کشت و پرورش ارزن
مقدمه
ارزن ها جزء غله جات دانه ریز و گیاهان یک ساله مناطق گرم و خشک میباشند که دارای انواع فراوانی هستند. نام ارزن (Millet) از کلمه لاتین (Millesimum) به معنای یک هزارم ریشه گرفته و کلمه (Mill) به معنای خرد و کوچک که بیشتر به خاطر اشاره به چیزهای فوق العاده کوچک به کار میرود.ارزن به مقصد خوراک انسانها، حیوانات و پرندگان استفاده گردیده و از علوفۀ آن به مقصد تغذیه حیوانی نیز استفاده به عمل میاید و در طب سنتی در هند و روم از دانه ارزن برای تداوی امراض گوناگون از قبیل سقط جنین، سوزاک و شستن آبله های روی صورت استفا ده می کردند.کارخانه های داروسازی آلمان چندین داروی اختصاصی از دانه های ارزن جهت درمان بیماری های سینه، اسهال و تب تهیه میکنند و در کشور روسیه نوعی الکول مخصوص از دانه ارزن استخراج مینمایند، همچنان ارزن نباتی است که درمقابل کم آبی از خود مقاومت خوبی نشان داده و در زمین هایی که از لحاظ مواد عضوی که نه چندان قوی باشد نیز می تواند نمو کند از این رو در کشور های افریقایی محصولی خوبی قلمداد شده و مردم از ارزن به حیث مواد غذایی و تهیه نان استفاده میکنند. پس با در نظر داشت نکات ذکر شده و شرایط اقلیمی افغانستان که در سال های اخیر با کم آبی مواجه است میتوان از دانه ارزن به حیث غله در تغذیه انسانها و به خصوص در تغذیه طیور و از علوفۀ آن برای تغذیه حیوانات استفاده را نمود.
تاریخچه:
ارزن نباتی است که دارای دانه های خیلی کوچک بوده و دانه های آن از دانۀ سارگم (Sorghum) که این هم یک نوع ارزن میباشد، به مرابت کوچکتر میباشد و در بین غلات غلۀ دانه ریز معروف است. این نبات در افغانستان، ایران، هند و دیگر کشور های گرم که سابقه تاریخی زیادی در امر زراعت دارند، به مقدار زیاد کاشنه شده و همچنان زراعت آن در مصر به زمانهای دور باز میگردد. در چین قدیم حدود 2600 تا 2700 سال قبل از میلاد نباتات زراعتی ارزن، برنج و گندم در درجه اول بوده اند. و در بعضی جاها نظر به اسناد تاریخی زراعت ارزن در چین، یونان و روم 2600 سال قبل از میلاد میرسد و در حال حاضر کشت ارزن به مقدار زیاد در آفریقا، هندوستان، چین، ایران و بعضی از کشور های آفریقایی و آمریکای جنوبی کاشته میشود.ارزن در برخی از کشور های اروپا نیز از قدیم برای تغذیه انسانها، حیوانات و بخصوص پرندگان به مقدار زیاد کشت می گردید، اما بعد از کشت نبات کچالو و نبات جواری که در آن مناطق توسعه پیدا کرد سطح زیر کشت ارزن کاهش یافت و اهمیت خود را از دست داد.
ارزن در فامیل غلات (Gramineae) و دارای ورایتی های مختلفی است. این نبات مانند سایر غلات دارای ریشه افشان و ساقه های میان خالی و بدون انشعاب و گره دار میباشد. برگهای ارزن باریک، کشیده وبه طور متناوب روی ساقه قرار دارند و به غلاف ختم میشوند که ساقه را در بر گرفته است. گل آذین ارزن به صورت خوشه سنبل لوده، میوۀ آن گندمه و داریا دانه های ریز و کوچک و گرد است. دانه های ارزن بوسیله پوشینه یا پوش کاملا پوشیده شده و رنگ دانه در نژادهای مختلق متقاوت است. ارتقاع بوته ارزن بسته به نژاد آن متفاوت است و بین 45 سانتی متر تا 2 متر و گاهی 3 متر نیز تغییر میکند.از نظر ترکیبات کیمیاوی در ارزن معمولی الکالوئید روغنی، هستیدین، امیلاز، فورمیک اسید، لینولئیک اسید مشخص شده است. به علاوه دارای فیتوسترول، سیتوسترول و ویتامین های A, B, C, میباشد.
