نحوه انتخاب پیانو

هنگام بازدید از نمایشگاه پیانو هرگز مجذوب
صحبتهای فروشنده نشوید.
درنوشته های قبل راجع به انواع پیانوهای موجود در بازار که شامل پیانو های دیواری، بزرگ (رویال) و دیجیتال بودند، صحبت کردیم. در اینجا در دو قسمت تا آنجا که ممکن است راجع به نحوه تصمیم گیری و فاکتورهای مهم برای انتخاب ساز بحث کنیم.

اولین مشکل
بزرگترین مشکل برای بسیاری از مردم - بخصوص آنها که برای اولین بار قصد خرید پیانو دارند - آن است که به دلیل سرمایه گذاری قابل توجه ای که می خواهند روی ساز انجام دهند، بیشتر از آنکه به صدا و مکانیک ساز توجه داشته باشند به وضعیت ظاهری آن دقت می کنند.

این موضوع کاملآ طبیعی است چرا که شما و اطرافیان بیشتر از آنکه پیانو را در حال نواخته شدن ببینید و صدایش را بشنوند، آنرا در گوشه ای از منزل بعنوان یکی از لوازم خانگی مشاهده می کنند و انتظار دارید علاوه بر گوش، چشم شما هم با دیدن آن لذت ببرد. این موضوع وقتی جدی تر می شود که با پدر یا مادر برای خرید ساز به مغازه یا نمایشگاه پیانو می روید.

اگر بودجه کافی در اختیار دارید یقینآ می توانید سازی را انتخاب کنید که نه تنها صدای خوبی داشته باشد بلکه از لحاظ ظاهری نیز انتظار شما و اطرافیان را جلب کند. طبیعی است که زیبایی و آراستگی ظاهری ساز می تواند انگیزه شما برای تمرین بیشتر را موجب شود. اما اگر بودجه کافی در اختیار ندارید؛ به شدت به شما توصیه می شود فریب ظاهر ساز را نخورید و به صدا و ویژگیهای مکانیکی آن دقت کنید.

صدای پیانو
عمومآ کیفیت صدای پیانو برای افرادی که با این ساز آشنایی بیشتری دارند بعنوان یک شاخص انتخاب مطرح است. این موضوع کاملآ سلیقه ای است، هرچند برخی از سبکهای خاص موسیقی با برخی صداها بیشتر مانوس است. به عنوان مثال هنگامی که می خواهید یک موسیقی آرام و رمانتیک اجرا کنید طبیعتآ صدای نرم و مهربان (Mellow) پیانو بیشتر به دل می نشیند تا یک صدای صاف، شفاف و زنگ دارد.

بعنوان یک نظر شخصی هر چقدر صدا از سمت نرمی به سمت تیزی متمایل شود برای ساز محدویت کاربردی بیشتری بوجود می آید. یک صدای بسیار تیز و زنگ دار - شبیه به صدای گیتارهای آکوستیک - بیشتر برای سبکهای نزدیک به راک مناسب است که نوازنده اغلب آکوردهایی را بصورت چند نت سیاه پشت سر هم اجرا میکند. اما با همین نوع صدا اگر بخواهید آرپژ اجرا کنید یا یک نوکتورن از شوپن اجرا کنید نتیجه جالب بدست نخواهد آمد و هرگز آن زیبایی را که در حالت قبل هنگام اجرای موسیقی راک حس می کردید، احساس نخواهید کرد.

در واقع موضوع را می توان از این زاویه نگاه کرد که زیبایی یک صدای زنگ در محدوده خاصی کاربرد دارد، اما زیبایی یک صدای نرم و لطیف در محدوده بیشتری می تواند مورد استفاده قرار گیرد. (با این وجود اغلب هنرآموزان در ابتدای کار به صدای زنگ دار علاقه دارند.)

هنگام انتخاب ساز دقت کنید که صدای های تیز و
شفاف ممکن است زود باعث خستگی شما شوند.

باریک بین باشید
نکته بعدی در انتخاب ساز دقت و باریک بینی به هنگام خرید است. هرگز عجله نکنید، فروشندگان پیانو - بخصوص اگر با غیر از یک نمایندگی طرف هستید - اغلب از استدلالهای بی اساسی استفاده می کنند که شما را مجبور کنند در همان بازدید اول ساز را خریداری کنید. بسیاری از آنها حتی نمی توانند یک نت "دو" را روی پیانو به شما نشان دهند و به پیانو تنها به عنوان یک کالای پر سود نگاه می کنند.

بنابراین حرفهایی نظیر "این ساز یک مشتری دیگر هم دارد"، "این آخرین ساز از این نوع است که داریم" ، "از هفته آینده قیمت ها بالا خواهد رفت" و ... را باور نکنید و بفرض هم که ساز مورد نظر شما در بازدید بعد فروش رفته باشد، چیزی را از دست نداده اید؛ مطمئن باشید می توانید ساز بهتری را پیدا کنید.

