طرح سیستم لوله کشی گاز

طرح سیتم لوله کشی گاز به دلیل اهمیت خاصی که از رعایت نکات ایمنی دارد میباید حتماً بر اساس استانداردهای شرکت ملی گاز ایران صورت گیرد . در این مبحث اصول طراحی سیستم های لوله کشی گاز منازل و ساختمانهای تجاری مورد بحث قرار میگیرد . جزییات اجرایی لوله کشی از قبیل نحوه جوش کاری ،عایق کاری ،آزمون سیستم و غیره در جزوات شرکت ملی گاز ایران ذکر شده است .

اصطلاحات و تعاریف

قبل از پرداختن به چگونگی طراحی سیستم لوله کشی گاز ،توضیحات و تعاریفی ارائه می شود:

· فشار گاز درداخل سیستم لوله کشی

- فشار 178 میلیمتر (7in) ستون آّب : برای ساختمان های مسکونی و تجاری با مصرف گاز و طول لوله کم .

- فشار 0.14 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع (2psi) : برای ساختمانهای مسکونی و تجاری با طول لوله و مصرف گاز زیاد (حداکثر تا 120 متر مکعب در ساعت )

- فشار تا 4.2 کیلو گرم بر سانتیمتر مربع (60psi): برای تاسیسات صنعتی .

· رگولاتور(تنظیم کننده فشار گاز )

وسیله ای است که فشار شبکه اصلی را تقلیل داده و آن را به میزان مجاز برای مصارف خانگی ،تجاری یا صنعتی ثابت نگه می دارد .

· رگولاتورثانویه گاز

این رگولاتور نیزهمراه بارگولاتوراولیه درسیستم لوله کشی داخلی بافشار0.14کیلوگرم برسانتیمتر مربع به کار برده میشود. فشار گاز دراین رگولاتور تا178 میلیمتر ستون اب کاهش یافته ودراین مقدار ثابت میماند.

· محل نصب رگولاتور

رگولاتور باید در محلی نصب شود که هوای آزاد وجود داشته ویابه روش تایید شده ای به هوای آزاد راه داشته باشد.

- ابتدای لوله کشی داخلی ملک درمحلی نزدیک به نصب رگولاتور و کنترل در آیندهواقع شود.

- در لوله کشی هایی که ازسیستم دو مرحله ای تقلیل فشاراستفاده شود،باید درنقشه های مربوطه محل نصب رگولاتورهای ثانویه مشخص گردیده واین نقشه ها قبل ازاجرا به تایید بازرسی شرکت ملی ایران رسانده شود .

- شرکت ملی گاز ایران می تواند برای یک یا چند مشترک یک رگولاتور نصب کند. درلوله کشی هایی که از سیستم دومرحله ای تقلیل فشار استفاده می شود تعداد محل نصب رگولاتور های ثانویه به میزان مصرف هر قسمت از شبکه لوله کشی داخلی بستگی دارد. یعنی هریک از این رگولاتورها باید قادر باشد مقدار گاز مورد لزوم قسمتی از لوله کشی را به که آن متصل است تامین نماید.

- لوله کشی هایی که از سیستم دو مرحله ای تقلیل فشار استفاده می شود، رگولاتور ثانویه بعد از انجام آزمون فشار درسیستم لوله کشی داخلی نصب خواهد شد ولذا این سیستم می تواند در دوقسمت جداگانه یعنی قسمت قبل از رگولاتور ثانویه وقسمت بعد از آن مورد آزمون قرار گیرد وپس از تایید نتایج آزمون به نصب رگولاتور ثانویه اقدام می شود .

· محل نصب کنتور

- کنتور باید در داخل محدوده ملک حتی الامکان بلافاصله بعد از رگولاتور قرار گیرد . اگر محل مناسبی در نزدیکی رگولاتور وجود نداشته باشد باید کنتور را نیز در جایی نصب کرد که در معرض جریان هوا باشد. اگر کنتور درداخل محفظه ی مخصوصی که در دیوار تعبیه شده است نصب میگردد ودرب این محفظه معمولا بسته است، باید محفظه را بوسیله هواکش مناسب به هوای آزاد راه داد.