ارزن به مقصد خوراکه انسانها، حیوانات و پرندگان استفاده گردیده و از علوفه آن به مقصد تغذیه حیوانات استفاده صورت میگیرد. ارزن در مناطق خشک، نیمه خشک، درجات حرارت بلند و خاکهای ریگی مقاومت داشته و به خوبی میروید و در مقایسه به غله جات دیگر در خاکهای ضعیف، حرارت زیاد و بارندگی کم حاصل بهتر میدهد.به همین دلیل از ارزن در کشورهای آفریقایی استفاده وسیعی صورت میگیرد. از دانۀ ارزن میتوان آرد و در نتیجه نان تهیه کرد. همچنان در کشورهای آفریقایی از دانه ارزن نوعی پلو به نام (Cos Cos) تهیه مینمایند، آرد ارزن نیز به مقدار زیاد در شیرینی پزی به مصرف میرسد.دانه ارزن به مقدار زیاد در تغذیه حیوانات و پرندگان و بخصوص جوجه پرندگان اهلی و همچنان قناری و کبوتر به مصرف میرسد.در صنعت از دانۀ ارزن در ساختن الکول و همچنان نوعی نوشابه غیر الکولی استخراج مینمایند و ارزش غذائی دانۀ ارزن نسبتا زیاد بوده و برابر ارزش دانه برنچ و گندم است.
اهمیت خوراکی و طبی ارزن:
در طب سنتی مدتها قبل هندی ها و چینی ها و رومی ها از نبات ارزن استفاده میکردند و هم اکنون نیز موارد استعمال گوناگون در زمینه طبابت دارد.در هند از نبات ارزن برای معالجه سوزاک استفاده میشود و معتقدند که دانه های ارزن مدور است و در استعمال خارجی پماد یا مرهم آن در موارد روماتیزم مصرف میشود و همچنان به عنوان یک داروی محلی برای کاهش درد زایمان تجویز میگردد. خوردن نان پخته ارزن از اسهال جلوگیری میکند یا بند میاورد و سقط جنین مینماید.دانه های ارزن درمان کننده بیماریهای سینه ست و تب را پائین میاورد و درد دل را بر طرف میکند. زیاده روی در خورن ارزن تولید سنگ مثانه میکنند، خون را کثیف و مجاری عروق را مسدود مینماید و از این نظر باید با روغن و شکر و حلواهای چرب خورده شود. جوشانده ریشه و شاخه های آن را برای شستن تاولهای پوست به کار میبرند. در هند و چین از ارزن برای معالجه جمع شدن غیر طبیعی آب در فضای بین حجره بدن استفاده میشود.
ارزن در بین غله جات در پهلوی گندم و جو از ابتدایی ترین غلات است که کشت میشده است و یکی از پایدار ترین غلات مناطق آسیای مرکزی و شرقی )هند، چین و مناطق روسیه) و قسمت هایی از آفریقا از مدت ها قبل بوده است.انواع متعدد ارزن وجود دارد که از آنها به عنوان علوفه جات و غله جات استفاده میگیرد. مثلاً(Eleusine coracana) که مشهور به ارزن آفریقایی است به طور برجسته و متداوم در آفریقا و هند به دو هدف علوفه و غله جات کشت میگردد که در مقایسه با دیگر انواع ارزن نیاز به آب و هوای معتدل و مقدار قابل توجه بارندگی یا رطوبت برای رسیدن و پخته شدن دارد.
به طور عموم انواع ارزن که ارزش و اهمیت اقتصادی دارند قرار ذیل است.
1. ارزن معمولی Proso Millet (Panicum Miliaceum L)
2. ارزن دم روباهیFoxtail Millet(Setaria Italica L.Beauvau
3. ارزن مرواریدیPear Millet (Pinuisetum americanumn)
4. ارزن سرخ Sorghum sudanens pers
5. ارزن جاپانیJapanese Millet (Echinochola crusgalli)
6. ارزن انگشتیFinger Millet (Eleusine coracana)
7. ارزن نوک قهوه ای Browntop Millet (Panicum ramosum)
8. ارزن کودا یا ارزن جویباریKoda Millet(Paspalum scrobiculatum)
1: ارزن معمولیProso millet (Panicum miliaceum L.)