خجالت نکشید و هرگز بدون بررسی مارک ها و مدلهای مختلف در مغازه های دیگر دست به انتخاب ساز نزنید، مگر آنکه سالیان سال با پیانو کار کرده باشید و تجارب قبل به شما بگوید که مستقیم سراغ کدام ساز بروید.

تهدید را به فرصت تبدیل کنید
با وجود آنکه شرکت های نسبتآ زیادی بظاهر نمایندگی برند (Brand) های مختلف را دارا هستند، اما در عین حال بازار پیانو در شهر های ایران بسیار محدود و کوچک است. اغلب هنگامی که بطور جدی برای خرید پیانو به چند مغازه سر می زنید؛ زمزمه پیدا شدن یک مشتری جدی در شعاع زیادی پیچیده می شود. این موضوع می تواند برای شما هم فرصت باشد هم تهدید.

اگر مراقب نباشید فروشندگان با یکدیگر صحبت کرده و هر چه به مغازه های بعدی می روید حرفهای جذابتری می زنند که باب میل شما باشد و خیلی زود همان روز اول شما را مجبور به خرید می کنند.

بنابراین سعی کنید زرنگ باشید چرا که پول در دست شما قرار دارد. توصیه قبل را سر مشق خود قرار دهید و بدانید که در این معامله آنها بیش از شما نیازمند به این معامله هستند. تا آنجا که می توانید از آنها سئوال کنید و ساز را بررسی کنید و هیچوقت مجذوب تعاریف آنها راجع به "نحوه نشستن شما پشت ساز" یا "نوازندگی زیبای شما" و ... نشوید! بسیاری از مغازه دارها برای فروش ساز به هر حیله و نیرنگی متوسل می شوند.

پول یا دست چک با خود همراه نداشته باشید
با دست خالی و بدون پول به دیدن فروشگاه های پیانو بروید و هرگز قبل از بررسی و فکر کردن در منزل به هیچ فروشنده ای، نظر مثبت ندهید چه رسد به اینکه مبلغی را بعنوان پیش پرداخت به آنها بدهید. اغلب افرادی که قصد خرید ساز دارند با روحیه لطیف و ساده به مغازه می آیند و نمی دانند که بسیاری از ساز فروشها (انصافآ نه همه آنها) جز به پول بیشتر در آوردن توجهی ندارند.

همراه داشتن پول ممکن است برای یک لحظه شما را تحریک کند که یک تصمیم نادرست بگیرید. اگر دیدید صاحب مغازه رفتار مناسبی از خود نشان نمی دهند (به عبارت خودمانی تر شکم سیری دارد) از آن مغازه بیرون بیایید و یقین بدانید آهی که او می کشد از ناراحتی شما سخت تر است

کیفیت و رنگ صدای ساز باید برای همه کلاویه ها
یکسان باشد.

یکنواختی رنگ صدا
گفتیم که انتخاب نوع و رنگ صدا یک موضوع سلیقه ای است، اما یکنواختی رنگ صدا در پهنه کلاویه ها موضوعی کاملآ فنی است که به مکانیک و جنس مواد بکار رفته در ساز مربوط می شود.

اگر نوازنده ماهر نیستیید یا گوش شما با صدای پیانو آشنا نیست، ترجیحآ به سمت انتخاب پیانویی که کوک نیست نروید. حتی اگر فروشنده بگوید : "شما ساز را به منزل ببرید، ما مجانی برای شما کوک می کنیم، اگر نپسندید پس می گیریم." قبول نکنید، مگر آنکه از توانایی خود در پس دادن ساز مطمئن باشید.

سیم های بم در پیانو های نامرغوب عمومآ کیفیت صدای خود را خیلی زود از دست می دهند، بنابراین اول کلاویه های سمت چپ ساز را امتحان کنید. باید بتوانید صدای نت مشخصی را از آنها بشنوید در صورتی که فقط یک صدای باس از آنها بیرون می آمد و خیلی معلوم نبود که چه نتی است - که در این صورت صدا توام با هوم است - از آن ساز صرف نظر کنید.

اما اگر صداهای بخش باس مورد قبول بودند، به سمت راست حرکت کنید و دقت کنید که رنگ و کیفیت صداها یکسان باشد. نباید یک کلاویه صدایی نرم داشته باشد و چند اکتاو بالاتر کلاویه دیگری صدایی تیز بدهد. هر چند ممکن است بتوان این مشکلات با Voicing مجدد ساز حل کرد، اما بهتر است در اینحالت شما این ساز را فراموش کنید.

شدت صدا
سعی کنید پیانویی را انتخاب کنید که صدای بلند تری دارد. ارتفاع پیانو یکی از شاخص هایی است که باعث می شود حجم صدا و به دنبال آن شدت صدای تولید شده بیشتر شود. اما سوای این موضوع عملکرد مناسب سیستم انتقال نیرو از کلاویه به سیم (Action) و نیز جنس سیم ها، چکشها و ... از موارد مهمی است که در شدت صدای تولیدی تاثیر می گذارد. بنابراین در دو پیانو مشابه آنرا انتخاب کنید که صدای بلند تری دارد.

