79--بررسی واژه قرآنی «زکاة»

بنام خدا

متاسفانه بسیاری از واژگان اصیل قرآن ، امروز به دلایل متعدد از جمله اهمیت و اولویت دادن به حواشی ای چون حدیث و تاریخ و «فرهنگ لغات عربی» و مذهب و ... به جای قرآن و در حاشیه قرار گرفتن قرآن تحریف و تلبیس شده است. اشاره به این نکته الزامی است که قرآن به هیچ چیز و هیچ منبعی به جز خود وابسته نیست و بر خلاف متون زمینی دیگر عرب ، حتی وابسته به فرهنگ لغات عرب نمی باشد ، و خود معنی و مفهوم کلمات خود را تفسیر می نماید.

یکی از این واژگان که امروز کاملا تحریف شده و مصداق یحرفون کلم عن مواضعه می باشد کلمه «زکاة» (زکاة یا زکات) است.امروزه زکات را به معنی «بخشیدن قسمتی از مال» می گیرند و منحصر و محدود به عملی خاص می کنند.

در حالیکه با رجوع به قرآن به نتیجه دیگری می رسیم. «زکاة» در اکثر موارد همراه و همنشین با واژه «صلوة» به صورت زیرآمده: وَيُقِيمُونَ الصَّلاَةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَيُطِيعُونَ (توبه/71)

همچنین این واژه با فعل «اتوا» و «اتی» به کار رفته و «اتوا» را هم «دادن یا گرفتن» معنی کرده اند. و در نتیجه «آتوا الزکاة» را «زکات گرفتن» و «زکات دادن» ترجمه کرده اند. اما دقت در موارد کار برد این واژگان در آیات دیگر معانی دیگری را که هماهنگی بیشتری با جملات داشته باشد متبادر می کند. از جمله اینکه معنی اولیه و اصلی «اتو» عباراتی چون «(به کار یا موضوعی ) پرداختن ،شدن ، آوردن ، آمدن ، رسیدن ، دست یافتن و داخل شدن و بجا آوردن یا اقدام به امری یا اجام کاری» می باشد و معنای ثانویه و فرعی آن «دادن و گرفتن و پرداخت نمودن»

وَمَا مَنَعَهُمْ أَن تُقْبَلَ مِنْهُمْ نَفَقَاتُهُمْ إِلاَّ أَنَّهُمْ كَفَرُواْ بِاللّهِ وَبِرَسُولِهِ وَلاَ يَأْتُونَ الصَّلاَةَ إِلاَّ وَهُمْ كُسَالَى وَلاَ يُنفِقُونَ إِلاَّ وَهُمْ كَارِهُونَ. ﴿54﴾ توبه- و چیزی مانع نشد که انفاق شان پذیرفته نشود الا اینکه به خدا و رسولش کفر می ورزیدند و به نماز نمی آمدند مگر با رخوت و کسالت و بخشش نمی کردند مکر از روی کراهت.

وَجَاوَزْنَا بِبَنِي إِسْرَآئِيلَ الْبَحْرَ فَأَتَوْاْ عَلَى قَوْمٍ يَعْكُفُونَ عَلَى أَصْنَامٍ لَّهُمْ قَالُواْ يَا مُوسَى اجْعَل لَّنَا إِلَهًا كَمَا لَهُمْ آلِهَةٌ قَالَ إِنَّكُمْ قَوْمٌ تَجْهَلُونَ .﴿138﴾ اعراف - و بنیاسرائیل را از دریا عبور دادیم تا اینکه به قومی رسیدند که مشغول نیایش با بت هایشان بودند ، گفتند ای موسی برای ما نیز ماننداین قوم خدایی قرار بده موسی گفت: واقعا که قوم جاهلی هستید.

يَوْمَ يُنفَخُ فِي الصُّورِ فَتَأْتُونَ أَفْوَاجًا. ﴿18﴾ نباء - روزی که در صور دمیده شود و شما گروه گروه بیایید .

أَمْ لَهُمْ شُرَكَاء فَلْيَأْتُوا بِشُرَكَائِهِمْ إِن كَانُوا صَادِقِينَ .﴿41﴾ قلم - آیا شریکانی دارید ، اگر راست می گویید شرکایتان را بیاورید.

