تعریف سلامت سازمانی

تعریف سلامت سازمانی

سلامت سازمانی یکی از گویا ترین و بدیهی ترین شاخصهای اثر بخشی سازمانی تلقی می شود.

سلامت سازماني مفهوم بي نظيري است كه به ما اجازه مي دهد تصوير بزرگي از سلامت سازمان داشته باشيم. در سازمانهاي سالم، كارمندان متعهد و وظيفه شناس و سودمند هستند و از روحيه و عملكرد بالايي برخوردارند. سازمان سالم جايي است كه افراد با علاقه به محل كارشان مي آيند و به كاركردن در اين محل افتخار مي كنند. درحقيقت سلامتي سازمان از لحاظ فيزيكي، رواني، امنيت، تعلق، شـــــايسته سالاري و ارزشگذاري به دانايي، تخصص، و شخصيت ذي نفعان، و رشد دادن به قابليتهاي آنها و انجام وظايف محول شده از سوي فراسيستم هاي خود در اثربخشي رفتار هر سيستمي تاثير بسزايي دارد ( جاهد،1384، 16).

ماتیو مایلز1 روانشناس و صاحبنظر آموزش و پرورش اولین نظریه پرداز سلامت سازمانی مدرسه است. او در سال 1956 در مقاله مفصلی به تعریف و توضیح این مفهوم پرداخت. پس از او صاحبنظران دیگر به پیگیری و تکمیل این مفهوم پرداخته، چارچوب نظری و ابزاری برای سنجش و ارزیابی آن پدید آوردند. مفهوم سلامتی مثبت در یک سازمان توجه را به شرایطی جلب می کند که رشد و توسعه ی سازمان را تسهیل کرده و یا موجب پویایی های سازمانی می باشد.

مفهوم سلامت سازمانی مدرسه، با دو دلیل قانع کننده است. اول اینکه ، مدرسه به عنوان یک سیستم اجتماعی، در هدایت مدیران، معلمان، و دانش آموزان نقش اساسی دارد. بنابراین، سلامت سازمانی منعکس کننده اثر متقابل اجتماعی میان آن ها و به عنوان واسطه عمل می کند. دوم، اینکه سلامت سازمانی و تاثیر آن بر عملکرد واقعی سازمان امری ضروری می باشد. مطابق گفته پارسونز، در یک مدرسه سالم سطوح فنی، مدیریتی و نهادی باهم هماهنگ هستند، و مدرسه در هماهنگ سازی نیاز های اساسی و در هدایت انرژی و رسالت آن توانا می باشد .(Korkmaz,2007,p.32)

جهت آشنایی بیشتر با مفهوم سلامت سازمانی، به چند تعریف از صاحب نظران در این زمینه می پردازیم.

مایلز در تعریف سلامت سازمانی می گوید:«سلامت سازمانی را به مجموعه ای از خصائص سازمانی نسبتا پر دوام تعریف کرده و اشاره می کند به اینکه یک سازمان سالم نه تنها فقط در محیط خود پایدار می ماند، بلکه در دراز مدت قادر است به اندازه کافی با محیط خود سازگار شده ،تواناییهای لازم را برای بقاء خود پیوسته ایجاد کند و گسترش دهد» (Hoy,Patrick,1990,p.156)

ریچارد بکهارد1، سازمان سالم را سازمانی می داند که بر اساس مدیریت بر مبنای هدف اداره می شود.

پارسونز در تعریف یک سازمان سالم می گوید:«همه ی سیستم های اجتماعی برای بقاء و توسعه ، باید خود را با محیط اطراف انطباق دهند، منابع مربوط را برای بدست آوردن مقاصد خود بسیج کنند، فعالیت های خود را هماهنگ و همسان سازند، و در کارکنان خود ایجاد انگیزه نمایند. در این صورت سلامت آن ها تضمین می گردد»(عزیزی مقدم،1385، 20).

لايدن و كلينگل درمورد سلامت سازماني مي نويسند؛ سلامت سازماني مفهوم تقريباً تازه اي است و تنها شامل توانايي سازمان براي انجام وظايف به طور موثر نيست بلكه شــامل توانايي سازمان براي رشد و بهبود نيز مي گردد. ناظران در سازمانهاي سالم كاركناني متعهد و وظيفه شناس، روحيه بالا، كانال هاي ارتباطي باز و موفقيت بالا مي يابند و يك سازمان سالم جايي است كه افراد مي خواهند در آنجا بمانند و كار كنند و به آن افتخار كنند و خود افرادي سودمند و مؤثر هستند (جاهد،1384، 17).

