ایمنی و فرآیند کار در انبار

ایمنی و فرآیند کار در انبار بهداشت حرفه ای و ایمنی صنعتی

ایمنی و فرآیند کار در انبار یکشنبه ۲۱ شهریور۱۳۸۹ ساعت 22:12 ایمنی و فرآیند کار در انبار

فرزانه محمدی، معصومه خدایاری
طاهره عیوضلو، فریبا اینانلو(دانشجویان بهداشت حرفه ای قزوین)

مقدمه:
انبارداری یک خدمت اقتصادی است و عبارت از تهیه و نگهداری کالا به منظور عرضه به موقع آن یا گسترش دادن مدت عرضه آن است به نحوی که کالا برای مدت بیشتری قابل دسترس و مصرف باشد. در اقتصاد هر کشوری انبارداری ها حلقه هایی از زنجیره تولید ، انتقال ، توزیع و مصرف به شمار رفته و نقش اتصال و واسطه را درانتقال کالا از مناطق تولید به بازارهای مصرف وسپس توزیع محلی برعهده دارند .
درصد زیادی از سرمایه سازمان های بازرگانی و تولیدی را مواد اولیه و قطعات کالاهای ساخته شده و نیم ساخته تشکیل می دهد . لذا نگهداری و مراقبت دقیق از آنها و برقراری یک نظام صحیح اطلاعاتی برای کنترل موجودی های انبار بسیار ضروری بوده و با بهبود وضع انبارداری می توان جلو زیان های ناشی از بی دقتی در نگهداری کالا را گرفته و به میزان سود سازمان افزود .
تعریف انبار
به محل و فضایی که یک یا چند نوع کالای تجاری ، صنعتی ، مصرفی ، مواد اولیه یا فراورده های مختلف نگهداری می شود ، «انبار» گفته می شود . از ترکیب چند انبار یک «مخزن » (دپو ) به وجود می آید . تعداد انبارها و مخازن هر سازمان به نوع و کیفیت کالاها و نیازها و بزرگی سازمان و نیز حدود تأثیرآنها در دستیابی به هدف های مورد نظر بستگی دارد .
اهداف انبار
هدف از تشکیل و ایجاد انبارها چه در سازمان های دولتی و چه در سازمان های خصوصی ، تهیه ، سفارش دهی ، تحویل گیری و نگهداری و تحویل کالاهای مورد نیاز سازمان است . انبارداری عبارت است از کلیه فعالیت های مربوط به تهیه و نگهداری و تحویل مواد و اقلام مورد نیاز سازمان در زمان مناسب و مدیریت انبارداری نیز برنامه ریزی و سازماندهی و هماهنگی و هدایت و کنترل عملیات انبارداری است .

وظایف انبارها

برنامه ریزی و مراقبت جهت حفظ مقدار موجودی هر یک از اقلام کالاهای مورد نیاز سازمان در شکل مطلوب خود .
همکاری ومساعدت در خرید و تأمین و تهیه کالاها و کنترل و دریافت کالاهای خریداری شده.
نگهداری کالا در انبار به نحو صحیح و تسریع در امر تحویل با رعایت مقررات و دستورالعمل های سازمان.
اجرای وظایف فوق مطابق با اصول و ضوابط صحیح انبارداری ، موجبات تسریع در انجام امور سازمان و تولید بی وقفه و مرغوب و صرفه جویی و کاهش هزینه های تولید را فراهم کرده و بنیه مالی سازمان را تقویت می نماید .
اهمیت و مزایای سیستم صحیح انبارداری:
ایجاد یک سیستم صحیح انبارداری در سازمان مزایایی به شرح زیر دارد
با نظارت دقیق بر موجودی های انبار ، از افزایش بیش از اندازه و حد تعیین شده کالاها در انبار جلوگیری می شود و در نتیجه از ضرر و زیان های ناشی از تغییر قیمت ها یا خرابی و فساد کالاها جلوگیری می شود .
دریافت ، استقرار ، حفاظت و در دسترس قرار دادن کالاها در انبار به طرز درست و به سرعت و آسانی انجام می پذیرد و نیازهای واحدها به موقع تأمین می شود .
از سفارشات اضافی و تکراری جلوگیری می گردد .
اطلاعات مورد نیاز مدیران درزمینه میزان موجودی ها و مصارف کالاها در هر زمان به نحو احسن تأمین شده و باعث تسهیل شمارش می گردد .
با خرید به مقدار صرفه اقتصادی ،از راکد شدن سرمایه جلوگیری به عمل می آید .
در نتیجه نگهداری و حفاظت صحیح ازکالاها ، اتلاف ضایعات وسرقت به حداقل می رسد .
باعث تسهیل عملیات شمارش و صورت برداری عملی از موجودی ها و همچنین تعیین ارزش موجودی جنس در پایان سال می گردد .
