كودكان و امواج الكترومغناطيس

همچنان كه كشورها ظرفيتشان را براي توليد و توزيع الكتريسيته و دستيابي به مزاياي بسيار تكنـولـوژي هاي جديد نظير مخابرات افزايش داده انــد، پــرتـوگيـري ميـدان هـاي الكتـريكـي و مغناطيسي 0 تا 300 گيگاهرتز در محيط، تا حد زيادي افزايش يافته است. كودكان، در هر دوي كشورهاي توسعه يافته و در حال توسعه، تحت تشعشع و پرتوگيري انواع زيادي از ميدان هاي الكترومغناطيسي محيطي هستند. پرتوگيري‌هاي محيطي مي‌تواند به ويژه براي كودكان، در طول دوره هـاي رشـد پـيـش و پـس از تـولـد، مـضر و آسيب‌زننده باشد.
تحقيقات مختلفي روي نحوه اثر ميدان هاي الكتـرومغنـاطيـس محيطـي روي بـزرگسـالان انجـام شـده اسـت و نتايج اين مطالعات اپيدميولوژيك و آزمايشگاهي، پي آمدهاي متفاوتي روي بزرگسالان نشان داده است. به دليل تفاوت ويژگي هاي متفاوت كودكان نسبت به بزرگسالان مانند رشد سيستم عصبي، ويژگي هاي فيزيولوژيك و آناتوميك مختلف نظير سايز كوچكتر سر و فاصله كمتـر گـوشـي مـوبـايـل به مغز حين استفاده، اين نگراني مطرح شد كه آيا كودكان به پــرتــوگـيــري از مـيــدان هــاي الـكـتــرومـغنـاطيـس، حسـاس تـر هستنـد؟ و آيـا كـودكـان، آسيب‌پذيري متفاوتي نسبت به بزرگسالان از اين ميدان ها دارند؟
رشد انسان از هنگام جنيني تا بزرگسالي، به چند مرحله متفاوت تقسيم مي شود. در هـر مرحله، فرايندهاي رشد، متفاوت است و استعداد و حساسيت انسان به عوامل تراتوژن محيطي (عواملي كه مي توانند موجب جهش يا ناهنجاري ژنتيكي شوند) تغيير مــي كـنــد. در ادامــه، مــراحــل مـخـتـلــف رشــد انـســان، بــه هـمــراه آسـيــب هــاي امـواج الكترومغناطيس در هر مرحله، توضيح داده خواهد شد.

