تنوع زیستی تهران

گياهان ( فلور تهران)

پوشش گياهي

پوشش گياهي به عنوان يكي از اساسي ترين اركان حياتي هر اكوسيستم بوده و از اهميت منحصر به فردي برخوردار است.تهران داراي تنوع اكوسيستمي است كه يكي از رلايل آن تلاقي دو ناحيه جغرافياي گياهي متفاوت و پيدايش زون هاي اكوتوني در ارتفاعات شمالي تهران است از طرف ديگر تنوع توپوگرافيكي تهران ( توچال با ارتفاع حداكثر 4500 متر و منطقه دشتي در جنوب تهران با ارتفاع 900 متر) نيز سبب استقرار گونه هاي گياهي متنوع در اين منطقه شده است.وضعيت اقليمي تهران در سه ناحيه شمالي، مركزي و جنوبي سه تيپ پوشش را در آن به وجود آورده است كه در ميان بخش مركزي داراي عناصري از پوشش دوگانه شمال و جنوب است .برخلاف پوشش طبيعي بخش شمالي در حوالي شميرانات ، ارتفاعات شمال شرقي كه در آن ها بر رويش هاي علفي و فصلي و گونه هاي پايا،پيازي،درختان بيد و گردو، تبريزي و زبان گنجشك و چنار و غيره در كنار نهرها و پايين دره ها ديده مي شوند .بسياري از گياهان موجود در حال حاضر مربوط به رويش هاي طبيعي تهران نيستند درخت ها و درختچه هاي قديمي كاشته شده در تهران شامل انواع سوزني برگان و گونه هايي مانند ماگنوليا ، گل يخ، برگ بو،پيچ اناري ، شاه پسند و نخل پنجه اي هستند اغلب اين گياهان بومي ايران نبوده اما به دليل قدمت كاشت و خوگيري نسبي به شرايط اقليمي در بسياري از مناطق شهري و همچنين حاشيه شهر تهران از آن ها به عنوان عناصر اصلي فضاهاي سبز دست كاشت استفاده مي شود.

گونه هاي گياهي

بر اساس مطالعات صورت گرفته تعداد 1308 گونه گياهي در 447 گونه گياهي از 82 خانواده گياهي در تهران گزارش شده كه معادل 9/15 درصد از كل گونه هاي گياهي ايران است از اين تعداد 167 گونه انحصاري تهران هستند كه 8/12 درصد كل گونه هاي گياهي تهران را تشكيل مي دهند.با توجه به اينكه 1727 گونه بومي در ايران شناسايي شده است، 7/9 درصد آن در تهران وجود دارد.

جانوران( فون تهران)

در شهرها بيشتر انواع حيات وحش به جز پرندگان و برخي پستانداران آرام مثل سنجاب آفت تلقي شده و ممكن است سبب وحشت شهروندان شوند.گرچه در اغلب شهرها حيات وحش نسبتاً زيادي وجود دارد،ولي معمولاً توجه برنامه ريزان محيطي را كمتر جلب كرده است.اين در حالي است كه ديدگاه هاي علمي جديد به سمتي است كه با برنامه ريزي مناسب مي توان برخي از محيط هاي شهري را به گونه اي طراحي كرد كه زيستگاه انواع خاصي از حيات وحش شده و شهروندان از تماشاي آن ها لذت ببرند.

پرندگان

در منطقه تهران 136 گونه پرنده شناسايي شده كه از اين بين 50 گونه بومي، 29 گونه مهاجر بهار و تابستان ،26 گونه مهاجر پاييزه و زمستانه و 30 گونه مهاجر عبوري هستند همچنين 9 گونه از پرنده هاي شناسايي شده جزو گونه هاي كمياب در تهران بوده يا به صورت اتفاقي در آنجا ثبت شده اند.هر يك از تيپ هاي هفت گانه داراي پتانسيل و شرايط خاص براي جذب انواع پرندگان هستند.طبق مطالعات صورت گرفته بر روي پراكنش گونه هاي پرندگان در اين زيستگاه ها ، زيست گاه پارك ها و فضاي سبز با 57 گونه داراي بيشترين تنوع گونه اي بوده و بعد از آن مزارع جنوب تهران با 53 گونه، زيستگاه تپه ماهوري با 39 گونه، زيستگاه تالابي و درياچه اي با 33 گونه ، زيستگاه كوهستاني و صخره اي با 28 گونه ، محيط شهري و انسان ساخت با 17 گونه ودر نهايت زيستگاه رودخانه اي با 13 گونه در رتبه بعدي قرار دارند.