انواع انبارها :
انبارها را به طرق مختلف تقسیم بندی می کنند :
•    از نظر نوع کالاهای نگهداری شده
•    از نظر چگونگی و ماهیت عمل
•    از نظر فیزیک یا شکل ساختمانی

از نظر نوع کالاهایی که در انبار نگهداری می شود:
کالاها در بدو امر به شکل جامد ، مایع و گاز هستند و انبارداری هر یک به شیوه خاصی انجام می گیرد . علاوه بر شکل و حالت مواد ، شرایط و خصوصیات کالا در نوع انباری که برای نگهداری آن مورد نیاز است و تدابیری که به کار می رود ، در آن تأثیر دارد . از این نظر، انبارها به صورت زیر تقسیم بندی می شوند :
•    انبار کالاهای معمولی
•    انبار مواد قابل اشتعال و انفجار
•    انبار کالاهای فاسد شدنی
•    انبار مواد شیمیایی و سمی
•    انبار مواد فله ای
انبار از نظر چگونگی نقش و ماهیت عمل :
با توجه به محل و موقعیت انبار ، نحوه ساختن انبار ، تأسیسات مورد نیاز ،تنوع کالاهایی که وارد انبار می شوند ، میزان ، حجم یا وزن موادی که در طی زمان معینی به انبار داخل یا از آن خارج می شود ، همچنین موقعیت انبار در ارتباط با فعالیت های اقتصادی جامعه ، انبارها به صورت زیر تقسیم بندی کرده اند :
•    انبارهای گمرکی و ترانزیت
•    انبارهای توریع کلی ومحلی
•    انبارهای سازمان و کارخانه ها
انبار از نظر فیزیکی یا شکل ساختمانی:
1)    انبارهای پوشیده – چنین مکانی ازچهار طرف بسته و دارای سقف ، دیوارها ، در و وسایل ایمنی واطفای حریق کامل و ساختمان آن عمدتاً به صورت « سوله » است.
2)    انبارهای سر پوشیده – این انبار به صورت بارانداز است و فقط سقف و عمدتاً سکو دارد . بدین ترتیب که اطراف آن باز و فاقد دیوار و حفاظ جانبی است و کالاها را از بارندگی و تابش مستقیم نور خورشید محافظت می کنند . معمولاً کالاهایی که از کامیون یا قطار تخلیه می شوند به طور موقت در این انبارها نگهداری و سپس به محل های دیگر حمل می گردند .
3)    انبارهای باز یا انبار با فضای باز –این انبار به شکل محوطه باز است ومعمولاً برای نگهداری ماشین آلات و لوازم سنگین و نیز مواد ومصالح ساختمانی ( که زیر بارندگی و تابش آفتاب آسیب نمی بینند ) مورد استفاده قرار می گیرد .
4)    انبارهای چهار دیواری بدون سقف – این انبار به شکل چهار دیواری است و معمولاً برای نگهداری کالاهایی که می خواهند در دید مراجعه کنندگان به انبار قرار نگیرد مورد استفاده قرار می گیرند .
انبارهای سازمان های تولیدی و صنعتی :
برای به کارگیری سیستم صحیح انبارداری کالا لازم است شناسایی دقیقی از اقلام انبارها داشت . هر قلم کالایی که در انبارها نگهداری می شود ، جزء یکی از موارد زیر است و هر سازمان بسته به نوع وظایف ، هدف ها و تولیدات خود یک یا چند نوع از انبارهای زیر را داراست .
    مواد اولیه و خام
    کالاهای نیم ساخته یا کالای در جریان ساخت
    محصول یا کالای ساخته شده
    لوازم مصرفی و ملزومات مصرفی
    اجناس خریداری شده برای فروش
    لوازم و قطعات یدکی ماشین آلات
    ابزار آلات و قالب ها
    انبار ضایعات
انبارداری باید در سه مرحله انجام شود
1.    دریافت یا تحویل گرفتن کالا
2.    نگهداری و حفاظت اجناس و کالا در انبار ( انبار کردن )
3.    صدور یا تحویل دادن اجناس و کالا به خارج از انبار
فرایند دریافت کالا:
جزء اول از مرحله اول انبارداری : شامل کنترل و بازرسی قبل از تحویل گرفتن قطعی اجناس و کالا توسط انباردار می باشد که طبق ضوابط و براساس مدارک و در شرایط خاصی صورت می گیرد که در هر سازمانی روش آن تعیین و به موقع به اجرا گذاشته می شود .
جزء دوم از مرحله اول انبارداری: مربوط به عملیات صدور رسید انبار است که در مراحل بعدی انبارداری و حسابداری ازآن به عنوان سند انبار استفاده می شود . رسید انبار باید گویای کلیه مشخصات کمی و کیفی عمل انبارداری در این مرحله باشد .
