نگاهی بر آزاد سازی شهر مهران...

 ساعت قبل از شروع عمليات 2 گردان از لشکر علي ابن ابيطالب(ع) براي دور زدن ارتفاعات قلاويزان حرکت کردند . همزمان با حرکت اين نيروها ، طوفان نسبتا شديدي همراه با گردوغبار سطح منطقه عمليات و عقبه هاي خودي را پوشاند و دقيقا اين وضعيت در زماني بود که يگان هاي خودي مشغول انتقال نيرو و امکانات به منطقه بودند .از غروب روز دوشنبه 9/4/1365 نيروها از خط خودي به طرف دشمن حرکت کردند ، حدود يک ساعت مانده به زمان شروع عمليات ، نيروهاي دشمن که به دليل تردد روزانه رزمندگان حساس شده بودند ، به طور گسترده اي اقدام به پرتاپ گلوله هاي منور و شليک سراسري تيربار مي کردند. در اين وضعيت نيروهاي خودي که در حال نزديک شدن به دشمن و بعضا در حال بازکردن معابر بودند ، تصور کردند عمليات لو رفته و دشمن هوشيار شده است . قرارگاه نجف را سکوت فراگرفت اما ساعتي بعد مشخص شد که آتش دشمن تنها به دليل احساسي کاذب بوده است ، نه اطلاع از عمليات رزمندگان سرانجام حدود ساعت 22:30 عمليات با رمز يا ابوالفضل العباس ادرکني آغاز شد. با اعلام رمز عمليات ، رزمندگان به قواي دشمن حمله کردند و در بيشتر محورها خطوط دشمن را شکستند و به داخل مواضع آنها نفوذ کردند . اما در محور لشکر25 کربلا در ارتفاعات قلاويزان به دليل وجود جاده اي در ارتفاعات و استحکامات و موانع بسيار که موجب تسلط دشمن بر اين جاده شده بود ، پيشروي با کندي روبه رو شد طوري که فرمانده گردان خط شکن لشکر 25 کربلا اعلام کرد امکان پيشروي در اين محور وجود ندارد ، اما پس از يک ساعت درگيري و حرکت خودروها ، دستگاه هاي مهندسي و ادوات زرهي به صورت ستوني با چراغ روشن به طرف خط ، نيروهاي دشمن متزلزل شدند و بدون مقاومت قابل توجه ، عقب نشيني کردند که در پي آن نيروهاي پياده به پيشروي ادامه دادند.از سويي ديگر ، هم زمان با شروع عمليات ، تيپ 4 زرهي لشکر 21 حمزه ارتش با نيروهايي از تيپ 114 اميرالمومنين(ع) سپاه در محور باغ کشاورزي تظاهر به تک کردند و با اجراي آتش توپخانه و تير مستقيم ، دشمن را به خود مشغول نمودند .

