نقش بهداشت روانی در زندگی

يكي از دغدغه هاي جامعه انساني در طول تاريخ، به ويژه در قرون اخير مسئله مربوط به امراض جسماني و رواني و روحي، طرز برخورد و درمان آن بوده و مي باشد. در ادوار گذشته بيشتر مرگ وميرها به خاطر1- بيماريهاي ميكروبي 2- عدم بهداشت جسماني و 3- حوادث طبيعي بوده است، اما امروزه آمار هاي موجود بيانگر اين است كه نيمي از مرگ وميرها ناشي از رفتارها و روش هاي غلط زندگي و پرخطر مي باشد. شيوه زندگي امروزه افراد جوامع زمينه مساعد براي بروز رفتارها و روش هاي پرخطر و بروز بيماريهاي جسماني و رواني از قبيل مصرف دخانيات، تصادفات رانندگي، اعتياد، استفاده از غذاهاي نامناسب، رعايت نكردن بهداشت، هيپاتيت،ايدز،مواد شيميايي و غيره مي باشد.

به علت اين مسائل و مشكلات پزشكان،روانشناسان،جامعه شناسان و متخصصان امر و حتي علماي مذهبي تلاش كرده اند تا براي علاج امراض جسماني و رواني و رفتارهاي پر خطر موجود در زمانهاي مختلف راههاي درمان و كاهش اين مسائل بيابند، اما به علل 1- پيچيده بودن سيستم جسماني و رواني انسان 2- زياد بودن امراض جسماني و رواني 3- بالا بودن هزينه درمان 4- كافي نبودن امكانات پزشكي و روانپزشكي براي از بين بردن و علاج بيماريهاي جسماني و رواني و از همه مهمتر 4- رسيدن به اين واقعيت كه هيچ كس در برابر امراض جسماني و رواني مصنونيت ندارد، موجب گرديد كه متخصصان امر از قرن 19 به بعد تلاش كنند تا راههاي جديدي براي درمان امراض مزبور ارائه دهند تا با هزينه و وقت كمتر حداكثر كارايي و بازده را داشته باشد.

در اوايل سالهاي 1900فردي بنام"كليفرد بيرز" مسئله بهداشت رواني با شعار معروف" پيشگيري مقدم بر درمان است" مطرح كرد. بيرز معتقد بود كه بايد در محيط اجتماعي افراد شرايطي را بوجود بياوريم كه افراد احساس آرامش رواني بكنند تا مبتلا به بيماريهاي رواني نشوند و راههايي را بيابيم كه عوامل ريسك رفتاري( رفتارهاي پرخطر) را به حداقل برساند.

بهداشت رواني و عوامل موثر بر آن :

بهداشت رواني با هدف پيشگيري افراد اجتماع به امراض جسماني و رواني تلاش مي كند با به وجود آوردن فضاي مطلوب انساني، عوامل و زمينه هاي بروز و پيدايش امراض جسماني و رواني را تا حد امكان كنترل و كم نمايد و زمينه مناسب براي رشد جسماني،رواني انسان و ارضاي نيازهاي اساسي او فراهم كند.

در رابطه با بهداشت رواني تعريف متعدديوجود دارد(حسيني- 1378) در مورد بهداشت مي گويد:" بهداشت رواني عبارت است از ارشاد، راهنمايي، آشنا ساختن مردم به اصول روابط صحيح انساني و برحذر داشتن آنها از خطراتي كه بهداشت رواني آنها تهديد مي كند."

بهداشت جسماني،رواني افراد تحت تاثير عاملهاي1- خانواده2- مدرسه3- همسالان و 4- اجتماعات انساني مي باشد كه در ميان اين سلسله عوامل خانواده به عنوان نهاد اوليه و مدرسه به عنوان نهاد ثانويه در تامين بهداشت رواني افراد جامعه از اهميت خاص برخوردارند.