مرحله دوم – مرحله نگهداری و حفاظت اجناس و کالا در انبار (انبار کردن) :
انبار کردن یکی از مراحل مهم و با اهمیت مراحل انبارداری بشمار می رود. زیرا با انبار کردن کالا ، فرصت استفاده از کالا در زمان و مکان برای مصرف کننده فراهم می شود . به طوری که مصرف کننده قادر می گردد در یک زمان خاص و یا در یک مکان به خصوص ، آن کالا را به مقدار مورد نیاز ، مورد استفاده قرار دهد.
ترتیب و روش مقرر در نگهداری و حفاظت اجناس و کالا در انبار براساس مراحل زیر استوار می گردد که عبارتند از :
الف – تعیین محل قرار دادن کالا در انبار ( راهرو ، ردیف ، قفسه ، طبقه)
ب - چیدن و انبار کردن کالا
ج – تهیه کارت شناسایی کالا و نصب آن بر روی اجناس و کالا در انبار
   د – نگهداری و حفاظت کالا در انبار
تعیین محل قرار دادن کالا در انبار :
این امکان وجود دارد اجناس مشابه ای در یک موسسه قابلیت جایگزینی با یکدیگر را داشته باشند . بنابراین انباردار می بایست در خصوص تعیین محل مناسب برای استقرار این نوع اجناس به گونه ای عمل کند که ارتباط انواع آنها با یکدیگر برقرار شود تا در صورت نیاز به هریک از آنها ، امکان دسترسی به کالای مورد نظر به سهولت مقدور گردد . انباردار با در کنار هم و یا نزدیک قرار دادن این اجناس ، باعث کوتاه شدن مسافت جا به جایی و حمل ونقل ، کاهش خستگی ، تسهیل در دسترسی به موقع و فراهم سازی کالا در پاسخگویی به درخواست ها می گردد.
به همین دلیل ، محل قرار دادن کالا در انبار و انتخاب انبار باید با دقت وتأمل بیشتری صورت گیرد. ضمن آنکه نحوه چیدن و انبار کردن کالا از اهمیت ویژه ای برخوردار است که شامل :
    وضعیت انتخاب محل
    نحوه قرار دادن کالا در انبار
    استفاده مفید از بیشترین فضای داخل انبار
    رعایت اصول طبقه بندی کالا
    جلوگیری از تداخل شماره کالا واجناس
    عدم آسیب رسانی به کالا
    سهولت بیشتر در دسترسی و مهیاسازی کالا
    سهولت در شمارش موجودی کالا
علاوه بر موارد فوق عوامل دیگری نیز می تواند محل استقرارو قرار دادن کالا در انبار را تحت تأثیر قرار دهند :
    محل وموقعیت و شکل ظاهری و نوع ساختمان انبار
    امکانات و تجهیزات انبار
    خصوصیات فیزیکی کالا
    خصوصیات کیفی و شیمیایی کالا
چیدن و انبارکردن کالا:
پس از اینکه برای کالا محل مناسب استقرار در نظر گرفته شد ، نسبت به چیدن و انبارکردن آن اقدام می شود . چیدن صحیح ومنطقی کالا درانبارباعث
    افزایش کارآیی درپاسخگویی به درخواست ها،
    تسریع در شناسایی کالا ،
    افزایش قابلیت دسترسی به اقلام موجود در انبار،
    استفاده بیشتر از فضای موجود در انبار ،
    و آسیب ندیدن آنها می شود .
چیدن و انبارکردن کالا:
انباشتن کالا بر روی یکدیگر
چیدن کالا به ترتیب نظم و شماره کالا
در روش اول کالاها بر روی یکدیگر و روی هم چیده و انباشته می شوند . اصولاً در این روش کالاها و اجناسی را می توان به صورت انبوه نگهداری کرد که نوع بسته بندی آن به صورت کارتن ، جعبه ،بشکه ،عدل ،صندوق و یا به صورت فله باشند . این نوع بسته بندی اجناس و کالا باعث می گردد از فضای انبار حداکثر استفاده شود ، و هزینه های انبارداری مقرون به صرفه تر باشد.
چیدن کالا به ترتیب نظم و شماره کالا:
این روش باید در محل هایی که انبار قابلیت کنار یکدیگر قرار دادن انواع اجناس وکالا را دارد انجام شود . یکی از حالت هایی که چنین امکانی را فراهم می سازد ، وجود قفسه های مناسب برای استقرار و چیدن انواع کالا در انبار می باشد . وجود قفسه در انبار می تواند نظم و ترتیب لازم را برای چیدن و تعیین موقعیت اجناس و کالا فراهم سازد . هر موسسه ای بنا به ویژگی های اجناس و کالای موجود در انبار خود ،روش طبقه بندی موجودیها را انتخاب می کند و ظرفیت کل انبار را جهت قفسه بندی و ایجاد فواصل بین قفسه ها (در نظر گرفتن راهروها) و تعداد طبقات قفسه های مورد نیاز خود تعیین می نماید .
