشک و نيمه خشک که منشا اصلي مسائل است مورد شناخت قرار گرفته و آنگاه علل و عوامل موثر در خشکي آب و هوا و چگونگي به وجود آمدن مناطق خشک تشريح شده است دکتر کردواني در اين قسمت از کتاب راهکارهاي متنوع زندگي و توليد را در مناطق خشک مورد بررسي قرار داده است در بخش دوم کتاب منابع مختلف آب و مسائل استفاده از آنها بررسي شده مبحثي نيز به صرفه جويي در مصرف آب اختصاص يافت است مسائل ايجاد شهر و شهرک در روستاهاي مادر و نيز راههاي ارائه خدمات به روستا و در مناطق خشک و به ويژه کويري و بياباني و نيز طرح مباحث جديدي درباره بيابان از قسمت هاي افزوده شده به اين اثر است.

مناطق خشک

جلد دوم خاکها طبقه بندي جغرافيايي و مسائل بهره برداري از آنها

تاليف دکتر پرويز کردواني چاپ دوم تهران موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران آذر 1371 428 ص و 32 تصوير رنگي و سياه سفيد

دکتر کردواني در اين اثر طي سه بخش و سيزده فصل با توجه به تقسيم بندي سه گانه خود از مناطق خشک الف – بيابان ها و مناطق خيلي خشک  ب- مناطق خشک ج- مناطق نيمه خشک و تعريف هر يک از آنها توضيح مي دهد که در هر سه منطقه ياد شده ممکن است خاکهايي تحت تاثير شديد نمک يا خاکهاي کويري و جود داشته باشند چون خاکهاي تحت تاثير شديد نمک از ويژگي هاي مناطق خشک است به اين خاکها به اشکال و تيپ هاي مختلف و اغلب در سطح هاي وسيع وجود دارند طبعا بهره برداري از آنها توام با مسائل و مشکلات فراواني بوده است از اين رو مولف کوشيده است تا اين خاک ها را با دقت بيشتري مورد مطالعه قرار دهد دکتر کردواني به طور کلي خاکها را به دو دسته کلي تقسيم کرده است الف – خاکهاي و کويرهاي شور ب- خاکهاي و کوير هاي قليايي

وي سپس ضمن شرح خصوصيات هر يک از اين دو نوع راههاي عملي براي اصلاح احيا و آباد کردن انواع و تيپ هاي مختلف آن ها را ذکر کرده است آخرين فصل کتاب به بهره برداري از ريگزارها رس زارها ماسه زار ها و هدف بهره برداري از آنها اختصاص داده شده است

نگاهي به اوضاع بعضي از جمهوري هاي شوروي سابق و ديگر کشورهاي سوسياليستي و ترکيه

نگارش دکتر پرويز کردواني چاپ اول تهران مرکز فرهنگي و انشاراتي پاليز زمستان 72 350 ص تصوير و نقشه وزيري

دکتر کردواني حاصل مشاهدات و خاطرات خود همراه با 20 دانشجوي دوره فوق ليسانس و دکتري رشته جغرافيا به چند کشور از جمهوري هاي شوروري سابق را در اين کتاب آورده است گرچه هدف از اين سفر ديدن جمهوري هاي روسيه پس از فروپاشي کمونيسم بوده اما به دليل عبور از ترکيه بلغارستان و روماني مطالبي در باره اين سه کشور نيز در سفرنامه آمده است دکتر کردواني در پيشگفتار اين کتاب ابتدا مختصري درباره چگونگي توسعه و تسلط کمونيسم در اتحاد شوروي و کودتاي اوت 1991 و نتايج آن توضيح داده و سپس در بخش دوم آن به شرح مشاهدات خود از شش جمهوري استقلال يافته شوروري سابق مولداوي اکراين روسيه کالميک داغستان و آذربايجان پرداخته است وي در مشاهدات خود ضمن شرح عوارض و شرايط طبيعي هر منطقه اطلاعاتي درباره اوضاع کشاورزي فرهنگي اجتماعي سياسي و اقتصادي ساکنان آن منطقه در اختيار علاقمندان قرار داده است.