در مطلب بالا راجع به پارامترهایی نظیر، شکل ظاهری، رنگ و شدت صدای پیانو، نحوه برخورد با فروشنده و دقت به هنگام خرید ساز صحبت کردیم. در این نوشته سعی خواهیم کرد که سایر شاخص های تعیین کننده به هنگام خرید پیانو بپردازیم.

نو یا دست دوم
بسیاری عقیده دارند که به هنگام خرید وسایل گران قیمت و ماندگار مانند کامپیوتر، پیانو، اتومبیل و ... بهتر آن است که نوع دست دوم آن خریداری شود. چرا که به محض خرید جنس نو و یکی دو روز استفاده از آن، حدود 20 درصد از قیمت آن افت می کند.

بله، در ارتباط با قیمت، کاملآ این موضوع درست است. بعنوان مثال اگر یک پیانو نو را به مبلغ شش میلیون تومان از مغازه بخرید، یقین داشته باشید که پس از دو روز اگر بخواهید آنرا به مغازه بفروشید، حتی اگر مغازه دار خیلی لطف بکند حداکثر 4.5 تا 5 میلیون آنرا از شما می خرد، مگر آنکه از قبل شرطی را با او طی کرده باشید. (شک نداشته باشید که حتی در این حالت روی جابجایی همین پیانو بین یک تا یک و نیم میلیون تومان سود کرده است.)

این صفحه صدا از داخل دارای ترک است.
فراموش نکنید که وارد کنندگان پیانو روی لیست قیمت (List Price) پیانو چیزی بین 35 تا 50 درصد بسته به تعدادی که وارد می کنند، تخفیف می گیرند. بنابراین طبیعی است که به هنگام خرید یک ساز نو در شرایط خاص و با پافشاری خریدار تخفیفی هم داده شود.

اما موضوع خرید برای سازهای دست دوم کاملآ متفاوت است. چنانچه مراقب باشید که کلاه بزرگی سر شما نگذارند! حداکثر با تفاوت قیمت 200 ، 300 هزار تومان می توانید یک ساز 4-5 میلیونی را حتی پس از ماه ها استفاده بفروش برسانید.

این صفحه صدا از بیرون دارای مشکل است
بنابراین تصمیم با شما است. می خواهید با خیال راحت ساز نو بخرید که به احتمال زیاد فروشنده آنرا یکسال گارانتی می کند، یا ساز دست دوم که باید قبل از خرید خود یا دوستانتان آنرا کارشناسی کنند. بسیاری از فروشندگان ساز دست دوم نیز ساز فروخته شده را مدتی گارانتی می کنند.

بعنوان تجربه شخصی باید اعتراف کنم اگر توانایی تشخیص ساز خوب از بد و سالم از ناسالم را دارید تفاوتی ندارد که شما ساز نو بخرید یا دست دوم. لذا سعی خواهیم کرد تا حد امکان پارامترهای لازم برای تشخیص ساز خوب را به شما معرفی کنیم.

پیانو نو را از فروشگاه معتبر بخریم
همواره سعی کنید پیانو نو را از فروشگاه ها، مغازها یا نمایندگی های معتبر خریداری کنید. چراکه فروشنده هایی که در بازار صاحب نام هستند هرگز حاضر نیستند بخاطر چند صد هزار تومان بالاتر، اعتبار چند ساله خود را به خطر بیندازند و یا اینکه جنس خراب را با قیمت جنس سالم به شما بفروشند.
نمونه ای از بریدج کهنه و خراب
بنابراین همواره سعی کنید از فروشگاه هایی ساز بخرید (نو یا دست دوم) که سالهای سال است در زمینه خرید و فروش ساز فعالیت می کنند. دقت داشته باشید که هر چه فاصله شما از وارد کننده اصلی دور شود، امکان گرفتن تخفیف برای خرید ساز کمتر می شود چرا که هر واسطه ای علاقمند به دریافت سود بیشتر است.

در همین شهر تهران هستند فروشندگان لوازم موسیقی به گران فروشی معروف هستند اما واقعیت آن است که عمومآ - نه لزومآ - هیچ جنسی بدون دلیل گران نیست. حداقل مطمئن هستید اگر ساز را کمی گرانتر از سایر مغازه ها خریداری میکنید، اعتبار فروشنده را به حسن شهرت می دانید و مطمئن هستید که کلاه بزرگی بر سر شما نمی گذارد و یا اگر بعده ها برای ساز شما مشکلی بوجود آمد نهایت همکاری را برای حل مشکل با شما خواهند کرد. بنابراین خیلی ناراحت نباشید اگر ساز را کمی گرانتر اما از فروشگاه مطمئن خریداری می کنید.

پیانو دست دوم را از کجا باید تهیه کرد
پیانو دست دوم را می توانید هم از مغازه های دست دوم فروشی و هم از منزل افراد عادی تهیه کنید. با وجود آنکه یک پیانو مانند اتومبیل قیمت روز ندارد، اما می توانید با پرسش از چند مغاز و تلفن به چند آگهی - که عمومآ در قسمت نیازمندی های روزنامه های معتبر وجود دارد - حدود قیمت ساز دست دوم مورد نظر را بدست آورید.