روش های چیدن و کدگذاری کالا در انبار :
    روش چیدن کالا بر حسب مراحل انجام کار
    روش چیدن کالا براساس حافظه
    روش شماره گذاری ساده با اعداد ترتیبی
    روش الفبایی(ترتیب حروف الفبایی نام کالا)
    روش تلفیقی حرف و عدد
    روش اعشاری یا دیویی
    روش نیمونیک
    روش کدگذاری بر اساس طبقه بندی کالا
تهیه کارت شناسایی کالا و نصب آن بر اجناس درانبار:
پس از تعیین محل و استقرار اجناس و چیدن کالاها در انبار ، می بایست اقدام به تهیه کارت شناسایی کالا که حاوی اطلاعات مربوط به آن کالا یعنی نام و مشحصات کالا، شماره کالا و هم چنین مکان آن کالا یعنی شماره راهرو، ردیف ، قفسه و طبقات کرد. سپس هر کارت شناسایی کالا را در مقابل آن کالا و در طبقه مربوطه نصب و الصاق کرد و اطلاعات مذکور را در دفتر راهنمای اجناس منعکس و درج نموده تا در مواقع پاسخگویی به درخواست کالا از سوی متقاضیان بتوان به آسانی به محل استقرار آن کالا در انبار دسترسی پیدا کرد.
مرحله سوم – مرحله صدور یا تحویل دادن اجناس و کالا به خارج از انبار :
سومین و آخرین مرحله انبارداری ، رساندن اجناس و کالای مورد تقاضای مصرف کنندگان یا خریداران کالاست که نیز تحت شرایطی و مبتنی بر مدارک و مجوزهای لازم صورت می گیرد. هیچ کالا یا جنسی بدون صدور مدرک ( مانند برگ درخواست کالا از انبار و یا حواله انبار و نظایر آن ) وبدون داشتن امضاهای مجاز و تصویب فرد مسئول از انبار خارج نمی شود. همچنین مدارک و اسناد باید آن قدر کامل و روشن تنظیم گردند که قسمت ها و واحدهای ذیربط و ذینفع در یک موسسه بتوانند آن را مورد استفاده قرار دهند . درهرحال صدور یا تحویل اجناس و کالا از انبار بر دو اصل استوار می باشد و آنها عبارتند از :
    صدور یا تحویل اجناس و کالا می بایست طبق مشخصات مندرج در برگ درخواست کالا از انبار و براساس ضوابط و مدارک مستدل و مستند که در یک موسسه تعیین شده است ، انجام شود . در این مرحله انباردار می بایست پس از دریافت برگ درخواست کالا از انبار و ملاحظه کلیه مندرجات آن و اطمینان از درستی مشخصات کالا ، شماره کالا و امضاهای مجاز آن ، دقیقاً همان اجناس و کالای مورد نظر را با توجه به مقادیر مورد نیاز قسمت متقاضی که برگ درخواست کالا از انبار قید شده است تحویل دهد .
موضوعی که انباردار باید در این مرحله بدان دقت کامل کند ، این است که:
مقادیر کالای درخواست شده نباید با میزان کالای تحویلی مغایرت داشته باشد. در هر حال، انباردار می بایست در مرحله تحویل دادن کالا به قسمت متقاضی و با افراد مراجعه کننده به انبار دقت لازم را به عمل آورد .
دومین اصل در مرحله تحویل دادن اجناس و کالا و خروج آنها از انبار این است که :
انباردار می بایست نسبت به صدور حواله و یا دریافت رسید از تحویل گیرنده کالا و اجناس اقدام کند. رسید تحویل کالا (حواله انبار ) یکی از مدارک مستدل و مستند هر انبار در زمان خروج کالا از انبار محسوب می شود. حواله انبار مواد اولیه ، حواله انبار قطعات و لوازم یدکی ،حواله انبار کالا و سایر حواله انبارهای اجناسی که دارای انبارهای مخصوص به خود هستند از جمله اسناد و مدارک مثبته انبار در یک موسسه محسوب می شوند .
دستورالعمل شرایط و ویژگیهای انبار های مواد شیمیایی و سموم
الف : مکان و طراحی ساختمان انبار
    1- انبار مواد شیمیایی به محلی اطلاق می گردد که انواع ترکیبات شیمیایی و سموم به اشکال مختلف گاز ، مایع و جامد در آن بطور موقت نگهداری می شود و بر دو دسته انبار کوچک و انبار بزرگ می باشد .
