طراحی تندیس

اصول طراحی تندیس

تندیسگری یا مجسمه‌سازی یکی از هنرهای کهن و برجسته آدمي ‌است. برای تعریف تندیس ابتدا باید حجم را تعریف کرد. حجم شکلی سه بعدی است که کمیتی از فضا را اشغال مي‌کند و تندیس آفرینش یک حجم بیانگر است بنابراین هر حجمي‌تندیس نیست مگر آنکه مفهومي‌را در برداشته باشد.
در یک دسته بندی ساده تندیس‌ها از دید اندازه به 2 گروه تندیس و تندیسک (تندیس کوچک) بخش مي‌شوند. تندیس‌ها یا همان مجسمه‌ها عموما بزرگتر از اندازه واقعی و انسانی ساخته مي‌شوند تا شاید مفهومي‌که دربردارند برجسته‌تر و نمایان‌تر شود، از سویی مجسمه‌ها به عنوان مولفه‌ای از محیط شهری متناسب با مختصات فضا، ابعاد بزرگتری از اندازه واقعی پیدا مي‌کنند. اما تندیس‌های کوچک (تندیسک) برمبنای کارکردشان در اندازه‌های کوچک طراحی و ساخته مي‌شوند.

تندیسک Statuette

آنچه امروزه در عرف رایج، تندیس خوانده مي‌شود از دید فنی و آکادمیک تندیس‌های کوچک یا همان تندیسک‌ها هستند. تندیسک به مجسمه‌هایی گفته مي‌شود که آنقدر کوچک و کم وزن هستند که به راحتی یک انسان بتواند آنها را بردارد و با خود جابه جا کند. ارتفاع تندیس‌ها معمولا بین 25 تا 40 سانتیمتر است و پهنای متداول آنها بین 10تا 15 سانتیمتر است بنابراین تندیس‌ها به‌طور معمول حالتی عمودی دارند. پیکره‌های بزرگ هیچکدام از این محدودیت‌های تندیس‌های کوچک را ندارند.

فلسفه و کارکرد تندیس:
تندیس‌های کوچک هم همچون پیکره‌های بزرگ، پیشینه در گذشته‌های دور تاریخ آدمي ‌دارند و تنها به تناسب فلسفه پیدایش و کارکردشان در اندازه‌های کوچک تر آفریده شده‌اند. برپایه آثار به دست آمده، نخستین تندیس‌های کوچک فلسفه آیینی و مذهبی داشته‌اند‌ به گونه‌ای که گاه به شکل یک بُت یا نماد یک الهه پدیدار شده‌اند. آفرینش یک مجسمه کوچک به عنوان یک عروسک برای بازی کودکان از کارکردهای سنتی و کهن تندیس‌های کوچک است و گاهی تندیس‌های کوچک به عنوان ماکت موجودات یا آدمک نقش مهره‌های یک بازی مثل شطرنج را برعهده گرفته‌اند‌.
تندیس‌های کوچکی که امروز در عرف رایج به عنوان تندیس شناخته مي‌شوند برای یادآوری و گرامي‌داشت یک رویداد تاریخی یا به عنوان یادبود یک آیین بزرگداشت، همایش و یا نشان برتر یک جشنواره ساخته مي‌شوند. در مورد اخیر گاه یک تندیسک چنان اعتباری مي‌یابد که نماد شاخص هویت یک جشنواره مي‌شود. این کارکرد فرهنگی تندیس‌های کوچک است، امروزه تندیسک‌ها کارکرد تجاری هم یافته‌اند‌،گسترش فضای رقابت، پیشرفت فناوری و گسترش زمینه‌های ارتباط با مخاطبین، روز به روز اهمیت روش‌های هنری در تبلیغ کالا را افزایش می‌دهد. در این راستا گاه نام‌واره (لوگو تايپ) ، نشان(آرم) يا نماد و زمینه فعالیت مؤسسه یا نهاد به شکل یک تندیس کوچک نمایان مي‌شود و گاه کالا و محصول شرکت در قالب یک تندیسک رخ‌نمایی مي‌کند و بدین ترتیب یک تندیس در تزیینات یک فضا جایگاهی برای یک تبلیغ تجاری تعریف مي‌کند.
در ایران برخلاف بسیاری از سرزمین‌های دیگر هیچگاه بت‌پرستی رواج نداشته است، آثار حجمي كوچك كه از دوره‌های مختلف فلات ایران به‌دست آمده‌اند بیشتر کاربرد ظرف، جنگ افزار، وسایل سوارکاری، لوازم آرایش، قطعات نذری و .. را داشته‌اند‌ و به نظر مي‌رسد تندیسک تنها در دوره معاصر ایران با همان کارکردهای فرهنگی و تجاری شناخته مي‌شود.

