مباني قدم به قدم نمونه برداري از آلاينده هاي هواي محيط كار

قدم اول- تعيين اينكه چرا شما نياز داريد كه از هوا نمونه برداري كنيد.

اجازه دهيد تا مروري داشته باشيم كه:

چرا

نوعاً بايد نمونه برداري از هوا را انجام دهيم

دلائل انجام نمونه برداري از هوااطمينان حاصل نمودن ازتطبيق با استانداردها ومقررات

شامل هر دواستاندارهاي شغلي و محيطي اطمينان حاصل نمودن از باروري نيروي كار

• توأم ساختن نمونه برداري هوا با ارتباط مؤثر و اقدامات كنترلي مي تواند سلامت كارگر را تأمين نمايد و موجب دلگرمي كاركنان گردد.

• كارگران سالم و شاد افراد فعال تر و مولدتري هستند

انتخاب وسايل حفاظت فردي مناسب

• وسايل قرائت مستقيم امكان انتخاب وسايل حفاظت فردي در كارگاه را فراهم مي كنند

• با مروري بر پايگاه اطلاعاتي تاريخچة سطوح مواجهه ها امكان انتخاب وسايل حفاظت فردي براي انجام وظايفي كه ممكن است در آينده وجود داشته باشد فراهم مي گردد

ميزان مؤثر بودن روش هاي كنترل مهندسي را مورد ارزشيابي قرار دهيد

• كاهش ميزان مواجهه هايي كه از طريق سيستم هاي تهويه, اسكرابرها و يا ساير وسايل وجود دارد ثبت كنيد.

• OSHA كارفرمرمايان را ملزم به كنترل مواجهه ها از طريق كنترل هاي مهندسي يا كنترل نحوة انجام كار در صورت عملي بودن مي داند

به كارگران اهميت كار ايمن را آموزش دهيد

با استفاده از وسايل قرائت مستقيم مي توان به كارگران اختلاف سطوح مواجهه را در زمانيكه رعايت انجام كار ايمن را مي نمايند نشان داد

انجام مطالعات اپيد ميولوژي

اپيدميولوژي مطالعة انتشار بيماري و گروه هاي بزرگي از مردم را تحت پوشش قرار مي دهد.

مؤسسات و سازمان ها اغلب در تحقيقات خود از داده هاي نمونه برداري هوا براي تعيين

ارتباط بين عامل شيميايي و شروع بيماري استفاده مي كنند

تعيين منبع نشت كننده

* از وسايل قرائت مستقيم مي توان به منظور تعيين نقاط نشت در اطراف لوله ها, پمپ ها و ساير وسايل كه امكان نشت دارند استفاده نمود.

* برخي از وسايل داراي قابليت نشت يابي زيادي براي تعيين نقاط حساس هستند.

تعيين مناطق و نواحي امن از طريق نشت يابي صحيح جمع آوري نمونه هاي آني براي ما اين امكان را فراهم مي كند كه سطوح مواد شيميايي گوناگون در فواصل مختلف از نظر نشت تعيين شده و كنترل هاي مناسب برقرار گردند

پرهيز از دعوي يا دعاوي قضايي كه ممكن است در آينده پيش آيد

مواجهه هاي شيميايي كه در سطوح قابل قبول هستند و با استفاده از روش هاي معتبر و با ارزش تعيين مي شوند

مسئوليت هاي كارفرمايان را كاهش خواهند داد

اين مبحث تأكيد بر نمونه برداري از هوا مي باشد

به منظور ارزشيابي سطوح مواجهة كارگران از محيط نمونه برداري كه متعاقب آن مورد تجزية آزمايشگاهي قرار مي گيرد استفاده كنيد.

قدم دوم – تعيين اينكه چگونه مادة شيميايي از نظر استاندارد قانونمند شده است

اين كار نوع نمونه اي را كه شما نياز به جمع آوري آن داريد تعيين مي كند. سه محدودة مواجهه به شرح زير وجود دارند:

1- متوسط زماني 8 ساعته (TWAs)

2- محدوده هاي كوتاه مدت

3- مقادير سقف

آستانه هاي 8 ساعته

آستانه هاي 8 ساعته بازتاب ميانگين مواجهه در يك نوبت كاري كامل است.

