درباره گردشگري

توريسم" يا جهانگردي "مسافرتي" است كه معمولاً با هدف "تفريح" و "آرامش روح" صورت مي گيرد اما همچنين به مهيا نمودن خدمات لازم براي جهانگردان نيز اشاره دارد. طبق تعريف ارائه شده توسط سازمان جهانگردي جهاني، "جهانگردان" افرادي هستند كه به مكان هايي كه زادگاهشان نيست و يا معمولاً با آنها سروكار ندارند و با هدف تفريح، تجارت و غيره، سفر كرده و طي يك سال متمادي در آنجا اقامت مي كنند. هدف جهانگرد از اقامت معمولاً با توجه به محل اقامت وي تعيين مي شود. "فاصله بين محل اقامت اوليه فرد و مقصد وي در اين تعريف اهميتي ندارد. صنعت جهانگردي امروزه به يك فعاليت مهم و گسترده تبديل شده است. در سال 2004 ، حدود 736 ميليون نفر با هدف جهانگردي به مسافرت پرداخته اند.

صنعت توريسم ، به عنوان يك صنعت خدماتي داراي عناصر محسوس و نامحسوس است. اغلب عناصر مهم و محسوس اين صنعت عبارتند از حمل ونقل،‌اقامت و بقيه موارد مربوط به صنعت پذيرايي. از عناصر نامحسوس اين صنعت كه هدف جهانگرد را در بر مي گيرند مي توان به استراحت، به آراميش رسيدن ، فرصت ملاقات با افراد جديد و تجربه نمودن فرهنگ هاي مختلف و يا فقط كاري متفاوت انجام دادن و ماجراجويي اشاره كرد.

صنعت جهانگردي در بسياري از كشورهاي صنعتي بسيار مهم و حياتي محسوب مي‌شود و درآمد ناشي از خدمات ارائه شده به جهانگرد، ماليات هاي اعمال شده به صنعت جهانگردي و فرصت هاي شغلي و اقتصادي مترتب آن از مزاياي مهم اين صنعت به شمار مي روند. به همين دليل، گاهي اوقات سازمان هاي غير دولتي (NEO) و موسسات دولتي مكان هاي خاصي را با هدف توريستي كردن آنها مجهز مي كنند و از صنعت جهانگردي در آن مناطق حمايت مي نمايند. هجوم زياد جهانگردان يك منطقه خاص ممكن است باعث ايجاد پيشرفت بيش از حد شود اما براي جلوگيري از وقوع چنين پديده اي، صنعت اكوتوريسم به دنبال يافتن راه حل هاي مناسب و پايدار است.

اصطلاح "جهانگردي" و "مسافرت" گاهي اوقات به جاي يكديگر به كار مي روند. در اين جا تعريف مسافرت همانند تعريف جهانگردي است اما سفري است كه درجه هدفمندي آن بيشتر است. اصطلاحات "توريسم" و "توريست" گاهي اوقات بيانگر علاقه اندك جهانگرد به محلي است كه از آن بازديد مي كند

يكي از اولين تعاريف جهانگردي توسط اقتصاد دان اتريشي هرمان وان شولارد در سال 1910 ارائه شده كه طبق آن جهانگردي " مجموع نهايي عواملي اكثراً با ماهيت اقتصادي است كه به طور مستقيم با ورود، اقامت و سفر افراد خارجي درون يا خارج از يك كشور، شهر يا منطقه خاص مرتبط است."

هانزيكر و كراف در سال 1942، جهانگردي را به اين صورت تعريف كرد: "مجموعه روابط و پديده‌هاي ناشي از سفر و اقامت بيگانگان مشروط بر آنكه اقامت آنها منجر به اقامت دائم نشده و شامل فعاليت هاي اقتصادي نشود."

درسال 1976، جمعيت جهانگردي انگلستان جهانگردي را به عنوان "مسافرت كوتاه مدت و موقتي افراد به مكان هايي خارج از محل زندگي يا كار اصلي شان و فعاليت هايشان در طي اقامت در اين اماكن تعريف كرد. در اين تعريف سفر با هر هدفي مي تواند انجام شود." در سال 1981، جامعه بين المللي متخصصان صنعت جهانگردي (AIEST) جهانگردي را بر اساس فعاليت هاي خاصي كه به صورت هدفمند انتخاب مي شوند و در خارج از محيط زندگي اصلي صورت مي پذيرند تعريف كرد.

صنعت جهانگردي را مي‌توان به انواع زير طبقه بندي كرد:
· توريسم بين المللي محدود به داخل: ديدن يك كشور توسط افراد غيرمقيم آن كشور
· توريسم بين المللي محدود به خارج: مراجعه افراد غيرمستقيم يك كشور به كشور ديگر
· توريسم داخلي: ديدن يك كشور توسط افراد مقيم آن كشور
· توريسم محلي: توريسم بين المللي محدود به داخل + توريسم داخلي

*توريسم ملي: توريست هاي داخلي + توريسم بين المللي محدود به خارج.