نمونه ای از قلابهای خراب و شکسته
اگر خیلی عجله نداشته باشید با جستجو یقینآ می توانید یک ساز خانگی را از منزل خریداری کنید. این نوع از سازها لزومآ ارزانتر از ساز دست دوم مغازه نیستند اما عمومآ از کیفت بهتری برخوردار هستند

اگر از مغازه هایی که سازهای نو می فروشند و مورد اعتماد شما هستند، سئوال کنید؛ می توانند برای شما ساز خوب دست دوم نیز پیدا کنند. بنابراین باز بهتر آن است که ساز دست دوم را نیز از فروشگاهی بخواهید که به آن اعتماد دارید و هرگز از مغازه ای که تنها یکی دو پیانو برای فروش در ویترین دارند ساز خریداری نکنید. برای این مغازه ها اصلآ مهم نیست شما با رضایت از مغازه بیرون بروید و با تعریف از آنها مشتری دیگری به آنجا بفرستید، آنها می خواهند حداقل درآمد یک ماه را از فروش همین یک ساز به شما بدست آورند.

برخی شاخص های فنی ظاهری
قبلآ راجع به ظاهر ساز صحبت کردیم، وجود چند خراشیدگی یا رنگ پریدگی در ساز چنانچه سیستم های مکانیکی - یا الکترونیک - ساز سالم باشند و پیانو رنگ صدای خوبی داشته باشد، مسئله چندان مهمی نیست که بخواهید به دلیل آن از خرید منصرف شوید.

پینها تا انتها پیچیده شد و صفحه زنگ زده است.
صفحه کلید : با تمامی کلاویه های پیانو کار کنید و مطمئن باشید که صدای نتی که از آن خارج می شود سالم است و هیچ صدای "وز" یا "گز" بوجود نمی آید. دقت کنید پیانوهای نو ممکن است مشکل رگلاژ داشته باشند و برخی از کلاویه ها پس از زدن به سرجایشان برنگردند؛ این مشکل عمومآ حل شدنی است و نیازی به نگرانی ندارد. اما چنانچه صدای اضافه ای شنیدید باید از مغازه دار یا صاحب ساز سئوال کنید که این صدای از چیست و در ضمن دقت بیشتری در کنترل ساز داشته باشید.

صفحه صدا یا Soundboard : از مهمترین قسمتهایی از یک پیانو است که باید به خوبی بازدید شود. شما باید از دو طرف (داخل و بیرون) این صفحه را بازبینی کنید تا احینآ ترکیدگی یا شکاف نداشته باشد. اگر مشکل جدی وجود داشته باشد در صدای تولید شده از ساز می توان آنرا بخوبی احساس کرد، اگر نه با زدن ضربه به صفحه از دو طرف (داخل و بیرون) می توانید از سلامت آن مطمئن شوید، هیچ قسمت از صفحه نباید به ارتعاش در بیایید .

پل یا Brigde : قسمتی است که حالت خرک دارد و سیم ها روی آن تاب خورده در قسمت پایین صفحه چدنی محکم می شوند. بریدج معمولآ با دو پین کوچک جهت سیم را عوض کرده در پایین محکم می کند. هر پیانو معمولآ دو بریدج مجزا برای سیم های باس و زیر دارد. سلامت این قسمتها را می توان از استوار و منظم بودن پینهای آن مطمئن شد. فراموش نکنید که با وجود ظرافت، این پین ها باید بسیار قوی باشند چرا که فشار بسیار زیادی را تحمل می کنند.

پینهای نو با فضای زیاد برای کوک سفت
قلاب یا Agraffe : سیم ها از بالا پس از پیچیده شدن دور پین ها از درون قلابهایی رد می شوند و تا پایین که به Bridge برسند کشیده می شوند. به قلابها دقت کنید چون آنها قطعاتی هستند که به بدنه چدنی پیچ می شوند و چنانچه کهنه و قدیمی باشند فشار زیاد سیم ها می تواند به راحتی آنها را ب***د. بنابراین ملاحظه کنید که همه آنها محکم باشند و یا احیانآ ترک نداشته باشند.

پین های نگه دارنده سیم : به شکل دوم از پایین کنید، به این پیچ های Pin گفته می شود درون بلوکهایی پیچی می خورند. باید دقت کنید که قسمت فلزی اطراف Pinblock ترک نداشته باشد، چرا که در اینصورت پین نمی تواند بخوبی کوک را نگاه دارد. مشکل بزرگ این پیچها در این شکل آن است که اغلب آنها تا انتها پیچیده شده اند و اگر لازم باشد ساز زیر تر کوک شود دیگر جایی برای کوک وجود ندارد. برای مقایسه می توانید آنرا با یک Pinblock سالم در شکل بعدی مقایسه کنید.