ماهيان

بررسي ماهيان در بوم سازگان هاي ( اكوسيستم هاي) آبي از جهات مختلفي از جمله بررسي تكاملي ، بوم شناختي ( اكولو‍‍‍‍‍‍ژي)،رفتار شناسي ، حفاظت آن ها، مديريت منابع آبي و بهره برداري از ذخاير و پرورش ماهي حائز اهميت است.از جمله گونه هاي شناسايي شده ماهيان در منطقه تهران مي توان به كپور ماهيان، سس ماهي ، ماهي طلايي، سياه ماهي ، گل چراغ، ماهي سفيد رودخانه، خياطه و قزل آلاي رنگين كمان اشاره كرد.

دوزيستان

تا كنون 20 گونه دوزيست در ايران شناسايي شده است كه شامل 6 گونه سمندر متعلق يه 3 جنس و 2 خانواده و 14 گونه قورباغه و وزغ متعلق به 4 جنس و 4 خانواده است از اين 20 گونه ، 2 گونه در شهر تهران يافت شده كه شامل يك گونه وزغ سبز و يك گونه قورباغه مردابي است.

خزندگان

خزندگان زيست مندان مهجوري هستند كه با وجود اهميت اكولوژيكي كمتر مورد توجه قرار گرفته اند بسياري از خزندگان اعم از مارمولك ها ، مارها و حتي لاك پشت ها خود طعمه جانوران بزرگتر از جمله پرندگاني نظير عقاب، شاهين و جغد مي شوند و به همين دليل ضمن ايجاد تعادل بين جمعيت موجودات كوچكتر در تشكيل شبكه هاي غذايي اكوسيستم نيز نقش ويژه اي ايفا مي كنند در ايران بالغ بر 200 گونه از آنها شناسايي شده است كه اين گونه ها در 3 راسته و 10 خانواده قرار دارند از جمله خزندگان شناسايي شده در منطقه تهران مي توان به آگاماي ايراني ، آگاماي چابك ، لاسرتاي البرز، سوسمار مار چشم ،بزمچه دشتي ، مار آتشي و مار پلنگي اشاره كرد.

پستانداران

در ايران بالغ بر 194 گونه پستاندار شناسايي شده كه 153 گونه آن خشكزي هستند 38 گونه پستاندار تا كنون در مناطق حفاظت شده تهران شناسايي شده است كه اين گونه ها در 6 راسته و 14 خانواده قرار دارند از جمله پستانداران بزرگ جثه ي شناسايي شده در استان تهران و به ويژه در مناطق حفاظت شده مي توان به پلنگ، آهو ، پازن ( كل و بز وحشي)، قوچ و ميش ، گراز و گرگ اشاره كرد.

وضعيت حفاظتي گونه ها

بر اساس مقررات ايران، از لحاظ وضعيت حفاظتي گونه هاي منطقه تهران به جز گرگ،گربه وحشي ، پلنگ،كل وبز، قوچ و ميش و آهو از پستانداران و بزمچه دشتي از خزندگان بقيه گونه هاي اين دو رده و همچنين گونه هاي رده دوزيستان غير حمايتي هستند.

وضعيت گونه ها در مناطق حفاظت شده و پارك هاي ملي

به منظور حفظ بقاي تنوع زيستي ، قسمت هايي از نواحي بكر و دست نخورده ي محيط زيست منطقه تهران تحت حفاظت سازمان محيط زيست قرار گرفته اند اين مناطق معرف برجسته ترين ويژگي ها از نظر عوارض زمين، چشم اندازها، تنوع زيستي و ذخاير توارثي گياهي و جانوري هستند نظر به اهميت اين مناطق وضعيت فون و فلور در اين مناطق مورد بررسي قرار مي گيرد.