قبل از آنكه افراد وارد صنعت جهانگردي شوند مي بايست حداقل از

# درآمد كافي يعني پول كافي براي خرج كردن در امور غيرضروري
# وقت آزاد براي تفريح
# زير ساخت توريسم مانند حمل و نقل و اسكان برخوردار باشند.

همچنين سلامت كافي هم اهميت دارد و همچنين تمايل به مسافرت. به علاوه، در برخي كشورها براي خروج از كشور محدوديت هايي وجود دارد. برخي دولت ها ممكن است با كنترل شديد شهروندانشان (مخصوصاً در كشورهاي كمونيستي ) ، مسافرت به خارج از كشور را حق افراد خاصي بدانند. ايالات متحده از سفر اتباع خود به برخي كشورها مانند كوبا جلوگيري مي كند.

اصطلاحات "توريسم" و "توريست" اولين بار در سال 1937 توسط اتحاديه ملل مورد استفاده قرار گرفتند. توريسم به عنوان سفر افراد به خارج از كشور و با مدت زمان بيش از 24 ساعت اطلاق مي شود.

سلامت توريسم و مسافرت تفريحي

تاريخچه توريسم در اروپا به سفرهاي زائران قرون وسطي بر مي گردد. زائران كانتربري تيلز مسافرت خود را مسافرتي مذهبي دانسته و آن را تجربه اي درروز تعطيل مقدس خود تلقي مي كردند (اصطلاح روز مقدس (holiday) از "holy day" گرفته شده و به فعاليت هاي تفريحانه مربوط مي شود). زائران فعاليت هايي را آغاز كردند كه هنوز هم آنها را مي توان مشاهده كرد مثلاً سوغاتي آوردن از سفر، باز كردن حساب هاي اعتباري در بانك هاي خارجي (كه در قرون وسطي شبكه هاي بين المللي يهوديان و لمباردها را تغذيه مي كردند) و استفاده از فضاي موجود در اشكال مختلف حمل و نقل )مانند استفاده زائران سانتياگو و كومپستلا از كشتي هاي شراب انگليسي در قرون وسطي كه شراب را به بندر ويگو اسپانيا منتقل مي كردند) . هنوز زائران در صنعت توريسم جايگاه مهمي دارند و از ميان آنها مي توان به لردها و ناك هاي ايرلند اشاره كرد كه اهميت فوق العاده اي دارند. اشكال مدرن تر زيارت در گريسلند و مقبره جيم موريسون در قبرستان)پروه لاكايز( ديده مي شود.

در طي قرن شانزدهم در انگلستان كاملا مرسوم بود كه افرا را با تورهاي بزرگ اعزام نمايند پسران افراد برجسته و متمول يا به اصطلاح) نجبا ( و اشراف را به تورهاي بزرگ اروپا گسيل مي داشتند تا تجربه كسب كنند. قرن هيجدهم عصر طلايي تورهاي بزرگ بود و بسياري از بازديدكنندگان توري در رم با علامت پمپيو باتوني ممهور مي شدند. اگر بخواهيم چيزي را همتاي تورهاي بزرگ آن ايام نام ببريم مي توانيم تورهاي بزرگ به تورهاي بزرگ و دسته جمعي ايام تعطيل اشاره كنيم كه شركتهايي چون سوان – هلنيك آنها را به اجرا مي گذارند.

توريسم سلامت و درمان هم هميشه وجود داشته ولي تا قبل از قرن هجدهم اهميت چنداني براي آن قائل نبودند در انگلستان اين توريسم به شهرهاي داراي چشمه هاي آب گرم اختصاص داشت و عموما مناطقي كه آبهاي معدني داشتند براي درمان امراض مختلف از بيماريهاي رودي گرفته تا كبدي و برونشيت مورد توجه قرار مي گرفتند. حمام آب گرم بسيار متداول بود ولي استفاده از بوكستون ، هاروگيت و چاههاي تون برنج نيز در كنار ديگر پروژه هاي درماني رونق گرفتند. البته مردم براي سرگرمي و تفريح هم به اين مناطق سر ميزدند بويژه براي استفاده از آبها ، چشمه هاي آب گرم قاره اي نظير كارلزباد هم مسافران بسياري را در قرن نوزدهم جذب مي كردند.

مي توان گفت كه بريتانيا مركز استفاده از سواحل در ايام تعطيل بود در سفر به سواحل مردم سعي مي كردند از روشهاي تفريح دولتمردان تقليد كنند. جرج سوم بريتانياي كبير يا پادشاه جرج سوم هرگاه دچار ناخوشي ميشد به طور مستمر به وپموت ميرفت در آن زمان برخي از پزشكان حمام گرفتن با آب دريا را براي درمان توصيه مي كردند و اين رويه به كمك پرنس ريجفت كه بعدها جورج چهارم لقب گرفت به رويه را عمومي كرد. وبراي نيل به هدفش به كرات به پرايتون سفر مي نمود.

برخي از مسافران انگليسي پس از بازديد از نواحي گرم جنوب اروپا تصميم گرفتند در فصل سرما بقيه زندگي خود را در آنجا سپري كنند. Cox & Kings اولين شرکت مسافرتی رسمی بود که در سال 1758 به وجود آمد.