ژئوهيدرولوژي

تاليف دکتر پرويز کردواني چاپ  دوم با تجديد نظر تهران موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران خرداد 1374 359 ص وزيري

استاد کردواني در پيشگفتار کتاب با توجه به رشد روزافزون جمعيت دنيا و در نتيجه مصرف زيادتر آب وثابت بودن مقدار آب کره زمين مي نويسد 97 درصد آب شور کره زمين در درياها و اقيانوسها تجمع يافته است. دو درصد به صورت يخ هاي قطبي است که آن هم در شرايط موجود قابل استفاده نيست يک درصد باقي مانده را آب هاي زيرزميني تشکيل مي دهد مصرف زياد آب زيرزميني باعث شده است که در بسياري از نقاط جهان از جمله در کشور ما سطح آب زيرزميني به شدت پايين برود بسياري از چا هه ها و ديگر منابع آبي خشک شود و آب شور در سفره هاي آب زيرزميني پيشروي کند از طرف ديگر بر اثر مصرف زياد آب در مراکز جمعيتي و صنعتي قسمت قابل توجهي از آب زيرزميني آلوده مي گردد و اين آلودگي يعني غيرقابل استفاده شدن آب هاي زيرزميني بنابر اين دو خطر بزرگ آب هاي زيرزميني را تهديد مي کند

1-    استخراج و مصرف بيش از حد به دليل دستيابي سهل و آسان به آن

2-    آلودگي شديد در نتيجه توسعه شهرها و مراکز جمعيتي

استاد کردواني معتقد است که علم و تکنولوژي اين امکان را مي دهد که بتوان در شرايط مساعد برداشت بيش از حد از آب زيرزميني را با تغذيه مصنوعي آن تاحدي جبران کرد و براي تغذيه آن هم حتما نيازي به آب سالم و پاک نيست بلکه اتفاقا مناسب ترين آب براي تغذيه مصنوعي آب هاي زيرزميني در شرايطي که از لحاظ آب در مضيقه هستيم آب هاي آلوده است فاضلاب ها وغيره

زيرا اولا اين آب که بعلت آلوده شدن بي مصرف شده به اين طريق قابل استفاده مي شود هدر نمي رود ثانيا لايه هاي زمين اغلب قادر است به عنوان يک صافي يا پاک کننده طبيعي عمل کرده آبهاي آلوده را تصفيه بيولوژيکي کند.

منابع و مسائل آب در ايران

جلد اول آبهاي سطحي زيرزميني و مسائل بهره برداري از آنها

تاليف دکتر پرويز کردواني چاپ ششم با تجديد نظر کامل تهران موسسه انتشارت وچاپ دانشگاه تهران پاييز 1381 414 ص مصور وزيري

نگاهي کلي به مسائل آب و راه حل هاي آن در ايران اهميت منابع و ميزان آب در ايران آب هاي سطحي ايران راه هاي مهار کردن و بهره برداري بيشتر از آبهاي سطحي جاري و مسائل آن و چشمه قنات چاه و مسائل آنها بخش هايي از فصل هاي سيزده گانه اين کتاب را تشکيل مي دهند.

مسائل و منابع آب در ايران

جلد دوم آبهاي شور مسائل و راه هاي استفاده از آنها نوشته دکتر پرويز کردواني

چاپ دوم تهران نشر قوس 1371، 286 ص مصور وزيري

کشور ما در منطقه اي خشک واقع شده و در سطح قابل توجهي از آن را زمين هاي شور پوشانده است آب بسياري از درياچه ها و رودهاي دائمي و فصلي و موقتي آن شور است همچنين آبهاي زيرزميني اکثر نقاط آن داراي املاح زياد است آب درياي شمال و جنوب کشورمان نيز به علت دارا بودن املاح زياد تاکنون به طور مستقيم در کشاورزي مورد استفاده قرار نگرفته است در اين کتاب سعي شده است ضمن شناخت کامل ويژگي هاي آب شور و راه هاي شور شدن آب و خسارات ناشي از آنها راه هاي استفاده مستقيم از آبهاي شور کشور بيان شود. مباحث مربوط به را ه هاي شيرين کردن آب هاي شور و خمسائل  آن و همچنين استفاده از دريا به عنوان زمين و ايجاد مزارع دريايي و آفتاب ياري به قياس آبياري در خليج فارس و درياي عمان از ديگر مباحث اين کتاب است.

