کاشان "خانه طباطبایی ها" عروس خانه های ایران

مجموعه خانه تاریخی طباطبایی ها با ۴۷۰۰ مترمربع وسعت دارای ۴۰ اتاق، ۴ حیاط، ۴ سرداب (زیرزمین)، ۳ بادگیر و ۲ رشته قنات است.معماری خانه طباطبایی ها به شیوه معماری حجاب دار، گودال باغچه، متقارن و درون گر است.

این مجموعه مشتمل بر ۳ بخش اندرونی بیرونی و بخش مخصوص خدمه است

قسمت اندروني خانه شامل اتاق پنج دري ساده در مركز و دو حياط در دو طرف آن و داراي سرداب هائي كه بادگيرها هوا را در آن جريان مي دهند كه اين قسمت محل سكونت خانواده مرحوم طباطبائي بوده است. حياط ضلع شمال غربي بزرگتر و تعداد اتاق هاي آن بيشتر مي باشد و داراي سرسراي پذيرائي مجزائي است. در زيرقسمت اندروني مخصوصا اتاق مركزي، سرداب بزرگي قرار دارد كه داراي مشخصات منحصر به فرد خود است و به علل مختلف از جمله: وجود بادگير، سقف ضربي، نوع مصالح به كار رفته در بدنه، دو جداره بودن بدنه، وجود حوضي كه قبلا در مركز سرداب بوده، اختلاف ارتفاع با سطح كوچه حدود 8 تا 10 متر، نسيم خنكي كه از سطح حوض حياط مركزي وارد زيرزمين مي شود؛ همه اين عوامل باعث شده تا به خصوص در فصل تابستان 15 تا 20 درجه اختلاف درمابين زيرزمين و بيرون آن مشاهده شود.

قسمت بيروني شامل تالار بزرگ ( اتاق شاه نشين) در مركز با نورگيرها و پنجره هاي مشبك رنگي و پنجره هاي كناري دو جداره كه عمودي باز و بسته مي شود. اين اتاق داراي تزئينات نقاشي و آئينه كاري و گچ بري هاي جالب از جمله پنجره هاي مشبك گچي است كه همچون پارچه توري ظريفي به نظر مي رسد. در دو طرف اتاق شاه نشين اتاق هاي گوشواره بنا شده است در جلوي اتاق شاه نشين، ايواني با آئينه كاري و گچ بري هاي جالب ديده مي شود.

در طرفين تالار بزرگ دو حياط خلوت و نورگير به صورت قرينه يكديگر احداث شده است كه داراي تابلوهاي بديع نقاشي مي باشند و از نفايس آثار هنري اين ديار به شمار مي آيند. اسناد و قرائن نشان مي دهد كه هنرمند بزرگ و نقاشباشي دربار ناصر الدين شاه قاجار يعني ميرزا ابوالحسن غفاري كاشاني ملقب به صنيع الملك با مالك خانه دوستي نزديك و مراوده خانوادگي داشته است لذا به احترام دوستي كه با مرحوم طباطبائي داشته در اجراي گچ بري ها و ترسيم نقاشي هاي اين خانه نظارت داشته است. و اين مطلب ارزش و اعتبار تزئينات خانه طباطبائي را بسيار افزايش مي دهد.

آب خانه از دو رشته قنات دولت آباد و نصر آباد تامين مي گرديده است. خانه طباطبائي داراي 5 درب ورودي مي باشد كه ورودي اصلي به دو ورودي اندروني و بيروني در قسمت هشتي تقسيم مي گردد. علت پيچ و خم هاي راهروهاي ورودي جهت شكستن اختلاف ارتفاع و نداشتن ديد مستقيم است.
لازم به توضيح است كه خانه مسكوني و زادگاه شادروان «سپيده كاشاني» - شاعر بزرگ معاصر- نيز در مجاورت خانه تاريخي طباطبائي و در جنوب آن قرار دارد.