- کنتور نباید در محل هایی بدون هواکش از قبیل اتاق خواب ، دولاب ،قفسه، توالت،حمام ومحلهایی که امکان بروز یا تشدید آتش سوری را دارند را نصب گردد.

- کنتور باید در مکان ووضعیتی نصب شود که براحتی قابل خواندن ودسترسی برای تعمیر وسرویس باشد . ارتفاع کنتورهای 5 و10متر مکعبی که برروی دیوار نصب می شود باید حدود 5/1متر از کف زمین باشد.

- فاصله کنتور از سیمهای برق به صورت روکارنصب شده اند باید حداقل 10ساتیمتر باشد .

· محل ورود انشعاب گاز به ملک مصرف کننده

این محل باید حتی الامکان درنزدیکترین نقطه ی محدودی ملک به شبکه لوله کشی شهری ودر محلی امن قرار گیرد.

· شیر پیاده رو

شیری است که بر روی لوله ی زیر زمینی انشعاب گاز نزدیک جدول پیاده رو نصب شده و فقط توسط کارکنان مجاز شرکت ملی گاز ایران ، به وسیله آچار مخصوص باز و بسته می شود .

· شیر قبل از رگولاتور

شیر سماوری فنرداری است که قبل از رگولاتورنصب می شود و دارای سوراخی مخصوص برای قفل کردن در حالت بسته میباشد .

· شیر های لوله کشی داخلی و محل نصب آن

شیرهایی که برروی لوله کشی گاز داخلی نصب می شوند باید از نوع ربع گرد توپکی یا سماوری بوده و مشخصات آنها طبق استاندارد مورد تایید شرکت ملی گاز ایران باشد .محل هایی که روی سیستم لوله کشی گاز داخلی حتماً باید شیر نصب شود عبارتند از :

- شیر اصلی مصرف که در ابتدای لوله کشی داخلی هر مشترک و در نزدیکترین فاصله به محلی که کنتور قرار می گیرد نصب می شود.

- درز ابتدای هر لوله انشعابی مستقل در هر واحد مسکونی و تجاری و یا مجتمع بلوک های بلوک های ساختمانی مسکونی .

- سر انتهای هر انشعاب که بلافاصله به وسیله ی گاز سوز وصل می شود . دهانه خروجی تمامی شیر هایی که روی سرهای انتهایی نصب می شود باید با درپوش های دنده پیچ شده طوری مسدود گردد که با باز کردن شیر ،گاز نتواند از آن نشت کند و تا وقتی که وسیله گاز سوزبه آن متصل نشده است به آن متصل نشده است مسدود باقی بماند . سر های انتهایی لوله کشی نباید درپشت در ها واقع شوند .

-در لوله کشی های از سیستم دومرحله ای تقلیل فشار استفاده می کنند ،علاوه بر شیر اصلی مصرف که بلافاصله بعد از کنتور نصب می شود ،بایدقبل وبعداز رگولاتور ثانویه نیز شیر نصب شود.

طرح سیستم لوله کشی

لوله کشی گاز بافشار کار 178میلیمتر(7in) ستون درساختمانهای مسکونی وتجاری:

حدود این لوله کشی ازسیر اصلی مصرف کننده که درفاصله ی حدود نیم متر بعداز کنتور قرار می گیرد شروع شده وتاوسایل گازسوز ادامه می یابد.

مراحل طراحی

1-تهیه نقشه ای که به شرکت ملی گاز ارائه می شود باید شامل موارد زیر باشند:

الف- لوله کشی درپلان محوطه وطبقاتی که درآنها لوله گاز کشیده خواهد شد،اعم از زیر زمین،همکف یاطبقات بالاتر (دراین نقشه موقعیت لوله کشی گاز نصبت به ساختمان مشخص می گردد.)