ارتفاع نسبتا کوتاه و حدود 1.50 متر بوده. تعداد برگهای روی ساقه آن کم و گل آذین آن خوشۀ باز و سست است. دانه ها پس از رسیدن کامل در داخل پوشینه ها (گلومل) باقی مانده و خیلی شفافند. دانه ها به رنگ های سفید، زرد، سرخ روشن و نسبتا هموار و مسطح هستند. وزن هزار دانۀ آن ها 5 تا 10 گرم است. مبداء این ارزن از آسیا و بخصوص چین بوده و در اروپای مرکزی و روسیه نیز به مقدار زیاد کشت میگردد.همچنین رزاعت آن در شرق آفریقا، آمریکا و هندوستان رایج است. این ارزن به مصرف تغذیه انسان و حیوانات رسیده و دارای چند زیر گونه میباشد که عبارتند از:
1. Panicum miliaceum ssp. Efusum که خوشه گلی (Panicle) آن باز است
2. Panicum miliaceum ssp. Compactum. خوشه گلی (Panicle) آن فشرده است
3. (Panicum miliaceum ssp.contractum خوشه گلی آن نیمه باز است.
در سال 1922 دانشمندی به نام شوالیه (Chevalier) در هندوستان ورایتی دیگری به نام (Panicum miliaire) بدست آورد که دارای دانه های خیلی کوچک با وزن هزار دانه 2 تا 3 گرم و در مقابل خشکی بسیار مقاوم میباشد
2: ارزن دم روباهیFoxtail millet (Setaria Italica L. Beauv)
این ارزن دارای ارقام مختلف است و ارتفاع آن در بعضی از ارقام حدود 2 متر و در پاره از ارقام از 80 سانتی متر تجاوز نمیکند. گل آذین هتناوب (panicle) فشرده و بین 3 تا 30 سانتی متر طول دارد. قطرگل آذین آن بین 1.25 تا 5 سانتی متر است. در ابتدا به صورت علف هرز بوده ولی در حال حاضر در اروپا و اتازونی به عنوان علوفه کشت گردیده و در هندوستان و مالزی از دانه های آن برای تغذیه انسانها و پرندگان استفاده میشود. دو نوع این ارزن قرار ذیل است
1. Panicum Italicum L.
3:ارزن مرواریدیPearl millet (Pennisitum americanum L)
ارزن مرواریدی با نام علمی (Pennisitum americanum) یک نبات روز کوتاه است که به عنوان نبات تابستانه برای مصرف علوفه ای و دانه ای از دیر باز در بسیاری از کشورهای گرمسیر جهان کشت میشده است. پیشرفت های تازه در دورگه گیری از این نبات ورایتی های جدید و سودمندی را تهیه کرده است که برای کشت در مناطق خشک مناسب است . این نوع از ارزن میتواند دوره های مکرر و طولانی خشکی را به خوبی پشت سر بگذارد و تولید محصول میکند. تحمل این گیاه آنقدر بالاست که حتی در مناطقی که بارندگی آن برای کشت سارگم نامساعد است، میتوان این نبات را کشت کرد.ارزن مرواریدی نسبت به سایر غلات این توانایای را دارد که به زمین های ریگی و تیزابی مقاومت کند. ریشه این نبات آنقدر عمیق است که میتوان، آب، نایتروجن، فاسفورس و پوتاشیم آبشویی شده در عمق خاک را جذب و از آن استفاده کند و نسبت به سایر غلات به سطوع کمتر کودی نیاز دارد. و اگر مدیریت درست در کشت ارزن مدواریدی صورت گیرد حاصل قابل ملاحظه خواهد داد.این نوع ارزن دارای خوشه گلی طویل و باریک بوده که از این جنس چند نوع قرار ذیل است.