اکوسيستم هاي طبيعي

جلد اول عمومي تاليف دکتر پرويز کردواني چاپ اول تهران نشر قوس 1374 352 ص وزيري

اکوسيستم که يک نظام اکولوژيکي است مجموعا عناصر جاندار و غيرجاندار محيط زيست در يک ناحيه را تشکيل ميدهد که با روابط و تاثير متقابل به ساختن و مبادله مواد غذايي و انرژي مشغول هستند و به اين طريق يک نظام اکولوژيک را به وجود مي آورند و آن را پايدار نگه مي دارند کره زمين بعنوان بزرگترين واحد جغرافيايي بزرگترين نظام اکولوژيک يا اکوسيستمي است که از يک وحدت وجود برخوردار است يعني اجزا و قسمت هاي متشکله آن با هم در ارتباط بوده و به هم وابسته و پيوسته اند. در اين اثر دکتر کردواني اکوسيستم هاي طبيعي را اعم از خاکي و آبي به صورتي عمومي مورد بررسي قرار داده است/

اکوسيستم هاي طبيعي

جلد دوم اکوسيستم هاي آبي تاليف دکتر پرويز کردواني چاپ اول تهران مرکز فرهنگي و انتشاراتي پاليز زمستان 1373 256 ص وزيري

قسمتي از نظم جهاني که براي انسان قابل رويت حداقل در يک قسمت از قوانينش در اين قرن قابل درک است اکوسيستم مي ناميم چون زندگي در سيستم به وسيله انواع معيني از موجودات زنده تعيين شده است تامين و حفظ تعداد و انواع موجودات زنده و نظارت بر افراد جامعه آن از مهمترين وظايف در حفاظت از اکوسيستم ها است درياها و درياچه ها رودخانه و آبهاي زيرزميني اکوسيستم هاي آبي مهمي هستند که مورد استفاده بشر قرار مي گيرند. امروزه به خوبي مي بينيم که قاره ها و اقيانوس ها در نتيجه پيشرفت تکنيک کوچک شده اند تکنيک بسياري از مشکلات بشر را حل کرده و براي انسان ها راحتي و تسهيلات آفريده و از شدت و سختي کار کاسته است. اما مسائل و مشکلات بسياري را هم به وجود آورده از جمله آلودگي آبها و به مخاطره افتادن اکوسيستم هاي آبي است.

استاد کردواني با توجه به مطالب گفته شده ابتدا خواننده را با روابط بين پديده هاي بيولوژيکي شيميايي و فيزيکي در اکوسيستم آشنا مي سازد سپس اکوسيستم هاي آبي قاره ها خشکي ها مانند رودها درياچه ها و آبهاي زيرزميني و ويژگي آنها را شرح مي دهد و آنگاه درياها و اقيانوس ها يعني بزرگترين اکوسيستم هاي آبي را مورد شناسايي قرار ميد هد در فصل دوم کتاب درباره راه هاي وارد آمدن زيان و خسارت به آبهاي طبيعي يا آلودگي اکوسيستم ها صحبت شده و راههاي جلوگيري از آلودگي و از بين بردن منابع آلودگي انواع مختلف اکوسيستم هاي آبي ذکر شده است کتاب داراي 20 شکل و سه تصوير است.