مراحل رشد انسان
دوره رشـد پيـش از تـولد، تقريبا به سه دوره تقسيم مي شود: دوره پيش از لانه گزيني، كه از لقاح تا جايگيري جنين در ديواره رحم است. دوره توليد ارگان، كه با شكل گيري ساختارهاي اصلي بدن مشخص مي شود. دوره جنيني كه در طول آن رشد ساختارهايي كه قبل از آن شكل گرفته، اتفاق مي افتد. ديگر تغييرات، پس از تولد روي مي دهد.
تـغـيـيــرات پــس از تــولــد، آرام تــر پـي گـرفتـه مـي‌شـود. در ايـن مـرحله، سيستم هاي موجود بدن انسان مانند سيستم عصبي مركزي (CNS)، سـيـسـتـم هـاي ايـمـنـي، سـيـسـتم غدد درون‌ريز، سيستم اسكلتي و ... به بلوغ مي‌رسد. اين مرحله رشـد و بـلـوغ، بـا تـكـمـيـل بـلوغ جنسي در آخر دومين يا آغاز سومين دهه از زندگي انسان پايان مي‌يابد.
نوع عوامل آسيب زننده به سلول ها، بزرگي و مدت زمان اعمال به سلول در مراحل مختلف رشـــد، مـــي تـــوانـــد آســيـــب‌هـــاي مـتـفــاوتــي بــه سـلول‌هاي بدن برساند. در طول دو هفته اول رشـد جـنـيـني كه به دوره "همه يا هيچ" معروف اسـت، جـنـيـن بسيار حساس به اثرات مختلف است. در اين مرحله بسياري از سلول ها از نوع ســلـــول هـــاي بــنـيــادي هـسـتـنــد. اگــر جـنـيــن از پرتوگيري امواج الكترومغناطيس در اين مرحله نـجـات پـيدا كند و سالم بماند، مي تواند بدون خطر نقص عضو يا تأخير رشد متولد شود. در طـــول شـــش تـــا هــشـــت هــفــتـــه بــعـــدي رشـــد، رويدادهاي اصلي توليد عضو اتفاق مي افتد. اگر در اين مرحله، پرتو به سلول آسيب رساند، منجر بــه رشــد غـيـرطبيعـي و نـاهنجـاري هـاي اصلـي ارگان‌هاي داخلي و احشايي، CNS، صورت يا دست و پا مي شود.
از هـفـتــه هـشـتــم تــا هـفـتــه پـانـزدهـم، تـكـثـيـر سلول‌هاي عصبي، تمايز و مهاجرت در CNS، بـــــه‌طـــــور ويـــــژه در مــعـــــرض آســيـــــب اســــت. نــاهـنـجـاري‌هـاي مـربـوط بـه دستگـاه ادراري و تــنـــاســلـــي، مــشــكــلات رشــد عـصـبــي و ديـگــر ناهنجاري ها، مي تواند نتيجه آسيب سلول هاي بدن در اثر پرتو در اين مرحله باشد. در طول آخرين دوره جنيني، اثرات روي رشد جنين و ارگان هاي حـسـاس نـظير CNS، كاهش مي يابد، ولي ميزان آسيب‌پذيري جنين به اثرات زيان بار عوامل محيطي در مقايسه با بالغين، همچنان بالا است.
نوروبيولوژيست ها معتقدند توليد بافت عصبي در انسان، در طول اولين ماه هاي زندگي پس از تولد پايان مي يابد. مطالعات اخير روي جانوران جونده و پستانداران پيشرفته نظير ميمون، نشان مي‌دهد كه توليد عصبي و نورون در بعضي از بخش هاي CNS، مادام العمر است، اگرچه بيشترين نورون هاي انسان بالغ در هنگام تولد، توليد شده است. تعداد ارتباطات (سيناپس‌ها) با نورون ها در مغز انسان، در طول دو سال اول تولد به بيشترين حد خود مي رسد. اتفاق مهم ديگر نورولوژيك كه پس از تولد روي مي‌دهد ميلين سازي است كه انتقال اطلاعات بين CNS را تسهيل مي كند. بيشترين حد ميلين‌سازي، از تولد تا 24 ماهگي اتفاق مي افتد، اما مي‌تواند تا دومين دهه ادامه يابد. ‌از آن جايي كه دوره زندگي جنيني تا نوجواني با رشد و پيشرفت همراه است، اثرات زيان‌بار پرتوهاي الكترومغناطيس، در دوز كم تر پرتو، مي تواند اتفاق افتد و اثرات سخت تر و شديدتري در كودكان نسبت به بزرگسالان ديده مي شود. شايد مهم ترين آسيب در دوران جنيني و كودكي، مربوط به سيستم عصبي باشد. براي تشعشعات يون ساز، ريسك ابتلا به سرطان خون، سرطان مغز و تيروئيد براي پرتوگيري‌هاي كودكي بيشتر است.

بيماري هاي خاص دوران كودكي در اثر پرتوهاي الكترومغناطيس
بعضي بيماري ها صرفا مخصوص دوره جنيني، كودكي يا نوجواني است. برخي بيماري هاي ديگر كه در هر دوي كودكان و بالغان اتفاق مي افتد، در كودكي به صورتي متفاوت آشكار مي شود. بر اساس مطالعات متفاوت اپيدميولوژيك، ديده شده در اثر پرتوگيري محيطي با سطوح بالاي ميدان هاي مغناطيسي ELF، بيماري سرطان خون در كودكان افزايش يافته است. هم چنين در اثر ميدان هاي الكترومغناطيس RF، ابتلا به سرطان مغز در كودكان بيشتر مشاهده شده است. از ميان 12 نوع اصلي سرطان هاي كودكي، سرطان خون و سرطان مغز و CNS، بيش از نيمي از موارد را تشكيل مي دهند. براي بررسي اثر ميدان هاي الكترومغناطيس در هر دوي اين بيماري ها، هيچ مطالعات آزمايشگاهي معتبري در دسترس نيست و همه نتايج، از مطالعات اپيدميولوژيك حاصل شده است.