متخصصان روانشناسي در مورد پيشگيري كه اساس و پايه بهداشت رواني را تشكيل مي دهد داراي دو ديدگاه است:

1- ديدگاه موقعيت مدار: متخصصان اين ديدگاه به كاهش علل محيطي و موقعيتي براي پيشگيري از امراض جسماني و رواني معتقدند و در پي تغيير و تمييز كردن محيط هستند و 2- ديدگاه فرد مدار: متخصصان در اين ديدگاه بيشتر بر توانايي فرد و آموزش فرد براي پيشگيري و مقابله با شرايطي كه امكان دارد به رفتارهاي ناسازگار بيماريهاي جسماني و رواني منجر مي گردد تاكيد دارند و بر آموزش مهارتهاي زندگي تاكيد مي ورزند. ديدگاه موقعيت مدار بيشتر بر جنبه هاي پيشگيري ثانويه و ثالث تاكيد دارد، در حاليكه ديدگاه فرد مدار بر پيشگيري اوليه تاكيد مي ورزد.پيشگيري اوليه بيشتر بصورت دادن اطلاعات و آگاهي دادن به افراد، آموزش دادن رسمي(مدرسه)آموزش غير رسمي(تلويزيون،مطبوعات و...) و پيشگيري ثانويه و ثالث بيشتر بصورت اقدامات درماني مناسب،جلوگيري از گسترش بيماري و كاهش اختلال، ترميم آسيب وارده از طريق نهادهاي(بهزيستي،مراكز توانبخشي و…) صورت مي گيرد.

- رفتارهاي مخاطره آميز و تاثيرآنها بر بهداشت رواني:

رفتارهايي كه موجب بيماري، مرگ و مير افراد جامعه مي شوند به آنها رفتارهاي مخاطره آميز(ريسكي) مي گويندكه متخصصان امر آنها را به سيزده نوع تقسيم كرده اند كه عبارتند از:

1- استرس(فشار) شغلي

2- فشار خون بالا

3- استعمال دخانيات(سيگار)

4- مصرف الكل

5- پرخوري

6- ورزش ناكافي

7- قرار گرفتن در معرض مواد سمي و راديواكتيو

8- خشونت و پرخاشگري

9- رانندگي با سرعت زياد

10- سو‌ء مصرف مواد مخدر

11- ايدز

12- رعايت نكردن مسائل اخلاقي و قانوني

13- عدم توجه به نكات ايمني شخصي

مي باشد كه امروز در جوامع انساني بويژه كشورهاي در حال توسعه و توسعه نيافته روزانه جان هزار انسان را مي گيرد و بهداشت رواني افراد اجتماع را تهديد مي كند.

- معيار هاي سلامت جسماني و رواني:

روانشناسان و پزشكان معيارهاي زياد و متفاوتي براي سلامت جسماني و رواني بيان داشته اند كه در اين مقاله سعي شده است به بعضي از معيار ها به طور مختصر مي توان به اين معيار ها اشاره كرد.

1- در هر شبانه روز 7 الي 8 ساعت مي خوابند.

2- از لحاظ وزن در حد خوبي قرار دارند.

3- هرگز سيگار نكشيده اند.

4- به طور منظم ورزش مي كنند.

5- هر روز صبحانه ميل مي كنند.

6- بسيار به ندرت در بين وعده هاي غذايي چيزي مي خورند.

7- درك درستي از توانايي خود و ديگران دارند.محدوديتهاي خود و ديگران را مي شناسند و توقع بي جا از خود و ديگران ندارند.

8- سازگاري مناسب با افراد جامعه دارند.

9- توانايي درك افراد را دارند(مي توانند دنيا را از ديدگاه ديگران ببينند و خود را بجاي آنها بگذارند.

10- در زندگي داراي هدف و فلسفه زندگي هستند.

منابع براي مطالعه بيشتر:

1- حسيني،ابوالقاسم. اصول بهداشت رواني،دانشگاه مشهد،1363.

2- شاملو،احمد. بهداشت رواني، رشد،1380.

3- شالجي، بهزاد. بهداشت روان چيست؟، روزنامه اطلاعات،22414،17بهمن1380.

4- گروهي از نويسندگان، روانشناسي سال سوم دبيرستان،آموزش و پرورش،1382.

نقش بهداشت روانی در زندگی

مطالب مشابه :

بهداشت روان

بهداشت روانی

بهداشت روانی (Mental Health)

مشاوره در مرکز بهداشت

نقش بهداشت روانی در زندگی

پیام مشاوره ای

پيام هفته بهداشت روان

بهداشت روانی

بهداشت روان ( سلامت روان )