بیماری خاموش یا پوکی استخوان
بیماری خاموش یا پوکی استخوان
بیماری خاموش یا پوکی استخوان
همه ما میدانیم با افزایش سن، ، شکستگی استخوان ها، خمیدگی پشت و کوتاه شدن قد ایجاد می گردد و اغلب به عنوان یک قسمت طبیعی از پیر شدن ازآنها یاد می شود.
اما در واقع این علایم، نشانه هایی از یک بیماری است به نام پوکی استخوان که اگر زودتر متوجه آن شویم می توانیم از بروز آن پیشگیری نما ییم.
اگر اجازه دهیم پوکی استخوان پیشرفت کند و آن را درمان نکنیم، این بیماری می تواند باعث درد، معلولیت و مرگ افراد در سالخوردگی شود. خوشبختانه امروز، هم در میان پزشکان و هم در میان مردم عادی، آگاهی از این بیماری افزایش یافته و تشخیس و درمان آن در مراحل اولیه بیماری انجام می گردد.
پوکی استخوان یا اسم علمی آن(اوستئوپوروز) (osteoporosis) به معنی پوکی شدن یا نازک شدن استخوانها به هر علتی می باشد و در اکثر افراد سالخورده دیده میشود. از دست رفتن استخوانها با افزایش سن یک پدیده کلی می باشد، اما وقتی که توده استخوانی به حدی مقدارش کم می شود که احتمال بروزشکستگی ایجاد می گردد، یک بیماری تلقی می شود. در افراد جوان و سالم، استخوانها قوی هستند و فقط وقتی که با یک ضریه شدید برخورد می کنند دچار شکستگی می شود (مثلاٌ در یک تصادف اتومبیل). با افزایش سن و در بعضی بیماریها، استخوانها نازکترمی شوند و در نتیجه آنقدر ضعیف می گردند که به آسانی دچار شکستگی می شود. این شکستگیهای شکننده ، علامت بارز پوکی استخون هستند و بخصوص در استخوانهاس مچ دست، ستون فقرات و گردن استخوان ران دیده می شود.
خطر بروز شکستگی استخوان براثرپوکی استخوان با افزایش سن زیاد می گردد. در سن ۸۰سالگی می توان انتظار داشت که ازهر۳ خانم یک نفروازهر۵ آقا یک نفردچارشکستگی های ستون فقرات شود. درسن ۵۰ سالگی، یک خانم۴۰ درصد احتمال دارد که در طی باقی عمرش دچار شکستگی استخوان براثرپوکی استخوان شود. برای مردان این احتمال ۱۳ درصدمی باشد.
گرچه پوکی استخوان در خانمهای سالخورده خیلی شایع است اما این بیماری می تواند مردان را هم گرفتار سازد و در هر سنی از کودک تا بزرگسالی هم می تواند رخ دهد. فراوانی پوکی استخوان در نقاط مختلف جهان فرق می کند ودر اروپای غربی و آمریکاشایع تر می باشد و افراد سفید اروپایی و نیز آسیاییها را نسبت به سیاه پوستان آمریکائی بیشتر گرفتار می سازد. در طی ۵۰ سال گذشته با پیشرفت بهداشت، مردم جهان طول عمر بیشتری پیدا کرده اند و در نتیجه تعداد افراد سالخورده جهان افزایش یافته است. به همین علت تعداد شکستگی های استخوان بر اثر پوکی استخوان هم دو برابر یا بیشتر شده است.
درد معلولیتی که بر اثر شکستگی هایی که به علت پوکی استخوان پدید می آید باعث بروزیک مشکل بهداشتی در جمعیتهای سالخورده جهان غرب شده است. این شکستگی ها یک علت مهم مرگ در افراد سالخورده می باشند و ۱۵ تا ۲۰ درصد کسانی که دچا شکستگی گردن استخوان ران می شوند درطی ۶ ماه می میرند.
هزینه‌ای که مصرف درمان شکستگی های ایجاد شده به علت پوکی استخوان می شود بسیارزیاد است و هر ساله میلیون ها دلار در این موارد صرف می شود که با افزایش تعداد افراد سالخورده، این مبلغ افزایش می یابد.
شرح حال اول: بیماریهای ایجاد کننده پوکی استخوان
فردریک از سن ۱۶ سالگی دچار بیماری کرون که یک بیماری التهابی روده است می باشد. او چندین عمل جراحی انجام داده است تا قسمتهای گرفتار روده اش را بیرون بیاورد. او همچنین نیاز به مصرف داروهای استروئیدی (کورتون دار) دارد. او در سن ۲۲ سالگی دچار پشت درد شدیدی شد که با انجام عکسبرداری رادیوگرافی مشخص گردید که استخوانهای او نازک شده اند و یکی از مهره های ستون فقراتش فشرده شده است. برای او تشخیص پوکی استخوان داده شده وبرای تسکین درد و جلوگیری از بیشتر شدن پوکی استخوانش، داروهایی به او داده شد. در مورد این بیمار، پوکی استخوان به علت مصرف داروهای کورتون دار و کاهش جذب مواد مغذی بر اثر وجود بیماری روده ها ایجاد شده است.