از دیدگاه کیث دیویس زمانی سازمان سالم است که کارکنان احساس کنند کاری سودمند به جای می آورند و به احساس رشد و پرورش شخصی دست یابند. آنان بیشتر کاری شوق انگیز را که خشنودی درونی فراهم می آورند و دوست دارند، می پذیرند. بسیاری از کارکنان مسئولیت و فرصت پیشرفت و کامیابی شغلی را جستجو می کنند. آنان می خواهند که به سخنانشان گوش داده شود و با آنان چنان رفتار شود که گویی هر یک دارای ارزش وجود فردی هستند. آنان می خواهند که اطمینان یابند سازمان براستی برای نیازهای آنان دلسوزی می کنند.

در تعریف دیگری از سلامت سازمان، سازمانی را سالم می دانند که آفریننده باشد و برای این ویژگی یعنی آفرینندگی باید از ویژگی هایی برخوردار باشد که عبارتند از:

دگرگونی را بپذیرد؛

اندیشه های تازه را گرامی بدارد؛

آزمایش و شکست را جزئی از کامیابی بداند؛

از کوشش مردمان قدردانی کند (عزیزی مقدم،1385، 20).

بنیس(1962) در تعریف سلامت سازمانی موازین سه گانه زیر را پیشنهاد می کند:

1. سازش پذیری: که عبارت است از توانایی حل مساله و نشان دادن واکنش مناسب به نیازهای متغییر محیط.

2. حس تشخیص : به مفهوم دانش و بصیرت لازم از طرف سازمان برای تشخیص وجود خودش، هدف هایی که باید دنبال کند و کارهایی که باید انجام دهد.

3. ظرفیت آزمون واقعیت: یعنی توانایی کشف، درک دقیق و تفسیر صحیح صفات و ویژگی های حقیقی محیط بویژه آن دسته از خصوصیات محیطی که به انجام وظایف سازمان مربوط می باشند.

علمای بعدی در این مورد تا حد نسبتا زیادی متاثر از نظر بنیس در مورد سلامت سازمانی هستند. مثلا آرجریس(1970) با مشابه تلقی کردن مفهوم سازمان اثر بخش با مفهوم سلامت سازمانی بنیس بیان می کند که سازمان اثر بخش متکی به توانایی سازمان در برآوردن این سه مورد حیاتی است:

1. کسب اهدافش 2. حفظ امور داخلی خودش3. انطباق با محیطش.

رابرت اونز(1970) در بیان خصوصیات یک سازمان سالم می گوید: نه تنها در محیط خودش دوام می آورد بلکه به طور موثری پیوسته از عهده ی فعالیت های دشوار و طولانی بر می آید و مستمراً این توانایی خود را توسعه می دهد. عملیات کوتاه مدت هر روز بخصوص ممکن است اثر بخش باشد یا غیر اثر بخش اما بقای پایدار، توان موثر و رشد همواره ادامه دارد.

عباس زاده (1371) یک سازمان را سالم می داند که با نیروهای مانع بیرونی به طور موفقیت آمیزی برخورد کرده نیروی آن ها را به طور اثر بخشی در جهت اهداف و مقاصد اصلی سازمان هدایت می کند (قنبری کوهنجانی،1377، 18-19).

طبق گفته ی هوی(1991) یک سازمان سالم، سازمانی است که نه تنها در محیط خود زنده و پایدار می ماند بلکه در درازمدت هم می تواند به رشد و موفقیت زیادی دست یابد. مفهوم و معیار اندازه گیری سلامت، روی درک مشترک معلمان از این مفهوم تاکید داردکه می تواند به طور مکرر بر رفتار افراد در سازمان مدرسه موثر واقع شود. و مدرسه ی سالم سازمانی است که در مقابل شرایط عدم اطمینان محیط داخلی و خارجی با موفقیت ایستادگی کرده و بر موانع مغلوب شود .(Licata,Harper,1999,p.465)

مطابق گفته ی کوکس1 وهاوارد2 (1990)، مفهوم یک سازمان سالم این است که رشد و منعکس کننده اثر بخشی سازمان در محیط های متفاوت بوده و چگونگی واکنش سازمان بر تغییر و تحولات محیطی می باشد .(Janice,2000,p.64)

1. Mathew Miles

1 . Richard Bechard

1. Cox

2. howarth

تعریف سلامت سازمانی

مطالب مشابه :

سلامت سازمانی

بررسي رابطه‌ي بين سلامت سازماني و استفاده مدير از الگوهاي رفتار سازماني مدارس متوسطه نظري شهرستان خر

تعریف سلامت سازمانی

ارزیابی سلامت سازمانی

اقداماتی در جهت سلامت سازمانی

راهکارهای ارتقاء امنیت و سلامت نظام اداری

نقش فرهنگ سازماني در پيشگيري از بروز فساد اداري

طراحی و تحلیل شاخص های سلامت سازمان

یادگیری و چابکی سازمانی در مدیریت تغییر و تحول نظام سلامت