سفر تفريحي از ابداعات انگلستان بود و ريشه در عوامل جامعه شناختي داشت . بريتانيا نخستين كشوراروپايي بود كه انقلاب صنعتي را آغاز نمود و جامعه صنعتي نخستين جامعه اي بود كه فرصت تفريح را براي تعداد روز افزوني از مردم فراهم مي آورد. در شروع كار اين تفريحات براي طبقه كارگري ممكن نبود بلكه صاحبان ماشين توليد مالكين كارخانجات و تجارو اقتصاد مدارها از اين فرصت بهره مند بودند. بدين ترتيب طبقه متوسط هم پديد آمد.

در نامگذاري بسياري از اين مناطق ردپايش از اصل و ريشه بريتانيايي ديده مي شود. مثلا در نيس كه اولين مركز تفريحي ايام تعطيلات در فرانسه بود مراسم ويژه اي در روز پرومنايد دس آنگلايس برگزار مي شود. در بسياري از ديگر ايام تاريخي قاره اروپا و حتي نامگذاري هتل هاي قصرگونه نيز اين قاعده مستثني نيستند و نامهايي چون هتل بريستول ، كارلتون و مجستيك جملگي نشان از تاثير گذاري هاي مشتريهاي انگليسي دارند.

توريسمزمستاني

وزرشهاي زمستاني عمدتا" از اختراعات طبقات مرفه بريتانيا هستند كه در بدو امر در روستاهاي زرمات ، والايس و سنت موريتس سوئيس در سال 1864 مطرح و معرفي شده اند.

نخستين تور ورزشي زمستاني براي ايام تعطيل يا تعطيلات زمستاني در سال 1903 عازم آولبودن شد كه آن هم در سوئيس بود. ورزش سازماندهي شده در بريتانيا پيش از رسيدن به كشورهاي ديگر به رونق رسيده بود. واژگان ورزش شاهد اين مدعا هستند از جمله : راگبي فوتبال و بكس كه تماما ريشه انگليسي دارند حتي تنيس كه يك ورزش اصيل فرانسوي است از سوي بريتانيايي ها جنبه رسمي پيدا كرد و قانونمند شد و حتي اولين ميزباني رقابتهاي قهرماني در قرن نوزدهم را عهده دار شد ( درويمبلي ) ورزشهاي زمستاني پاسخ طبيعي به نياز كلاس خاصي به تفريح درسردترين فصل سال بود.

مسافرت دستهجمعي

مسافرت دسته جمعي تا دو شرط تامين نشود به فعليت در نمي آيد.

· پيشرفت در تكنولوژي كه حمل و نقل جمع زيادي را ممكن مي سازد. بدون اينكه نيار به فضا و زمان زيادي داشته باشد تا به مراكز تفريحي برسند.
· عده بيشتري شروع به استفاده از اوقات فراغت نمايند.