تلاش لشکر 25 کربلادر محور لشکر 17 علي ابن ابي طالب(ع) نيز نيروها در حالي به بالاي ارتفاعات رسيدند و به دشمن مسلط شدند که دشمن متوجه حرکت آنها نشده بود و اين يگان هم زمان با ساير محورها درگيري را آغاز کرد . حمله رزمندگان لشکر17 به قدري براي نيروهاي عراقي غافل گير کننده بود که بسياري از آنها براي فرار از محاصره ، خود را به پايين ارتفاعات مي انداختند و بعضا به طرف خط خودي فرار مي کردند.در مجموع با توجه به وضعيت دشمن هنگام شکسته شدن خط و نفوذ سريع نيروهاي خودي در مواضع آنها ، به نظر مي رسيد دشمن غافل گير شده بود .تلاش نيروهاي لشکر 25 کربلا با توجه به مانور احاطه اي که روي جاده واقع بر ارتفاعات انجام دادند ، تلفات بسيار سنگيني بر دشمن وارد کرد و آنها تا صبح توانستند به اهداف مورد نظر دست يابند و يک قرارگاه فرماندهي تيپ دشمن را تصرف کنند.لشکر17 علي ابن ابي طالب(ع) پس از دورزدن ارتفاعات قلاويزان ، با توجه به موفقيت لشکر 25 کربلا ، يک گردان نيروي ديگر را وارد عمل کرد ، اين يگان تا صبح محدوده مأموريت خود را تصرف و پاک سازي کرد و تعداد بسياري از افراد دشمن را اسير نمود . لشکر41 ثارالله ضمن تأمين اهداف از پيش تعيين شده خود به طرف ارتفاعات حمرين حرکت کرد و در کنار لشکر25 کربلا قرار گرفت . لشکر 27 حضرت رسول(ص) ضمن وارد کردن 4 گردان نيرو ، پس از شکستن خط ، روستاي امام زاده سيد حسن را پاک سازي کرد و تپه مهم 177 را تصرف کرد. لشکر 10 سيدالشهدا(ع) همزمان با ساير يگان ها پس از شکستن خط و پاک سازي آن ، در کنار لشکر 27 مستقر گرديد.در مجموع يگان هاي عمل کننده تا قبل از روشنايي صبح اهداف مرحله اول عمليات را کاملا تصرف کردند و با روشن شدن هوا تا يک سوم از محدوده مرحله دوم عمليات را نيز تأمين کردند.هرچند ارتش عراق در روز اول عمليات با وارد کردن يگان هاي احتياط با قواي خودي درگير شد ، ليکن در اين روز هيچ حرکت اساسي و حساب شده اي اعم از پاتک و يا استفاده از نيروي هوايي و توپخانه مشاهده نشد و اين وضعيت براي عموم فرماندهان عمليات غيرمنتظره بود . مسئول واحد شنود قرارگاه نجف به فرمانده کل سپاه ، در اين باره گفت:« به کارنگرفتن نيروي هوايي در 24 ساعت گذشته و وارد نکردن نيروهاي احتياط در عين حال که لشکر 6 و لشکر گارد به طور طبيعي قرار بوده وارد منطقه شوند ، مشکوک به نظر مي رسد . شايد دشمن در مناطق ديگر قصد تک به مواضع نيروهاي خودي را دارد . به هر حال ما با تأکيدات شما به نيروهايمان در فاو اعلام آماده باش داده ايم و گفته ايم وضعيت دشمن را بررسي کنند.»از سوي ديگر ، بنا به درخواست قرارگاه از نيروي هوايي ارتش ، يک هواپيماي جنگنده خودي مواضع دشمن را بمباران کرد . ليکن هنگام برگشت هدف يک موشک دشمن قرار گرفت و در جنوب منطقه عملياتي مهران ، در خاک عراق سقوط کرد .در ادامه عمليات مقر تيپ هاي 443 و 705 پياده که فرمانده يکي از اين دو تيپ در کنار خودروي خود کشته شده بود تصرف شد . اين وضعيت حاکي از اين بود که قبل از اينکه رزمندگان با نيروهاي عمده اين دو تيپ درگير شوند قرارگاه فرماندهي تيپ ها را منهدم کرده اند لذا عمده قواي اين دو تيپ با يک حالت گيجي ضمن جنگ و گريز عقب نشيني کردند .

در مجموع در شب اول عمليات 80 درصد از 10 گردان نيروهاي پياده دشمن در محدوده منطقه مرحله اول عمليات، منهدم شدند.

البته با شروع عمليات ، تيپ يک کماندويي سپاه چهارم عراق از بدره حرکت کرد و در ساعت 5 صبح به منطقه وارد و در ساعت 6 صبح با نيروهاي خودي درگير شد که در نتيجه هر 3 گردان آن منهدم گرديد. علاوه براين ، صبح هنگام ، نيروهاي احتياط دشمن در محور امام زاده سيد حسن دست به پاتک زدند که با مقابله لشکر 27 مواجه شدند و با ورود هلي کوپترهاي هوانيروز به صحنه نبرد و انهدام چندين دستگاه تانک عراقي ، اين پاتک خنثي گرديد.

در شب دوم ، اجراي مرحله سوم عمليات آغاز شد . در اين شب لشکر10 سيدالشهداء(ع) به استراحت پرداخت و تيپ 21 امام رضا(ع) با 3 گردان نيرو در محور لشکر 10 عمليات را شروع کرد و پس از پاک سازي هرمزآباد تا 500 متري شهر مهران پيشروي کرد . لشکر 41 ثارالله نيز همراه با لشکر 25 کربلا از شيار ميگ سوخته(بعد از جبل حمرين در امتداد مرز) عبور کردند و لشکر 27 حضرت رسول(ص) روستاي بهين بهروزان را پاک سازي کرد.

در شب دوم خبرهاي مختلفي از عقب نشيني دشمن در محورهاي باغ کشاورزي و تپه هاي غلامي و پاسگاه دراجي مي رسيد که قرارگاه با ناباوري با اين خبر برخورد مي کرد . صبح روز عمليات مشخص شد که اکثر نيروهاي دشمن در محورهاي فوق عقب نشيني کرده اند و سرعت عقب نشيني چنان بوده که بسياري از وسايل زرهي آنها از روي جاده آسفالت به پايين افتاده و واژگون شده است.