وَلُوطًا إِذْ قَالَ لِقَوْمِهِ إِنَّكُمْ لَتَأْتُونَ الْفَاحِشَةَ مَا سَبَقَكُم بِهَا مِنْ أَحَدٍ مِّنَ الْعَالَمِينَ. ﴿28﴾ عنکبوت - و لوط که به قومش گفت به فاحشه ای می پردازید که در هیچ احدی در جهان سابقه نداشته است؟

وَلَيْسَ الْبِرُّ بِأَنْ تَأْتُوْاْ الْبُيُوتَ مِن ظُهُورِهَا وَلَكِنَّ الْبِرَّ مَنِ اتَّقَى وَأْتُواْ الْبُيُوتَ مِنْ أَبْوَابِهَا وَاتَّقُواْ اللّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ ﴿189﴾بقره – و نیکی این نیست که به خانه ها از پشت داخل شوید (دست یابید) بلکه نیکی این است که تقوا پیشه کرده و به خانه ها از درب های آن داخل شوید ( دست یابید ) و نسبت به خدا تقوا یشه کنید باشد که سعادت مند شوید.

که مراد من از «اتی» همین معنی آخر یعنی (به کار و عملی) پرداختن و اهتمام ورزیدن می باشد.

همچنین مرور آیات زیر به خوبی معنی «زکاة» را تعیین می نماید:

وَقَرْنَ فِي بُيُوتِكُنَّ وَلَا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِيَّةِ الْأُولَى وَأَقِمْنَ الصَّلَاةَ وَآتِينَ الزَّكَاةَ وَأَطِعْنَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا ﴿احزاب33﴾ و در خانه‏هايتان قرار گيريد و مانند روزگار جاهليت قديم زينتهاى خود را آشكار مكنيد و نماز برپا داريد و و خود را پاک دارید و خدا و فرستاده‏اش را فرمان بريد خدا فقط مى‏خواهد آلودگى را از شما خاندان [پيامبر] بزدايد و شما را پاك و پاكيزه گرداند (33)

جالبه آنهای که زکات را بخشش از اموال و دارایی میدانندباید به این سوال در آیه فوق پاسخ دهند که آيا همسران پيامبر داراي احشام و كشاورزي بوده اند؟

در این آیه به زیبایی میبینیم که زکات غیر از بخشش از اموال است چرا که پیامبر که شوهر همسرانش باشد از اموالش بخششهای به عنوان صدقه و انفاق داشته است و دیگر نیازی دوباره برای انجام آن از طرف زنانش نمیباشد چرا که اموالشان یکی بود و این پاکیزگی سبب طهارت و زدودن رجس از آن عزیزان میباشد

كَمَا أَرْسَلْنَا فِيكُمْ رَسُولاً مِّنكُمْ يَتْلُو عَلَيْكُمْ آيَاتِنَا وَيُزَكِّيكُمْ وَيُعَلِّمُكُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَيُعَلِّمُكُم مَّا لَمْ تَكُونُواْ تَعْلَمُونَ. ﴿151﴾ بقره - همانطور که در میان شما رسولی از خودتان فرستادیم تا آیاتمان را برای شما بخواند و پاکیزه گرداندتان و کتاب و حکمت بیاموزاند که قبلا نمی دانستید.

إِنَّ الَّذِينَ يَكْتُمُونَ مَا أَنزَلَ اللّهُ مِنَ الْكِتَابِ وَيَشْتَرُونَ بِهِ ثَمَنًا قَلِيلاً أُولَئِكَ مَا يَأْكُلُونَ فِي بُطُونِهِمْ إِلاَّ النَّارَ وَلاَ يُكَلِّمُهُمُ اللّهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَلاَ يُزَكِّيهِمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ .﴿174﴾ بقره - کسانی که نازل شده خداوند را پنهان می کنند و به بهای ارزانی می فروشند درواقع جز اتش نمی خورند و خداوند روز قیامت با آنها صحبت نمی کند و پاکشان نمی گرداند و برایشان عذابی دردناک مهیاست.

أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ يُزَكُّونَ أَنفُسَهُمْ بَلِ اللّهُ يُزَكِّي مَن يَشَاء وَلاَ يُظْلَمُونَ فَتِيلاً .﴿49﴾ نساء - آیا کسانی را که ادعای پاکی می کنند می بینی؟ بلکه خداست که هر کس را بخواهد پاک می گرداند.

فَانطَلَقَا حَتَّى إِذَا لَقِيَا غُلَامًا فَقَتَلَهُ قَالَ أَقَتَلْتَ نَفْسًا زَكِيَّةً بِغَيْرِ نَفْسٍ لَّقَدْ جِئْتَ شَيْئًا نُّكْرًا ﴿74﴾ کهف - فَأَرَدْنَا أَن يُبْدِلَهُمَا رَبُّهُمَا خَيْرًا مِّنْهُ زَكَاةً وَأَقْرَبَ رُحْمًا ﴿81﴾ کهف - پس رفتند تا به نوجوانی برخورد کردند پس او را به قتل رساند. موسی گفت: آیا نفسی پاک و بی گناه را می کشی واقعا کار ناپسندی می کنی. پس خداوند اراده نمود فرزند آنها را تبدیل کند به فرزندی بهتر و پاک تر و دوست داشتنی تر.

وَحَنَانًا مِّن لَّدُنَّا وَزَكَاةً وَكَانَ تَقِيًّا.﴿13﴾ مریم - و نیز از جانب خود مهربان و پاک و تقوا پیشه بود .

وَجَعَلَنِي مُبَارَكًا أَيْنَ مَا كُنتُ وَأَوْصَانِي بِالصَّلَاةِ وَالزَّكَاةِ مَا دُمْتُ حَيًّا . ﴿31﴾مریم - و هرجا که باشم من را با برکت ساخته و توصیه به نماز و پاکی گردانده مادام که زنده ام.

جَنَّاتُ عَدْنٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَذَلِكَ جَزَاء مَن تَزَكَّى . ﴿76﴾طه - بهشت های عدن که از زیر آن جویبارها روانند جاودانه می مانند و این است پاداش کسانی که خود را پاک گردانیدند.

فَإِن لَّمْ تَجِدُوا فِيهَا أَحَدًا فَلَا تَدْخُلُوهَا حَتَّى يُؤْذَنَ لَكُمْ وَإِن قِيلَ لَكُمُ ارْجِعُوا فَارْجِعُوا هُوَ أَزْكَى لَكُمْ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ عَلِيمٌ .﴿28﴾ نور- پس اگر کسی را در آن نیافتید وارد نشوید تا به شما اجازه داده شود و اگر به شما گفته شد باز گردید ، باز گردید این برایتان پاک تر است و خداوند به آنچه انجام می دهید داناست.

قُل لِّلْمُؤْمِنِينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَيَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذَلِكَ أَزْكَى لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا يَصْنَعُونَ .﴿30﴾ نور- به مومنان بگو از دیدگان خود بکاهند و فروج خود را حفظ کنند زیرا این برایشان پاکیزه تر است ...

نيكوكارى آن نيست كه روى خود را به سوى مشرق و [يا] مغرب بگردانيد بلكه نيكى آن است كه كسى به خدا و روز بازپسين و فرشتگان و كتاب [آسمانى] و پيامبران ايمان آورد و مال [خود] را با وجود دوست داشتنش به خويشاوندان و يتيمان و بينوايان و در راه‏ماندگان و گدايان و در [راه آزاد كردن] بندگان بدهد و نماز را برپاى دارد و به ذکات می پردازند و آنان كه چون عهد بندند به عهد خود وفادارانند و در سختى و زيان و به هنگام جنگ شكيبايانند آنانند كسانى كه راست گفته‏اند و آنان همان پرهيزگارانند (177بقره)

در این آیه به زیبایی میبینیم که خداوند بخشش از اموال برای موارد خاص را قبل از زکات آورده است لذا زکات نمتواند بخشش اموال باشد بلکه پاکیزگی نفس و روح انسانی باشد