1. Panicum cinereum.
2. Panicum gambiense.
3. Panicum gibbosum.
طول دوره رشد این ارزن ها بین 60 تا 250 روز تغیر میکند و وزن هزار دانه آنها 4 تا 8 گرام است. ساقه آنها استوانه ای بوده گره های روی ساقه برجسته و شبیه گره های موجود در روی ساقه جواری میباشد. خوشه گلی ( (panicul نیز استوانه و طویل بوده و ارتقاع کلی ساقه به سه متر میرسد.(panicle) ضخیم و قطر آن حدود 1 تا 7 سانتی متر و طول آن بین 5 تا 40 سانتی متر است. به علت آنکه خوشه گلی (panicle) استوانه ای و طویل و شبیه به شمع میباشد به ارزن شمعی نیز مشهور است
4: ارزن سرخ (Sarghum Sudanens. Pes)
این ارزن از نوع نبات یک ساله علفی است که نظر به علایم مارفولوژیکی قسمت فوقانی ارزن سرخ (ساقه، برگ، تاج گل و تخم) مشابه به غمی میباشد.ریشه این نوع ارزن پاشان بوده و خوب انکشاف کرده است و 2 الی 3 متر طویل شده و عمیقا در خاک فرو نرفته و تا 75 سانتی متر پهن گشته است. ساقه آن استوانه شکل و لشم بوده، قسمت داخل آن با انساج نرم و سفید مملو و بند های آن خوب انکشاف کرده است و قد نبات از 0.5 الی 2 متر متفاوت است.خوشه آن هرم مانند، بیضوی شکل یا هرم مانند دایروی شکل بوده و متحد الشکل نیستند. دانه ارزن کمی متراکم، دراز و بیضوی شکل میباشد طول آن 3.5 الی چهارمتر و عرض آن 2 الی 2.5 ملی متر و نوک تیز میباشد
5: ارزن جاپانیJapanese Millet (Echinochola crusgalli)
ارزن جاپانی به طور معمول به عنوان یک گراس علوفه ای کشت می شود. این نبات شبیه بارنیارد گراس (Barnyard grass)می باشد که به عنوان یک علف هرز شناخته شده و شاید از آن منشاء گرفته باشد. ارزن ژاپنی به طور معمول در آخر فصل به عنوان علوفه سبز و در شرایط آب و هوایی گرم ، مرطوب یا نیمه مرطوب کشت می شود. این نبات سریع ترین رشد را دربین تمام ارزن ها، تحت شرایط آب و هوایی مناسب می تواند داشته باشد، و در مدت 45 روز پس ازکشت به مرحله رسیدگی دانه می رسد. ارزن ژاپنی نباتی است علفی، یک ساله با ارتفاع 120-60 سانتی متر، راست و با خوشه گلی (Panicle) که شامل 15-5 شاخه بی دمی و راست است.پانیکولها (Panicle) به رنگ قهوه ای تا ارغوانی بوده و در یک طرف هر شاخه به وجود می آیند. طول تخم کمی بیشتر از عرض بوده و بزرگ تر از تخم بارنیاردگراس (Barnyardgrass) است. ارزن ژاپنی در خاک های مناسب رشد خوبی دارد. بیماری های مهم قارچی در این نبات وجود ندارد، ولی دربرابر چندین نوع از سیاه قاق خوشه، آسیب پذیر است. از انواع دیگر وابسته به ارزن ژاپنی می توان از برنج جنگلی (Echinocloa .colonum) نام برد که به عنوان یک علف هرز شناخته می شود. بوته های ارزن جاپانی از زمان رسیدگی برای تهیه علوفه خشک مناسب باید قبل از خوشه رفتن برداشت شوند .
6: ارزن انگشتیFinger Millet (Eleusine coracana)
به طور معمول ارزن انگشتی Finger Millet در مناطقی که برنج کاشت می گردد به عنوان محصول غذایی کاشته می شود. برخلاف دیگر ارزن ها که در شرایط خشک و نیمه خشک رشد می کنند، آب و هوای مرطوب برای رشد ارزن ایده آل بوده و تقریبا در هرنوع خاکی رشد خوبی می کند. در مناطقی که بارندگی سنگینی دارد خوب عمل نمی آید، البته شرایط نمناک را ترجیح می دهد. این ارزن یک ساله به طور معمول 120-90 سانتی متر رشد می کند و پنجه های آزاد دارد. قارچ هلمینتوسپوریوم می تواند سبب ایجاد لکه های برگی، بلایت خوشه و بیماری بوته میری در ارزن انگشتی شود، زنگ سیاه دانه نیز گزارش شده است.
7: ارزن نوک قهوه ای Browntop Millet (Panicum ramosum)
برای تهیه علوفه خشک و چرای حیوانات کشت می شود. این محصول برای تغذیه پرندگان منبع غذایی بسیار مقوی فراهم می سازد. رشد سالانه آن سریع است و 120-60 سانتی متر ارتفاع با یک پانیکول باز به طول 5 سانتی متر ایجاد می کند. عملکرد علوفه خشک مناسب تر است. بذرهای ارزن نوک قهوه ای به راحتی از گل آذین جدا می شود، انتشار بی رویه بذرهای آن درطبیعت، آن را به صورت یک علف هرز در برخی از مناطق درآورده است.
۸: ارزن کودا یا ارزن جویباری Koda Millet (Paspalum scrobiculatum) این نوع ارزن ها شبیه به گیاهان علوفه ای معینی از جنس Paspalum هستند و با دالاس گراس (dallas grass)، واسی گراس (Wassy grass) و باهیاگراس(bahya grass) قرابت دارند و از ابتدا برای تهیه علوفه کشت می شوند.