سرطان خون (Leukemia) دوران كودكي
سرطان خون، متداول ترين سرطان كودكان است و 25 تا 35 درصد تمام تومورهاي بدخيم دوره كودكي را تشكيل مي دهد. نرخ اين سرطان براي كودكان زير 15 سال، 4 به 100000 نفر در سال در كشورهاي توسعه يافته و 5/2 به 100000 نفر در سال در كشورهاي در حال توسعه برآورد شده است. رايج ترين لوكمي در كودكان، لوكمي لنفي حاد است.
علـت سـرطـان هاي كودكي تا حد زيادي ناشناخته است. تشخيص علل محيطي سرطان كودكان، تا حدي مشكل است چون سرطان در كودكان نادر است و تشخيص سطوح پرتوگيري قبلي در كودكان دشوار است. پرتوگيري هاي پيش از تولد مربوط به والدين، و دوران اوليه زندگي براي مدت طولاني، پرتوگيري هاي ELF و تشعشعات يونساز با دز بالا، از فاكتورهاي ريسك سرطان خون كودكان شناخته شده است [6.]

سرطان مغز دوران كودكي
تومورهاي CNS، بعد از تومورهاي سرطان خون، حدود 20 درصد كل تومورهاي بدخيم كودكان زير 15 سال را تشكيل مي دهد، در حالي كه زير 2 درصد از سرطان هاي بالغان تخمين زده شده است. سرطان هاي CNS در كودكان، در بافت مزودرمي اتفاق مي‌‌افتد، ولي در بالغان در بافت هاي Epithelial موجود است. بافت مزودرمي، لايه اي بافتي در جنين است كه همه بافت هاي پيوندي، از آن نشئت مي گيرد و شامل بافت عضلاني، اسكلتي، خوني، لنفي و ... است.
نرخ وقوع بين المللي تومور CNS در كودكان 0 تا 14 سال، با اندكي تفاوت در ملل توسعه يافته و در حال توسعه، 1 تا 2 به 100000 نفر در سال است. علت سرطان CNS تا حد زيادي شناخته شده نيست. يكي از معدود فاكتورهاي ريسك شناخته شده براي اين تــومــورهــا، تـشـعـشعـات يـون سـاز بـا دز بـالا اسـت. هـم چنيـن در بسيـاري تحقيقـات اپـيـدمـيـولـوژيـك، پـرتوگيري RF در كودكان، مرتبط با اين بيماري در دوران كودكي شناسايي شده است.

