شهرستان جلفا

شهرستان جلفا با مساحت 2/1595 كيلومتر مربع در منتهي اليه شمال غربي آذربايجان شرقي واقع و از شمال به جمهوري خودمختار نخجوان و جمهوري ارمنستان و از شرق به شهرستان كليبر و از غرب به شهرستان ماكو و خوي و از جنوب به شهرستان مرند محدود است. اين شهرستان داراي 2 شهر و 2 بخش و 5 دهستان و 54 روستا مي باشد.<?XML:NAMESPACE PREFIX = O />

رودخانه ارس در عميقترين دره اي در ضلع شمالي شهرستان به طول 128 كيلومتر بين جمهوري اسلامي ايران و جمهوريهاي همسايه شمالي واقع شده اين رودخانه را در پايان جنگ هاي ايران و روس سرحد بين ايران و روسيه قرار داده اند طول اين رودخانه از مبدا تا مقصد 800 كيلومتر است.

شهرستان جلفا در باريكه اي بطول 128 كيلومتر و متوسط پهناي آن 5/12 كيلومتر است رشته كوههاي ماراكان و كيامكي از غرب به شرق در طول شهرستان بطور طبيعي كشيده شده و مراتع سرسبز را تشكيل و رشته كوههاي كيامكي در شرق شهرستان به جنگلهاي شمال آذربايجان شرقي كه قسمتي از جنگل هاي فوق در قلمرو جغرافيائي شهرستان واقع شده است منتهي مي گردد. بدان جهت قسمت اعظم مراتع فوق داراي حيات وحش بوده و مورد حفاظت دائمي پاسگاههاي مسلح محيط زيست استان واقع گرديده است.

خصوصيات جمعيتي

براساس سرشماري نفوس و مسكن سال 1375 جمعيت شهرستان جلفا 54583 نفر در قالب 11298 خانوار كه از اين تعداد جمعيت تعداد 31449 نفر شهرنشين و ساكن در دو شهر جلفا و هادي شهر و تعداد 23134 نفر ساكن روستا مي باشند. جمعيت شهرنشين به تفكيك جلفا 5069 نفر و هادي شهر 25635 نفر مي باشد و خانوار ساكن در جلفا 1121 و در هادي شهر 5300 خانوار مي باشد. صددرصد جمعيت شهرستان جلفا شيعه اثناعشري بوده و در شهر و روستا ساكن هستند شهر مرزي جلفا به لحاظ بندري بودن ودارا بودن ايستگاه معظم راه آهن و گمرك وسيع يك شهر تجاري است و بيشتر ساكنين آن در امر تجارت سررشته دارند و در روستاها نيز ضمن دلمشغولي به تجارت به امور فلاحت و كشاورزي نيز مي پردازند.

علل گرايش به تجارت همان وجود گمرك و راه آهن بوده است كه بسياري از افراد فعال در اين دو مركز و انبارهاي عمومي جذب شده و به امور ترخيص كالا و تجارت آشنا شده‌اند.

شهرستان جلفا كه در سال 1374 برابر مصوبه هيات محترم دولت جمهوري اسلامي ايران از بخش به سطح شهرستان ارتقاء يافته داراي دو بخش مركزي و سيه رود و پنج دهستان و 54 روستا مي باشد كه دهستانهاي شجاع وارسي در بخش مركزي و قسمت شمالي و غربي و دهستانهاي داران – ديزمار غربي و نوجه مهر در بخش سيه رود و قسمت شرقي شهرستان واقع شده اند.

مشخصات فرهنگي

شهرستان جلفا يكي از شهرستانهاي استان آذربايجان شرقي داراي فرهنگ آذربايجاني و به لحاظ مرزي بودن ومخصوصاً بعلت ارتباط تنگاتنگ با جمهوريهاي ارمنستان و خودمختار نخجوان و فرهنگها در حال تبادل و از يكديگر تاثيرپذير هستند تا آنجائيكه بعضاً مشاهده مي‌شود كه اهالي شهرستان دائماً در حال رفت و آمد خانوادگي با نخجواني ها و روستاهاي همجوار بوده و بصورتيكه هنگام مراجعه به شهرهاي همديگر غالباً در پي مسافرخانه نيستند و هريك از خانواده ها ميهمان يك خانواده شهرستان جلفا مي باشند و هنگام مراجعه اهالي شهرستان جلفا به آنسوي مرزها اين اتفاق مشابه رخ مي دهد و اهالي شهرستان با خانواده خود ميهمان مرزنشينان آنسوي مرز هستند قطعاً در اين ارتباط‌هاي تنگاتنگ و صميمانه فرهنگ هاي دوطرف نيز مبادله شده و از يكديگر تاثيرپذير هستند تا آنجائيكه عده اي در اين ارتباطات به ازدواج هاي فاميلي نيز اقدام نموده اند.