ميانگين تمام غلظت هاي بالا و پائين با در نظر گرفتن زمان گرفته مي شود.

اين آستانه ها به شرح زير محاسبه مي گردند:

C1T1 +C2T2+C3T3...+CnTn

TWA = ----------------------------------------

كه در آن:

C = غلظت آلاينده

T = زمان مواجهه

آستانه هاي كوتاه مدت

به صورت ميانگين مواجهه هاي 15 دقيقه تعريف شده اند كه نبايد در هيچ زماني در طول روز كاري از آن حد افزايش يابند حتي اگر متوسط زماني 8 ساعته در بين سطوح قابل قبول قرار گيرد

آستانة سقف آستانه هايي هستند كه نبايد در طول هر قسمتي از طول روز كاري حتي براي لحظه اي از آن بيشتر گردد.

بهتزين روش تعيين مقادير سقف معمولاً با استفاده از وسايل قرائت مستقيم است.

قدم سوم: مشاوره با يك آزمايشگاه معتبر يك آزمايشگاه خوب تجزيه مي تواند شما را در انتخاب روش هاي نمونه برداري كه براي نمونه هاي محيط مناسب باشند كمك نمايد.

قدم چهارم: انتخاب روش نمونه برداري از هوا

قدم پنجم: وسيلة نمونه برداري خود را انتخاب نماييد

v پمپ هاي نمونه برداري

v وسيلة نشان دادن ميزان دبي پمپ

v محيط جمع آوري

v نمونه بردارهاي غير فعال

قدم ششم: كسب اطلاعات بيشتر اسلايدهاي زير نمونه برداري از هوا را با استفاده ازمحيط هاي نمونه برداري مختلف مختلف توضيح مي دهد.

v لوله هاي جاذب

v صافي ها

v ايمپينجرها

v كيسه هاي نمونه برداري

v نمونه بردارهاي غير فعال

دو روش عمومي نمونه برداري

نمونه برداري فعال Active Sampling

نمونه برداري غير فعال Passive Sampling

نمونه برداري فعال

نمونه برداري فعال عبارتست از جمع آوري مخاطرات هوابرد از طريق يك پمپ نمونه برداري كه هوا را از ميان يك محيط مناسب جمع آوري عبور دهد. و يا بعبارتي وظيفة پمپ, جمع آوري/ و يا هدايت مادة شيميايي مورد نظر بر روي محيط جمع آوري است

سه كليد اصلي در نمونه برداري فعال

• يك پمپ نمونه برداري وسيله اي كه هوا را بمكد يا بدمد

• محيط نمونه برداري محيطي كه هوا از ميان آن مكيده و يا دميده شود

• يك كالبيراتور وسيله اي كه نشان بدهد چه مقدار هوا مكيده و يا دميده شده است

نكاتي در خصوص كاليبراسيون پمپ

كاليبراسيون يعني قراردادن و تائيد ميزان جريان هوا در پمپ. كالببراسيون بايد قبل و بعد از هر نمونه برداري انجام شود. ميزان جريان هوا برحسب ميلي ليتر بر دقيقه و يا ليتر بر دقيقه اندازه گيري مي گردد

يك عامل مهم در نمونه برداري يك عامل مهم در نمونه برداري كه بايد در آزمايشگاه تأمين شود حجم هوا است.

با ضرب نمودن ميزان دبي پمپ برحسب ميلي ليتر بر دقيقه يا ليتر بر دقيقه در زمان نمونه برداري مي توان حجم نمونه را بدست آورد نمونه برداري فعال گازها و بخارات در بسياري از روش هاي نمونه برداري گازها و بخارات از لوله هاي حاوي مادة جاذب استفاده مي شود.

يك لولة جاذب يك لولة شيشه اي كوچكي است كه به طور معمول با دولايه از يك مادة جاذب جامد پر شده است.