پدالهای یک پیانو رویال
در نوشته گذشته راجع به برخی شاخص های فنی پیانو مانند کلاویه، صفحه صدا، بریدج، قلاب و پین های نگاه دارنده سیم ها صحبت کردیم. در این نوشته سعی می کنیم به بررسی سایر قسمت های مکانیکی و مهم پیانو بپردازیم که می تواند در ردیف فاکتورهای مهم ارزیابی یک پیانو خوب و سالم باشد.

پدالها
تمام پیانوها، از اولین پیانو ساخته شده تا پیانوهای مدرن امروزی همه به نوعی دارای پدال بوده اند. هر چند در نمونه های اولیه قرن هجدهم پدال بصورتی ساخته می شد که نوازنده آنرا با زانو خود کنترل می کرد اما هم اکنون بیش از نیم قرن است که استاندارد سه پدال برای پیانو ها تقریبآ ثابت شده است.

اما هنگام کنترل یک پیانو برای خرید به چند نکته راجع به این پدال باید توجه داشته باشید.

بخصوص اگر پیانو دست دوم باشد احتمال آن وجود دارد که گرفتن و رها کردن پدال توام با صدا باشد. این صدا معمولآ از سیستم انتقال نیرو به اکشن یا مکانیسم تحت کنترل رخ می دهد. در برخی پیانو های امروزی دیواری برای انتقال نیرو از سیم و غلاف (مانند سیم ترمز دوچرخه) استفاده می شود که در اینصورت احتمال بروز چنین صدایی کمتر می شود هرچند از اصالت ساز کاسته می شود. اما در اغلب پیانو های دیگر انتقال نیرو توسط میله هایی چوبی یا فلزی صورت می گیرد.

بخصوص هنگامی که تمام این میله ها فلزی باشد این صدا می تواند بیشتر بروز کند. بسیاری از سازندگان میله های انتقال را یکی درمیان چوب و فلز می گیرند تا هنگام کار تولید صدا نکنند که این خود مزیتی در سیستم انتقال نیروی پدال است.

نکته مهم دیگری که می تواند بعنوان یک مزیت مطرح شود، استفاده از مفصل به هنگام اتصال میله های انتقال دهنده نیروی پدال است. اگر از مفصل برای نقاط وصل استفاده شده باشد، نه تنها تولید صدا بسیار کم خواهد بود بلکه نیرو راحت تر منتقل می شود.

در حالت کلی هرچه مرغوبیت ساز بیشتر باشد این قسمت بهتر و دقیقتر ساخته می شود. اما در هر صورت بروز صدا مشکل خیلی مهمی محسوب نمی شود، یک تکنیسین خوب می تواند این صدا را به راحتی تاحد نزدیک به صفر بگیرد.

انتقال نیروی پدال توسط قوطی یا میله های فلزی. به پارچه های سبز که واسط درگیری میله های عمودی با قوطی های فلزی است دقت کنید. کیفیت و نحوه مهار مفاصل یکی از مهمترین قسمتهای سیستم انتقال نیرو است.

Damper یا Sustain
سمت راست ترین پدال پیانو، پدال کشش صدا است که به آن پدال Damper یا Sustain - که معانی متضاد دارند - هم گفته می شود. کاربری آن برای تمام نتها از بم ترین تا چیزی حدود دو اکتاو مانده به کلاویه های بالای پیانو است و اجازه می دهد پس از اجرای یک نت، صدای آن حتی با رها کردن کلاویه ماندگار بماند.

این پدال همواره - حتی در حالتی که پیانو دو پدال دارد - سمت راست ترین پدالهای پیانو است. هنگامی که این پدال فشار داده می شود، خفه کن های نمدی هر یک از سیمها، از روی سیمها بلند می شوند و حتی در صورت رها کردن کلاویه، خفه کن دیگر به روی سیم باز نخواهند گشت و به سیم اجازه می دهند تا همچنان ارتعاش کند. سیم یا سیم های مربوطه به هر کلاویه برای خود یک خفه کن دارد که در حالت عادی روی سیم نشسته و اجازه ارتعاش به آن را نمی دهد.

شما باید هنگام خرید ساز پدال damper را بگیرید و با کلاویه ها شروع به زدن کنید و اطمینان حاصل کنید که پس از رها کردن پدال کلیه صداها ساکت می شود (بجز دو اکتاو بالا). همچنین باید مطمئن شوید که هنگام گرفتن پدال کلیه خفه کن ها از حالت استراحت - روی سیم ها - حرکت کرده و با سیم فاصله می گیرند.

تولید صدا هنگام گرفتن damper می تواند از جابجایی قسمتهای لازم اکشن هم باشد که معمولآ گرفتن این صدا مشکل تر است. بنابراین اگر هنگام گرفتن پدال متوجه شدید که اکشن صدا می دهد، دقیقتر شوید. لزومی به نگرانی نیست اما بدانید که این صدا به این راحتی ها قابل برطرف کردن اگر شما را زیاد اذیت می کند با فروشنده آنرا مطرح کنید.

پدال نرم
که به آن Soft Pedal یا Una Corda هم گفته می شود، دومین پدال مهم پیانو است که در منتهی علیه چپ قرار دارد. حتی اگر پیانو دو پدال داشته باشد این پدال جزو آن دو است.