    2- انبار کوچک به انبار هایی اطلاق می گردد که دارای مساحت حداکثر 100 متر مربع بوده و عرض راهرو داخل آن کمتر از 5/1 متر نباشد .
    3- انبار های بزرگ به انبار هایی اطلاق می گردد که دارای مساحت بیش از 100 متر مربع باشد .این گونه انبارها چنانچه مجهز به وسایل مکانیکی یا موتوری حمل و نقل باشد ، راهروها می بایست متناسب با عبور وسایل مذکور منظور گردد . راهروی طولی باید تا انتهای انبار خالی از کالا بوده و با رنگ سفید از دو طرف خط کشی و مشخص شده باشد . همچنین ظرفیت انبار با میزان سموم و مواد شیمیایی مورد نگهداری مطابقت داشته و حداقل 15% ظرفیت اضافه جهت جابجایی سهل محموله و احتیاجات احتمالی آینده در نظر گرفته شود .
    4- محل انبار می بایستی به نحوی انتخاب گردد که حداقل سه جهت اطراف ساختمان به لحاظ دسترسی خودرو های امدادی و وسایل اطفاء حریق و ارسال تجهیزات ضروری در شرایط اضطراری آزاد باشد .
    5- محل انبارهای بزرگ می بایست دور از مناطق مسکونی ، مدارس ، فروشگاهها ،بیمارستانها ، بازار میوه جات ، منابع آب آشامیدنی و ذخایر آب احداث گردد . ضمناً احداث این انبارها در مناطقی که سطح آبهای زیر زمینی بالا می باشد ممنوع است .
    6- وجود گذرگاههای شیبدار RAMP در مبادی ورودیهای انبار برای ممانعت از خروج تراوشات به خارج از انبار ضروری می باشد این گذرگاه بایستی در داخل انبار و در خارج انبار در ورودی ها احداث گردد .
    7- بدون عبور از سایر ساختمانها بایستی به انبار دسترسی مستقیم باشد .
    8- دیوار های داخلی بایستی صاف و صیقلی بوده ، عاری از ترک و لبه باشد تا به آسانی پاکیزه شود .این دیوارها بایستی روی بند یا سدی که از مواد نفوذ ناپذیر به ارتفاع cm14 پوشیده باشد قرار گیرد و دیوار دور تا دور تمام انبار را در بر می گیرد .
    9- دفتر انباردار باید جدا از منطقه نگهداری سموم و مواد شیمیایی باشد .
    10- علاوه بر درب اصلی انبار بایستی درهای اضطراری نیز در نظر گرفته شود .
    11- درب ها بایستی مجهز به قفل ایمنی و میله های حفاظتی بوده ، پنجره ها و هواکش ها نیز باید به میله های حفاظتی مجهز بوده تا ورود افراد غیر مسئول ممانعت شود .
    12- چنانچه از وسایل جانشینی دیگری برای هواکش و نور استفاده می شود اجباری برای ساخت پنجره نمی باشد . در غیر اینصورت باید پنجره ها سایه بان داشته تا از ورود نور مستقیم خورشید ممانعت شود .
    13- سیستم هواکش مناسب ، مجهز به فیلتر جهت ممانعت از تجمع بخارات شیمیایی مواد و خطر آتش زایی تعبیه گردد . این سیستم باید به نسبت وسعت انبار نصب شود و سطح آن بایستی حداقل 150/1 سطح کف باشد .
    14- کف انبار بایستی با خط کشی بلوک بندی و شماره گذاری شود و در کنار هر بلوک راهروهایی به عرض حداقل 1 متر جهت جابجایی ، بازرسی عبور هوای آزاد در نظر گرفته شود هر بلوک بایستی حاوی تنها یک محموله با مشخصات یکسان باشد .
    15- علائم هشدار دهنده بایستی در خارج از انبار به زبان فارسی نصب گردند . علائم خطر سموم ، آتش زایی و عدم اجازه ورود به افراد غیر مسئول از جمله علائم هشدار دهنده مهم است .
    16- سیستم خنک کننده و گرم کننده بایستی به گونه ای تعبیه گردد که موجب گرم شدن و یا سردشدن مستقیم مواد انبار نگردند . استفاده از وسایل گرم کننده هوا که با نفت و گاز می سوزند ممنوع است .
    17- ایجاد هر گونه مخزن جهت نگهداری مواد شیمیایی مایع و یا گاز در انبار های کوچک بطور کلی ممنوع است .
    18- محل انبارها می بایست به نحوی انتخاب گردد که راههای دسترسی مناسب برای حمل و نقل خودروهای امدادی در شرایط ویژه موجود باشد به نحوی که بدون برخورد با مانع تا درب ورودی انبار امکان پیشروی باشد و ساختمان محل انبار استحکام و ایمنی مناسب را جهت نگهداری مواد شیمیایی و سموم داشته باشد .