مواد جاذب رايج

* ذغال فعال

* سيليكاژل

* تناكس

* كروموسوربز

* XAD-2

نوع جاذب مورد نياز براي جمع آوري مادة شيميايي خاص عموماً در روش نمونه برداري ذكر مي گردد

جمع آوري يك نمونه با لوله هاي جاذب دو سر انتهايي لوله شكسته مي شود و حجم مشخصي از هوا از داخل لوله با استفاده از يك پمپ نمونه برداري كاليبره شده كه دبي آن با توجه به روش نمونه برداري تعيين شده است عبور مي نمايد.

مواد شيميايي هوابرد توسط اولين لايه به كمك يك لاية پشتيبان كه بمنظور اطمينان حاصل نمودن از برداشت كامل مادة شيميايي از هوا طراحي شده است جمع آوري ميگردند

بعد از جمع آوري نمونه دو طرف لوله را بسته و آنرا براي تجزيه به يك آزمايشگاه مورد تأئيد بفرستيد.

در آزمايشگاه مادة جاذب جدا و مواد شيميايي جذب شده بر روي آن با استفاده از حلال ها يا گرما استخراج شده و با استفاده از گاز كروماتوگراف يا ساير لوازم ازمايشگاهي شناسايي و تعيين مقدار مي گردد

نمونه برداري فعال گازها و بخارات در برخي از موارد, ممكن است كه نياز باشد تا نمونة هوا را به طوركامل در كيسه اي كه براي اين منظور طراحي شده است جمع آوري نمود.

به اين نوع نمونه گراب يا نمونة آني مي گويند نمونه هاي آني

• معمولاً از نمونه هاي گراب براي نشان دادن غلظت هاي پيك هوابرد در دوره هاي زماني كوتاه مدت استفاده مي شود.

• همچنين از اين نمونه ها براي تعيين متوسط زماني (TWA) مواجهه ها در مكان هايي كه سطوح مواد شيميايي ثابت باقي مي مانند استفاده مي شود.

جمع آوري نمونه با كيسه هاي نمونه برداري

• از پمپ هاي مكنده يا پمپ هايي كه داراي پورت فشار هستند مي توان هوا را با فشار به داخل كيسة نموداري كه توسط شيلنگ تفلوني به پمپ وصل شده است فرستاد.

• متناوباً, مي توان كيسه را در داخل محفظه اي كه تخليه شده است قرار داد و با استفاده از پمپ كيسه را با فشار منفي پر نمود.

بعد از جمع آوري نمونه

• كيسه هاي حاوي نمونه را مي توان در عرصه با وسايل قرائت مستقيم مورد تجزيه قرار داد.

• همچنين مي توان كيسه ها را به آزمايشگاه فرستاده و با گازكروماتوگراف و يا ساير وسايل آزمايشگاهي مناسب تجزيه نمود

نمونه برداري فعال از گازها و بخارات

برخي از مواد شيميايي مخاطره آميز نظير اسيدها, ازن, كلر و فرم آلدئيد را مي توان با استفاده از ايمپينجر نمونه برداري نمود.

ايمپينجرها بطري هاي كوچك شيشه اي هستند كه با يك مايع جمع آوري كه در روش نمونه برداري با توجه به نوع مادة شيميايي تعيين شده است پر مي شوند.

ايمپنجرها

نكاتي در خصوص ايمپينجرها

در برخي از موارد نازل يا لولة انتهايي ايمپينجرهاي خلل و فرج دار با هزاران روزنه يا سوراخها ي ريز درست شده است.

ايجاد اينچنين خلل و فرج هايي موجب پراكندگي هوا شده و امكان تماس بهتري بين نمونه هوا و مايع درون ايمپينجر را فراهم مي سازد.

جمع آوري نمونه با ايمپينجرها

يك پمپ نمونه بردار هوا را به صورت حباب از ايمپينجر كه حاوي مايع محيط جمع آوري مناسب با توجه به دستورالعمل و روش مورد نظر است مورد استفاده قرار ميگيرد. در اين روش مايع محيط جمع آوري يا به طور فيزيكي حل و يا با مادة مورد نظر به طور شيميايي واكنش مي دهد.