منابع محيطي پرتوگيري كودكان
در ارزيابي نقش پرتوگيري محيطي در رشد بيماري هاي دوران كودكي، اين نكته حـايـز اهميـت اسـت كـه نـوع پـرتـوگيـري كـودكـان از منـابع مختلف، نسبت به دوران بزرگسالي متفاوت است. در دوران جنيني، پرتوگيري جنين، ناشي از پرتوگيري مادر از منابع ميدان هاي مغناطيسي محل اقامت و كار (ميدان هاي مغناطيسي لوازم الكتريكي منزل، تلفن موبايل و ...) است. نوزادان و كودكان نوپا، بيشتر در معرض پرتوگيري از وسايل خانه و محل مراقبت روزانه مثل مهد كودك هستند. در دوران پيش از نوجواني (مثلا 9 تا 12 سالگي)، منابع پرتو شامل استفاده از تلفن موبايل و منابع مدرسه مي‌شود. در دوران نوجواني، به دليل افزايش استفاده از تلفن موبايل، پرتوگيري ميدان مغناطيسي آن نيز افزايش مي يابد.
منابع اصلي ميدان هاي ELF، خطوط برق شهر، لوازم الكتريكي منازل و تلفن موبايل است. كودكان، مانند افراد ديگر، همواره در معرض ميدان هاي الكتريكي و مغناطيسي منازل هستند كه بزرگي اين ميدان از يك كشور به كشور ديگر، متفاوت است (به دليل تفاوت ولتاژ تغذيه 110 و 220 ولت برق منازل.) خطوط برق ولتاژ بالا، منبعي بزرگ براي پرتوگيري كودكاني است كه در نزديكي آن زندگي مي كنند، اگرچه تنها 1 درصد كودكان در نزديكي اين خطوط زندگي مي كنند. بيشتر كودكان، در معرض ميدان هاي سطح پايين تر خطوط توزيع هستند. باطري تلفن هاي موبايل نيز منبع ميدان ELF در اطراف گوشي موبايل است.
اگـرچـه ميـدان هـاي مغنـاطيسـي اطراف تجهيزات الكتريكي، بيشتر از ميدان هاي اطراف خطوط جريان قوي است، اما لوازم الكتريكي، تأثير كمتري در پرتوگيري كلي يك فرد از ميدان هاي مغناطيسي دارند. اين به دليل آن است كه اكثر لوازم الكتريكي تنها براي مدت زمان كوتاهي مورد استفاده قرار مي گيرند و بيشتر آن ها در نزديكي بدن استفاده نمي شوند. در حالي كه خطوط جريان قوي هميشه در حال انتشار ميدان هاي مغناطيسي هستند [5.] در مورد كـودكـان كـوچـك تـر، بـا تـوجـه به اين كه زمان كـم‌تـري خارج از منزل سپري مي كنند، ميزان پرتوگيري آن ها تقريبا تنها وابسته به ميدان هاي منازل است.
از منابع اصلي ميدان هاي RF، ايستگاه هاي پخش راديو و تلويزيون و ايستگاه هاي تلفن هاي مـوبـايـل اسـت. ديگـر منـابـع ميـدان هـاي RF در مـحـيـط كـه كـودكـان در مـعـرض آن هـا هستند، ارتباطات بي سيم منازل (مانند مانيتورهاي قرار داده شده در تخت خواب كودكان و تلفن هاي بي سيم) و تلفن موبايل فردي كه در نزديكي كودك است را شامل مي شود.