اعتقادات اهالي شهرستان مسلمان و همگي شيعه اثناعشري مي باشد و فرهنگ و سنت‌هاي اسلامي هنوز به استواري پابرجاست.

ويژگي هاي اقتصادي

چنانچه گفته شده شهر جلفا از بدو تاسيس گمرك و به تبع آن گسترش خط آهن و ايستگاه جفا به شهري تجاري تبديل گرديد و اكثريت ساكنين شهرستان به ترخيص كالا از گمرك پرداخته و يا به امورات جنبي آن مشغول شدند بطوريكه بعضاً فلاحت و كشاورزي را از ياد بردند و ممكن است عدم استفاده بهينه از آب رودخانه ارس نيز، يكي از علل ركود كشاورزي و دامداري شهرستان بوده باشد در حاليكه شهرستان با دارا بودن رودخانه مرزي و تنوع آب و هوائي از نظر اقتصاد كشاورزي مي تواند يكي از مناطق موثر توليد باشد كه بحمدالله سيماي توسعه شهرستان نيز بدان سمت با شتاب بيشتر در حال حركت است و گر دشت هاي گورديان و گلفرج و افشار تحت پوشش طرح پمپاژ آب رودخانه ارس كه عنقريباً در شرف بهره‌برداري مي باشد قرار گيرد جلفا معناي واقعي خود را خواهد يافت.

خصوصيات جغرافيائي

شهرستان جلفا در منتهي اليه منطقه شمال غرب كشورمان واقع و يكي از شهرستانهاي شمالي استان آذربايجان شرقي مي باشد و از شمال به كشور جمهوري ارمنستان و جمهوري خودمختار نخجوان و از شرق به شهرستان اهر و كليبر و از غرب به شهرستان ماكو و از جنوب به شهرستان مرند متصل مي باشد وسعت شهرستان جلفا 2/1595 كيلومتر مربع و طول مرز بين المللي آن با كشور ارمنستان 43 كيلومتر و با جمهوري خودمختار نخجوان 85 كيلومتر است و كلاً طول خط مرزي آن 128 كيلومتر قلمرو شمالي آن مي باشد.

شهر جلفا مركز شهرستان جلفا بوده و در كنار رودخانه ارس در 45 درجه و 35 دقيقه طول شرقي و 38 درجه و 56 دقيقه عرض شمالي قرار گرفته است.

شهرستان جلفا به صورت طولي در كنار رودخانه ارس به طول 128 كيلومتر كشيده شده و از جنوب در ميان كوه هاي قره داغ و رشته كوههاي اوچ داغ و ماراكان و كيامكي و جنگل‌هاي شمال آذربايجان شرقي محصور مي باشد.

شهرستان جلفا در ارتفاع 736 متري از سطح درياهاي آزاد قرار داشته و از نقاط پست و كم ارتفاع استان آذربايجان شرقي مي باشد.

اين شهرستان يكي از مناطق كم آب استان و در طول 5 ساله (71-75) يكي از كم بارانترين نقاط استان به ثبت رسيده است حداقل بارندگي سالانه 120 ميلي متر و حداكثر آن 280 ميلي متر مي باشد كه در مقايسه با ساير نقاط استان جلفا يكي از كم بارانترين نقاط استان مي باشد.

آمار جمعيتي شهرستان جلفا از سال 1335 تا 1375

تعداد جمعيت به نفر	سال سرشماري
جمعيت	جمع خانوار	روستايي	شهري
20348	ــ	16920	3428	1335
22439	ــ	18692	3747	1345
38346	7652	20422	17924	1355
51194	10124	23016	28178	1365
54583	11509	23134	31449	1375

خصوصيات فرهنگي

شهرستان جلفا يكي از شهرستان هاي استان آذربايجان شرقي بوده و زبان گويش محلي آن آذري است و همه به زبان تركي آذري تكلم مي كنند كل اهالي شهرستان مسلمان و شيعه اثني عشري مي باشند و به معتقدات مذهب شيعه متعهد و به آن عمل مي نمايند.