ب- نقشه ایزومتریک باذکر طول وقطر لوله ها برروی آنها .

ج- زیر بنا یا فضای مفید ساختمان وقدار مصرف گاز هر یک از دستگاه های گازسوزی که به این لوله کشی متصل خواهند شد برحسب متر مکعب گاز یاکیلوکالری برساعت.

د- کروکی موقعقیت محل ملک مورد تقاضا.این کروکی باید درزیر برگ تقاضا باذکر نشانیهای لازم کشیده شود.

2- تعیین قطر لوله ها : قطر لوله های گاز به چند عامل بستگی دارد افت فشار مجاز بین کنتور ووسائل گازسوز که برای این فشار گاز حداکثر برابر7/12میلیمتر ستون آب است ، حداکثر مصرف گاز،طول لوله کشی از رگولاتور تادورترین وسیله مصرف کننده گاز، چگونگی گاز ونصبت حداکثر مصرف احتمالی به حداکثر مصرف ممکن .حداکثر قطر اسمی مجاز لوله گاز مصرفی با فشار 178 میلیمتر ستون آب 4in است . درصورتی که میزان مصرف ویا طول لوله کشی به حدی باشد که قطر لوله بیش از 4in شود ،بایداز سیستم لوله کشی بافشار 14/0 کیلوگرم برسانتی متر مربع که بعدا توضیح داده خواهد شد ،استفاده شودویاسیستم گاز رسانی طبق نظر شرکت ملی گاز ایران نصب شود.

درعمل تعیین قطر لوله ها مطابق روش زیر صورت می گیرد:

الف – تعیین مقدار مصرف گاز

مقدار مصرف گاز هر یک از وسایل گاز سوز بر حسب متر مکعب اغلب توسط سازندگان روی صفحه مشخصات این وسایل درج میشگردد. چنانچه وسایل گاز سوزی فاقد صفحه مشخصات باشد می توان میزان مصرف را از جدول 22-5 که متوسط مصرف دستگاههای گاز سوز را نشان میدهد به دست آورد .اگر میزان مصرف دستگاهی برحسب کیلو کالری در ساعت داده شده باشد ،می توان مصرف را بر میانگین ارزش حرارتی گاز مصرفی که در جدول 21-5 داده شده است تقسیم کرد تا مقدار مصرف بر حسب متر مکعب در ساعت بدست آید از جمع مصرف هر یک از وسایل گاز سوز ،گاز مصرفی هر یک از انشعابات و از جمع مصرف انشعابات میزان مصرف کل ساختمان بدست می آید .

ب- تعیین دورترین مسیر لوله

طول لوله باید از رگولاتورتا دورترین نقطه مصرف در ساختمان اندازه گیری شود . این طول تعیین قطر تمامی لوله ها به ترتیبی است که ذکر می شود .

ج- یافتن قطر لوله ها در جدول

با در اختیار داشتن میزان مصرف گاز در کل ساختمان و هر یک از انشعابات (بند الف) و طول لوله از رگولاتور تا دورترین نقطه مصرف (بند ب) به جدول 23-5 مراجعه می کنیم. در این جدول حداکثر ظرفیت لوله های سخت به متر مکعب بر ساعت برای گاز طبیعی با فشار 178 میلیمتر (7in) ستون آب و افت فشار 7/12 میلیمتر ستون آب با چگالی 65/0 داده شده است

ابتدا با طول لوله ای که در اختیار داریم سطر مربوطه را در جدول پیدا می کنیم .چنانچه این طول دقیقاً در جدول نباشد باید سطر بعدی که مربوط به طول بزرگتر است را در نظر بگیریم .نکته مهمی که باید به خاطر داشت این است که برای تعیین قطر تمامی لوله ها باید از همین سطر استفاده کرد .