سبک‌های طراحی تندیس:
از دید سبک هنری، تندیسک‌ها همچون پیکره‌های بزرگ در قالب سبک‌های مختلف هنری ساخته مي‌شوند، از این رو تندیس‌های کوچک گاه واقع‌گرا هستند گاه صورتی انتزاعی دارند. اما بیشتر آنها بصورت نمادگرا مفاهیم را بیان مي‌کنند، گاهي هم در طراحي از تركيب مؤلفه‌هاي واقع‌گرا، نمادين و انتزاعي بهره گرفته مي‌شود.
تندیسک‌هایی که پیکره یک موجود را به نمایش مي‌گذارند گاه تمام قد ساخته مي‌شوند و گاه به صورت یک سردیس یا نیم تنه رخ‌نمایی مي‌کنند.
دسته‌ای از تندیسک‌ها بصورت همه جانبی طراحی مي‌شوند یعنی مؤلفه اصلی آنها وجود مستقلی در فضا دارد، اما در گروه دیگری از تندیسک‌ها عنصر اصلی به صورت نقش برجسته یا حک شده بر یک زمینه به نمایش‌ ‌درمي‌آید.
گاهی به جای مؤلفه‌های تصویری، نوشتار عنصر اصلی یک تندیس مي‌شود. گاه عناصر تصويري و نوشتاري باهم در تركيب تنديس جاي مي‌گيرند.

روش‌های اجرایی(تکنیک‌ها):
در ساخت تندیس و پیکره به طورکلی 3 روش اجرایی وجوددارد:
الف)کنده‌کاری(حجاری). در این روش پیکره‌تراش کار خود را با توده‌ای از ماده‌ی جامد مثل سنگ یا چوب آغاز مي‌کند و در روند کاستن از آن توده به شکل مورد نظرش مي‌رسد.
ب)شکل‌دهی.در این روش با افزودن و شکل دادن به ماده حجم کلی مورد نظر به دست مي‌آید. انواع مواد حجم‌پذیر چون موم، گچ، گِل و... را مي‌توان در این روش به کار گرفت.
پ)جفت‌کاری. در این روش هنرمند اجزا تندیس را جداگانه مي‌سازد و گاه قطعات پیش ساخته یا اشیای یافته و آماده را به کمک جوش‌کاری، لحیم‌کاری، پرچ کردن، میخ کردن، چسبانیدن، و غیره به هم پیوند مي‌دهد تا شکل نهایی کامل شود. بنابراین تندیس با این روش لزوما از یک ماده همگن ساخته نمي‌شود.