شرح حال دوم: پوکی استخوان بعد از یائسگی
خانم مری در ۵۶ سالگی دچار شکستگی مچ دست شد. تا آن هنگام، حال او کاملاٌ خوب بود و قبلاٌ هیچ گونه شکستگی استخوان را تجربه نکرده بود. این شکستگی مچ دست وقتی اتفاق افتاد که هنگام خرید در فروشگاه به زمین خورد. او را به یک بیمارستان رساندند و برایش گچ گرفته شد. چند هفته بعد که او به ارتوپد مراجعه نمود تا ببیند آیا استخوانهایش جوش خورده است یا نه، برای او آزمایش اندازه گیری تراکم استخوان در خواست شد. در این آزمایش دیده شد که دچار پوکی استخوان است، بنا براین برای او هورمون درمانی آغاز شد. ازآنجائی که هیچ علت خاصی به غیر از یائسگی برای پوکی استخوان این خانم یافت نشد، یائسگی راعلت بروز پوکی استخوان دانستند.
شرح حال سوم: یائسگی زودهنگام
خانم سینتیا ۷۰ ساله، برای اینکه در عرض یکسال قدش چند سانتی مترکوتاهتر شده است به پزشک مراجعه نمود. او همچنین متوجه شده بود که پشتش خمیده شده وشکمش به سمت جلو آمده و خط کمراو از بین رفته است. فعالیتهای روزانه در خانه یا خرید برای او مشکل شده بود چون وقتی زیاد به حالت ایستاده قرار می گرفت پشتش دچار درد می شد. با وجود اینکه حال عمومی اوقبل از این مسئله خوب بود اما او در سن ۴۱ سالگی به یائسگی زود هنگام دچار شده بود و در آن هنگام به او توصیه نشده بود که از هورمون درمانی استفاده کند. عکسبرداری رادیوگرافی نشان داد که او به پوکی استخوان ستون فقرلت مبتلا شده است. برای پیشگیری از پیشرفت این بیماری، برای او یک سری فیزیوتراپی و داروهایی تجویز شد تا استخوانهایش بیش از این ازدست نرود. در این مورد، یائسگی زود هنگام علت بروز پوکی استخوان تشخیص داده شد.
استروئیدهای آنابولیک با استروئیدهایی که در درمان آسم یا بیماریهای روماتیسمی استفاده میشوند تفاوت دارند. آنها مشابه هورمون جنسی مردانه تستوسترون میباشند. از آنجائیکه عوارض جانبی این داروها زیاد میباشند کمتر در درمان پوکی استخوان از آنها استفاده میشود. معروفترین آنها، آمپول ناندرولون دکانوات میباشد که هر سه هفته یکبار تزریق می‌گردد.
عوارض جانبی:
عوارض جانبی ناندرولون دکانوات شامل ایجاد جوش (آکنه)، احتباس مایعات، عملکرد غیرطبیعی کبد و علایمی از مردانگی مثل ضخیم شدن صدا و رویش مو در صورت میباشد. بسیاری از متخصصین عقیده دارند که نباید از این دارو در درمان پوکی استخوان استفاده شود زیرا درمانهای دیگری در دسترس قرار دارند که عوارض جانبی کمتری دارند.
از آنجایی که بیماری پوکی استخوان قابل پیشگیری است، اهمیت زیادی دارد که هر چه سریعتر آن را در افراد تشخیص دهیم. در عمل این بدان معنی است که قبل از بروز شکستگی، کاهش توده استخوانی را تشخیص بدهیم. تا همین اواخر، این امر ممکن نبود، اما امروزه راههایی وجود دارد که بوسیله آنها می‌توانیم مقدار استخوان را در افراد اندازه بگیریم.
اندازه‌گیری توده استخوانی معمولاً در قسمتهایی از اسکلت بدن انجام میشود که احتمال شکستگی در آنها بیشتر است یعنی مچ دست، ستون فقرات و گردن استخوان ران.