پدر توريسم گروهي نوين توماس كوك بود كه در 5جولاي 1841 اولين تور بزرگ گروهي را سازماندهي كرد. او ترتيب سفر يك گروه . 57 نفري با هزينه هر نفر يك شيلينگ را براي كاركنان راه آهن داد كه از ليچستر به لاگ بورو به مسافت 11 مايل را طي نمودند. كوك عملا در هر بخش از سفر تنها جزئي از هزينه هاي هر نفر را پرداخت مي كرد مثلا براي پرداخت تمام بليط هاي قطار از تخفيف مبتني بر قرارداد با راه آهن استفاده مي شد. از امتيازات حذف مبالغ ورودي در تفريحگاه هاي خصوصي هم استفاده كردند. روش نرخ گذاري غذا هم روش پرداخت ورودي ثابت به ازاي هر نفر و آزاد بودن صرف هر نوع غذا بود كه معمولا در جشن ها و تعطيلات از اين سيستم نرخ گذاري استفاده مي شد. توماس كوك تدارك ارائه بسته هاي ايام تعطيل حاوي لوازم مورد نياز مسافران را ديد كه البته در انگلستان و سپس در سراسر اروپا عرضه مي شدند. چيزي نگذشت عده زيادي به تقليد از وي روي آوردند ( مثل انجمن توريسم پلي تكنيك ، دين وداوسون و غيره ) ودرنتيجه اين ضعف به سرعت در بريتانيا رشد كرد در عصر ويكتوريا رشد اصلي در ميان طبقه متوسط جامعه بود كه در مشاغل خود از مرخصي برخوردار شده بودند و مي توانستند به سفرهاي تفريحي بروند و حتي مدتي در سفر اقامت هم داشته باشند اقامتگاه انان نيز توسط سازمانهاي كارفرما تحت عنوان مسكن اداري تامين مي شد. قانون تعطيلي بانك 1871 براي كارگران حق قانوني استفاده از تعطيلات را به ارمغان آورد اگرچه در آن هنگام براي اين مدت حقوقي به كارگان پرداخت نمي شد. در ربع چهارم قرن نوزدهم ، تعطيلات كارگري در بريتانيا كاملا جا افتاد و بيشتراين ايام هم صرف تفريح در ساحل مي شد. گسترش راه آهن در قرن نوزدهم منجر به رشد شهر هاي ساحلي بريتانيا گرديد و آنها را از مراكز روستايي دور افتاده به شهرهاي پررونق تبديل ساخت . در پي ساخت خط راه آهن بلك پول به فيلت وود و سرمايه گذاري هاي خود شركت راه آهن مناطق تفريحي بسياري در اين امتداد شكل گرفتند از جمله موركامبي و كليتر وپس از ديگر مراكز مي توانيم به اسكاربورو در يورك شاير اشاره كنيم ؛ ص 5 وستون – سوپر – مير كه براي مردم نواحي بريستول نباشد و اسكگنس كه ساكنين نواحي صنعتي شرق ميدلندز به آن سرو شكل داده بودند نيز از همين زمره هستند. كوكينز در لندن مركز تفريحي مهم در جنوبي تريم نقاط ساحلي اين كشور شد. همچنين استفاده از قايقهاي پدالي در رودخانه تايمز به همراه مراكز تفريحي براو داستيرز ؛ برايتون ؛ و ايست بورن از راههايي بودند كه راه آهن در حوزه هاي مختلف مثل بورنماوس بورگنورريگز و وي موث سبب رونق سفرهاي توريستي بودند. توريسم به مدت يك قرن هنجار محسوب مي شد و مسافرت خارجي صرفا مخصوص اغنيا و شخصيت هاي فرهنگي بود. برخي از اهداف و مقاصد درون كشور مثل درياچه ديستريك ليك واسنودونيا براي ساكنين – هاي شهرها جذابيت زيادي داشتند و چشم انداز بسيار زيبايي داشتند در دهه 1930 مراكز كمپ تفريحي ويژه ايام تعطيل ظهور يافتند ولي اين پديده در دوران پس از جنگ به شدت رونق يافت . از جمله اين اردوگاههاي مشهور مي توان به بولتينز و پونتيس اشاره كرد ولي شهرت آن ريشه در سفرهاي اتباع خارجي و مواجهه روز افزون با جاذبه هاي آنها براي توريسمها داشت . هرچه به اواخر قرن بيستم نزديك تر مي شديم بازار توريسم در داخل كشور داغ تر و داغ تر مي شد و رفته رفته به شركتهاي هلني هم تعميم يافت مثل شركت سنتز پاركز . شركت Cox & Co كه بعدها به Cox & Kings تغيير نام داد از سال 1758 فعال بوده است و كار اصلي آن تمهيدات جابجايي ارتش بريتانيا در سراسر اروپا بوده در حاليكه بعنوان يك عامل اصلي براي هنگ هاي مختلف ارتش فعاليت ميكرد اقدامات پرداخت حقوق ، تامين پوشاك و ملزومات سفر نظاميان را هم به عهده داشت . در قرن نوزدهم شبكه دفاتر كار آنان حاوي بانك و دفاتر مسافران هم ميشد. بعدها فعاليت گسترده اي در هند و حمل و نقل دريايي دريايي در فرانسه و خاورميانه را هم به كارهاي خود اضافه نمود. مرخصيهاتي با حقوق از ديگر عوامل تاثيرگذار بر توسعه صنعت گردشگري بود:

· 5/1 ميليون كارگر در سال (1925) از اين امتياز برخوردار شدند.
· وتا سال 1939 اين جمعيت به 11 ميليون نفر ( يعني 30درصد جمعيت در خانواده ها ) رسيد.

خارج از بريتانيا

در ايالات متحده اولين تفريحگاه هاي بزرگ ساحلي دنيا به سبك و سياق اروپايي در آتلانتيس سيتي، نيوجرسي احداث شدند. در قاره اروپا اولين مراكز تفريحي عبارت بودند از اوستند براي مردم بروكسل و بولون – سور- من پاس دوكالايس و ديويل (كالوادوس ) ( براي پاريسي ها ).

توريسم گروهيبين المللي

سرعت زياد قطار به معني قابليت توسعه صنعت توريسم در عرصه بين المللي بود. مي توان سفرهاي دريايي آسان را هم به آن اضافه كرد. تا سال 1901 تعداد افرادي كه از كانال انگيس به طرف فرانسه با بلژيك مي رفتند به نيم ميليون نفر در سال رسيد. شركتهاي كشتيراني نگران كابينهاي خالي كشتيهايشان بودند. مثلا شركت ناوبري پنينسولار و اورينتال استيم دريافت كه عمده مسافران آنان به هند و خاور دور در مارس سوار كشتي مي شوند. متعاقبا ترتيبي دادند تا مردم ايام تعطيل را بارغبت بيشتري در مسير دريايي لندن به ليبسون و جيبرالتار بگذرانند. ديگر شركتها نيز كشتيهاي قديمي خود را در مسير گشت هاي تابستاني قرار دادند.