إِنَّ رَبَّكَ يَعْلَمُ أَنَّكَ تَقُومُ أَدْنَى مِن ثُلُثَيِ اللَّيْلِ وَنِصْفَهُ وَثُلُثَهُ وَطَائِفَةٌ مِّنَ الَّذِينَ مَعَكَ وَاللَّهُ يُقَدِّرُ اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ عَلِمَ أَن لَّن تُحْصُوهُ فَتَابَ عَلَيْكُمْ فَاقْرَؤُوا مَا تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ عَلِمَ أَن سَيَكُونُ مِنكُم مَّرْضَى وَآخَرُونَ يَضْرِبُونَ فِي الْأَرْضِ يَبْتَغُونَ مِن فَضْلِ اللَّهِ وَآخَرُونَ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَاقْرَؤُوا مَا تَيَسَّرَ مِنْهُ وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ وَأَقْرِضُوا اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا وَمَا تُقَدِّمُوا لِأَنفُسِكُم مِّنْ خَيْرٍ تَجِدُوهُ عِندَ اللَّهِ هُوَ خَيْرًا وَأَعْظَمَ أَجْرًا وَاسْتَغْفِرُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ.﴿20﴾مزمل - در حقيقت پروردگارت مى‏داند كه تو و گروهى از كسانى كه با تواند نزديك به دو سوم از شب يا نصف آن يا يك سوم آن را[به نماز برمى‏خيزيد و خداست كه شب و روز را اندازه‏گيرى مى‏كند او مى‏داند كه شما هرگز حساب آن را نداريد پس بر شما ببخشود اينك هر چه از قرآن ميسر مى‏شود بخوانيد خدا مى‏داند كه به زودى در ميانتان بيمارانى خواهند بود وعده‏اى ديگر در زمين سفر مى‏كنند و در پى روزى خدا هستند و گروهى ديگر در راه خدا پيكار مى‏نمايند پس هر چه از قرآن ميسر شد تلاوت كنيد و نماز را برپا داريد و به پاک کردن نفس خود بکوشید و وام نيكو به خدا دهيد و هر كار خوبى براى خويش از پيش فرستيد آن را نزد خدا بهتر و با پاداشى بيشتر باز خواهيد يافت و از خدا طلب آمرزش كنيد كه خدا آمرزنده مهربان است

هَلْ أتَاكَ حَدِيثُ مُوسَى ﴿15﴾ إِذْ نَادَاهُ رَبُّهُ بِالْوَادِ الْمُقَدَّسِ طُوًى ﴿16﴾ اذْهَبْ إِلَى فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغَى ﴿17﴾ فَقُلْ هَل لَّكَ إِلَى أَن تَزَكَّى . ﴿18﴾نازعات - آیا حدیث موسی بر تو آمد؟ آنگاه که روردگارش در وادی مقدس طوی او را ندا داد که به سوی فرعون طغیان گر برو ، پس به فرعون گفت : آیا تمایل داری که نفست را پاکیزه گردانی؟

وَمَا يُدْرِيكَ لَعَلَّهُ يَزَّكَّى.﴿3﴾ عبس- و تو چه می دانی شاید او به پاکی گرایش داشت.

قَدْ أَفْلَحَ مَن تَزَكَّى. ﴿14﴾اعلی - رستگار شد هر کس که نفس خود را پاک گردانید .

قَدْ أَفْلَحَ مَن زَكَّاهَا .﴿9﴾ شمس - رستگار شد هر کس که نفس خود را پاک گرداند.

الَّذِي يُؤْتِي مَالَهُ يَتَزَكَّى .﴿18﴾لیل - کسی که مالش را می دهد تا به پاکیزگی برسد .

بر خلاف واژه «اتی» ، «زکوة» معنای گسترده ای ندارد و معنی مفرد آن «پاکیزه» می باشد و نه «انفاق مال». برای بخشش مال در قرآن دو اصطلاح مستقل «انفاق اموال» و «صدقه» به کار رفته ، در قرآن «صدقه» در آیات مختلف به معنای بخشیدن قسمتی از مال خود برای اثبات «صداقت» و «مصمم» بودن انسان در امری خاص به کار رفته . مثلا مراد از «صدقه» یا کمک مالی به فقرا ، جهت اثبات صداقت در ایمان فرد می باشد و به همین دلیل «صدقه» نامیده شده.