اکوسيستم هاي آبي ايران

خليج فارس و درياي عمان

تاليف دکتر پرويز کردواني چاپ اول تهران نشر قومس 1374 268 ص وزيري

استاد کردواني سومين جلد از اکوسيستم هاي طبيعي ايران را به خليج فارس و درياي عمان اختصاص داده است. در فصل اول اين اثر با ويژگي هاي طبيعي غير جاندار خليج فارس و درياي عمان آشنا مي شويم. فصل دوم کتاب به موجودات زنده اکوسيستم اختصاص يافته است در فصل سوم کشورها و جزاير منطقه به عنوان محيط ها و منابع آلوده کننده مورد بررسي قرار گرفته اند. در فصل چهارم از آلودگي اکوسيستم و خطرات زيست محيطي سخن به ميان آمده است. و در فصل پنجم تاثيرات اکولوژيکي آلودگي هاي نفتي در منطقه شرح داده شده است. در فصل آخر کتاب راههاي جلوگيري از آلودگي ها و نيز امکان خود پالايي يا پاکسازي طبيعي آلودگي هاي نفتي خليج فارس و درياي عمان مورد بررسي قرار گرفته و در خاتمه پا ره اي از قوانين و مقررات بين المللي بيان شده است.

اکوسيستم هاي آبي ايران

درياي مازندران

تاليف دکتر پرويز کردواني چاپ اول تهران نشر قومس 1374 352 ص وزيري

اين اثر جلد چهارم از سري کتابهاي اکوسيستم هاي طبيعي ايران و عهده دار تبيين ويژگي ها و موقعيت درياي مازندران است. دکتر کردواني معتقد است که کيفيت آب اين دريا نه تنها از کيفيت آب درياي سياه و درياچه آرال بهتر است بلکه از ابهاي استثنايي جهان به شمار مي رود. براي اينکه غلظت املاح محلول يا ميزان شوري آن به قدري کم است که از اين آب مي توان به عنوان آب آبياري براي کشت و زرع و توسعه کشاورزي استفاده کرد در اين کتاب استاد کردواني پس از ذکر چگونگي پيدايش و تحول دنياي مازندران و نيز ويژگي هاي بيوتروپ آب و انواع بيوسنوز موجودات زنده اين اکوسيستم به شرح اهميت اين دريا از جنبه هاي مختلف و نيز عواملي که حيات آنرا تهديد مي کند پرداخته و سپس راههاي جلوگيري از آلودگي و صيد بي رويه را نشان داده است. در اين اثر همچنين توسعه ذخاير حياتي و ديگر اقدامات در جهت بهبود وضع اکوسيستم ذکر شده است. در بخش ديگر کتاب مطالبي درباره نوسانات آب دريا جزر  و مد و آثار مفيد و مضر مسائل مرتبط با آن آمده است.

حفاظت خاک

تاليف دکتر پرويز کردواني چاپ ششم تهران موسسه انتشارات دانشگاه تهران 1376 ، 264ص وزيري

استاد کردواني معتقد است که عوامل چندي موجب کاهش حاصلخيزي خاک کاهش بازده فرسايش و آلودگي خاک شده است برخي از اين عوامل عبارتند از کشت متوالي يک نوع محصول در سالهاي متمادي جمع آوري بقاياي محصول و سوزاندن آن تاليف احشام در مزارع پس از جمع آوري محصول استفاده بيش از حد از زمين بدون کوددهي و تقويت خاک آبياري زياد با آب نامناسب و شور چراي بيش از حد و بي موقع دام در مراتع و کندن بوته ها و درختان کاشت گياهان وجيني مانند چغندر و پنبه در سالهاي متوالي باران هاي تند مصرف زياد انواع کودهاي شيميايي و به کار بردن سموم حشره کش و علف کش به منظور بالا بردن سطح توليدات کشاورزي. در اين اثر دکتر کردواني کوشيده است ضمن توضيح هر يک از عوامل ياد شده راه هاي مناسب و عملي براي پيشگيري اصلاح و حفاظت از خاک ارائه کند. کتاب در 8 فصل تنظيم يافته و آخرين فصل آن مربوط به چگونگي آلوده شدن خاکها از طريق مواد مورد استعمال در کشاورزي و صنعت و همچنين فضولات شهري و پيشنهادهايي براي جلوگيري از اين گونه آلودگي هاست.