تندیس‌های ساخته شده به روش‌های شکل‌دهی و جفت‌کاری را مي‌توان با اسلوب قالب‌گیری و ریخته‌گری به آثار مقاوم و ماندنی بدل کرد.
درساخت تندیس‌های کوچک هر سه روش به کار مي‌آید اما اغلب از روش سوم یعنی جفت‌کاری بهره گرفته مي‌شود. دلیل اصلی آن لزوم تکرار تندیسک‌ها است که به جز در موارد استثنایی تندیس‌های کوچک به صورت تک ساخته نمي‌شوند، به همین دلیل اگر تندیسک‌ها به صورت یک تکه هم ساخته شوند، از شکل اصلی یک قالب تهیه مي‌شود و بوسیله ریخته‌گری و قالب‌گیری تکرار مي‌شود.
البته پیشرفت فناوری و ابداع ابزارهای نوین بسیاری از محدودیت‌ها را از بین برده است. به عنوان نمونه هنرمند مي‌تواند با استفاده از دستگاه پانتوگراف بوسیله روش کنده‌کاری یکبار تندیسی بیافریند و تکرار آن را به دستگاه بسپارد، اصول کار پانتوگراف همان است که در کلید سازی برای ساخت یک کلید از روی یک کلید دیگر به کار گرفته مي‌شود. یا اینکه از ابتدا طرح در یک نرم افزار به صورت سه بعدی طراحی مي‌شود و یک دستگاه CNC تراشِ سه محور، شکل مورد نظر را به وجود مي‌آورد و به هر تعداد امکان تکرار آن را دارد.
با توجه به فلسفه ساخت تندیسک‌ها و سبک‌های اجرایی آنها مي‌توان گفت ساخت تندیس‌های کوچک از سپهر هنر مجسمه سازی فراتر رفته است و در اغلب موارد تندیسک حاصل بهره‌گیری از دست کم سه زمینه هنری یعنی مجسمه سازی، ارتباط تصویری(گرافیک) و طراحی صنعتی است. در مرحله طراحی لزوم ارتباط تصویری با مخاطب در فضای فرهنگی یا تجاری اهمیت طراحی گرافیک تندیس‌های کوچک را برجسته مي‌کند. طراحی مبتنی بر کارایی در ساخت تندیسک اهمیت فراوان دارد که در حوزه طراحی صنعتی تعریف مي‌شود اما در مرحله اجرا مجسمه‌سازی و طراحی‌صنعتی نقش تعیین‌کننده‌ای را پیدا مي‌کنند. در فضای تندیس‌های برخاسته از فرهنگ ایرانی جدای از طراحی،در مرحله اجرا از هنرهای سنتی از قلم زنی، منبت تا مرصع و جواهرنشانی جایگاه پیدا مي‌کنند.

مواد اولیه
دامنه گسترده‌ای از مواد اولیه در ساخت تندیس به کار مي‌آید. از گروه فلزات بیشتر از برنج، برنز، مس، استیل و در مواردی طلا، نقره فولاد و آلومینیوم استفاده مي‌شود، موادی چون چوب، سنگ، شیشه‌های کریستالی، سفال، سرامیک، گچ، مواد پلیمری و پلکسی‌گلاس در ساخت تندیس‌ها به کار مي‌آیند. گزینش مواد اولیه تابع نوع طراحی، برآورد هزینه، برآیند سلیقه هنرمند و درخواست سفارش دهنده، اصول ساخت تندیس وتناسب با محتواي موضوعي تنديس.. است.
یکی از شاخص‌ترین ویژگی‌های تندیسک‌ها جلوه‌گری و رخ‌نمایی آنها است، به همین دلیل در ساختار آنها از موادی بهره گرفته مي‌شود که بازتاب گیرا و جذابی داشته باشند روکش‌های طلا ونقره که با آب‌کاری روی قطعات مي‌نشینند، کاربرد مواد شفاف و براق چون کریستال ، پلکسي‌گلاس جلای چشم نوازی به تندیس‌ها مي‌بخشد.
گاهی نفیس بودن و ارزش مادی تندیس هم مورد توجه قرار مي‌گیرد در این حالت به کاربردن مواد گرانقیمت چون طلا و مرصع‌کاری با گوهرها زینتی و سنگ‌های گران‌بها با هدف بالابردن ارزش مادی اثر انجام مي‌شود.

طراحی تندیس

اصول طراحی تندیس

مطالب مشابه :

دانلود 81 نمونه طراحی درب و پنجره در قالب فایل اتوکد

درب های شیشه ای شیک

طراحی تندیس

فراخوان مسابقه طراحی نمای درب ورودی اصلی پردیس کرج دانشگاه هنر - نویسنده : مسعود جوادی

درب های مدرن تاشو

درب باغ نامه