اما عصر واقعي مسافرتهاي جمعي و گروهي بين المللي پس از جنگ جهاني دوم با مسافرتهاي هوايي، رشد بيشتري يافت . در دوران پس از جنگ ، بخش عمده هواپيماهاي ترابري مثل داگلاس داكوتا كه از اعتماد و قابليت بالايي برخوردار بود با همراهي خلبانان نظامي به كار حمل و نقل مسافر پرداختند. و به صورت پروازهاي چارتر وارد عمل شدند. متخصصين توريسم هم براي پروازهاي اروپايي مثل پاريس و اوستند از آنها استفاده مي كردند. ولاديمير رايتس روش نويني را براي توريسم در 20 مي 1950 در شركت جديد التاسيس افق ، يا هورايزن ابداع كرد و طي آن سفر دوهفته اي به كالوي را طراحي نمود. سفر با اين تور اختصاصي براي هر نفر 32 پوند و 10سنت بود. مسافران مي توانستند درچادرهاي سفر بخوابند روي دو وعده غذا و شراب محلي بخورند. چنين سفري براي مردم جنگ ديده جنگ جهاني دوم بسيار روحيه بخش بود. ظرف مدت 10 سال شركت وي توريسم گروهي را شروع كرده بود و مقاصد پالما دومايوركا (1952) ، لوردس (1953) كوستا براوا (1954) آلگيرو ( 1954) دمينوركا (1955) پورتو (1956) كازابلانكا (1957) و كاستا دلسول (1959) را پوشش مي داد.

اما اين تورها با خطوط هواپيمايي ارزان و بوسيله پكيج هاي توريسمي بيم المللي انجام مي شدند. معرفي سيستم قانونمند خطوط هواپيمايي پس از جنگ نيز از عوامل موثر در توسعه صنعت گردشگري بود موافقتنامه هاي دو جانبه سبب تثبيت قيمت بليط هواپيماها مي شد و همين امر صندليهاي خالي هواپيما را به حداقل مي رسانيد. بويژه اينكه خريد يكجاي انبوه بليط ها توسط تورهاي جمعي متضمن سود اقتصادي اين خطوط مي باشد. و بدين سان اساس تورهاي گروهي نوين بنا نهاده شد. اين پيشرفت ها با افزايش جدي كيفيت استانداردهاي زندگي در بريتانيا همراه شدند. و در اواخر دهه 1950 بود كه هارولد مكميلان جرات كرد مدعي شود " هرگزچنين تجربه خوبي نداشته ايد. " همچنين در اواخر اين دهه تحول چشمگير ديگري حادث شد. افت ارزش پزوتا سبب شد كه اسپانيا مقصد خوبي براي توريسمها شود ارزاني نرخ اسكان توريستهاي زيادي را جذب كرد. توريسم گروهي در اين ايام به شدت رونق گرفته بود و ميدان آنها در پي افزايش فرصتهاي گردشگري و كاهش نرخ ها در كشورهاي ديگري بودند كه استاندارد زندگي در آنها پايين تر باشد. اما نقاط فقير دنيا كه در آن ايام شاهد جذب توريست بودند با رشد استانداردهاي زندگي مواجه شدند و از قبل توريسم سود سرشاري كسب كردند. اسپانيا و جزاير بالريك از مقاصد اصلي توريسم شدند و در دهه 1980 توسعه در آنها به اوج خود رسيد. در عين حال متوليان صنعت توريسم در بريتانيا آنگارو را در پرتغال بنا كردند. جستجوي بي وقفه براي يافتن مقاصد جديد و ارزانتر سبب شد اين صنعت به جزاير يونان ، ايتاليا ، تونس مراكش بخشهايي از سواحل تركيه و اخيرا" كراوسي كشيده شود. امروزه براي كارگراني كه در لندن زندگي مي كنند دسترسی به ونيز به مراتبسهده تر از دسترسی به برايتون در 100 سال قبل است. اين تحولات سبب شد تا از دهه 1970 به بعد سواحل بريتانيا از رونق بيافتند. برخي از اين نواحي ساحلي مثل نيوبرايتون كلا از بين رفتند ص 7 برخي ديگر هم دوباره خود را احيا كردند و امروزه شاهد سفرهاي روزمره و حضور گردشگران در ايام تعطيل آخر هفته هستند.

