میناکاری اهواز

میناکاری در اهواز

میناکاری زیور آلات

مینا ماده ای شیشه ای و دارای رنگهای گوناگون است که برای رنگ کردن نقش های روی فلزات و ظرف های سفالین و چینی به کار می رود.

ماده اولیه و اصلی مینا سلیس است که با کربنات در پتاسیم مخلوط می شود .برای زودتر ذوب شدن این مخلوط «بورق» یا «تنکار» به عنوان ماده ی کمک ذوب به آن اضافه می کنند. مخلوط این مواد پس از ذوب شدن در کوره ،بی رنگ و شیشه معمولی است وبرای رنگ کردن آن ، مواد رنگین به آن می افزایند.معمولا" برای رنگ آبی ، «اکسید کبالت» ، برای سبز «اکسید قلع» وبرای سایر رنگها ، مواد رنگین دیگر از قبیل «سرنج» و« مروار سنگ» می افزایند.

در واقع مینا،شیشه ی سربی است که به آن مقداری اکسید فلزی افزوده اند تا رنگی یا مات شود.

یکی از کاربردهای تزئینی مینا روی فلزات است که مواد آن عبارتند از: فلاکس، آلومینا، سیلیکات، سودا، پتاس، اکسید بوریک و مقداری اکسید سرب.

مواد اولیه

فلزات: فلزاتی که می توان روی آنها مینا کاری کرد ، طلا ، نقره ، مس ، آهن ، استیل ، آلو مینیم ، مفرغ ، برنز ، ورشو و آهن.

مس بهترین فلز برای مینا کاری است زیرا در جذب پودر مینا بهتر عمل می کند.

در مینا کاری نقره برای زمینه کار مناسب است.

خالص ترین نقره در ایران به نقره پنبه معروف است که روی آن مینا کاری می شود.

طلا نیز نرم و چکش خوار است و از نقره سنگین تر است و در اثر حرارت نمی سوزد.به همین دلیل در زیور آلات مینا کاری شده طلا نیز به کار می برند.در مینای حجره ای یا خانه بندی، از مفتول های سیمی ، برنجی یا مسی استفاده می شود.

پودر مینا: به صورت ساییده شده وجود دارد.که آلیاژی است از چند ماده که رنگ مینا بستگی به نوع ان هن دارد.رنگ سیاه ترکیبی است از اکسید آهن ،سرب، اکسید کبالت و دی اکسید منگنز و یا رنگ آبی ترکیبی است از اکسید کبالت ، اکسید روی و سنگ چخماق.

ابزار کارگاهی مینا کاری:

ابزار برش (شامل قیچی فلزات، و اره مویی)

هاون (برای ساییدن پودر مینا)

مغارها(برای کنده کاری روی فلزات. که توسط خود استادکارانساخته می شود)

مشعل (برای حرارت دادن یا جوش دادن قطعات.برای پخت لعاب مینا روی طلا و نقره)

مته دستی(برای سوراخ کردن قطعات طلا و نقره به منظور ساخت زیور آلات)

منتر (یک صفحه فلزی برای به دست آوردن مفتول های طلا و نقره با قطر ها و اندازه های مختلف برای ساخت زیور الات)

سوهان(انواع سوهان های فلزی برای یکنواخت کردن سطوح مینا کاری شده)

انبرو پنس(برای گذاشتن لعاب روی محل مورد نظر)

پتک و سندان( برای فرم دهی به قطعات مینا کاری شده)

هنر مینا کاری در اهواز

هنر مینا کاری هنوز در شهر اهواز رایج است. مینا کاران این منطقه اغلب از اقلیت های مذهبی« صائبین مندابی» هستند.

صائبین از کلمه مندابی – آرامی «صُبا» یا «صوا» به معنی تعمید اشتقاق شده است.

کارگاه مینا کاری آقای نجاح چهیلی ، یکی از کارگاه هایی است که مینا کاری سنتی اهواز را انجام می دهد. در کارگاه او علاوه بر استفاده از مینای مشکی از رنگهای الوان نیز استفاده می شود.

مراحل کار

در اهواز مینا کاری روی زیور آلات طلا و نقره انجام می شود.

1- ذوب فلزات: که ابتدا زیور آلات را ذوب کرده و بصورت شمش در می آورند. برای رسیدن به نقطه ذوب از نوعی سیلیکات استفاده می شود.

2- ورقه کردن فلزات:شمش هارا روی سندان چکش کاری می کنند تا به صورت ورقه ای در آیند تا وقتی که ورقه به راحتی درون دستگاه نورد قرار گیرد.

3- برش فلزات:ورقه ها یا مفتول ها را برای ساختن زیور آلات برش می زنند.از قطعات برش خورده برای ساخت پلاک های مینا کاری شده استفاده می شود.

4- نقش اندازی:که برای نقش انداختن روی پلاکها ی طلا نقوش دلخواه را با مغار روی پلاک و یا هرنوع دیگر زیور آلات کنده کاری می کنند.بدین ترتیب نقش برجسته و زمینه فرو رفته می شود زمینه را با پودر مینای مشکی پر می کنند سپس حرارت می دهند.تمام قسمت های فرو رفته با مینا پر می شود.

5- مرحله پرداخت : پس از سرد شدن لعاب مینا سطح آنرا با سوهانهای تخت ودر نهایت با کاغذ سمباده می سایند تا صاف و یکنواخت شود. عمل سمباده زدن طی 4 مرحله انجام می شود ودر آخر قطعه با آب و صابون شسته می شود

نقوشی که در میناکاری زیور آلات در اهوازاستفاده می شود :نخل ، ساربان، بلم و قایقران، شتر، پل و آهو.

منابع:

حفاظت و نگهداری و مرمت از آثار تاریخی وهنری.پلندریت هارولد

مجله هنر

و وب اهواز امروز دیروز

میناکاری اهواز

مطالب مشابه :

نان برنجی دو رنگ قزوین

بافت کلاه

گیره گل رز

میناکاری اهواز

دامن چن طبقه

کلاه بافتنی