بعد از جمع آوري نمونه

• مايع را از ايمپينجر تخليه و سپس جهت تجزيه به آزمايشگاه بفرستيد.

• مي توان ايمپينجر را سپس براي نمونه گيري هاي بعدي پس از شستشوي كامل مجدداً مورد استفاده قرار داد

مخاطرات ناشي از ذرات معلق هوابرد مخاطرات ناشي از ذرات معلق هوابرد ممكن است بعلت مواد زير باشد :

گردوغبارها Dusts

دمه ها Fumes

ميست ها Mists

دود ها Smokes

نمونه برداري فعال براي نمونه برداري از ذرات معلق

v براي نمونه برداري ذرات معلق, يك صافي را در داخل يك كاست صافي قرار دهيد.

v قطر صافي, نوع و اندازة روزنة آن برحسب مادة شيميايي كه بايد مورد نمونه برداري قرار گيرد متفاوت و معمولاً در روش نمونه برداري تعيين شده است.

بعد از جمع آوري نمونه صافي ها را مي توان با روش هاي مختلفي با توجه به مادة شيميايي به روش هاي زير مورد تجزيه قرار داد:

• وزن نمودن نمونه قبل و بعد از جمع آوري

• جذب اتمي/ ICP كه تجزية شيميايي براي تعيين تركيبات ويژه مورد استفاده قرار مي گيرد.

• شمارش ميكروسكوپيك الياف

مقررات موردنياز براي اندازه گيري گردوغبار قابل استنشاق گردو غبار قابل استنشاق گردوغباري است كه آنچنان از نظر اندازه ريز است كه مي تواند از مكانيسم هاي حفاظتي بدن انسان عبور كرده و به ناحية عميق تبادل گاز در ريه ها برسد.

براي آنكه بتوان گردو غبار قابل استنشاق را نمونه بر داري نمود به يك سيكلون نياز است در چه زماني با سيكلون ها نمونه برداري مي كنيم ذرات قابل استنشاق كوچكتر كه بر روي صافي براي تجزية بعدي جمع آوري مي شود.

ذرات بزرگتر وارد محفظة كوچكي در انتهاي سيكلون وجود دارد افتاده و سپس به دور ريخته مي شود.

نكاتي در خصوص نمونه برداري با سيكلون

• مطمئن گرديد كه پمپ نمونه برداري مورد نظرتان در ميزان دبي تعيين شده در cut-point پنجاه درصد كاليبره گردد.

• Cut-point عبارتست از اندازة گردوغباري كه سيكلون مي تواند با راندمان 50% آنرا جمع آوري نمايد.

• NIOSH و ACGIH براي نمونه برداري با سيكلون cut – point چهار ميكرون را توصيه مي كنند.

• براي آنكه اين cut-point برقرار گردد بايد دبي نمونه برداري براي سيكلون آلومينيومي ساخت كارخانة SKC بر روي 5/2 ليتر بر دقيقه قرار گيرد.

گردوغبارهاي قابل تنفس

گردوغبارهاي قابل تنفس InhalableDusts

• گردو غبارهاي قابل تنفس (Inhalable Dusts) واژة تقريباً جديدي است كه براي آندسته از گرد و غبارهايي بكار مي رود كه در هر جائي از سيستم دستگاه تنفسي كه شامل بيني و دهان نيز مي باشد رسوب نمايد مخاطره آميز است.

• اين گردوغبارها شامل ذرات درشت و ريز مي باشد.

نمونه برداري براي گردوغبار قابل تنفس INHALABLE DUST

• صافي مناسب نمونه برداري از ذرات معلقي را كه بايد مورد نمونه برداري قرار گيرد را در كاست نمونه برداري IOM قرار دهيد.

• در صورتيكه روش تجزيه به صورت وزني است, صافي و كاست را به مدت 24 ساعت در درون دسيكاتور قرار داده و سپس صافي را وزن كنيد.