پيشرفتهاي اخير

طي چند دهه اخير شاهد رشد چشمگير توريسم ، بويژه در اروپا، بوده ايم و سفرهای بين المللي براي تعطيلات كوتاه بسيار مرسوم شده است. توريستها از درآمد بيشتر و اوقات فراغت بيشتري برخوردار شده اند. همچنين از سطح تحصيلات و ذائقه هاي متنوع بيشتري هم بهره مي گيرند. لذا امروزه بيش از هر زمان ديگري در پي كيفيت برتر هستند ودرنتيجه :
· بازار توريسم گروهي براي استفاده از آفتاب دريا و شن به شدت تفكيك شده است. مردم به صورتهاي كاملا اختصاصي اين جذابيتها گرايش نشان مي دهند مثلا "كلوپ 30-"18 از هتل هاي آرامتر و مجلل تري برخوردار است و افراد بيشتري را جذب مي كند.
· مردم از مکان های تفريحی اروپايي و بريتانيايي گرفته تا هتل هاي روستايي را براي اقامتهاي تفريحي كوتاه خود انتخاب مي كردند.
· مردم براي بازديد از مراكز خاصي كه جاذبه و فعاليت هاي خاصي را انجام مي دهند استقبال مي كنند.
· پيشرفت هاي زيرساختارهاي تكنولوژي و ترابري ( بويژه پس از اختراع جمبوجت ) انواع سفرهاي ايام تعطيلات را مطرح كرده اند.
· بازار سفرهاي گشت و گذاري در ايام تعطيل رونق گرفته است.
· مسافرتهاي طولاني مدت به مقاصد دوردست مثل تايلند يا كنيا مرسوم شده اند.
· پديده پروازهاي ارزان قيمت به كمك نسل جديد فرودگاه هاي كوچك محلي بوجود آمده است .

همچنين تغييراتي در سبك زندگي ايجاد شده كه تعاريف فعلي توريسم رازير سوال برده اند. برخي مردم (بويژه افرادي بالاي سن 45 سالگي و بازنشستگان ) به سراغ توريسم رفته و بعضا تمام سال را با اين تورها مي گذرانند. هفته اي چند بار در خارج از منزل غذا مي خورند به تئاتر مي روند ، به گشت و گذارهاي روزانه مي پردازند و درسال نيز چند بار مسافرت مي كنند. بخش اعظم اين تغييرات به تنوع خريد منجر شده اند. امروزه خريد انواع محصولات توريستی از طريق اينترنت صورت می گيرد. برخی از سايت های اينترنتی تخفِف های زيادی را برای اين محصولات در نظر گرفته اند که با هدف جلب مشتري صورت می گيرد. البته گاهي در اين صنعت اختلالاتي هم بروز مي كند مثل واقعه 11 سپتامبر 2001 و تهديدات تروريستي عليه مراكز توريستي مثل شهرهاي اروپايي و بالي. برخي مراكز توريستي مثل كاستا دل سول ، باليرس و كانكن به دليل تغيير سليقه مردم شهرت خود را از دست داده اند. چرا كه با ساير مراكز تفاوت هاي زيادي دارند. ساخت وساز و تخريب طبيعت نيز اغلب مي تواند جلوه هاي زيبايي مناطق مذكور را تغيير داده و كاهش توريست را سبب شود. اين وضعيت در كاستا براوا در اسپانيا طي دو دهه 1960 و 1970 كاملا مشهود بوده است. امروزه تنها 11% منطقه و فضای سبز آن دست نخورده باقی مانده است که اين امر باعث ايجاد بحران در امر جذب توريست در اين منطقه شده است. توريسم پايدار با وقوف مردم نسبت به اثرات چشمگير اين صنعت بر جوامع شهرت بيشتري پيدا مي كند. توريسم در حال حاضر در كشورهاي در حال توسعه روبه رشد نهاده و بويژه در فعاليت هاي اقتصادي آنها اهميت فوق العاده اي دارد و از عناصر اصلی درآمد ناخالص ملی محسوب می شود. در ساليان اخير تعطيلات دوم يا همان تعطيلات رسمي در ميان اقشار مردم از جمله درآمد زايي بيشتر بسيار مورد توجه قرار گرفته است. تركيبات خاص در پكيج هاي توريستي و مراكز عرضه اين خدمات مثل مراكز اسكي كه در پايان هفته مورد توجه قرار مي گيرند يا در ايام تعطيل پايان هفته به پارك ملي ياشهري زيبا مي روند به اين درآمد زايي كمك كرده است. در 26 دسامبر سال 2004 در اثر واقعه سونامي كه به علت زمين لرزه شديد اقيانوس هند در گرفت و مرز كشورهاي آسيايي اين اقيانوس و مالديورا درنورديد هزاران تن ناپديد شدند و بسياري از توريستها جان باختند. اين واقعه و عمليات پاكسازي اين مناطق سبب شد تا در صنعت توريسم در منطقه به شدت آسيب ببيند.

اشكال خاصتوريسم

طي چند دهه اخير اشكال ديگري از توريسم شهرت بيشتري پيدا كرده اند. برای نمونه می توان به اين اشکال اشاره کرد:
· " مسافرت ماجراجويي " كه در آن از نواحي ناهمواربازديد می شود يا ورزشهاي ماجراجويانه مثل كوهنوردي و قدم زدن (پياده روی )انجام مي گيرد.

· " مسافرت كشاورزي " مسافرت مبتني بر صنعت كشاورزي كه به پشتيباني از اقتصاد کشاورزی بومي منطقه انجام مي شود.

· " مسافرت نياشناسي " (كه آنرا مسافرت نسب شناسي ) هم مي گويند و هدف از آن سفر به ديار آباء و اجدادي و زادگاه نياكان و گاهي آشنا شدن با فاميل مي باشد.