بنا براین «آتوا الزکاة»به چند دلیل و برهان محکم نمی تواند به معنی انفاق کردن مال باشد :

1- از هیچ آیه ای در قران چنین معنی ای ابدا متبادر نیست. و برای بخشش مال از واژگانی مشخص و مخصوص استفاده شده مانند «انفاق» و «ایتای مال» و «صدقه».

2- با دقت در آیات مختلف متوجه می شویم برخلاف توصیه مکرر خداوند به اقامه نماز و ایتای زکات ، برای خیلی از مومنین مثلا به دلیل فقر امکان انجام زکات نیست . پس این توصیه باید عملی باشد که برای تمام مومنین قابل اجرا باشد . همچنین خداوند در «اتوا زکاة» تاکید بر استمرار و همیشگی این عمل دارد که حتی برای افراد متمول هم گاه امکان پذیر نیست همیشه و در هر لحظه به پرداخت زکات اقدام نماید. باز در آیه 20 مزمل خداوند به نیمه شب اشاره دارد و باز در همان نیمه شب توصیه می کند که به «زکات» پرداخته شود که باز هم با معنی پرداخت زکات جور در نمی آید. تمام این آیات وقتی معنی حقیقی خود را پیدا می کند و به سیاق منطقی خود می رسد که معنی حقیقی «زکاة» را در یابیم.

و در نهایت آیه 156 اعراف و 18 فاطر که مستقیما پس از صلاة به «پاک شدن» اشاره شده.

بنابراین می بینیم واژگان چقدر در قرآن ظریف و سنجیده به کار رفته. پس معنای درست زکاة همان پاکیزه و پاک بودن است و «اوتوا الزکاة» امر به اهتمام در تذهیب و پاک کردن نفس از خبائث و فجورات است.

خدا در این همه آیات این همه به ما تاکید نمی کند که نماز بخوانید و زکات بدهید ، بلکه تاکید می کند نماز بخوانید و «در راه پاکیزگی نفس بکوشید» ، «به سوی پاکیزگی نفس بیایید» ، «به پاکیزگی نفس برسید» ، «به پاکیزگی نفس بپردازید». این برداشت در آیه 18 فاطر کاملا روشن و مبرهن است. پس این همه تاکید خداوند به زکاة بی دلیل نیست و اهمیت پاک کردن نفس با اعمال وسیع و مستمرو کارآمدی چون «صلاة» ، «جهاد» ، «دعا» ، «توکل» ، «حسن ظن» ، «ایثار» ، «دوری از کبر» ، «دوری از غرور» ، «دوری از خودخواهی و خود محوری» ، « دوری ازگناه» ، «دوری از غیبت» ، «دوری از حسد» ، «دوری از بخل» ،«دوری از کینه» ، «احترام به دیگران» ، «سعی و تلاش» ، «بخشش و انفاق مال» ، «خوش رویی با مردم» و ... بدست می آید و نه یک عمل منحصر و محدود و ناکافی ای چون صرفا بخشش مال.

همچنین همنشینی عجیب و معنا دار «زکاة» با «صلاة» به این دلیل زیباست که نماز سرچشمه همه خوبی ها و پاکی هاست و مهمترین نقش دررسیدن به زکاة یعنی پاکی و طهارت و سلامت نفس ، نماز است. (إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاء وَالْمُنكَرِ) .