• كاست نمونه برداري را در هد نمونه برداري قرار داده و آنرا به پمپ نمونه برداري كه در دبي 2 ليتر بر دقيقه كاليبره شده است وصل كنيد

بعد از جمع آوري نمونه

v كاست حاوي صافي را از هد نمونه برداري برداشته و هر دوي آنها را به مدت 24 ساعت در دسيكاتور قرار دهيد.

v بعد از 24 ساعت تجزية شيميايي را بر روي صافي حاوي نمونه انجام دهيد

قلب يك مدار نمونه برداري فعال پمپ است

در اكثر كاربردهاي مهندسي بهداشت صنعتي:

جمع آوري گازها و بخارات براي آنكه عمل جذب بر روي مادة جاذب به طور مؤثري انجام شود در دبي هاي كم انجام مي شود.

در حاليكه جمع آوري ذرات معلق بايد در دبي هاي زياد بنحوي انجام شود تا ذرات هوابرد بر روي محيط فيلتر بطور مؤثري به دام بيافتند

نمونه برداري غيرفعال

...طبق تعريف نمونه برداري غيرفعال عبارتست از جمع آوري گازها و بخارات در ميزان كنترل شده اي كه توسط يك فرآيند فيزيكي نظير نفوذ از يك لاية استاتيك هوا و يا عبور از طريق نفوذ از ميان يك غشاء بدون استفاده از پمپ نمونه برداري انجام مي شود.

نمونه بردارهاي غيرفعال

اكثر نمونه بردارهاي غيرفعال از طريق نفوذ عمل مي كنند

نمونه بردارهاي ديفيوزي بر اساس حركت مولكولهاي آلاينده ها از ميان گرادياني از غلظت كه توسط اولين قانون نفوذ Fick تعريف مي شود كار مي كنند

به بياني ديگر....

مواد شيميايي از يك سطح با غلظت زياد در هوا به يك سطح غلظت پائين بر روي نمونه بردار نفوذ مي كنند و ميزان نفوذ براي هر مادة شيميايي خاص را مي توان تعيين نمود.

چه زماني از يك نمونه بردار غير فعال استفاده مي كنيم

• از وسيلة نمونه بردار غيرفعال مطمئن شويد كه قبلاً براي مادة شيميايي مورد آزمايش و تأئيد قرار گرفته شده است و مي تواند بطور مؤثري كار كند. در غير اينصورت, شما بايد از يك روش نمونه برداري مورد تأئيد فعال در زمان مقايسه با استانداردهاي قانوني و اجرايي استفاده كنيد.

• مراقب باشيد كه ميزان دبي جريان هوا برحسب ميلي ليتر بر دقيقه كه توسط سازنده و يا توزيع كنندة وسيلة نمونه بردار در طول نمونه برداري به صورت حداقل و حداكثر زمان نمونه برداري اعلام مي گردد رعايت شود.

جمع آوري يك نمونة غيرفعال

• در محل نمونه برداري, نمونه بردار را باز كرده و آنرا در منطقةْ تنفسي كارگر يا در محل مناسب در صورت نمونه برداري استاتيك آويزان كنيد.

• بسيار مهم است كه درجه اي از حركت هوا در محل نمونه برداري وجود داشته باشد. قرار دادن نمونه بردار در يك هواي ساكن باعث كمبود هوا و در نتيجه موجب كم نشان دادن نتايج مي شود.

بعد از جمع آوري نمونه

• پس از نمونه برداري دهانة نمونه بردار را با درپوش مناسب ببنديد.

• به طور مناسبي بر روي نمونه برچسب بزنيد.

• نمونه را براي تجزية شيميايي به آزمايشگاه بفرستيد.

منبع: www.bmhtk.blogfa.com

مباني قدم به قدم نمونه برداري از آلاينده هاي هواي محيط كار

مطالب مشابه :

ساختن يك راديو كريستالي با استفاده از ابزار و وسايل موجود در خانه

آشنايی با طرز استفاده از کوليس ، ريز سنج ، گوی سنج

وسايل حفاظت فردي( قسمت دوم)

تحليل و تعيين محتوا، روش و وسايل آموزشي

نکات پزشکی

وسايل ولوازم ضروري ومورد نياز نوزاد-دانستنيها

مباني قدم به قدم نمونه برداري از آلاينده هاي هواي محيط كار

هدف از احداث پست