جلفا فاقد اقليت هاي مذهبي بوده و ساكنين فعلي شهرستان مسلمان و شيعه مذهب هستند.

شهر جلفا با داشتن 95% باسواد، باسوادترين شهر كشور است.

درصد باسوادي در شهرستان جلفا 3/78% مي باشد.

خصوصيات اقتصادي

شهرستان جلفا پيش از اين كه يك منطقه كشاورزي صنعتي بوده و با داشتن آب كافي مركز عمده توليد پنبه و پيله ابريشم بوده است بعد از جدا شدن از جلفاي شمالي در اثر جنگلهاي ايران و روس يك تحول اقتصاديت عمده اي در جلفا پديد آمده و‌آن نيز تبديل شدن جلفا به يك بندر تجاري و تاسيس گمرك و راه آهن و گسترش آن، جلفا را به يك شهر تجاري تبديل و جوانان شهرستان جذب امور گمركي خصوصي شده و يا به استخدام گمرك و راه آهن درآمدند و رفته رفته فلاحت و كشاورزي را ازياد بردند كه ممكن است يك علت اساسي عدم برداشت آب از رودخانه ارس عدم وجود نيروي كارآمد و علاقه مند به كشاورزي بوده است چرا كه اكثر قشر جوان و پرتحرك جامعه جذب امور تجارت مي شده است.

منطقه ويژه اقتصادي شهرستان جلفا

تعريف:

به محدوده جغرافيايي مشخصي از سرزمين كشور ميزبان اطلاق مي شود كه مجهز به انواع مناطق پردازش صادرات و واردات و يا انبارهاي آزاد در انواع متفاوت آن مي باشد در اين مناطق صرفنظر از فعاليت هايي كه در درون مناطق پردازش صادرات يا انبارهاي آزاد آن انجام مي پذيرد و از انواع تسهيلات گوناگون برخوردار است پاره اي مزايا مانند معافيت هاي بازرگاني و گمركي وجود دارد كه در جمع موجب پيشرفت اقتصادي اجتماعي در سطح منطقه مي باشد.

محدوده و موقعيت منطقه ويژه اقتصادي جلفا

منطقه ويژه اقتصادي با وسعتي حدود 1035 هكتار شمال 135 هكتار از اراضي و تاسيسات مجتمع گمركي جلفا و حدود 900 هكتار از اراضي شرقي خارج از مجتمع گمركي در مسير شاهراههاي بين المللي جاده اي و وريلي اروپا با قفقاز و آسياي مياني و جنوب غربي آسيا با جنوب شرقي آسيا قرار گرفته است.

جلفا در 750 كيلومتري تهران قرار داشته و از اراضي قابل استفاده در تمام زمينه هاي اقتصادي برخوردار است زيباترين مناظر و مناطق طبيعي در دو سوي جلفا از شرق به غرب جاذبه هاي فوق العاده اي به اين منطقه بخشيده است زيبايي هاي كناره هاي رود ارس جهت اسكان و ايجاد تفرجگاه از عنايات خداوندي بر سرزمين ايران است.

موقعيت شاهراهي منطقه

منطقه جلفا به دليل واقع شدن در مسير وردي كشورهاي ارمنستان، تركيه، جمهوري هاي آذربايجان و خودمختار نخجوان و نيز سهولت دسترسي به كشورهاي اروپائي و آسيائي و قرار گرفتن جلفا در موقعيت برتر ايران زمين يكي از مستعدترين نقطه جهت ايجاد منطقه آزاد تجاري و صنعتي را مي طلبد به همين علت و به دلايل گوناگون ديگر و با توجه به مزاياي فراوان براي سرمايه گذاري و حسن توجه شوراي عالي مناطق آزاد تجاري و صنعتي در تيرماه 1376 منطقه جلفا به عنوان منطقه ويژه اقتصادي تحت شماره 5948/ت 18282 ك – 30/4/1376 به تصويب رسيد.

دلايل انتخاب جلفا به عنوان منطقه ويژه اقتصادي

ـ موقعيت خاص و بسيار مناسب آن در مسير شاهراه ايران، قفقاز، آسياي ميانه،‌اروپا، روسيه، تركيه و كشورهاي خاورميانه.