عملکرد این پدال بگونه ای است که به نوازنده امکان اجراهای آرامتر را می دهد. در انواع پیانو های بزرگ (رویال) هنگام گرفتن پدال تمام صفحه کیبرد به اندازه تقریبی نیمی از عرض یک کلاویه سفید به سمت کنار حرکت می کند. به این ترتیب چکشی که در حالت عادی به سه یا دو سیم پیانو ضربه می زد، تنها به یک سیم از آنها ضربه می زند و طبیعتآ صدایی آرامتر تولید می کند.

لازم به ذکر است که اصطلاح ایتالیایی Una Corda به معنی "یک سیم" است که به دلیل عملکرد این پدال برای آن انتخاب شده است.

انتقال نیروی پدال توسط چوب؛ این سیستم بصورت عمومی از پیانویی که در بالا نمایش داده شد تولید صدای کمتری خواهد کرد.
در پیانو های دیواری، قسمتی از اکشن که چکش ها را نگاه می دارد با گرفتن این پدال به سیم ها نزدیک می شود بطوریکه فاصله میان چکش و سیم حدودآ نصف می شود بنابراین، زاویه ای که چکش با سیم ها در حالت آزاد می سازد کمتر شده و سرعت خطی ضربه به چکش کم خواهد شد. اتفاقی که در این حالت می افتد آن است که حس لمس کلاویه های پیانو دیوار بشدت دستخوش تغییر می شود، در حالی که برای پیانوهای بزرگ (رویال) این تغییر احساس تنها به هنگام برخورد چکش با سیم حس می شود.

بنابراین همانطور که مشخص است کیفیت اثر این پدال در پیانو های بزرگ بیشتر است، لذا برای افرادی که می خواهند حرفه ای کار کنند این نکته باید مد نظر باشد.

به علت استفاده کم از این پدال و نیز ماهیت مکانیکی آن معمولآ مشکل برای آن وجود ندارد، تنها هنگام کنترل ساز مطمئن شوید که پدال سمت چپ همانند آنچه در بالا توضیح دادیم، درست کار می کند. اگر برای اولین بار پیانو بزرگ (رویال) می خرید ممکن است حرکت کیبرد برای شما کمی غیر عادی بنظر برسد، توجه داشته باشید که اینگونه نیست.

پدال میانی
پدال میانی عمومآ در پیانوهای دیواری و بزرگ (رویال) عملکرد متفاوتی دارد. درپیانوهای بزرگ (رویال) این پدال نقش Sostenuto را بازی می کند. همانند یک پدال Sustain است که فقط روی کلاویه هایی که در زمان گرفتن پدال زده شده است عمل می کند.

بنابراین خفه کن های کلاویه هایی که در حالت استراحت هستند، سر جای خود باقی می مانند. این نوع خاص از Sustain برای مواردی که شما نت پدال در موسیقی دارید و یا مواقعی که نمی خواهید هارمونیک های زیادی به هنگام گرفتن پدال Damper در تولید صدا دخیل باشند کاربرد زیاد دارد.

ساختار مکانیکی نسبتآ پیچیده آن شما را مجبور می کند که هنگام خرید آنرا به دقت در قسمت های مختلف ساز چک کنید و ببینید که درست کار می کند یا خیر. ممکن است به دلیل عملکرد غلط هنگام گرفتن آن سیم های کمتر یا بیشتری از آنچه شما کلاویه هایشان را فشار داده اید، از خفه کن رها شوند.

بجز معدودی از پیانو های دیواری که پدال Sostenuto دارند، بیشتر آنهایی که سه پدال دارند پدال وسط را به پدال تمرین تخصیص داده اند. این پدال که حالت قفل شدن دارد که معمولآ یک پارچه نمدی میان چکش ها و سیم ها حائل می کند و باعث می شود که چکش ها بجای آنکه به روی سیم ضربه بزنند به پارچه ضربه بزنند. به این ترتیب صدای خروجی ساز در حد بسیار کمی پایین خواهد آمد و مناسب برای انجام تمرین می شود.

تنها موردی که باید آنرا کنترل کنید آن است که آیا پدال به راحتی قفل و آزاد می شود و اینکه به هنگام قفل شدن آیا صدای تمام سیم ها کاهش پیدا می کند یا خیر. برخی مواقع مشکلی در تنظیم آن وجود دارد که با گرفتن آن صدای نیمه بالایی ساز کاهش پیدا نمی کند.

در ارتباط با نحوه قفل شدن پدال باید گفت اگر برای قفل شدن بجای چوب بدنه پیانو مکانیسم دیگری در داخل پیانو استفاده شده باشد، کیفیت این پدال بهتر خواهد بود

اکشن پیانو رویال
در نوشته های گذشته به عوامل دخیل در انتخاب پیانو مانند میزان علاقه به نوازندگی و بودجه، شاخص های ظاهری و صوتی، همچنین موارد فنی مانند سیستم نگه دارنده سیمها، پدالها، بدنه و ... پرداختیم. در این نوشته سعی می کنیم بطور خلاصه بررسی سیستم انتقال نیرو از کلاویه به سیم (Action) را آغاز کنیم. فراموش نکنید که اکشن یک پیانو جزو مهمترین قسمتهای ساز است که هنگام خرید باید به آن توجه شود.