حال با معلوم شدن سطر مورد نظر و میزان کل مصرف گاز در ساعت اندازه قطر لوله اصلی گاز ساختمان از جدول مذکور قرائت می شود . قطر لوله تمامی انشعابات نیز درست به همین ترتیب و از همین سطر جدول اما بر مبنای مصرف گاز انشعاب مورد نظر ، به دست می آید .

مثال :نقشه ایزومتریک لوله کشی گاز یک منزل مسکونی دو طبقه مطابق شکل 52-5 می باشد .قطر لوله ها را محاسبه کنید ؟

حل :

1- ابتدا بااستفاده از جدول 22-5 مقدار تقریبی مصرف وسایل گاز سوز را تعیین می کنیم .در این منزل به طوری که در شکل ملاحظه می شود ،تعداد دو دستگاه اجاق گاز خانگی 5 شعله هر کدام با مصرف گاز یک متر مکعب ،4 عدد بخاری هر کدام با مصرف گاز 8/0 متر مکعب و دو دستگاه آبگرم کن هر کدام با مصرف 5/1 متر مکعب نصب میشود . بدین ترتیب مصرف گاز کل ساختمان برابر حاصل جمع آنها یعنی 2/8 متر مکعب خواهد بود.

2- مسیر لوله کشی از محل شیر اصلی گاز ساختمان (نقطه M) تا اجاق گازG2 به طول 2/53 متر طولانی ترین مسیر است و لذا مبنای انتخاب قطر لوله ها قرار می گیرد . به جدول 32-5 مراجعه نموده و روی اولین ستون سمت راست آن به دنبال طول 2/53 متر می گردیم و چون این طول را نمی یابیم، نزدیکترین مقدار بزرگتر یعنی 55 متر را انتخاب می کنیم . حال در سطر مربوط به طول 55 به جستجو میزان مصرف کل ساختمان یعنی 2/8 متر مکعب می پردازیم و چون این رقم دقیقاً در جدول نیست نزدیکترین مقدار بزرگتر یعنی 12 متر مکعب در نظر گرفته و قطر لوله اصلی را از بالای این ستون "1 1/2 قرائت میکنیم . به روشی مشابه ،با پیشروی در مسیر لوله کشی از نقطه M و کسر کردن میزان مصرف انشعابها از مصرف کل ساختمان ، قطر لوله مربوطه را از همین سطر مربوط به 55 متر بدست می آوریم . مثلاً پس از کسر مصرف انشعاب A یعنی 8/0 متر مکعب که مربوط به بخاری H1 در اتاق سرایدار است ، 4/7 متر مکعب باقی می ماند که از جدول مذکور قطر لوله تا انشعاب B برابر 1 1/4" خواهد شد . قطر لوله انشعاب A با مصرف 8/0 متر مکعب نیز با استفاده از همان سطر مربوط به 55 متر برابر 1/2" بدست می آورد قطر انشعاب B با مصرف 5/2متر مکعب مربوط به اجاق G1 و آبگرمکن W1 برابر 1" خواهد بود . قطر سایر لوله را نیز به همین ترتیب بدست آورده و روی نقشه نشان می دهیم .

لوله کشی گاز با فشار کار 14/0 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع (2psi) برای ساختمانهای مسکونی و تجاری با مصرف زیاد :

به دلیل طول زیاد لوله و یا مصرف زیاد گاز در ساختمانهای مسکونی و تجاری ممکن است شرکت ملی گاز تصمیم بگیرد که فشار اولیه گاز ورودی به آنهارا 14/0 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع (2psi) انتخاب نماید .استفاده از این سیستم زمانی مجاز است که اولا طبق جدول 23-5 (محاسبه بر مبنای فشار کار 178 میلیمتر ستون آب ) قطر اسمی لوله بیش از 4" شود و ثانیا شرکت ملی گاز ایران استفاده از آن را تائید نماید .