خطرات سلامت كودكان در معرض امواج الكترومغناطيس
پرتوگيري ميدان هاي الكترومغناطيس ELF و RF، ميدان هاي الكتريكي و جريان هايي را در بدن القا مي كند. توصيه ها روي پرتوگيري براي اجتنـاب از آسيب، بر اساس تعامل ميدان ها و جريان هاي القايي در بدن با بافت هاي عصبي تحريك پذير (به ويژه )CNS است. محدوديت چگالي جريان القايي در CNS، 2mA/m 10 است [1.] در طـــول دوران بــارداري، دامـنــه و تــوزيــع ميدان‌ها و جريان هاي الكتريكي القايي در بدن مادر، به دليل تغييرات در شكل بدن تغيير مي كند.
بسياري محققان، در حال ارزيابي پرتوگيري ميدان مغناطيسي و ريسك سرطان در كودكان هستند. از آن جايي كه سرطان خون و سرطان مغز، رايج ترين سرطان ها در كودكان هستند، اكثر تحقيقات روي اين دو نوع بيماري متمركز شـده اسـت. بـرخـي از تحقيقـات انجـام گـرفتـه، ارتـبـاطـي مـيـان سـرطـان هـاي دوران كـودكـي و ميـدان هـاي الكترومغناطيس يافته اند و برخي ارتباطي نيافته‌اند.
طبق مطالعات اپيدميولوژيك، در پرتوگيري هاي ميدان هاي ELF بالاي 4/0ميكروتسلا، ريسك ابتلا به بيماري سرطان خون دوران كودكي ديده شـده اسـت. درصـد كـودكـان در معرض چنين سطوحي از پرتو، در كشورهاي اروپايي كمتر از 1 درصــد اســت [3و4.] در بــرخــي تـحـقـيـقــات، ريسـك ابتـلا بـه سـرطـان خـون، در كودكان در معرض ميدان هاي بالاي 4/0‌ميكروتسلا نسبت بــــه كــــودكــــان در مــعــــرض مــيــــدان‌هــــاي زيــــر 1/0 ميكروتسلا، دو برابر ديده شده است [1و4.]
دانـشـمـنـدان بـراي ارزيـابـي هـر چـه دقيـق تـر ريــســــك ســــرطـــان خـــون در كـــودكـــان در اثـــر ميدان‌هاي مغناطيسي به وجود آمده از خطوط جريان قوي، داده هاي مطالعات بسياري را با هم تـركيـب كـرده انـد. يـك مطـالعـه تـركيبـي كه 15 تحقيـق خوب را شامل مي شود و دربرگيرنده تحقيقـي از NCI(مـؤسسه ملي سرطان آمريكا) اســت، بيـان مـي كنـد ريسـك سـرطـان خـون در دوران كـــودكـــي بـــا پـــرتـــوگــيـــري مـيــدان هــاي مـغـنـاطـيـسـي بـيـشـتـر از 3/0 مـيـكـروتسلا، بيشتر است‌[5.]
نتايج چندين گروه تحقيقي مستقل نشان داد پــــرتــــوگــيــــري مــيــــدان هــــاي ELF در ســطــــوح ميكروتسلا، مي‌تواند بر رشد اوليه جنين پرنده آسـيــب بــزنــد. در مـطــالـعــاتــي كــه روي بـرخـي پـسـتــانــداران صـورت گـرفتـه اسـت پـرتـوگيـري ميدان هاي الكتريكي و مغناطيسي ELF منجر به اثرات مضر زيادي در رشد نشده است [1.]
ميدان هاي ELF متعلق به بخش غيريونيزان طيف الكترومغناطيس است و انرژي كوچكي دارد و اثرات در سطوح مولكولي و DNA ندارد. مـكـانـيـسـم مـسئول سرطان خون در كودكان تا حدود زيادي ناشناخته است. يكي از فرضياتي كـه در ايـن خـصوص وجود دارد اين است كه پرتوگيري ميدان هاي الكترومغناطيس فركانس بـرق شـهـر، از طريق قطع توليد شبانه هورمون مـلاتـونـيـن كـه از غـده پـيـنـه آل ترشح مي شود، موجب افزايش ريسك سرطان خون در دوران كــودكــي مــي شــود. ايــن طــور فــرض شـده كـه مــلاتــونـيــن بــه عـنــوان مـولكـول آنتـي اكسيـدان مـحـافـظـتـي اسـت كـه از آسـيب هاي اكسيداني ليپيدهاي غشاء جلوگيري مي كند.
لــوازم الـكـتــريـكـي مـنـازل، مـنـبـع مـيـدان ELF هـسـتـنــد. مـحققـان NCI و گـروه تـومـورشنـاسـي كــودكــان، دربـاره ايـن كـه آيـا اسـتـفـاده از لـوازم الكتريكي خانگي توسط مادر در زمان بارداري و پس از آن توسط كودك، باعث افزايش ريسك ابتلا به سرطان خون در كودكان مي شود، ارزيـابـي مفصلـي انجام داده اند. اگرچه استفاده از برخي لوازم الكتريكي خانگي، با سـرطـان دوران كـودكـي در ارتباطند، ولي محققان، هيچ الگوي اثبات شده اي براي افزايش ريسك با افزايش سال هاي استفاده يا مدت زمان استفاده از لوازم الكتريكي خانگي پيدا نكردند. تعداد كمي از مطالعات ديگر نيز، تناقض هاي بيشتر يا عدم ارتباط ميان لوازم الكتريكي و احتمال خطر ابتلا به سرطان دوران كودكي را نشان دادند [5.]