چنانچه پیانو نداشته باشید یا به درون بدنه آن دقت کافی نکرده باشید، حتمآ تعجب خواهید کرد اگر بدانید برای انتقال نیروی انگشت دست شما به سیم ها در پیانو، برای هر کلاویه چیزی حدود 60 قطعه بکار برده می شود. حال این 60 قطعه را در تعداد کلاویه های پیانو - معمولآ 88 عدد - ضرب کنید به عددی معادل 5280 خواهید رسید، چنانچه سایر قطعات مشترک بین کلاویه های هر اکشن را هم حساب کنید این رقم به چیزی در حدود 5700 عدد خواهد رسید!

اینها تنها قسمتهایی از ساز هستند که وظیفه انتقال نیرو را بر عهده دارند و چنانچه شما سایر قطعات ساز را هم محاسبه کنید ممکن است در مجموع به عددی نزدیک به 10 هزار قطعه برسید. بنابراین تصدیق خواهید کرد که خرید یک پیانو - بخصوص دست دوم - تا چه اندازه می تواند یک کار کارشناسی باشد و آنچه ما در اینجا توضیح می دهیم صرفآ برای آشنایی شما با این ساز و فرا گیری اصول اولیه شناخت ساز است.

وظیفه اکشن
یک اکشن خوب وظیفه ترجمه و انتقال دقیق احساس نوازنده به سیم ها را دارد. اکشن خوب و سالم باید نوانس هایی (منظور از Nuance ظرافتهای اجرا است) را که نوازنده اجرا می کند بخوبی تشخیص داده و آنرا به سیم های پیانو منتقل کند.

چند لحظه فکر کنید و پیانو را با انواع سازهایی که در آنها انگشتان دست با سیم مرتعش در ارتباط هستند مقایسه کنید. خیلی زود متوجه ضعف پیانو در عدم ارائه امکان اجرای مستقیم نوانس ها توسط دست می شوید. چرا که در سازهایی مانند گیتار، ویولون و ... شما با انگشت خود می توانید نهایت احساس را به ساز منتقل کنید، اما در پیانو اینگونه نیست.

متخصصین فن، با استفاده از مکانیسم های بسیار پیچیده توانسته اند سیستمی را درست کنند که بتواند به راحتی ظریفترین احساسات نوازنده را به ساز منتقل کند، بطوریکه یک ساز خوب کوچکترین حرکت انگشت شما را تشخیص داده و آنرا به صوت تبدیل می کند. به این ترتیب شما می توانید از آرام بخش ترین کارهای رمانتیک تا خشن ترین کارهای راک را با این ساز اجرا کنید.

اگر نگاهی به این تصاویر بیندازید متوجه خواهید شد که تشریح جزئیات اکشن خارج از محدوده این بحث است و احتمالآ برای تعداد کمی از افراد می تواند جالب باشد.

طرح ساده اکشن پیانو دیواری
پیانو سازی Modular
همواره در ساخت پیانو استانداردهای خاصی رعایت می شود بطوریکه شما اغلب اوقات می توانید در صورت بروز مشکل در برخی از قسمتهای ساز، از لوازم یدکی انواع مدلهای دیگر استفاده کنید. حداکثر ممکن است لازم باشد تا تغییرات کوچکی در قطعه یدکی داده شود.

اکشن یک پیانو نیز از این قاعده مستثنا نیست؛ معمولآ شما می توانید در صورت کهنه و نامناسب بودن اکشن پیانو، آنرا بصورت کامل با یک اکشن دیگر تعویض کنید و یا به تعویض قطعات آن بپردازید. به همین علت است که بارها گفته ایم و تاکید می کنیم که هرگز نگران خرابی پیانو نباید بود چرا که تقریبآ تمامی قسمتهایی از ساز که امکان بروز مشکل های جدی در آن است بسادگی قابل تعمیر هستند. این موضوع حتی شامل ترک خوردگی در صفحه های فلزی (چدنی) بدنه و یا صفحه صدای (Soundboard) ساز نیز می شود.

اکشن یک پیانو مهمترین قسمتی از ساز است که احساس نوازنده را به سیم ها منتقل می کند و به همین دلیل ساخت آن نیاز به تکنولوژی و تجربه زیاد دارد. بسیاری از سازدگان پیانو توانایی ساخت اکشن را ندارند و به همین جهت آنرا از دیگر سازندگان قطعات پیانو تهیه می کنند. معروفترین شرکتی که به ساخت اکشن می پردازد شرکت است. بسیاری از سازندگان پیانوهای خوب معمولآ از اکشن های این شرکت استفاده می کنند و این خود می تواند دلیلی بر کیفیت خوب یک پیانو باشد. این شرکت در کشورهای آلمان، انگلیس، اسپانیا، فرانسه، مجارستان، ایتالیا، ژاپن، سوئیس، چین، آمریکا و ... کارخانه و نمایندگی های رسمی تولید اکشن دارد.