    19- دیوارها و سقف و سرپناه تمام انبارها بدون استثناء باید از مصالح غیر قابل اشتعال ساخته شود ، بکاربردن چوب ، تخته ، پلاستیک و خرپا های چوبی و تخته ای در ساختمان انبارها بکلی ممنوع است . اجزاء مقاوم نظیرخرپاها و تیر آهن و یا حمال های بتونی با مصالح غیر قابل اشتعال باید به طریقی عایق کاری شوند که در برابر آتش سوزی برای مدت حداقل دو ساعت و ستونها برای مدت 3 ساعت مقاومت نمایند .
    20- کف تمام انبارهاباید بتون یا سنگ فرش بوده و نسبت به مواد شیمیایی و سموم غیر قابل نفوذ باشد . شیب و آبروی کف محوطه طوری باشد که مایعات در زیر کالا ها جمع نشود همچنین صاف بوده ، لغزنده نباشد و فاقد هر گونه ترک و یا شکاف باشند .
    21- در انبار های بزرگ مواد شمیایی و سموم ، هرگونه زه کشی باید برای دفع فاضلاب به حوضچه ای متصل باشد تا از ورود فاضلاب به درون آبراهها و یا مجاری فاضلاب عمومی جلوگیری شود .
    22- میزان و مقدار ذخیره آب مورد لزوم آتش نشانی و همچنین سیم کشی برق و تناسب قطر سیم های برق با بار الکتریکی لازم و نیز کلید ضد جرقه در کلیه انبارها بر حسب دستور العمل های فنی موجود باید در نظر گرفته شود .
    23- محوطه انبار ها باید عاری از پوشال ، خاشاک و خرده چوب و کاغذ و سایر مواد زائد قابل اشتعال باشد .
    24- انبارها می بایست به تناسب موادی که از آنها نگهداری می شود مجهز به وسایل ضروری اطفاء حریق مطابق استانداد های سازمان آتش نشانی باشد .
    25- در کلیه انبارهای مواد شیمیایی و سموم نصب سیستم های هشدار دهنده اجباری است .
    26- روشنایی طبیعی انبارها می بایستی به گونه ای طراحی گردند که مواد شیمیایی و سموم موجود در آنها در معرض تابش مستقیم نور خورشید قرار نگیرند.
    27- دمای انبارها حسب نوع مواد نگهداری شده طبق استانداردGMP دریک یا دو دامنه ذیل می بایستی قرار گیرد .
    الف ) دمای سردخانه ای ، 5-2 درجه سانتی گراد
    ب) انبار خنک 15- 8 درجه سانتی گراد
    28- میزان رطوبت انبارها می بایست زیر 40 درصد تنظیم گردد .
    29- جهت کنترل دما و رطوبت ، در چند نقطه انبار می بایست دما سنج و رطوبت سنج نصب گردیده و بطور روزانه کنترل شود .
    30- جهت جلوگیری از بروز حادثه و پیشگیری از صدمات جانی ، هر انباری مجهز به تابلوهای هشدار و علایم راهنما بوده و محل نصب اینگونه هشدارها و علایم مناسب و قابل رؤیت باشد .
    تبصره 1 : تابلوها می بایست از فاصله حداقل 15 متری قابل دیدن و خواندن باشند .
    تبصره 2 : معنا و مفهوم تابلوها می بایست به کارکنان آموزش داده شود .
    31- انبار مواد شیمیایی و سموم باید حداقل مجهز به دو دستگاه پودر گاز 12 کیلوگرمی و یک دستگاه کپسول پودر گاز 50 کیلوگرمی بوده و به نسبت حجم انبارها ، دارای تعدادی سطل آتش نشانی سرباز محتوی ماسه خشک سرند شده باشند .
    32- کپسول های آتش نشانی می بایست حسب زمان اعتبار مورد بازدید قرار گیرند .
ب- انبارداری سموم و مواد شیمیایی
ماده1-1 موجودی بایستی به گونه ای نگهداری شود که محموله ای که زودتر وارد انبار شده زودتر نیز خارج گردد . به عبارتی محموله های قدیمی تر قبل از محموله های جدید مصرف گردد .
ماده1-2 محموله ها در انبار بایستی یطور مرتب بازرسی گردند تا وضعیت آنها شامل فساد ، سفت و تراکم شدن ، رسوبی شدن ، ژله ای شدن ، تغییر رنگ و نیز وضعیت ظروف بررسی گردند .
ماده1-3 محتوی ظروف آسیب دیده و نشت نموده بایستی فوراً بسته بندی و برچسب گذاری گردند.
ماده1-4 مکان آلوده بایستی سریعاً پاک شود .
ماده1-6 از ایستادن بر روی بسته بندی ها و ظروف که با وزن انسان ممکن است صدمه دیده و برای فرد ایجاد خطر نماید خودداری شود .
