سیستم گردش خون بدن

گردش خون را به دو جز عمومی ( سیستمی) و ریوی تقسیم می کنند.

قسمتهای عملکردی گردش خون

۱- وظیفه شریانها انتقال خون پرفشار به بافتهاست .لذا جدار شریانها قوی است و خون به سرعت در آنها جریان می یابد.آرتریولها آخرین شاخه های دستگاه شریانی هستند وبه عنوان دریچه کنترل ورود خون به مویرگها عمل می کنند و قادر هستند جریان خون به مویرگها را در پاسخ به نیازهای بافت تغییر دهند.

2- وظیفه مویرگها عبارت است از تبادل مایع، موادغذایی ، الکترولیتها و سایر موادبین خون و مایع بین بافتی ، بدین منظور جدار مویرگها بسیار نازک و نسبت به ملکولهای ریز نفوذ پذیر است.

۳- وریدها بعنوان لوله هایی برای برگرداندن خون از بافت ها به قلب عمل می کنند. وظیفه مهم آنها این است که بعنوان مخزن اصلی خون عمل می کنند . فشار سیستم وریدی بسیار پایین میباشد لذا جدار وریدها نازک ولی عضلانی میباشدوبدین ترتیب میتوانند منقبض ومنبسط شده ویک مخزن قابل کنترل برای خون باشند .

حجم خون درقسمتهای مختلف گردش خون

بیشترین قسمت گردش خون یعنی ۸۴ % در در گردش خون سیستمی جای دارد که از این مقدار :

۶۴% در وریدها ، ۱۳% در شریانها ، ۷% در آرتریولها ومویرگهای عمومی ، ۷% درقلب میباشد .

و۹% باقیمانده نیز در گردش خون ریوی می باشد.

فشار در قسمتهای مختلف گردش خون

بیشترین مقدار فشار در آئورت میباشد که متوسط آن ۱۰۰ میلیمتر جیوه (۸۰/۱۲۰ ) است. هنگامی که خون درگردش خون عمومی جریان می یابد بتدریج فشار آن افت می کند و زمانیکه به انتهای ورید اجوف در دهلیز راست وقلب می رسد فشار به صفر رسیده است:

مویرگهای عمومی ۳۵ میلیمتر جیوه در سمت آرتریولی تا ۱۰ میلیمتر جیوه در سمت وریدی آرتریول ( متوسط فشار ۱۷ میلیمتر جیوه)

متوسط فشار شریان ریوی ۱۶ میلیمتر جیوه (۸/۲۵)

تئوری اساسی عملکرد گردش خون

سه اصل اساسی وجود دارد که مبنای تمام اعمال این دستگاه است:

جریان خون به هر یک از بافتهای بدن تقریبا همیشه متناسب بانیازهای بافت به دقت کنترل می شود.

برون ده قلب عمدتا به وسیله مجموع کلیه جریانهای موضعی بافتها کنترل می شود.

به طور کلی ، فشار شریانی مستقل از کنترل جریان خون موضعی یا کنترل برون ده قلب کنترل می شود.

روابط بین فشار، جریان و مقاومت

جریان خونی که از یک رگ می گذرد به دو عامل بستگی دارد: ( قانون اهم )

با اختلاف فشار بین دو سر رگ (شیب فشاری) ارتباط مستقیم

وبا میزان مقابله با جریان خون دررگ ( مقاومت) ارتباط معکوس دارد.

جریان خون مقدار خونی است که در یک دوره مشخص از نقطه معلومی از گردش خون میگذرد که به صورت میلی لیتر یا لیتر بردقیقه بیان می شود.

فشار خون نیرویی از خون است که در مقابل واحد سطح جدار رگ اعمال می شود که معمولا بر حسب میلیمتر جیوه بیان میشود.

مقاومت در برابر جریان خون یعنی بازداری ازجریان خون در رگ

مکانیسمهای کنترل جریان خون

کنترل حاد جریان خون موضعی:

افزایش متابولیسم بافت افزایش جریان خون موضعی بافت میشود.هرگاه موجودی اکسیژن بافتها به دلایلی مثل ارتفاع،پنومونی ، مسمومیت با سیانور و…کاهش یابد جریان خون موضعی بافت به شدت افزایش می یابد.

مکانیسم تنظیم بلند مدت جریان خون

تغییر در میزان عروق بافتها

تشکیل جریان خون جانبی

تنظیم هومورال گردش خون

مواد منقبض کننده عروق: نور اپی نفرین و اپی نفرین ، آنژیوتانسین ، وازوپرسین، اندوتلین

موادمتسع کننده عروق ، برادی کنین ، به شدت باعث اتساع آرتریولی و افزایش نفوذ پذیری مویرگها میشود ، سروتونین بسته به شرایط و نیز موقعیت خود در گردش خون می تواند اثر متسع کننده یا منقبض کننده در عروق داشته باشد . هیستامین ، پروستاگلاندینها

تأثیر یونها و سایر عوامل شیمیایی بر کنترل عروق افزایش غلظت یون پتاسیوم و منیزیوم باعث اتساع عروق میشود زیرا هردو انقباض عضله صاف را مهار می کنند.

افزایش غلظت یون کلسیم باعث انقباض عروق می شود .

افزایش غلظت یون سدیم باعث اتساع خفیف آرتریولها از طریق افزایش اسمولالیته مایعات می شود .

افزایش غلظت دی اکسید کربن باعث اتساع متوسط عروق در بیشتر بافتها میشود.

تنظیم عصبی گردش خون

کنترل دستگاه عصبی بر گردش خون تقریبا به طور کامل از طریق دستگاه عصبی اتونوم اعمال می شود.

دستگاه عصبی سمپاتیک مهمترین بخش دستگاه عصبی اتونوم است که گردش خون را تنظیم می کند. البته دستگاه عصبی پاراسمپاتیک نیز در کمک به تنظیم عملکرد قلب حائز اهمیت می باشد.عصب دهی سمپاتیک به شرایین کوچک و آرتریولها باعث میشود تحریک سمپاتیک مقاومت راافزایش داده و جریان خون بافتها راکم کند . تحریک سمپاتیک در وریدها حجم این عروق را کاهش داده و به این وسیله حجم خون در گردش محیطی را تغییر میدهد. علاوه بر این تحریک سمپاتیک در قلب به واسطه تسریع ضربان قلب و افزایش قدرت پمپ آن فعالیت قلب را به شدت افزایش می دهد.

نقش دستگاه پاراسمپاتیک در گردش خون جزئی است تنها تأثیر مهم آن کنترل سرعت ضربان قلب از طریق اعصاب واگ می باشد .به طور کلی تحریک پاراسمپاتیک باعث کاهش شدید سرعت ضربا نقلب و کاهش خفیف قدرت انقباض عضله آن می شود.

شماتیک سیستم گردش خون بدن انسان:

سیستم گردش خون بدن

مطالب مشابه :

دستگاه گردش خون

سیستم گردش خون بدن

دستگاه گردش خون دوزیستان

گردش خون پایه چهارم ابتدایی

درس علوم تجربی چهارم ابتدایی+بخش 12+ دستگاه گردش خون+سوالات