جغرافياي خاکها

تاليف دکتر پرويز کردواني چاپ هشتم تهران موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران 1382 487 ص وزيري

درس جغرافياي خاکها براي نخستين بار به پيشنهاد دکتر کردواني در برنامه درسي آموزشي در دانشگاه تهران گنجانيده و کتاب حاضر نيز به عنوان متن درسي براي تدريس اين درس توسط استاد کردواني نوشته شده است. استاد کردواني در اين اثر طي دو بخش الف – جغرافياي عمومي خاکها  ب- جغرافياي ناحيه اي خاک ها نخست به بررسي مواد تشکيل دهنده خاک اهميت خواص پيدايش و طبقه بندي آنها پرداخته و در ادامه تيپ ها تغييرات و فرسايش خاک را مورد بررسي قرار داده است. در بخش دوم کتاب جغرافياي ناحيه اي خاکها از پراکندگي خاکها و استفاده از خاکهاي مهم کشورهاي مختلف بحث شده است. استاد کردواني براي تاليف اين اثر از منابع انگليسي و آلماني استفاده کرده است.

خشکسالي و راه هاي مقابله با آن در ايران

تاليف دکتر پرويز کردواني چاپ اول تهران موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران پاييز 1380  392 ص وزيري.

موقعيت جغرافيايي و شرايط طبيعي کشور ما به بگونه اي است که همواره شاهد خشکسالي هاي شديد و خفيف بوده ايم خشکسالي اخير که تقريبا بر نوزده استان کشور حاکم بود از نوع شديد آن است که زيان هاي فراواني در زمينه  هاي مختلف در پي داشت استاد کردواني در طليعه اين کتاب آورده است عوامل متعددي در پيدايش خشکسالي موثرند که تغيير و دخالت در آنها به منظور جلوگيري از بروز و وقوع آنها از توان بشر خارج و غيرممکن است. ولي براي مقابله و کاهش اثرهاي زيانبار خشکسالي ميتوان اقداماتي را انجام داد و با برنامه ريزي صحيح و همه جانبه با آن مقابله کرد به خصوص براي مناطق و شرايطي که امکان تداوم خشکسالي و بروز شرايط سخت زندگي تا حدودي قابل پيش بيني است.

مراتع مسائل و راه حل هاي آن در ايران

تاليف دکتر پرويز کردواني چاپ سوم تهران موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران بهار 1381 مصور 503 ص وزيري

نويسنده علاوه بر تحصيل دانشگاهي در رشته کشاورزي از دوران کودکي با محيط هاي کشاورزي سر و کار داشته است بنابراين از نظر تئوري و عملي با موضوع اثر آشناست. دکتر کردواني در اين کتاب پس از شرح کلياتي درباره روشهاي مختلف دامداري ونقش آنها در تخريب مراتع و نيز شرحي درباره انواع مراتع و علل وعوامل موثر در تخريب آنها 4 عامل را در فقر و نابودي پوشش گياهي موثر يا مقصر دانسته است. 1- شرايط طبيعي نامساعد 2- استفاده بي رويه و مستقيم انسان از مراتع 3- اقدامات يا اجراي برنامه هايي به منظور حفظ ديگر منابع طبيعي حيات وحش خاک آب و غيره 4- استفاده غير مستقيم انسان از مراتع توسط دام بر اثر چراي بي رويه

وي معتقد است در دهه هاي اخير به علت کم شدن بز و شتر که گياهان خاردار و بد خوراک را مي خورند و نيز عدم استفاده از گياهان صنعتي مراتع که اغلب گياهان غير علوفه اي نامرغوب و بدخوراک هستند اين گياهان در مراتع غالب گشته اند. بنابراين علت فقر يا نامرغوبي بعضي از مراتع براي گوسفندان که اکثر دام هاي کشور را تشکيل مي دهند کاهش تعداد يا فقدان شتر و بز در مراتع است. استاد کردواني علاوه بر موارد ياد شده فقدان گياه و مرتع در برخي از مناطق کشور از جمله بيابان لوت را وجود شرايط يا مسئله اي طبيعي اقليم و خاک و به ويژه فشار زياد مجاور حاره اي توام با عوامل مرفولوژيکي دانسته است.