· " مسافرت مِيزی " و" مسافرت مجازي " كه در آن فرد به صورت فيزيكي سفر نمي كند بلكه از طريق اينترنت، كتابها ، تلويزيون و غيره به كشف دنيا مي پردازد.

· " مسافرت صوتي " شامل تورهاي صوتي در حين قدم زدن وساير اشكال راهنمايي صوتي مثلا در موزه ها و نيز كتب سفرشنيداري مي شود.

مسافرت فروشگاه كتاب اين سيستم اقدامي است در جهت حمايت از فروشگاه هاي مستقل كتاب و صاحبان آنها را ترغيب مي كند كه كتابهاي خود را به اقصي نقاط دنيا برده و عرضه نمايند.

· " مسافرت فرهنگي " شامل توريسم شهري بازديد از اماكن و شهرهاي تاريخي و ديدني مثل برلين ،كاتماندو ، لاهور ، ليما ، بوينس آيرس ، لندن ، پاريس ، دهلي ، رم ، پراگ ، دوبروفنيك ، پكن ، استانبول ، كيوتو، ورشو و مشاهده ميراث فرهنگي آنان مي شود. اين گردَش مي تواند حاوي تجربه واقعي و تخصصي فرهنگي هم باشد مثلا در توريسم موزه هنري كه در آن افراد از انواع موزه ها بازديد مي كنند يا توريسم اپرا كه در آن از كنسرت ها و اپراها ديدن مي شود.

· " مسافرت تاريك " اين نوع از توريسم به منزله سفر به مناطق مرتبط با موضوع مرگ رنج است . اولين تور از اين دست سفرهايي بود كه به ليك هورست انجام شد تا از محل سقوط كشتي فضايي هيندربرگ در نيوجرسي بازديد به عمل آيد.

· " مسافرت مصيبت " سفر به مناطق مصيبت زده است كه هدف اصلي نه كمك به مردن بلكه ديدن صحنه هاي جالب است. اگر اين بازديدها مانع عمليات امداد و نجات و كارهاي تعميراتي باشد مي توان مسئله سازهم بشود.

· " مسافرت دارو و مواد مخدر " اين نوع توريسم به سفرهاي خاصي اطلاق مي شود كه با هدف تهيه دارو اعم از نوع مجاز و غير مجاز آن انجام مي گيرند.
· " مسافرت زيست محيطي " در اين نوع گردش كمترين اثر سوء بر محيط زيست ايجاد مي شود مثلا تورهاي صحرایی كنيا ، گردش در جنگلهاي باراني بليز و پياده روي در لاپلاند يا در پاركهاي ملي .

· " مسافرت تحصيلي " شامل سفر به مراكز تحصيلي يا بازگشت به زندگي جنگلي يا ساير نقاطی مي شود كه در آنها مي توان انواع كلاس ها را تجربه كرد. مثل كلاسهاي آشپزي صنايع دستي و غيره.

· " مسافرت افراطی " شامل سفر به نقاط خطرناک و دارای ريسک بالا

· " مسافرت قمار " مثل سفر به شهر آتلانتيك در نيوجرسي لاس وگاس در نوادا پالم اسپرينگ در كاليفرنيا)ماكائو( يا مونته كارلو براي انواع قمار در كازينوها .

· " گردش در باغ " بازديد ازباغهاي گياه شناسي در مناطق معروف از نظر تاريخ گياه شناسي مثل ورسيلز و تاج محل .

· " مسافرت ميراث " بازديد از نواحي تاريخي مثل رم ، آتن ، كراكو يا مراكز صنعتي مثل كانال ها و راه آهن ها ورزم گاههاي قديمي و غيره .
مسافرت سلامت معمولا براي فرار از شهرها وگريز از استرس يا شايد براي لذت بردن از آفتاب و غيره مي باشد. اغلب به استراحت گاه ها و يا "چشمه هاي آب گرم".

· " مسافرت سرگرمي " گردش به تنهايی يا گروهي براي مشاركت در سرگرمي ها، ديدار با ديگران، و افراديكه علايق مشابهي را دنبال مي كنند يا مايلند تجربه اي خاص در مورد يك سرگرمي داشته باشند. مثل تورهاي باغي راديوي آماتور گردش های DX- يا سيركهاي رقص ميداني .

· " مسافرت جامع " ويژه كساني كه ناتواني يا محدوديت هاي كاركردي دارند. در بعضی از مناطق به آن "توريسم همگانی" گفته می َود.
اساس كار آنها را اصول طراحی و توسعه مقصد جهاني تشكيل مي دهد.

· " مسافرت پزشكي " مثل
o انجام امور خاص پزشكي كه در كشور خاصي غير قانوني محسوب مي شود مثل سقط جنين و)مرسی کيلينگ(
o براي مراقبت هاي پيشرفته پزشكي كه در كشوري وجود ندارد.
o درمواردي كه اقدامات پزشكي با نوبتهاي طولاني همراه باشد.
o بهره مندي از مراقبت درماني ارزان و يا رايگان

· " مسافرت فرهنگ پاپ " – گردشی که در آن افراد از محل خاصي ديدن مي كنند و عموما در پي ديدن فيلم يا خواندن مطلبي در مورد آن هستند.