ـ وجود شرايط آب و هوايي فوق العاده مطلوب در كنار رود ارس.

ـ وجود امكانات بسيار خوب گمركي.

ـ پيوند اقتصادي با جمعيت 300 ميليون نفري كشورهاي عضو اكو.

ـ وجود راه آهن و اتصال آن با شبكه ريلي دنيا.

ـ وجود جاده هاي بسيار مناسب و امن.

ـ فاصله تا فرودگاه بين المللي تبريز 130 كيلومتر.

ـ وجود امكانات زيربنايي شامل آب، برق، تلفن، پست.

ـ تسهيلات خدماتي از قبيل بانكداري و امكان ايجاد بانك هاي خارجي.

ـ وجود بستر فن آوري، آموزشي به عنوان پشتيباني منطقه ويژه اقتصادي جلفا در استان آذربايجان شرقي

ـ وجود نيروي انساني ماهر، كارآمد و ارزان در منطقه با روابط كارگري و صنعتي قابل قبول بين المللي.

ـ وجود جاذبه هاي تفريحي توريستي در منطقه جلفا و شهرهاي همجوار.

كشاورزي

مساحت اراضي زراعي و باغي شهرستان 17232 هكتار برآورد مي گردد كه 7/15% مساحت اراضي شهرستان را شامل مي گردد حدود 15360 هكتار اراضي زراعي ( آبي و ديم) بوده و 1872 هكتار زيركشت درختان ميوه و چوبده قرار دارد.

تامين آب اغلب اراضي اين شهرستان جهت كشت انواع درختان مثمره و غير مثمره مناسب بوده و از اولويت خاصي برخوردار است.

به دليل زود گرم شدن هوا در فصل بهار و بالا بودن ميانگين درجه حرارت نسبت به ساير شهرستان ها محصولات درختي حتي يك ماه زودتر از شهرهاي ديگر برداشت شده و به صورت نوبرانه به قيمت مناسبي به بازار عرضه مي گردد كه از ويژگي هاي خاص اين شهرستان بوده و بايد بيش از پيش مورد توجه قرار گيرد.

در اين شهرستان انواع محصولات زراعي از جمله برنج، حبوبات گندم، جو، يونجه، كنجد و صيفي جات به عمل مي آيد سطح زيركشت اراضي ديم به مساحت 8400 هكتار عمدتاً به كشت گندم و جو اختصاص يافته است.

نكته قابل تعميق اين كه متوسط اغلب محصولات باغي و زراعي برغم وجود عملكردهاي شاخص قابل ملاحظه در منطقه از ميزان متوسط عملكرد برخي از مناطق استان كمتر مي باشد. كه علل عمده آن مشكل كم آبي و عدم ترويج روش هاي جديد كشاورزي است.

پل آهن

تقريباً قديمي ترين پل ارتباط ريلي بين دو كشور جمهوري اسلامي ايران و كشورهاي آسياي ميانه به طور كلي ارتباط ريلي بين تهران و مسكو مي باشد ساختمان اين پل در سال 1913 شروع و در سال 1915 اولين قطار قفقاز به تبريز وارد شده است. پل آهني در شرق شهر جلفا و بر روي رودخانه ارس بنا شده است. اين پل به طول 107 متر و به عرض 6 متر از نوع معلق مي باشد و تمام سنگيني پل توسط آةن هاي هلالي و دو فنر منحني بزرگ آهني به طرفين پل منتقل مي شود تمام ساختمان پل از آهن ساخته شده است. دو طرف آهن فنري و منحني به پي هاي طرفين متصل است سنگيني پل در طول آن به وسيله آهن هاي متصل به آهن منحني به طرفين پل منتقل مي كند به طوري كه يك قطار با دو لوكوموتيو و 50 واگن مي تواند از روي آن به آساني عبور نمايد پل مذكور به ايستگاه معظم جلفا متصل بوده و توسط يك خط آهن برقي با گذشت 146 كيلومتر به ايستگاه تبريز متصل است.