دلیلی که ما اقدام به اندازه‌گیری توده استخوانی می‌کنیم آن است که این اندازه‌گیری به ما اطلاعاتی در مورد احتمال بروز شکستگی می‌دهد. همانگونه که اندازه‌گیری فشارخون اغلب برای پیش‌بینی خطر بروز سکته مغزی انجام میشود یا اندازه‌گیری سطح کلسترول خون برای پیش بینی احتمال بروز بیماری قلبی صورت می‌گیرد، بنابراین اندازه‌گیری توده استخوانی هم برای ارزیابی احتمال بروز شکستگی انجام میشود. گرچه استفاده از هورمون درمانی، بهترین روش در جلوگیری و درمان پوکی استخوان خانمها میباشد اما بعلت وجود بعضی اشکالات، این روش درمانی در تمام خانمها مناسب نمی‌باشد. خوشبختانه به غیر از هورمون درمانی می‌توان از درمانهای غیرهورمونی نیز برای جلوگیری از پوکی استخوان استفاده کرد.
بیفسفوناتها:
بیفسفوناتها گروهی از داروها هستند که بطور روزافزونی در درمان پوکی استخوان از آنها استفاده میشود. اثر اصلی آنها غیرفعال کردن سلولهای از بین برنده استخوان (یعنی استئوکلاستها) میباشد تا بدین ترتیب از دست دادن استخوان جلوگیری کنند. امروزه فقط دو داروی بیفسفونات در دسترس هستند اما در سالهای آینده به تعداد آنها اضافه خواهد شد.
اتیدرونات (Etidronate):
اتیدرونات اولین بیفسفوناتی بود که در درمان پوکی استخوان مورد استفاده قرار گرفت. نام تجارتی این دارو دیدرونل (Didronel) میباشد. از این دارو همراه با کلسیم در دوره‌های ۹۰ روزه استفاده میشود بدین صورت که ابتدا ۱۴ روز اتیدرونات داده میشود و سپس ۷۶ روز قرص کلسیم مصرف می‌گردد، و دوباره ۱۴ روز اتیدرونات و ۷۶ روز از کلسیم استفاده میشود. این کار باید حداقل سه سال تکرار گردد.
عوارض جانبی ایتدرونات:
اتیدرونات داروی نسبتاً بی‌خطری بوده عوارض جانبی کمی دارد. گاهی اوقات تهوع و اسهال ممکن است ایجاد و مواردی از قرمز شدن پوست هم گزارش شده است. بهتر است که قرصهای اتیدرونات در هنگامی که معده خالی است مصرف شود، یعنی حداقل دو ساعت پس از سرف غذا و نیز پس از دو ساعت هم از خوردن غذا اجتناب شود. این دارو باید با یک لیوان آب مصرف شود و از مصرف آن همراه با شیر خودداری شود زیرا شیر از جذب آن جلوگیری میکند. در طی دو ساعت قبل و دو ساعت بعد از مصرف اتیدرونات، از مصرف داروهای آنتی اسید (ضد اسید معده)، قرصهای آهن و مکملهای مواد معدنی حاوی کلسیم باید خودداری شود زیرا آنها باعث عدم جذب کامل این دارو میشوند. اکثر افراد برایشان مناسب است که این دارو را در شب و قبل از خواب مصرف نمایند.
قرصهای کلسیم را می‌توان در هر موقع از روز مصرف نمود.
چه کسانی نباید اتیدرونات مصرف کنند؟ خانمهای حامله و خانمهایی که شیر می‌دهند یا کسانی که اختلال در عملکرد کلیه‌هایشان دارند نباید از اتیدرونات استفاده نمایند.
آلندرونات (Alendronate):
آلندرونات با نام تجارتی فوساماکس (Fosamax) یکی دیگر از داروهای گروه بیفسفوناتها میباشد که اثری مشابه اتیدرونات دارد. از این دارو روزی یک عدد مصرف میشود. برخلاف اتیدرونات، این دارو همراه با کلسیم تجویز نمیشود، گرچه اگر مقدار کلسیم رژیم غذایی ناکافی باشد می‌توان از قرصهای کلسیم استفاده نمود.
عوارض جانبی آلندرونات:
عوارض جانبی آلندرونات نادر میباشد و شامل اسهال ، درد شکم و اشکالاتی در گلو و مری میباشد که بصورت سوزش سرمعده یا سوءهاضمه خود را نشان می‌دهد.
این دارو باید با یک لیوان آب، نیم ساعت قبل از صبحانه و با معده خالی مصرف شود و پس از آن هم نباید به مدت نیم ساعت دراز کشید تا از بروز سوزش سرمعده جلوگیری نمود.
چه کسی نباید از آلندرونات استفاده کند؟ خانمهای حامله و خانمهایی که شیر می‌دهند یا کسانی که اختلال در عملکرد کلیه‌هایشان دارند و نیز کسانی که دچار سوءهاضمه هستند نباید از این دارو استفاده نمایند.
کدام داروی بیفسفونات بهتر است ؟
اتیدرونات و آلندرونات هر دو درمان پوکی استخوان موثر هستند و هیچ مدرکی وجود ندارد که بهتر بودن یکی را نسبت به دیگری ثابت کند.