در پرتوگيري RF، در چندين مطالعه، ريسك افزايش سرطان خون در كودكاني كه در نزديكي فرستنده هاي پخش راديو و تلويزيون زندگي مي كنند نشان داده شده است [4.] پرتوگيري تشعشعات RF، در بافت هاي بدن، گرما القا مي‌كند و دماي كل بدن را بالا مي‌برد. محدوديت‌هايي كه در پرتوگيري RF در نظر گرفته مي شود، در اثر كنترل افزايش محلي دماي بدن است. توصيه هاي روي پرتوگيري هاي شغلي القا شده از RF، بر اساس SAR تمام بدن، Watt/kg 4/0 است. محدوديت روي SAR محلي ميانگين روي هر gr 10 بافت، Watt/kg 10 براي سر و Watt/kg 20 براي تنه است. اين مقادير، دماي محلي بافت ها را كنترل مي كند. دماي محاسبه شده در اين گونه مسايل، با استفاده از دزيمتري حرارتي يا مدلسازي حرارتي به دست آمده است.
مدل هاي به كار گرفته شده براي محاسبه SAR در كودكان بايد متفاوت از بزرگسالان باشد. هم چنين توزيع SAR و دما در دوران بارداري، بايد به طور خاص بررسي شود، چون گردش خون در جنين، جدا از گردش خون در مادر است و گرماي توليد شده با متابوليسم جنين، تا حد زيادي از طريق جفت به مادر منتقل مي شود[1.] افزايش زياد دما در طــول بــارداري مــي تــوانــد بــاعــث مــرگ جـنـيــن و سـقــط جـنـيــن شـود. مطـالعـات اپـيدميولوژيك، نشان داده افزايش دماي بدن مادر به اندازه 2 درجه سانتيگراد براي حداقل 24 ساعت در طول شبانه روز، مي تواند باعث محدوده اي از نقص رشد جنين شود.
برخي مطالعات اپيدميولوژيك روي ميدان هاي الكترومغناطيسي و پرتوگيري هاي پيش از تولد، در مورد بارداري هاي مختلف صورت گرفته است. دو مطالعه، پرتوگيري را در اشخاص، اندازه گيري كرده و اثرات سقط طبيعي جنين در ارتباط با ميدان هاي مغناطيسي ماكزيمم اندازه گرفته شده را گزارش كرده است [1.]
نتيجه تحقيقي در سال 2008 در دانمارك نشان داد كودكاني كه مادرانشان در دوران بـارداري و پـس از بارداري، زياد از تلفن موبايل استفاده مي كنند، در سن 7 سالگي مشكلات رفتاري بيشتري دارند [4.] در تحقيق ديگري، افزايش ابتلا به سرطان خون و ناهنجاري هاي مادرزادي، در كودكاني كه مادرانشان در دوران بارداري پرتوگيري شغلي RF بالاتري داشتند، ثابت شد [1.] پرتوگيري جنين، ناشي از گوشي موبايل داخل جيب، كيف دستي يا كمربند مادر است.
چـنــديــن مـطــالـعــه، افــزايــش مـشـخـصـه هـاي دي الـكـتـريـك گـذردهـي الـكـتـريـكـي )Permittivity( و رسانندگي )Conductivity( را در بافت حيوانات با كاهش سن نشان داده اسـت [4.] دلايـل ممكـن براي اين مسأله، كاهش ميزان آب در بافت با افزايش سن، ميلين‌سازي اضافه تر نورون ها و تغييرات ضخامتي Dura matter عنوان شده است. اگرچه تعميم نتايج از داده هاي حيوانات به كودك انسان، هنوز دشوار است.
بـر اسـاس داده هـاي يـك مطـالعـه بيـن المللـي روي دلايـل بـالقوه سرطان مغز در بزرگسالان، شيوع استفاده از تلفن همراه و مدت زمان استفاده روزانه در ميان بيماران تحت مطالعه، در گروه سني جوان تر، بيشتر بوده است[2.] اين مسأله، اثر دز انباشته پرتوگيري را در كودكان به خوبي نشان مي دهد. نتايج تحقيقي ديگر، افزايش ابتلا به تومور Acoustic Neuroma(تومور عصب نزديك گوش)، پس از 10 سال استفاده از تلفن همراه را نشان مي دهد. اين مطالعه، اهميت پرتوگيري طولاني مدت زندگي كودكان را نشان مي‌دهد[1.]
بنا بر گزارشي كه مؤسسه ملي سرطان در سال 2010 منتشر كرده، درباره احتمال خطر سرطان در كودكان و استفاده از تلفن همراه، داده قطعي وجود ندارد. اما استفاده از موبايل در كودكان و نوجوانان به سرعت در حال افزايش است و آن ها سال هاي زيادي از زنـدگيشـان، در حـال پرتوگيري هستند. به علاوه كودكان، احتمالا در معرض خطر بيشتري هستند زيرا سيستم عصبي آن ها در زمان پرتوگيري نيز در حال رشد است [7.]