· " مسافرت دائمی " افراد ثروتمند هميشه در سفرهاي شغلي و حرفه اي هستند و برخي از آنها با هدف گريز از ماليات و اينكه ساكن كشور خاصي محسوب نشوند از اين نوع گردش استفاده مي كنند.

· "مسافرت زيارتي " زائران اماكن مقدس قديمي (مثل برخي نقاط زيارتي در رم )سانتياگو دي كامپوستلا ( ويژه كاتوليك ها، معابر و عبادتگاه هاي ويژه هندوان و بودائيان ، مونت آتوس يا كليساهاي رنگ آميزي شده شمال مولداوي براي ارتودكسها و مراكز مذهبي مانند مساجد و مقبره ها و غيره .

· " مسافرت جنسی " كه به سفر با قصد برقراری رابطه جنسی به خصوص با زنان جن ده انجام می شود.

· " مسافرت تک نفره " كه به سفر يك نفره اطلاق مي شود.

· " سفر ورزشي " يكي از راههاي گذراندن تعطيلات پرداختن به ورزشهايي چون اسكي گلف و شيرجه است . سفر براي تماشاي رويدادهاي ورزشي بين المللي مهم مثل جام جهامي فوتبال يا همراهي تورهاي the Ashes.

· " توريسم فضايي " سفر به فضاي خارجي يا با سفينه فضايي .

· "سفر بی هدف((Vacilanco" به سفري گفته مي شود كه در آن فردي سفر را از مقصد سفر مهمتر مي داند و دائما بدون هدف خاصي رهسپار مسافرت مي شود.

· "سفر شرابی " بازديد از مناطق تهيه شراب باغهاي انگور ويژه توليد شراب ميخانه ها مراكز چشيدن انواع شراب جشنواره شراب وامكان خاصي كه با هدف مصرف و خريد شراب فعاليت دارند.

بحثهايي در موردتوريسم

سازمان توريسم جهاني (UNWTO) پيش بيني مي كند كه توريسم بين المللي با نرخ رشد 4% به كار خود ادامه دهد و اروپا تا سال 2020 همچنان پرجاذبه ترين مناطق توريستي جهان خواهد ماند ولي سهم اين قاره از 60 درصد در سال 1995 به 46 درصد تقليل خواهد يافت . اين در حالي است كه روند مسافرتهاي دور اندكي بيشتر از مسافرت هاي داخلي خواهد بود و از 18 درصد در سال 1995 به 24 درصد در سال 2020 افزايش خواهد يافت . از زماني كه تجارت الكترونيكي در اينترنت نزج گرفته محصولات توريسم از جمله پرمعامله ترين اقلام مورد تجارت بوده اند. اين محصولات يا سرويسها با نرخ مقبول در شبكه عرضه مي شوند. عرضه كنندگان خدمات توريستي ( هتل ها ، خطوط هواپيمايي و غيره ) فروش اينترنتي را در دستور كار خود قرار داده اند و بدين ترتيب تا حد زيادي دست واسطه ها كوتاه شده است . انتظار مي رود در زمينه سفر های فضايي طي ربع اول قرن بيست و يكم پيشرفت چشمگيري حاصل شود اگر چه در مقايسه با مراكز سنتي تعداد توريستهاي اين بخش قابل توجه نخواهد بود مگر اينكه تكنولوژي هايي چون سيستم هاي حمل به فضا پيشرفت كرده و ارزان تمام شون . پيشرفتهاي تكنولوژيكي مي تواند هتلهاي فضايي را ممكن نمايند و مثلا هواپيماهاي خورشيدي با فضاپيماهاي بزرگ را عرضه كنند. هتلهاي زير آبي مثل هيدروپليس هم كه انتظار مي رود در سال 2006 در دبي احداث گردد به اين مجموعه اضافه خواهند. در اقيانوس نيز توريستها مورد استقبال كشتي هاي گشتي بسيار بزرگ و بي نظير و شايد هم شهرهاي شناور قرار خواهند گرفت . برخي آينده گراها انتظار دارند هتلهاي سيار و پايه داري ساخته شوند كه بتوانند به طور موقت در هر جاي كره زمين نصب شوند و هر جا كه ساخت هتل ها از نظر سياسي اقتصادي يا بنا به ملاحظات زيست محيطي قابل قبول نباشد از آنها استفاده كنند.

گردآورنده و تنظیم : پگاه حسین پور

درباره گردشگري

مطالب مشابه :

اولين مقصد گردشگري جهان

« سوابق اجرائی ، علمی ، آموزشی وتشویقی مدیر وبلاگ »

تجزيه و تحليل نقاط قوت و ضعف داخلي در ارائه محصولات مختلف گردشگري و فرصت‌ها و تهديدهاي ايران

وضعيت گردشگري و جغرافيايي كشور ژاپن

ايراني‌ها و سهم‌شان از گردشگري

درباره گردشگري