چه مدت درمان طول می‌کشد ؟
اتیدرونات یا آلندرونات باید به مدت حداقل سه سال مصرف شوند. از آنجایی که این داروها جذب استخوان میشوند و تمایل دارند که به مدت طولانی در آنجا باقی بمانند، ممکن است به مدت طولانی بعد از این مصرف دارو متوقف شد اثر خود را روی استخوانها داشته باشند. اکثر پزشکان معتقدند که درمان با این داروها باید ۳ تا ۵ سال طول بکشد. بعد از پایان دوره درمان، یک سنجش تراکم استخوان انجام میشود تا در صورت نیاز، درمان ادامه یابد.
استفاده از هورمون درمانی یا بیفسفوناتها
بیفسفوناتها هورمون نیستند و بنابراین هیچ اثری بر روی مشکلات یائسگی یا سایر بیماریهایی مثل بیماری قلبی و سرطان پستان ندارند. تصمیم به اینکه از کدام روش درمانی بهتر است که استفاده نماییم به عوامل متعددی بستگی دارد که این عوامل شامل وجود یا فقدان مشکلات یائسگی و خطرات بروز بیماری قلبی و سرطان پستان میباشند.
در خانمهای در سنین حدود ۵۰ سالگی که یائسگی در حال وقوع است ، معمولاً از هورمون درمانی برای پیشگیری از پوکی استخوان استفاده میشود اما اگر بعد از ۵ تا ۱۰ سال آنها خواستند که هورمون درمانی را متوقف نمایند، می‌توانند از بیفسفوناتها استفاده کنند.
در خانمهای مسن‌تر که نمی‌خواهند از هورمون درمانی استفاده کنند و نیز در کسانی که به علت سرطان پستان یا سایر مشکلات قادر به استفاده از هورمون درمانی نیستند، بیفسفوناتها بهترین جانشین درمانی برای پوکی استخوان میباشند. هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان بدهد که هورمون درمانی همراه با مصرف بیفسفوناتها برای درمان پوکی استخوان بهتر از درمان تنهای آنها میباشد.گرچه هنوز هیچ درمانی برای بازگرداندن اثرات سوء پوکی استخوان وجود ندارد، اما می‌توان کارهای زیادی کرد تا سرعت از دست دادن استخوان در آینده کاهش یابد و به حداقل برسد. از فیزیوتراپی نیز می‌توان برای بازگرداندن حرکت و اعتماد بیمار استفاده نمود.
ملاحظات کلی:
درمان پوکی استخوان شامل تسکین درد، بهبود حرکت و فعالیت، کمک به کنا رآمدن با اثرات روانی اجتماعی بیماری و جلوگیری از کاهش بیشتر استخوان تا خطر بروز شکستگی در آینده کم شود، میباشد. با وجود اینکه درمان دارویی معمولاً برای پیشگیری از دست دادن استخوان ضروری میباشد، تعداد زیادی از اقدامات وجود دارند که خود بیمار برای جلوگیری از پیشرفت بیماری باید انجام دهد.
بیشتر افراد دچار پوکی استخوان متوجه میشوند که آموزش درباره این بیماری میتواند مفید باشد و آنها را مطمئن می‌سازد که می‌توانند هم برای جلوگیری از دست دادن استخوان و شکستگی اقدامی انجام دهند و هم برای درمان مشکلاتی که اکنون دارند. دانستن اینکه اقداماتی وجود دارد که آنها می‌توانند با انجام آنها باعث بهبود وضعیت شوند مثل تمرینات ورزشی، تغییر در رژیم غذایی و جلوگیری از زمین خوردن و سقوط، به این بیماران کمک میکند که احساس نمایند که آنها می‌توانند بر روی بیماری خودشان کنترل داشته باشند و شانس بهبودی خود را بیشتر کنند. همچنین بسیاری از بیماران، صحبت کردن با سایر بیماران دچار پوکی استخوان را مفید تشخیص می‌دهند و متوجه میشوند که تنها آنها بیمار نیستند و افراد دیگری هم از این بیماری رنج می‌برند.
قرصهای مسکن درد و کنترل درد:
همین که درد کاهش پیدا کرد استفاده از مسکن‌هایی مثل استامینوفن، استامینوفن کدئینه، بروفن، دیکلوفناک یا پیروکسیکام برای کنترل تسکین درد کافی خواهد بود. افراد مختلف به داروهای مسکن مختلف واکنشهای مختلفی نشان می‌دهند، بنابراین اگر یک نوع داروی مسکن برای شما زیاد موثر نیست می‌توانید داروی مسکن دیگری را امتحان نمایید.