یکی از موارد کاربرد این سیستم هنگامی است که یک واحد مسکونی قبلا دارای لوله کشی برای استفاده از گاز مایع بوده باشد که در این صورت می توان از گاز طبیعی با فشار 14/0 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع استفاده کرد . به شرطی که اولا لوله کشی طبق مقررات ملی گاز ایران از نظر مشخصات و آزمون فشار و نصب قابل قبول تشخیص داده شود ، و ثانیا لوله کشی موجود دارای ظرفیت کافی برای استفاده از گاز طبیعی باشد .

مراحل طراحی در این سیستم نیز بعد از رگولاتور ثانویه که فشار را به 178 میلیمتر ستون آب کاهش می دهد ، مانند قسمت اول می باشد که قبلا توضیح داده شد اما تعیین اندازه قطر لوله بین رگولاتور اولیه (که فشار گاز را به 14/0 کیلوگرم در سانتی متر مربع کاهش می دهد) و رگولاتور ثانویه ، باید بر اساس افت فشار 106 سانتی متر ستون آب (1/5psi) انجام شود این کار با روشی مشابه آنچه قبلا ذکر شد ولی با استفاده از جدول 25-5 صورت می گیرد . جدول 26-5 و 27-5 نیز به ترتیب مشخصات لوله های سخت فولادی و لوله های مسی مورد استفاده در لوله کشی گاز داخلی را نشان می دهد .

انواع لوله کشی

1- لوله کشی روکار

· لوله کشی های گاز باید حتی الامکان روی کار نصب شوند مگر در مواردی که نصب لوله کشی زیر کار اجتناب ناپذیر باشد .

· اتصال لوله ای روکار تا قطر 2 اینچ را می توان با استفاده از وسایل اتصال دهنده پیچ یا جوشکاری برقی انجام داد. اتصال لوله کشی با لوله های با قطر بیش از 2 اینچ باید حتما با جوش برقی صورت گیرد .

· از لوله های گالوانیزه فقط می توان برای لوله کشی روکار بااتصال دهندهی پیچ شده گالوانیزه استفاده کرد. این نوع لوله به هیچ وجه نباید درلوله کشیهایی که بوسیله ی جوشکاری به یکدیگر متصل می شوند بکاررود.

· درسیستم لوله کشی گاز روکار نیازی به استفاده ازنوار پلاستیکی مخصوص برای عایق کردن نسیت،بلکه باید ردوی لوله را پس ازتمیز کردن ابتدا با یک دست رنگ ضد رنگ وسپس با رنگ روغنی پوشاند وباید توجه داشت که استفاده از رنگ های پلاستیکی ولعابی محلول در آب وامثال آنها برای رنگ زدن لوله ها مجاز نیست.

· لوله کشی گاز درساختمانها باید درفواصل معین مطابق جدول 28-5 به نحو مناسبی بااستفاده از بست های فلزی مخصوص لوله ،محکم واستوار شود.

بستن یا جوش دادن یک لوله به لوله ی دیگر و لوله به اسکلت فلزی ساختمان وبه اجزای فلزی غیر ثابت بطور مستقیم مطلقا ممنوع است.

· در مواردی که لوله ازداخل دریا پنجره عبور می کند باید پیش بینی های لازم جهت جلوگیری از ساییدگی لوله بوسیله قاب درویا پنجره ویا شیشه آن به عمل آیند.

· فاصله لوله ی روکار گاز تالوله های آب گرهم باید حداقل 5سانتی متر باشد.چنانچه حفظ این فاصله امکان پذیر نباشد باید روی باید روی لوله گاز عایق بندی حرارتی شود.

· کانالهای عمودی ساختمان که لوله گاز از آنها عبور می کند بایداز پایین به بالا به هوای آزاد راه داشته باشند تاامکان تجمع گاز درآنها وجود نداشته باشد.لوله ی گاز را نباید ازداخل کانالهای مربوط به هواکش ،آسانسور،لوله بخاری وتهویه وامثال آنها عبور داد.