تبصره : ظروف خالی که قرار است امحاء گردند بایستی در مکان ویژه و مطمئنی جهت ممانعت از سرقت و استفاده مجدد برای سایر مقاصد قرار گیرند .
ماده1-7 هنگام کار در انبار از خوردن ، آشامیدن و استعمال دخانیات خودداری شود .
ماده1-8 انبار دار و کارگران انبار باید آموزش های لازم ذیل جهت انبارداری ، ثبت و حمل و جابجایی را ببینند .
- شناخت رفتار انواع سموم و مواد شیمیایی مطابق طبقه بندی انجام شده در آئین نامه
- اطلاعات لازم مبنی بر رفتار احتیاطی لازم در حین جابجایی و حمل به منظور اجتناب از بروز حوادث
- اطلاعات مربوط به نحوه عملکرد در حین بروز حوادث احتمالی در جهت کاهش خطرات حادثه نسبت به انسان و محیط زیست .
- اطلاعات لازم در زمینه اطفاء حریق ، کمکهای اولیه ، استفاده از وسایل ایمنی و حفاظتی مناسب ، روشهای مناسب جهت جلوگیری از مخاطرات ناشی از نشت و تراوش مواد
- اطلاعات لازم در خصوص طبقه بندی انواع مختلف سموم و مواد شیمیایی .
ماده1-9 انباردار موظف ست از وجود ابزار ها و لوازم ضروری اطمینان داشته باشد .
ماده1-10 انباردار و کارگران در هنگام کار باید از وسایل ایمنی و حفاظتی ذیل استفاده نمایند :
- لباس یکسره آستین دار بلند از جنس مقاوم که تمام بدن را بپوشاند .
- عینک حفاظتی مناسب جهت حفاظت از چشم در مقابل حوادث و خطرات ناشی از سموم و مواد شیمیایی
- ماسک مناسب جهت تصفیه بخارات و گازهای ناشی از مواد سمی
- دستکش لاستیکی مناسب
- چکمه لاستیکی ضخیم
- پیش بند از جنس PVC ، نئوپرن و یا پیش بندهای یکبار مصرف از مواد پلی اتیلنی که از گردن تا پایین زانو را بپوشاند .
سیستم ثبت سموم و مواد شیمیایی در انبار:
- سیستم ثبت بستگی به میزان کارآیی انبار و تجهیزات موجود در آن دارد .
- اطلاعات ثبت شده بایستی حداقل در دو نسخه در مکانی جدا از انبار نگهداری شود .
- فرم ساده ای از مشخصات محموله بایستی به محموله چسبانده شده و در کنار بلوک ها قرار گیرد .
- سیستم ثبت بایستی دقیق ، شامل جزئیات ریز باشد .
- به محض ورود و خروج محموله بایستی مشخصات کاملی از محموله توسط انباردار ثبت گردد .
مشخصات شامل موارد ذیل می باشد :
نام شیمیایی و تجارتی محموله ، تاریخ ورود و یا خروج ، مبداء و یا مقصد ، فرمولاسیون ، مقدار کل حجم واحد ، بسته بندی ، تاریخ ساخت تاریخ انقضاء ،نام تولید کننده ، شماره پارت ، این آمار بایستی به روز باشد .
- بطور روزانه یک بازرسی سریع از ظروف و شبکه ها انجام و هرگونه نقص گزارش و رفع گردد .
ماده1-11 نحوه آرایش و طبقه بندی مواد شیمیایی و سموم در انبارها می بایست به نحوی باشد که امکان رؤیت و دسترسی به آنها به آسانی امکان پذیر باشد .
ماده1-12 محل انبارهای بزرگ می بایست دور از مناطق مسکونی ، منابع آب آشامیدنی ، مناطق در معرض سیل و بطورکلی مناطقی که دارای قابلیت خطر آفرینی برای انسان و محیط زیست باشد احداث گردد .
ماده1-13 در داخل انبارها باید به نسبت وسعت آن بر حسب مورد دستگاههای هواکش مجهز به فیلتر نصب شود تا هوای انبار مرتباً تعویض گردد .
ماده1-14 کلیه مواد شیمیایی و سموم می بایست در بسته بندی های استاندارد ( مطابق با قوانین جاری ) انبار گردند .
ماده1-15 سموم و مواد شیمیایی در گروههای مختلف حسب حالت فیزیکی ، قابلیت خطرزایی ( آتش گیری ، انفجار ، . . . ) در طبقه بندی انبار قرار گیرند .
ماده1-16 مواد شیمیایی و سمومی که سمیت آنها بسیار زیاد است در قسمتی جداگانه از انبار قرار گیرند .