توصيه هاي پيشگيرانه براي پرتوگيري كودكان
به دليل مشاهده ي اثرات ايجاد شده در اثر پرتوگيري در مطالعات مختلف، به دليل پـيـچـيـدگي اين اثرات و به دليل نبود يافته هاي علمي دقيق و مطمئن، سازمان ها و متخصصان مختلف، توصيه‌هاي پيشگيرانه اي را ارائه كرده اند. اين توصيه ها، براي پيشگيري از اثرات سوء ميدان ها و كاهش خطرات سلامت عموم به ويژه كودكان، مطرح شده است. مبناي اين تخمين ها، محدوديت SAR بدن و سطوح مرجع ميدان هاي الكتريكي و مغناطيسي است. در ادامه به برخي از اين توصيه ها اشاره مي شود [‌2]:
‌براي كاهش پرتوگيري از ميدان هاي ELF، مدت زمان استفاده از لوازم الكتريكي خاص منازل كه ميدان هاي الكترومغناطيس بالا ساطع مي كنند، بايد كاهش و فاصله از منبع پرتوگيري بايد افزايش يابد.
‌سـيـم كـشـي مـنازل بايد طوري باشد كه پرتوگيري ميدان هاي مغناطيسي را به كمترين حد برساند.
‌راديوهاي ساعتي بايد در فاصله حداقل 1 متري تخت خواب قرار داده شود، يا با ساعت هاي هوشياري با باطري جايگزين شود.
‌براي كاهش پرتوگيري از ميدان هاي RF، مي توان تماس و طول تماس با موبايل كودكان را مـحــدود كــرد. هـمـچـنيـن، كـودك مـي تـوانـد از ابزارهايي نظير hands free و پيام كوتاه، به جاي مكالمه استفاده كند تا فاصله گوشي موبايل از سر و بدن دورتر باشد.
Baby Phone هـا بـايـد در فـاصـله حداقل 1‌متري از تخت خواب كودك قرار داده شود.
‌ايـسـتـگــاه هــاي تـلـفــن مــوبــايــل نـبــايــد در مـجـاورت شـيـرخـوارگـاه هـا، مـهدهاي كودك، مدارس و بيمارستان هاي كودكان برپا شود.
Routerهاي شبكه محلي بي سيم WLAN، بايد خارج از اتاق خواب قرار داده شود.
‌بيماران با پيس ميكر، بايد فاصله حداقل 15 تا 25 سانتي متر بين گوشي موبايل و پيس‌ميكر را رعايت كنند.
‌از آن جـــــايـــــي كـــــه نـــــور UV، تـــشــعــشــــع الكترومغناطيس پرانرژي است، بايد در حفاظت كودكان به ويژه در سنين پايين، از حمام آفتاب و آفتاب سوختگي دقت شود.

منابع

[1]L. Kheifets et al., "The Sensitivity of Children to Electromagnetic Fields", Pediatrics Journal, 2005.
[2]M. Otto et al., "EMF: Do They Play a Role in Children's Environmental Health", International Journal of Hygiene and Environmental Health, 2007.
[3]"Possible Effects of Electromagnetic Fields on Human Health", SCENIHR Opinion, 2007.
[4]"Health Effects of Exposure to EMF", SCENIHR Opinion, 2009.
[5]"Magnetic Field Exposure and Cancer: Questions and Answers", National Cancer Institute, Factsheet 2005.
[6]"Childhood Cancers", National Cancer Institute, Factsheet 2008.
[7]"Cell Phones and Cancer Risk", National Cancer Institute, Factsheet 2010.

كودكان و امواج الكترومغناطيس

مطالب مشابه :

صدا وسيماي اصلاح طلبان

نا گفته‌های اسارت از زبان فاطمه ناهیدی

انجام پایان نامه مقاله پروپوزال ISI انتخاب موضوع پرستاری

كودكان و امواج الكترومغناطيس

اطلا عات عمومی لرستان

سنگی بر گوری نوشته جلال ال احمد