پارك ملي سرخه حصار

اين پارك با مساحت 9168 هكتار، تعدادي از اكوسيستم هاي طبيعي نادر و ارزشمند،استپي،بيشه اي ، كوهستاني و دشتي كشور را در خود جاي داده ودر عين حال الگويي تمام عيار از شرايط اقليمي بوم شناختي منطقه تهران است.حيات وحش پارك ملي سرخه حصار از جنبه هاي زيبايي شناختي، بوم شناختي،اجتماعي، اقتصادي،آموزشي و تفريحي از چنان ارزش والايي برخوردار است كه اطلاق كلمه كم نظير را در مورد آن توجيه مي نمايد وجود ده ها گونه پستاندار از قبيل قوچ و ميش البرز مركزي، كل و بز،آهو،گراز،پلنگ،كفتار،روباه قرمز،گربه وحشي ، گور كن ، شغال، تشي و خرگوش در اين مجموعه كوچك بيانگر غناي زيستي آن است.پرندگان مهم اين پارك شامل حواصيل خاكستري،حواصيل شب ، بوتيمار،اگرت بزرگ، سر سبز،اردك ارده اي، خوتكا، اردك نوك پهن، فيلوش، عقاب ماهيگير،كوركور، قرقي،پيغو،طرلان،عقاب طلائي، عقاب شاهي ، سارگپه،كركس ، دال سياه ، دليجه ، بالابان، بحري ، شاهين ، آبچليك و ابياست.از خزندگان ودوزيستان اين پارك مي توان به مار كوهي، كور مار دوسر،مار آتشي، مار پلنگي ، مار دستي،مار آبي،مار شتري، شتر مار،يله مار،تير مار، سوسن مار، افعي شاخدار ايراني، لاك پشت مميزدار غربي ، وزغ سبز و قورباغه معمولي اشاره كرد.با توجه به توپوگرافيك زمين در اين پارك ، واحدهاي گياهي متعددي در آن به وجود آمده است رويشگاه هاي بسيار غني پارك متشكل از جوامع گياهي متعددي بوده و تا كنون نزديك به 32 واحد گياهي و 52 خانواده مختلف در اين پارك شناسايي شده است.انواع درختان، درختچه ها ، گرامينه ها ، علف ها و گلسنگ هاي مربوط به اقليم منطقه در پارك ملي سرخه حصار وجود دارد.مهمترين گونه هاي گياهي منطقه شامل بنه،بادام كوهي،ارس،داغداغان،چنار، سپيدار،پده، بيد ، زالرالك ، زبان گنجشك، عرعر و كاج است از ميان گونه هاي گياهي موجود در پارك سرخه حصار بعضي از گونه ها واجد ارزش فراواني از لحاظ اكولوژيكي،حفاظتي،دارويي و صنعتي هستند تعدادي از اين گونه ها در رديف گياهان نادر ودر حال انقراض ثبت شده اند.

پارك ملي خجير

پارك ملي خجير با مساحت 10013 هكتار، از كوه هاي بلند و تپه ماهورهاي مرتفع و نيمه مرتفع تشكيل شده است حداقل ارتفاع از سطح دريا 1200 متر و حداكثر آن 2200 متر است با توجه به تنوع توپوگرافيكي پارك خجير در بر گيرنده انواعي از بكرترين ، نادرترين و ارزشمند ترين رويشگاه هاي طبيعي ، استپي ، بيشه اي و كوهستاني در نواحي سلسله جبال البرز است.گونه هاي پستانداران، پرندگان، خزندگان و دوزيستان موجود در اين پارك عمدتاً مشابه پارك ملي سرخه حصار است .مهمترين گونه هاي درختي و درختچه اي اين پارك شامل بنه،بادام كوهي ،ارس، داغداغان ،چنار، سپيدار،پده،بيد،زالزالك،تبريزي،افرا،زبان گنجشك،عرعر،اقاقيا،كاج و تنگرس است.گياهاني نظير تمشك،گز،شيشعان،رناس،زرشك ، سوفورا،شير خشت، سياه تلو،دغدغدك و ارمك نيز در گستره پارك پراكنده اند تعدادي از گونه هاي درختي موجود در اين پارك بسيار حائز اهميت بوده ودر زمره كونه هاي نادر ودر حال انقراض ثبت شده اند برخي از گونه هاي گياهي اين پارك نيز داراي ارزش دارويي ، صنعتي و اقتصادي هستند.