ماده1-17 سموم و مواد شیمیایی دارای طول عمر کمتر از 2 سال همراه با تاریخ ساخت و تاریخ مصرف که بطور خوانا در روی بسته بندی آنها درج شده باشد در محلی از انبار قرار گیرند که انقضاء تاریخ مصرف انها براحتی قابل رویت باشد .
ماده1-18 هر انباری می بایست به سیستم ثبت ورود و خروج مواد ( گزارش دهی) حسب فرمهای استاندارد مجهز باشد .
ماده1-19 بشکه ها و بسته بندی مواد شیمیایی و سموم می بایستی طوری روی هم قرار گیرند تا فشار بیش از حد مجاز بر آنها وارد نشود . ( طبق دستورالعمل تولید کننده رفتار شود )
ماده1-20 مقاومت جنس مواد بسته بندی به میزانی باید پیش بینی گردد که متناسب محتویات داخل آن باشد .
ماده1-21 جنس مظروف می بایست به گونه ای انتخاب شود که نسبت به نفوذ رطوبت و تاثیر حرارت دارای مقاومت باشد .
ماده1-22 نگهداری انواع مواد قابل اشتعال در ظروف سرباز یا قوطی و بشکه های دارای نشت بطورکلی ممنوع است .
ماده1-23 برای نگهداری شیشه ها ، قوطیها و ظروف محتوی مواد روغنی و مایعات قابل اشتعال باید قفسه بندی فلزی مناسب در انبار فراهم گردد به نحوی که از وارد آمدن فشار و در نتیجه شکستگی یا ساییدگی ظروف مذکور جلوگیری بعمل آید .
ماده1-24 حلال ها و سایر موادی که دارای فشار بخار بالایی هستند نمی بایستی در معرض نور مستقیم در بشکه های سیاه پر شوند .
ماده1-25 ظروف و بسته بندی های مواد شیمیایی و سموم بطور هفتگی میبایست از نظر محل نگهداری ، نشت مواد ، وضعیت ایمنی ، وسایل حفاظت فردی شاغلین در انبارها و محیط انبار و همچنین عملیات پاکسازی مورد بازدید قرار گیرد
ماده1-26 مواد شیمیایی و سموم ناسازگار نمی بایستی در کنار یکدیگر نگهداری شوند و در صورت لزوم می بایست با استفاده از دیوارهای مستحکم و خاکریز پیش بینی های لازم را اعمال نمود .
ماده1-27 مواد شیمیایی با قابلیت اشتعال بالا و میل ترکیبی زیاد می بایست حداقل با 15 متر فاصله از سایر مواد قرار گیرند .
ماده1-28 در هر انبار می بایست ظروف و بشکه های خالی جهت انتقال محتویات ظروف آسیب دیده موجود باشد
سیستم کنترل موجودی ABC
موجودی انبار در هر سیستم تولیدی یا خدماتی نقش کلیدی و استراتژیکی را ایفا می کند و با کنترل و برنامه ریزی صحیح آن می توان در متعادل ساختن جریان عملیات گام برداشت. در موجودی انبار معمولاً تعداد کمی از اقلام، بخش عمدة ارزش موجودی انبار را به خود اختصاص میدهند و بالعکس تعداد زیادی از اقلام ارزش کمی را دارا م یباشند لذا داشتن یک روش واحد کنترل موجودی برای تمامی این اقلام منطقی به نظر نم یرسد. سیستم کنترل موجودی ABC اقلام موجود در انبار را بر اساس ارزش و اهمیت آنها در طبقات مختلفی طبقه بندی می نماید.
در سیستم کنترل موجودیABC بیشترین توجه معطوف اقلام در طبقه بالا بوده و طبقات بعدی از اهمیت کمتری برخوردار هستند. در این مقاله برای طبقه بندی اقلام شیمیایی یک مجتمع پتروشیمی الگوریتمی پیشنهادی ارائه گردیده است که معیارهای مختلفی را در کلاسبندی اقلام در نظر می گیرد. نتایج حاصل از کلاسبندی نشان می دهد که 72,55 درصد از کل اقلام شیمیایی مجتمع پتروشیمی فوق دارای ارزش 9,85 درصد می باشد در حالیکه ،C در کلاس در کلاسA 8,45 درصد از کل اقلام شیمیایی دارای ارزش 65,82 درصد و یا بعبارتی دارای ارزش ریالی ، 102038493853,37 می باشد 19 درصد از کل اقلام در کلاسB قرار گرفته اند که دارای درصد ارزش اقلام 24,33 درصد یا 37722210667 ریال می باشد

منبع:
ایمنی در انبار - مهندس بابک کاظمی

ایمنی و فرآیند کار در انبار

مطالب مشابه :

چک لیست ایمنی انبار

ایمنی انبار

آیین نامه ایمنی انبارها

ایمنی وبهداشت در انبار