سایر انواع تسکین دهنده‌های درد:
تعداد دیگری از اقدامات وجود دارند که می‌توانند باعث تسکین درد شوند. استفاده از کیسه آب گرم، پدهای گرم و کیسه حاوی قطعات یخ ممکن است به کاهش درد کمک کند. بعضی از بیماران از طب سونی استفاده می‌کنند و برای تسکین درد آن را مفید می‌یابند. از روش TENS (تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست) می‌توان برای کمک به تسکین درد در بعضی بیماران استفاده نمود. این روش شامل دستگاه کوچکی است که به یک کمربند متصل میشود و حاوی چند الکترود کوچک میباشد. این الکترودها بر روی محل درد قرار داده میشوند و باعث یک احساس گزگز میشوند.
و بالاخره اینکه توجه به جزئیاتی مثل استفاده از صندلی راحت با بالشتکهای محافظ کمر و استفاده از تختخواب نسبتاً سفت اهمیت زیادی داشته ومی‌تواند به کیفیت زندگی روزانه بهبود ببخشد.
چندین روش مختلف برای اندازه‌گیری توده استخوانی وجود دارد اما بیشترین روشی که مورد استفاده قرار می‌گیرد روش DXA یا جذب دوگانه اشعه ایکس میباشد. با این روش، اندازه توده استخوانی در گردن استخوان ران، ستون فقرات، مچ دست یا تمام اسکلت بدن سنجیده میشود واغلب به آن اسکن استخوان گفته میشود. ارزشی که برای توده استخوانی بوسیله اندازه‌گیری تولید می‌گردد را اصطلاحاً تراکم معدنی استخوان یا BMD می‌نامند و نام کلی که برای آزمایشهای اندازه‌گیری تراکم استخوان بکار می‌رود تراکم سنجی استخوان یا دانزیتومتری استخوان میباشد. جدیدترین دستگاه اسکن استخوان میتواند این اندازه‌گیری‌ها را در عرض فقط چند دقیقه انجام دهد در حالیکه دستگاههای قدیمی‌تر این کار را در عرض ۲۰ یا ۳۰ دقیقه انجام می‌دادند. گرچه از اشعه ایکس برای اندازه‌گیری استفاده میشود اما مقدار اشعه‌ای که بکار می‌رود بسیار جزئی میباشد و ضرری ندارد. بنابراین می‌توان از آن حتی در کودکان و خانمهای حامله هم در صورت نیاز استفاده نمود بدون اینکه خطری متوجه آنها باشد.
برای اندازه گیری توده استخوان توسط اسکن استخوان، شخص باید روی یک تخت دراز بکشد. وقتی توده استخوانی در ستون فقرات اندازه‌گیری میشود، یک بالش مربع شکل در زیر رانها گذاشته میشود (این کار برای مستقیم شدن قسمت پایینی ستون فقرات تا جای ممکن صورت می‌پذیرد). یک میله نازک فلزی بر روی محلی که قرار است انداه گیری شود بالا و پایین می‌رود و بر خلاف سایر دستگاههای اسکن، در اینجا هیچگونه تونلی وجود ندارد که بیمار به داخل آن برود. هیچ نیازی نیست که لباسها درآورده شود، گرچه لباسهایی که دارای اشیاء یا تکمه‌های فلزی هستند باید قبل از انجام اسکن درآورده شوند. همچنین هیچ تزریقی در این آزمایش انجام نمی‌گیرد.
روش دیگری که بوسیله آن می‌توان توده استخوانی را اندازه‌گیری نمود،استفاده از اولتراسوند (سونوگرافی) است که به آن BUA گفته میشود. از این روش معمولاً برای استخوان پاشنه پا استفاده میشود.
محدودیت‌های اشعه ایکس:
برای تشخیص شکستگی‌ها در پوکی استخوا معمولاً از اشعه ایکس استفاده میشود. با این حال، در تعیین کاهش توده استخوانی خیلی سودمند نیستند زیرا تراکم استخوان در یک دستگاه اشعه ایکس، بستگی به تعدادی عوامل تکنیکی خود اشعه ایکس و نیز مقدار واقعی استخوان دارد.
اینطور گفته میشود که کاهش توده استخوانی فقط وقتی میتواند به خوبی دیده شود که استخوانها نیمی از تراکم طبیعی خود را داشته باشند! بنابراین استخوانهای نازک در یک رادیوگرافی را باید جدی درنظر گرفت، اما کاهش توده استخوانی را اغلب نمی‌توان در یک عکس رادیوگرافی ساده تشخیص داد.
در حال حاضر، رادیوگرافی با اشعه ایکس تنها روشی است که برای تشخیص شکستگیهای ستون فقرات بطور گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند. گرچه دستگاههای جدید DXA می‌توانند تصاویر بسیار واضحی از ستون فقرات بگیرند و ممکن است در نهایت از آنها برای تشخیص شکستگیهای ستون فقرات استفاده شود. یک مزیت مهم این روش آن است که مقدار اشعه ایکسی که در روش DXA بکار می‌رود بسیار کمتر از دستگاههای رادیوگرافی معمولی است.