مثالهای زیر خیلی از ابهامات را میتواند در این زمینه برای ما روشن سازد:

كسانى كه بر مؤمنانى كه [افزون بر صدقه واجب] از روى ميل صدقات [مستحب نيز] مى‏دهند عيب مى‏گيرند و [همچنين] از كسانى كه [در انفاق] جز به اندازه توانشان نمى‏يابند [عيبجويى مى‏كنند] و آنان را به ريشخند مى‏گيرند [بدانند كه] خدا آنان را به ريشخند مى‏گيرد و براى ايشان عذابى پر درد خواهد بود (۷۹توبه)

در آیه فوق به توان مالی در رابطه با دادن صدقه اشاره شده در حالیکه در زکات چنین شرایطی وجود ندارد

اگر صدقه‏ها را آشكار كنيد، اين‏، كار خوبى است‏، و اگر آن را پنهان داريد و به مستمندان بدهيد، بقره271

كسانى‏اند كه چون انفاق كنند نه ولخرجى مى‏كنند و نه تنگ مى‏گيرند و ميان اين دو [روش] حد وسط را برمى‏گزينندفرقان67

مقدار و مورد معین برای صدقه به فقرا مشخص میباشد ولی در زکات به چنین مواردی بر خورد نمکنیم چرا که زکات غیر از بخشش اموال به فقرا میباشد

آيا ترسيديد كه پيش از گفتگوى محرمانه خود صدقه‏هايى تقديم داريد و چون نكرديد و خدا [هم] بر شما بخشود پس نماز را برپا داريد و به زکات بپردازید و از خدا و پيامبر او فرمان بريد و خدا به آنچه مى‏كنيد آگاه است (۱۳مجادله)

با دقت در آیه فوق در می یابیم که زکات غیر از دادن اموال میباشد چون گناه ندادن صدقه از اموال بخشیده شده ولی به زکات سفارش و تاکید شده است . دز اینجا میبینیم که زکات هیچ ربطی به بخشش اموال ندارد و هیچ ربطی به گناه ندادن صدقه هم ندارد.

از تو مى‏پرسند چه چيزى انفاق كنند [و به چه كسى بدهند] بگو هر مالى انفاق كنيد به پدر و مادر و نزديكان و يتيمان و مسكينان و به در راه‏مانده تعلق دارد و هر گونه نيكى كنيد البته خدا به آن داناست بقره215

توضیح موارد انفاق ولی در کجای قرآن برای زکات هم چنین مواردی اشاره شده؟

در نهایت آیه زیر به زیبایی فرق بین صدقه و انفاق را با زکات بطور شفاف و مبین آشکار میسازد

و در خانه‏هايتان قرار گيريد و مانند روزگار جاهليت قديم زينتهاى خود را آشكار مكنيد و نماز برپا داريد و وبه پاکی بپردازید و خدا و فرستاده‏اش را فرمان بريد خدا فقط مى‏خواهد آلودگى را از شما خاندان [پيامبر] بزدايد و شما را پاك و پاكيزه گرداند (۳۳احزاب)

در این آیه به زیبایی میبینیم که زکات غیر از بخشش از اموال است چرا که پیامبر که شوهر همسرانش باشد از اموالش بخششهای به عنوان صدقه و انفاق داشته است و دیگر نیازی دوباره برای انجام آن از طرف زنانش نمیباشد چرا که اموالشان یکی بود. و این پاکیزگی همان مانند جاهلیت نبودن و آشکار نکردن تبرج و فرمان برداری ار رسول سبب طهارت و زدودن رجس از آن عزیزان میباشد

با امید به اینکه ، قرآن را به دور از تمایلات شخصی و مذهبی و برای کسب هدایت بخوانیم و بفهمیم و از عقیده گذشتگان پیروی نکنیم ، آیات آن را دست آویز اختلافات نکنیم که این کتاب برای وحدت و اتحاد بین مسلمین نازل شده.

با تشکر از پیشنهاد و کمک فکری سرکار خانم مریم بانو مدیر محترم وب زلال در آماده سازی این پست

منبع:وبلاگ حق و صبر با اندکی تغییر: http://pajhoohesh.blogfa.com/

79--بررسی واژه قرآنی «زکاة»

مطالب مشابه :

شرکتهاو وب سایتهای تبریز

استخدام های 6 بهمن

117-وما ادراک... شبهای قدر یا شبهای مصیبت

86--نامه چارلی چاپلین به دخترش(ویژه روز پدر)

106-آیا قرآن کافی نیست (قسمت اول)

97-قرآن برای چیست

79--بررسی واژه قرآنی «زکاة»