منطقه حفاظت شده جاجرود

سيماي طبيعي منطقه حفاظت شده جاجرود با مساحت 55118 هكتار، به ظور كلي كوهستاني است تقريباً تمامي منطقه را ارتفاعات و تپه ماهورها تشكيل مي دهد و تنها ناحيه دشتي موجود در آن ، دشت كفه قصر فيروزه است كه در منتهي اليه غرب منطقه قرار گرفته و از سال 1362 جزء مناطق حفاظت شده نيست تنوع حيات وحش منطقه جاجرود شامل انواع پستانداران ؛ پرندگان، خزندگان و آبزيان است . گونه هاي بارز پستانداران را جانوراني مانند قوچ و ميش ، كل و بز،آهو،‌پلنگ، خوك، كاراكال و سياه گوش تشكيل مي دهند از پرندگان مهم مي توان به كبك،تيهو، با قرقره و اردك سر سبز اشاره كرد ضمناً پلنگ و آهواز گونه هاي مهم جانوري در معرض تهديد در اين منطقه به شمار مي روند اين منطقه به دليل داشتن اكوسيستم هاي خشكي و آبي داراي قابليت هاي پژوهشي ،آموزشي و تفرجگاهي است.پوشش گياهي در اين منطقه از دو تيپ عمده تشكيل شده است.تيپ نخست شامل گياهان خشبي خاردار پا كوتاه از نوع گز،تاغ،اسكنبيل،جغجغه ،كاروان كش، گون و درمنه است و تيپ دوم مشتمل بر گونه هاي درختچه اي نظير زالزالك ، گوجه وحشي، زرشك و انجير است.

منطقه حفاظت شده ورجين

منطقه حفاظت شده ورجين با مساحت حدود 27 هزار هكتار،بالاي جاجرود و نزديك لواسان قرار دارد و از تنوع ريستي بسيار بالايي بر خوردار است فون جوندگان منطقه تا حدود زيادي ناشناخته مانده است.از پستانداران آن مي توان قوچ و ميش ،كل وبز، پلنگ،گراز،گرگ،كفتار،روباه ، سمورو خرگوش را نام برد و از مهمترين گونه هاي پرنده مي توان به عقاب طلايي ، كبك ، كبك دري و دال اشاره كرد.در اين منطقه حدود 600 گونه گياهي شناسايي شده كه سرو كوهي، بادام وحشي ، بنه ( پسته وحشي)، باريجه، ريواس، گل ماهور،ارس، بيد،زرشك ،زبان گنجشك،تنگرس،گون آساي دماوندي،آويشن،گاوزبان و كلاه مير حسن دماوندي از مهمترين گونه هاي منطقه است.طبيعت زيبا، هواي پاك و نزديكي به پايتخت سبب جذب بيش از ظرفيت گردشگران به اين منطقه شده و همين امر موجب آلودگي شديد رودخانه جاجرود و تغيير كاربري اراضي ، ساخت و ساز بي رويه ورشد جمعيت در منطقه شده است.

تنوع زیستی تهران

مطالب مشابه :

تنوع زیستی تهران

استفاده از گیاهان دارویی در فضای سبز شهری

برنامه های حکیم دکتر روازاده نامزد شورای اسلامی شهر تهران اعلام شد

کاربرد گیاهان دارویی در فضای سبز

استفاده از گیاهان دارویی در فضای سبز شهری -مقاله

اهمیت پرورش گیاهان دارویی در فضای سبز شهری

استفاده از گیاهان دارویی در فضای سبز شهری

نمونه سوالات سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی(فضای سبز)

استفاده از گیاهان دارویی در فضای سبز شهری