آزمایش خون و ادرار:
با انجام آزمایش خون و ادرار نمی‌توان پوکی استخوان را تشخیص داد، اما از این آزمایشها می‌توان برای تشخیص بیماریهایی مثل بیماری پرکاری تیروئید، بیماری کبدی، میلوما (سرطان مغز استخوان) استفاده کرد که این بیماریها همراه با کاهش توده استخوانی هستند. آزمایشهای خون و ادرار برای اندازه‌گیری انهدام و ساختن استخوان میتواند برای اندازه‌گیری سرعت از بین رفتن استخوان استفاده شود، اما این یک روش تحقیقاتی است و در کلینیکها معمولاً استفاده نمیشود زیرا به اندازه کافی دقیق نیستند.
بیماریابی پوکی استخوان:
در حال حاضر، تراکم سنجی استخوان دقیق‌ترین راه برای تشخیص پوکی استخوان میباشد. سوالی که امروزه زیاد پرسیده میشود این است که آیا تمام خانمها بعد از یائسگی باید تحت اندازه‌گیری تراکم استخوان قرار بگیرند.
گرچه امروزه متخصصین عقیده دارند که این کار برای همه افراد ضرورتی ندارد اما شاید در آینده عقیده آنها عوض شود. اما بهرحال باید افرادی که احتمال زیادی دارد که به پوکی استخوان مبتلا شوند را تحت آزمایش قرار داد، این افراد شامل کسانی که تحت درمان با داروهای استروئیدی (کورتون‌دار) قرار گرفته‌اند، خانمهای دچار آمنوره و خانمهایی که به یائسگی زودهنگام دچار شده‌اند، میباشد. این افراد باید تحت آزمایش تراکم سنجی استخوان قرار بگیرند تا مشخص شود که آیا باید تحت درمان قرار بگیرند یا خیر.
اندازه‌گیری تراکم استخوان همچنین در افرادی که علایم پوکی استخوان را دارند انجام میشود، مثلاً در افرادی که قدشان کوتاه‌تر شده یا در رادیوگرافی دیده شده که استخوانشان نازک شده است. در افرادی که قبلاً دچار یک یا چند شکستگی شده‌اند از این آزمایش استفاده میشود تا مشخص گردد که آیا آن شکستگی‌ها به علت پوکی استخوان بوده یا خیر.پوکی استخوان فقط وقتی که ایجاد شکستگی میکند باعث شکایت افراد می‌گردد. اهمیت دارد که بدانیم از دست دادن استخوان به تنهایی باعث درد یا شکایتی نمی‌گردد.
برای مثال نمی‌توان کمر درد یا پشت درد را به حساب پوکی استخوان گذاشت مگر اینکه یک شکستگی ایجاد شده باشد.
شکستگی‌هایی که در پوکی استخوان ایجاد میشوند باعث درد و ناتوانی می‌گردند. در بعضی موارد، علایم این شکستگی‌ها ممکن است تا آخر عمر باقی بمانند، در حالیکه در سایر موارد این علایم به تدریج بهبود می‌یابند. شکستگیهای مچ‌دست، ستون فقرات و گردن استخوان ران بسیار شایع هستند. با اینحال شکستگیهای سایر نقاط بدن به ویژه شکستگی استخوان بازو نیز ممکن است رخ دهند.
شکستگیهای مچ دست:
شکستگیهای مچ دست که به شکستگی کالیز هم معروف هستند در خانمهای ۵۰ تا ۷۰ ساله بسیار شایع هستند. معمولاً این شکستگی‌ها در هنگام زمین‌خوردن خانمها ایجاد میشوند. در اکثر موارد این شکستگی‌ها در استخوان رادیوس (زند اعلی) ساعد رخ می‌دهند اما چون این شکستگی‌ها در نزدیکی مفصل مچ دست قرار دارند به شکستگی مچ دست معروف هستند.
درمان شکستگی:
شکستگیهای مچ دست دردناک بوده و نیاز به درمان دارند. انتهای شکسته شده استخوان گاهی اوقات جابجا میشود و پزشک قبل از گچ گرفتن آن مجبور است با دستکاری آن رادر وضعیت صحیح قرار دهد. معمولاً به مدت چهار یا شش هفته دست باید در گچ قرار داشته باشد.