پل چوبي

دومين پل چوبي از لحاظ ساخت آن مي باشد اين پل به طول 200 متر و توسط پايه‌هاي سنگي و بتني در عمق رودخانه ارس پايه گذاري و در سال 1320 ساخته شده است. اين پل قبل از فروپاشي رژيم كمونيستي شوروي فقط براي عبور ارسال و مراسلات پستي اختصاص داشت و كف آن از چول ساخته شده بود ولي بعد از برقراري ارتباط زميني با جمهوري خودمختار نخجوان اين پل مورد استفاده خودروهاي سبك و سنگين هر دو همسايه واقع و كف چوبي آن برداشته شده و به كف فلزي تبديل و به صورت محكمي مرمت و بازسازي گرديد، اين پل بيشتر براي جمهوري خودمختار نخجوان حياتي است و چون در مناقشه قره باغ خط آهن باكو نخجوان قطع شده و تنها راه ارتباطي بين دو شهر فوق پل چوبي و جاده مرزي كشور اسلاميمان مي باشد بيشتر اين پل مورد استفاده جمهوري آذربايجان و خودمحتار نخجوان واقع شده است.

پل نوردوز

چنانچه گفته شد بعد از استقلال كشورهاي آسياي ميانه از جمله كشور ارمنستان نيز به ارتباط با جمهوري اسلامي ايران نياز حياتي داشت كه براي امورات مرزي و تماس مرزبانان و به تبع آن ارتباطات ديپلماسي، تجاري و اقتصادي نياز به معبر مناسبي بود براي برقراري سهولت اين ارتباط در سال 1373 بدواً نسبت به تعبيه و نصب پل شناور بر روي رودخانه ارس اقدام گرديد بعد از مدت يك سال بهره برداري از پل شناور و ارتباط زميني با ارمنستان با توجه به نياز حياتي جمهوري ارمنستان به لحاظ در محاصره قرار گرفتن در مناقشه قره باغ و اهميت ارتباط با جمهوري اسلامي ايران كه تلاش براي احداث پل دايمي همزمان شروع گرديده بود، نهايتاً ساختمان احداث پل مرزي و عظيم نوردوز با سرمايه گذاري دو كشور ايران و ارمنستان در تاريخ 19/10/1374 با حضور وزراي راه و ترابري دو كشور و هيئت هاي مدعو افتتاح و مورد بهره برداري رسمي واقع گرديد اين پل نقش حياتي براي كشور ارمنستان داشته و روزانه غالب واردات و صادرات ارمنستان به وسيله اين پل مرزي به انجام مي رسد و شريان اقتصادي ارمنستان است.

بازارچه مرزي نوردوز

بازارچه مرزي نوردوز شهريور ماه سال 1374 با توجه به توافق مسئولين دو كشور همسايه جمهوري اسلامي ايران و ارمنستان افتتاح گرديد كه همان اهداف بازارچه هاي مرزي كه بيشتر در جهت اشتغال زايي و كمك و رونق فعاليت مرزنشينان مي باشد را در برداشت در دوره اول بازارچه تعداد 40 نفر به صورت پيله ور در آن فعاليت داشتند وليبا توجه به موقعيت بازارچه و محل قرار گرفتن آن در داخل محدوده گمركي و دوري از شهر در دو طرف مرز بازارچه از چنان رونقي برخوردار نبوده ولي در هر حال حداقل در زمينه اشتغال زايي و ايجاد اشتغال موفق بوده و تا به حال حدود 170 نفر در آن فعاليت نموده اند و ارقام كالاهاي صادراتي بيشتر شامل: گچ ساختماني، موزاييك، لوله پليكا، كاغذ ديواري، موكت، شيشه، مبلمان، ظروف پلاستيكي، مايع ظرفشويي، ميوه جات، سير، گوجه فرنگي، نخود، پياز، كشمش، عسل، شكلات، ماكاروني، حنا، نمك، مايع سفيد كننده، كرم، واكس و ...

بازارچه مرزي جلفا

بازارچه مرزي جلفا بر اساس توافق مقامات دو كشور همسايه جمهوري اسلامي ايران و جمهوري آذربايجان ( به نمايندگي جمهوري خودمختار نخجوان) در هجدهم فروردين ماه 73 افتتاح گرديد.

شهرستان جلفا

سال سرشماري

1335

1345

1355

1365

1375

مطالب مشابه :

7-شهرستان جلفا

کردشت

شهرستان جلفا

توديع و معارفه سرپرست قبلي و سرپرست جدیدجمعيت هلال احمر جلفا

سفري به غا ر اصحاب كهف

14 شکارچی متخلف در جلفا دستگیر شدند

ملا خداوردی کیست ؟

زلزله در هادیشهر

ارس و پل های روی آن

قیام حق وردی