آزادسازي شهر مهران

با روشن شدن هوا ، در روز دوم نيروها با روحيه اي تهاجمي ضمن تقويت خود به سمت دشمن حرکت کردند. در محور باغ کشاورزي ، دشمن سازمان رزم خود را از دست داده و در حال عقب نشيني بود. در اين محور نيروهاي اطلاعات قرارگاه نجف به سرعت با بازکردن معابر مين مشغول شدند. سپس با کمک تعدادي از نيروهاي ارتش با سوارشدن بر نفربر، بدون درگيري مهمي وارد باغ کشاورزي شدند و از نيروهاي پراکنده دشمن حدود 100 اسير گرفتند.

لشکر 10 سيدالشهدا(ع) نيز از طريق روستاي هرمزآباد از پشت به طرف باغ کشاورزي حرکت کرد و ضمن جنگ و گريز با نيروهاي درحال فرار دشمن ، بسياري از آنها را به اسارت درآورد. سپس اقدام به احداث خاکريز کرد و شهر مهران بدون هيچ گونه درگيري به محاصره نيروهاي خودي درآمد.

نيروهاي تيپ امام رضا(ع) نزديک ظهر از چند محور وارد شهر شدند و دشمن که قبلا عمده قواي خود را از شهر تخليه کرده بود با ورود نيروهاي خودي ضمن جنگ مختصري تسليم شد و شهر مهران تا غروب همين روز کاملا پاک سازي شد. همچنين نيروهاي عراقي از محورهاي باغ کشاورزي و تپه هاي غلامي و پاسگاه دراجي کاملا عقب نشيني کردند و اين مناطق هم زمان با مهران به تصرف نيروهاي خودي درآمد.در محور لشکر 41 ثارالله نيروهاي خودي هنگام پيشروي به سمت ارتفاعات قلاويزان عراق ،نيروهاي دشمن را در چند نقطه دور زده و محاصره کردند. از سوي ديگر مرکز شنود اعلام کرد نيروهاي فراري عراقي گفته اند که نيروهاي ايراني قصد دارند به طرف شهر بدره و زرباطيه پيشروي کنند .

ظهر روز دوم ، در قرارگاه ادامه عمليات طرح ريزي شد که بر مبناي اين طرح نيروهاي خودي در شب سوم بايد براي تأمين ارتفاعات قلاويزان عراق(قله 215 و يال هاي آن ) آماده عمليات مي شدند. اما لشکر 5 نصر که به طرف ارتفاعات 215 و لشکر 41 ثارالله که به طرف يال هاي آن پيش مي رفتند به دليل روحيه بالاي نيروهاي خودي و از هم گسيختگي دشمن ، همچنان به پيشروي ادامه داده و طرح مذکور را از بعدازظهر همين روز آغاز کردند.

غافلگيري دشمن

استيصال در جبهه دشمن به گونه اي بود که نيروي هوايي عراق تنها به بمباران هاي پراکنده و معدود اکتفا مي کرد و توپخانه و زرهي آن نيز به جز تحرکات ضعيفي قادر به فعاليت ديگري نبود. همچنين در روز دوم عمليات تيپ 66 نيروي مخصوص وارد منطقه شد و در مقابل مهران مستقر گرديد. اين تيپ که احتمالا براي تأمين مهران يا قلاويزان در ترديد به سر مي برد ، تأمين ارتفاعات قلاويزان را به شهر مهران ترجيح داد و براي جلوگيري از پيشروي نيروهاي خودي به سمت قلاويزان رفت .

غافلگيري و فريب در عمليات و سرعت پيشروي نيروهاي خودي به حدي موفق و موثر بود که دشمن پس از عقب نشيني از خط مقدم خود در شب اول عمليات ، در روز دوم عمليات همچنان در گيجي به سر مي برد و به صورت جنگ و گريز در حال عقب نشيني بود و از فرماندهان رده بالاي دشمن و يگان هاي موثر و قوي براي مقابله با نيروهاي خودي اثري ديده نمي شد.در شب و روز سوم عمليات مطابق طرح قرار بود روستاي فيروزآباد و ارتفاعات قلاويزان عراق و ارتفاعات 223 آن به صورت يک خط ممتد تأمين گردد ، اما نيروهاي خودي در ادامه عمليات روز دوم در محور قلاويزان به طرف اهداف فوق پيشروي کردند . لشکرهاي 25 کربلا و 5 نصر با هماهنگي يکديگر به طور تلفيقي عمل کرده و به طرف ارتفاعات 223 پيشروي کردند و لشکر ثارالله نيز در يال هاي آن به پيشروي پرداخت . اين يگان ها تا قبل از صبح روز سوم به نزديکي ارتفاعات مزبور رسيدند. همچنين لشکر حضرت رسول(ص) در قسمت يال ارتفاعات قلاويزان به سمت غرب و تيپ امام حسن(ع) نيز با وارد کردن 2 گردان نيرو از خسروآباد به سمت فيروزآباد عمليات را ادامه دادند.