عوامل ژنتیکی:
از آنجائیکه پوکی استخوان بسیار شایع میباشد، بسیاری از افراد، اثرات این بیماری را در یک یا چند نفر از خویشاوندان خود می‌بینند و نگران این هستند که آنها هم ممکن است این بیماری را به ارث ببرند. پوکی استخوان، مشکلی است که در نتیجه افزایش سن ایجاد میشود، اما بعضی از افراد را بیشتر از سایرین مبتلا می‌سازد. هیچ تردیدی وجود ندارد که عوامل ژنتیکی در ایجاد این بیماری دخیل هستند. اما این عوامل در ایجاد این بیماری زیاد قوی نیستند. میزان حداکثر توده استخوانی بطور عمده‌ای تحت تاثیر عوامل ژنتیکی هستند، اما در سالهای بعد، سایر عوامل اهمیت بیشتر پیدا می‌کنند و ممکن است در نهایت در ایجاد یا عدم ایجاد پوکی استخوان تعیین کننده باشند.
با این وجود، خطر ابتلاء به پوکی استخوان در افرادی که از نظر ژنتیکی دارای اسکلت بندی کوچکتری هستند بیشتر است. همچنین نشان داده شده است که خانمهایی که مادرانشان در سنین پیری دچار شکستگی گردن استخوان ران شده‌اند، دو برابر سایر افراد سالم احتمال شکستگی گردن استخوان ران در آینده را خواهند داشت.
بیماریهای تیروئید:
پرکاری تیروئید اگر به اندازه کافی درمان نشود، می‌تـواند منجر به از دست دادن استخوان در نتیجه پوکی استخوان شود. همچنین در موارد کم کاری تیروئید، اگر به میزان بیش از اندازه‌ای از هورمون تیروئید استفاده شود، همین اثر ممکن است ایجاد شود، بنابراین خانمهایی که از قرصهای تیروئید استفاده می‌کنند باید با انجام آزمایشهای منظم خون، از میزان هورمون تیروئید خونشان با خبر باشند.
سابقه قبلی شکستگی استخوان:
افرادی که تاکنون دچار یک یا چند شکستگی استخوان بر اثر پوکی استخوان شده‌اند، احتمال زیادی دارد که در آینده نیز به شکستگیهای دیگری مبتلا شوند. دلیل این وضعیت روشن نیست، اما ممکن است به علت ساختمان شکننده استخوان آنها باشد. این امر به ویژه در خانمهایی صدق میکند که دچار یک یا چند شکستگی در مهره‌های ستون فقراتشان شده‌اند، خطر ایجاد شکستگی های بعدی در این خانمها حدود هفت برابر دیگران میباشد. بنابراین تمام خانمهایی که سابقه شکستگی به خصوص در مچ دست یا ستون فقرات دارند، باید از احتمال ایجاد شکستگیهای بعدی در آینده با خبر باشند.
سایر بیماریها:
چندین بیماری دیگر نیز وجود دارند که می‌توانند ایجاد پوکی استخوان کنند. این بیماریهای شامل بیماری کبدی مزمن، نارسایی کلیه‌ها و التهاب روده‌ها میباشند.ویتامین D برای سلامت استخوانها اهمیت زیادی دارد. این ویتامین باعث افزایش جذب کلسیم از روده‌ها شده و آنها را به استخوانها می‌رساند. ۹۹ درصد تمام کلسیم بدن در استخوانها قرار دارند. ویتامین D همچنین دارای اثرات مستقیمی بر روی استخوانها میباشد: ویتامین D3 یا کوله کلسیفرول که در پوست و در هنگامی که با نور خورشید مواجه میشویم ساخته میشود و ویتامین D2 یا ارگوکوله کلسیفرول که آن را از مواد غذایی بدست می‌آوریم.
کمبود ویتامین D در افراد سالخورده و بخصوص آنهایی که از خانه بیرون نمی‌روند تا با نور خورشید مواجه شوند شایع میباشد. در تحقیقی که اخیراً در فرانسه انجام شده مشخص گردیده که مصرف ویتامین D و مکملهای کلسیمی میتواند خطر شکستگیهای گردن استخوان ران در خانمهای سالخورده را کاهش دهد.
بنابراین بسیاری از پزشکان برای افراد سالخورده و کسانی که با نور آفتاب مواجه نمی‌شوند ویتامین D تجویز می‌کنند.
داروهای ویتامین D:
ویتامین D را می‌توان بصورت خوراکی یا تزریقی مصرف نمود. در صورت مصرف خوراکی ویتامین D استفاده میشود، هفته‌ای یک یا دو تزریق انجام می‌گردد. گرچه در بعضی موارد جذب ویتامین D بعد از تزریق بسیار کم میباشد و بنابراین ترجیح داده میشود که از داروی خوراکی آن استفاده شود.
عوارض جانبی ویتامین D:
در صورت استفاده از مقادیر توصیه شده ویتامین D عوارض جانبی خاصی دیده نمیشود. گاهی اوقات داروهای حاوی ویتامین D و کلسیم باعث ایجاد عوارضی مثل تهوع، اسهال و یبوست می‌گردند. در افرادی که دارای مقادیر زیادی کلسیم در خونشان هستند و نیز در کسانی که بیماری شدید کلیوی یا سنگهای کلیه دارند، از مصرف ویتامین D باید خودداری شود.