کلاویه
اگر پیانو های بسیار قدیمی را دیده باشید حتمآ متوجه شده اید که کلاویه های آنها اغلب دو تکه هستند، آیا می دانید چرا؟ در قدیم برای ساخت روکش کلاویه بسیاری از پیانو ها از عاج فیل استفاده می شده است و دو تکه بودن آن بخاطر استفاده بهینه از سطح عاج بوده است. اما امروزه از انواع مواد صنعتی برای اینکار استفاده می شود که عملکردی مشابه و حتی بهتر از عاج فیل دارند. دقت کنید که حتی اگر بر اثر برخورد شیء با کلاویه سطح آن تخریب شده باشد، بسادگی می توان روکش آن کلاویه را به تنهایی تعویض کرد، هرچند تکنیسین تعمیر باید سعی کند روکشی با همان کیفیت و رنگ را برای تعویض بکار برد.

بر خلاف ظاهر طول یک کلاویه پیانو بسیار بلند تر از آنی است که شما آنرا مشاهده می کنید هر چه طول کلاویه بیشتر باشد توانایی این اهرم در انتقال احساس نوازنده به ساز بیشتر خواهد بود. معمولآ در بدنه کلاویه (زیر قسمتی که شما آنرا لمس می کنید) قطعاتی از سرب قرار داده می شود تا علاوه بر آنکه به کلاویه وزن داده شود حالت تعادل آن نیز تنظیم شود.

نیاز به این وزنه ها هنگامی بیشتر مشخص می شود که بدانید طول کلاویه ها از سمت راست به چپ بتدریج اضافه می شود بنابراین برای ایجاد حس یکنواخت باید برای هر کلاویه وزنه های سربی خاصی در نظر گرفته شود. تنظیم دقیق این کلاویه ها و انتخاب وزنه های مناسب بگونه ای که کیبرد حس متعادلی را در سراسر خود نشان دهد کاری بسیار سخت و وقتگیر است، که در ساخت پیانو های خوب در آن بسیار دقت می شود و در پیانوهای نامرغوب به آن اهمیت داده نمی شود.

شما به هنگام کنترل ساز باید دقت کنید که احساس کلاویه زیر دستان شما در تمام کلید ها تقریبآ یکسان باشد، تفاوت های جزئی اغلب براحتی توسط تکنیسین پیانو قابل رفع هستند.

زیر هر کلاویه در سمت نوازنده قسمتی قرار دارد که در حالتی که کلاویه فشار داده می شود روی آن می نشیند و در طرف دیگر نمدی که به هنگام برگشت کلاویه و استراحت آنرا نگه می دارد. تنظیم و تغییر موقعیت این دو نقطه از جمله فعالیت هایی است که برای رگلاژ ممکن است لازم باشد.

محور کلاویه
محوری که کلاویه حول آن بازی می کند توسط شکافی که در وسط کلاویه ایجاد شده است حمایت می شود. کلاویه روی یک سطح برجسته قرار دارد که از وسط این سطح یک میله کوتاه فلزی بیرون آمده است. میله در میان شکاف کلاویه قرار دارد و به این ترتیب کلاویه محدودیت حرکت عرضی پیدا می کند، بوسیله یک پیچ تنظیم می توان میزان عقب و جلو بودن کلاویه را تنظیم کرد تا به این ترتیب کلاویه ها در یک ردیف قرار داشته باشند.

قسمت بالایی محور نگاه دارنده کلاویه از نمد ساخته شده است تا اصطکاک احتمالی میله با چوب کاسته شود و کلاویه نرم حرکت کند. از جمله قسمتهایی که به هنگام رگلاژ پیانو تنظیم می شود همین محور نگهدارنده کلاویه است.

انتقال نیرو از کلاویه
هر چند سیستم انتقال نیرو از کلاویه به اکشن در پیانو های دیواری و بزرگ (رویال) یکی نیست اما در مجموع تفاوت عمده ای ندارند و نظر به عمومیت بیشتر پیانو های دیواری در ادامه راجع به اکشن این پیانوها صحبت می کنیم.

نیروی عمودی وارد شده به کلاویه خیلی ساده در جهت دیگر اهرم، به سمت بالا هدایت شده و یک میله (فلزی یا چوبی) را به سمت بالا حرکت می دهد. این میله ممکن است بلند یا کوتاه باشد که کاملآ بستگی به ارتفاع پیانو و محل قرار گرفتن اکشن نسبت به کیبرد دارد.

نحوه انتخاب پیانو

مطالب مشابه :

خرید پیانو یاماها دست دوم زیر قیمت - خریدار فوری پیانو یاماها آکوستیک دست دوم

بررسی برند های پیانوی موجود در بازار ایران

آموزش پیانو مبتدی (قسمت دوم)

نحوه انتخاب پیانو

ویژگی های یک پیانوی خوب

آکورد شناسی بخش دوم

پیانــــــــــــــو