در طول روز سوم به رغم درگيري رزمندگان با قواي دشمن ، محورهاي پاسگاه دراجي و باغ کشاورزي و تپه هاي غلامي کاملا پاک سازي نشد و دشمن کم و بيش به طور پراکنده در اين محورها حضور داشت.

در ادامه عمليات تيپ المقدس به استعداد 2 گردان وارد منطقه شد و تحت امر تيپ 21 امام رضا(ع) در خط پدافندي فرخ آباد مستقر گرديد و لشکر 10 سيدالشهدا(ع) از محورهاي قلعه کهنه و فرخ آباد به طرف تپه هاي غلامي و باغ کشاورزي و پاسگاه دراجي حرکت کرد و ضمن پاک سازي کامل منطقه ، عده بسياري از نيروهاي دشمن را به اسارت درآورد و سپس نيروهاي ارتش در پاسگاه دراجي مستقر شدند.

در شب چهارم عمليات نيروهاي خودي ضمن تصرف مواضع دشمن در فيروزآباد وارد اين روستا شدند و در حالي که دشمن از اين منطقه عقب نشيني کرده بود اقدام به احداث يک خاکريز از فيروزآباد به سمت خاکريز قديمي در فرخ آباد کردند و سپس خاکريز را از فيروزآباد در مقابل استقرار لشکر حضرت رسول(ص) ادامه دادند و به يال هاي ارتفاعات قلاويزان رساندند.در اين شب درگيري در اطراف ارتفاعات 223 ادامه يافت و نيروهاي دشمن که هنوز اين ارتفاعات را در تصرف داشتند فشار زيادي را در نقاط مختلف وارد کردند . البته دشمن همچنان در گيجي به سر مي برد و هر چند تحرکات هوايي عراق شروع شده بود ، ولي ضعيف و در حد شناسايي بود . نيروهاي تازه نفس دشمن هم تنها توانستند قسمت هايي از ارتفاعات قلاويزان را حفظ کنند.پاتک شديد دشمن حدود ساعت 7 صبح 13/4/1365 ( روز چهارم عمليات) آغاز شد . تيپ هاي 95،71 ، 72 پياده و تيپ هاي 4 و 5 گارد رياست جمهوري ارتش عراق پاتک شديدي را روي ارتفاعات قلاويزان براي تصرف قله 200 شروع کردند که با مقاومت سخت رزمندگان و حملات پي در پي آنان ، اين پاتک شکست خورد.در روز پنجم عمليات لشکر 10 سيدالشهدا(ع) به سمت قله 210 تک کرد و اين قله را مجددا به طور کامل تصرف کرد و بيش از 10 اسير گرفت .پنجمين مرحله عمليات کربلاي يک در سحرگاه 15/4/1365 با حمله هماهنگ لشکرهاي 10 و 27 شروع شد . در اين حمله لشکر 10 سيدالشهدا(ع) مأموريت تصرف قله 223 را داشت و لشکر 27 مأمور تصرف يال هاي آن بود . تلاش لشکر27 در تزلزل دشمن موثر بود ، طوري که لشکر 10 سيدالشهدا(ع) با سرعت به طرف قله 223 رفت و با تاکتيک هاي احاطه اي اهداف خود را تأمين و ضمن آن قرارگاه تاکتيکي لشکر 17 زرهي عراق را تصرف کرد.سرانجام در مورخ 18/4/1365 لشکر 27 حضرت رسول(ص) باقي مانده يال هاي 223 در غرب اين قله را تصرف کرد . در جريان اين عمليات قرارگاه تاکتيکي تيپ 24 مکانيزه لشکر 10 دشمن منهدم و تعدادي عناصر آن از جمله فرمانده تيپ به اسارت درآمد . عمليات مزبور در واقع آخرين پيشروي نيروهاي خودي در عمليات کربلاي يک بود و از اين پس نيروها به تثبيت و تحکيم مواضع تصرف شده و تقويت خطوط پدافندي موجود پرداختند و اين عمليات با پيروزي کامل و با دستيابي به اهداف آن به ميزان بيش از 100 درصد به پايان رسيد.

منبع:روزنامه خراسان

یاد و خاطر همه حماسه سازان هشت سال دفاع مقدس گرامی باد...

نثار شادی روح شهداء و امام شهداء صلوات...