کسانی باید ویتامین D مصرف نمایند :
افرادی که در خطر کمبود ویتامین D قرار دارند مثل افراد سالخورده و کسانی که زیاد در خانه بوده و با آفتاب مواجه نمی‌شوند، کسانی که از داروهای ضدصرع استفاده می‌کنند، کسانی که به بیماریهای کبدی یا کلیوی مبتلا هستند و افرادی که سوءجذب روده‌ای دارند باید از ویتامین D استفاده نمایند. در صورت نیاز می‌توان کمبود ویتامین D را با انجام آزمایش خون اثبات نمود. . اگر شما در مورد مصرف ویتامین D برای خودتان مطمئن نیستید، با پزشکتان در این مورد مشورت نمایید.کلسیم به تنهایی برای درمان پوکی استخوان استفاده نمیشود بلکه اغلب همراه با سایر درمانها بکار می‌رود. داروهای حاوی کلسیم در انواع مختلفی در داروخانه‌ها وجود دارند. مقدار مصرف روزانه کلسیم ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ میلی‌گرم میباشد که بهتر است این مقدار را در سه نوبت در روز تقسیم نمود زیرا مصرف یکجای آن موجب می‌گردد که تمام آن از روده‌ها جذب نشود.
کسانی که به کلسیم نیاز دارند :
واضح است که نیاز افراد به قرصهای حاوی کلسیم بستگی به این دارد که آیا آنها از طریق رژیم غذایی چه مقدار کلسیم مصرف می‌کنند. نیم لیتر شیر حاوی ۷۵۰ میلی‌گرم کلسیم میباشد، که اگر همراه این مقدار شیر، سایر مواد لبنی یا غذاهای حاوی کلسیم نیز مصرف شد، دیگر نیازی به استفاده از قرصهای حاوی کلسیم وجود نخواهد داشت.
عوارض جانبی:
عوارض جانبی داروهای حاوی کلسیم نادر هستند. بعضی از افراد اظهار می‌دارند که مصرف این داروها باعث تهوع یا اسهال درآنها میشود که می‌توان با عوض کردن نوع داروی کلسیم آنها، این مشکلات را برطرف نمود. ویتایمن D خودش فعال نیست و شکل فعال ویتامین D کلسیتریول میباشد، نشان داده شده است که مصرف روزانه کلسیتریول به میزان ۰/۲۵ میلی‌گرم میتواند از دست دادن استخوان پیشگیری نماید و باعث کاهش خطر شکستگیهای ستون فقرات شود. از آنجایی که این دارو بسیار قوی میباشد، ممکن است منجر به افزایش سطح کلسیم در خون (هیپرکلسیمی) و در ادرار (هیپرکلسیوری) شود که میتواند باعث بروز مشکلات جدی شود. بنابراین لازم است که در ماه اول و سوم پس از شروع درمان با کلسیتریول و سپس هر ۶ ماه یکبار اقدام به انجام ازمایش خون و بررسی سطح کلسیم خون شود. در صورتی که مشخص گردید که سطح کلسیم خون و ادرار افزایش یافته است باید اقدام به انجام آزمایش خون و بررسی سطح کلسیم خون شود. در صورتی که مشخص گردید که سطح کلسیم خون و ادرار افزایش یافته است باید اقدام به توقف مصرف این دارو نمود که معمولاً بعد از یک یا دو هفته سطح کلسیم خون به میزان طبیعی کاهش می‌یابد.
عوارض جانبی:
مشکلاتی که بعلت افزایش سطح خون ایجاد می‌گردند عبارتند از: تهوع، از دست دادن اشتها، استفراغ، یبوست یا اسهال، تشنگی، افزایش بیش از حد ادرار، سردرد و خستگی بیش از حد. مقدار زیاد کلسیم در ادرار میتواند باعث خسته شدن سنگهای کلیه شده یا تجمع کلسیم میتواند در نهایت منجر به نارسایی کلیه‌ها گردد.
مطالب مشابه :
لبنیات لاغر میکند؟
بدن در پاسخ به رژیم‌های کم کلسیم، میزان کلسیتریول آنها مصرف قرص حاوی آنزیم لاکتاز
تاثیر ویتامین ها بر پوکی استخوان
دیسک کمر - تاثیر ویتامین ها بر پوکی استخوان - جراحی دیسک کمر عمل لیزری دیسک کمر - دیسک کمر
بیماری خاموش یا پوکی استخوان
ویتایمن d خودش فعال نیست و شکل فعال ویتامین d کلسیتریول میباشد، نشان داده قرص افزایش حجم
برچسب :
قرص کلسیتریول