· لوله گاز نباید باسیم وکابل برق داخلی وخارجی ساختمان تماس داشته باشد فاصله سیم روکار وکلید وپریز برق با لوله های گاز وشیر های مربوطه باید حداقل 5سانتی متر باشد.

· شیرهای گاز حتی الامکان باید درارتفاع بالاتر از کلیدوپریز برق نصب شوند .از لوله کشی گاز به هیچ وجه نباید به منظور اتصال زمین سیم ها ووسایل برقی استفاده شود

· در لوله کشی های افقی وعمودی روکار که درمعرض تغییرات حرارت قابل توجه قرار می گیرند باید پیش بینی های کافی از قبیل زانویی ،تغییر مسیر لوله ،خم انبساط وامثال آن برای مقابله با انقباظ وانبساط لوله بعمل آیند.

· دنده پیچ های لوله ولوازم لوله کشی باید طبق استاندارد ملی وسایر استانداردهای مورد قبول شرکت ملی گاز بوده وتعداد دنده ها مطابق جدول 29-5 باشد.

· درصورتی که لوله کشی گاز به منظور رسیدن به پشت ساختمان از روی پشت بام عبور می کند محل عبور لوله در پشت بام باید به نحوی باشد که اولا در معرض برخورد بااجسام خارجی ومسیر عبور ومرور نباشد وثانیا برای جلوگیری از گرم شدن بیش از حد برابر تابش آفتاب به نحو مناسبی پوشیده ومحافظت گردد وچنانچه احتمال تماس طولانی لوله با آب باران وبرف وجود دراد باید پیش بینی های لازم برای جلوگیری از زنگ زدگی لوله به عمل آیند.

لوله کشی زیر کار

· اتصالات در سیستم لوله کشی زیر کار برای کلیه قطر های لوله باید حتما به وسیله جوشکاری برقی انجام گیرد . روش جوش کاری محل های اتصال باید در کلیه نقاط خط جوش محیط لوله یک نواخت بوده و عاری از نواقص ظاهری باشد .

· لوله های گاز نباید با لوله های آب گرم و سرد و کابل برق در یک کانال قرار داده شوندو چنانچه قرار دادن آنها در یک کانال اجتناب ناپذیر باشد باید لوله های گاز به وسیله عایق حرارتی از قبیل پشم شیشه و امثال آن در مقابل انتقال حرارت و برخورد به کابل برق محافظت گردند . اگر لوله گاز در کانال مستقلی قرار داشته باشد ، باید این کانال به وسیله ماسه خشک پر شود و چنانچه با سایر لوله ها در کانال مشترکی قرار دارد که نمی توان آن را با ماسه خشک پر کرد ، باید این کانال مجهز به هواکش های مناسب در نقاط مختلف باشد که در صورت نشست گازامکان تجمع گاز در کانال وجود نداشته باشد.

· لوله های گاززیر کار که به وسیله مصالح ساختمانی روی آنها پوشانده می شود باید از لوله های آب گرم و سرد و کابل برق حداقل 10 سانتی متر فاصله داشته باشند . در تقاطق لوله های گاز با لوله های آب یا کابل برق در کف هایی که به علت ضخامت کم آنها ، حفظ فاصله مذکور امکان پذیر نیست باید فاصله بین لوله گاز و سایر لوله ها یا کابلها یا به وسیله مواد عایق کننده یا مصالح ساختمانی مناسب (شن ، آهک و شفته) پر کرد.

طرح سیستم لوله کشی گاز

مطالب مشابه :

آشنائی با انواع رادیاتور و نحوه کارکرد عملکرد آن

انواع دیوار

مشخصات تابلو ها

فروش هیدروژن خلوص بالا برای کارخانجات شیشه فلوت و سایر تولیدی ها

مواد و مصالح عایق كاری صوتی ساختمان ها

طرح سیستم لوله کشی گاز

انواع پمپ ها و کاویتاسیون

توصیه های مهم در طراحی آسانسور