عوامل محیطی بالای رشد و نموی ارزن:
ارزن نبات یکساله مخصوص مناطق گرم بوده و در مقابل خشکی بسیار مقاوم میباشد، بدین جهت نژادهای زود رس ارزن برای کاشت در نقاط کم آب مناسبند. عوامل محیطی که در دوره رشد این نبات مؤثر میباشد عبارتند از: حرارت، نور و رطوبت
۱: حرارت رازن بخاطر رشد و نموی خود باید در مناطق معتدل و گرم که حد اقل حرارت محیط 17 درجه سانتیگراد باشد کشت گردد. حد اقل درجه حرارت لازم برای تولید جوانه و خروج جوانه اولیه آن از خاک بین 10 تا 12 درجه سانتی گراد است. نیاز کلی ارزن به حرارت در ارقام مختلف متفاوت است. انواع زودرس که طول دوره زندگی آنها بین 80 تا 100 روز میباشد و به 2100 تا 2550 درجه سانتی گراد و انواع دیررس که دوره زندگی آنها به 150 روز میرسد بین 2350 تا 2880 درجه حرارت نیاز دارند.مطابق بررسی های انجام شده توسط گارولا(Garolla) که در فرانسه به عمل آمده نیاز ارزن به حرارت در دوران زندگی در دوران زندگی به قرار زیر است.
جدول ضرورت ارزن به حرارت درطول دوران رشد
|
حرارت مورد ضرورت |
دوران رشد |
شماره |
|
185-180 درجه سانتی گراد |
از کاشت تا مرحله تولید جوانه |
1 |
|
1210-1200 درجه سانتی گراد |
از مرحله تولید جوانه تا مرحله گل دادن |
2 |
|
720-715 درجه سانتی گراد |
از گل دادن تا رسیدن دانه |
3 |
ارزن در برابر سرما و یخبندان بسیار حساس است و در صورتی که در مناطق کوهستانی کاشته شود دوره زندگی نبات طولانی میگردد. در بعضی از کشور ها مانند هندوستان و اتیوپی که آب و هوای گرم دارند ارزن را تا ارتقاع 2500 متری کشت میکنند. بهترین و مناسبترین درجه حرارت برای رشد و نموی کامل ارزن در دوره زندگی حدود 27 تا 30 درجه سانتیگراد میباشد. به طور کلی حد اکثر درجه حرارت در دوره رشد این نبات در انواع مختلف متفاوت بوده و حد اکثرتحمل آن در برار گرما حدود 40 تا 50 درجه سانتیگراد است.
۲: نورارزن در طول دوره زندگی برای آنکه به طور کامل رشد و نمو نماید به نور زیادی نیاز دارد و در محیط هائی که طول روز 12 ساعت باشد بخوبی رشد مینماید و از نظر نباتی، نباتی روز کوتاه است. ارزن بعد از آنکه به اندازه کافی حرارت کسب کرد شروع به گل دادن خواهد کرد.هرگاه صول روز در منطقه ای که ارزن کاشته میشود بیش از 12 ساعت باشد گل دهی نبات به تعویق افتاده و گیاه دیررس میشود. همچنان در مناطقی که آسمان پوشیده از ابر باشد ارزن رشد نخواهد کرد.
3: رطوبت:اثر رطوبت و مقاومت انواع مختلف ارزن در مقابل آن متفاوت است. بعضی ازارقام برای رشد و نمو به آب زیاد و برخی دیگر به آب کمتری نیاز دارند. به طور کلی ارقام یا ورایتی های زودرس ارزن در مناطقی که سالانه حد اقل 150 و به طور متوسط 200 تا 300 میلی متر باران ببارد رشد و نمو کرده و محصول تولید میماید. لکن ارقام دیررس برای آنکه بصور کامل رشد نمایند به حدود 600 تا 700 میلیمتر باران نیاز دارند. هرگاه پس از کشت تخم، رطوبت کافی درخاک و در اطراف بذر نباشد بذور جوانه تولید نمیکنند، زیرا دانه هایی ارزن وقتی که درخاک قرار گیرند برای تولید جوانه به 4 برابر وزن خود آب ضرورت دارد. که باید در اطراف تخم در خاک وجود داشته باشد تا تخم جوانه نماید. در مناطق خیلی گرم و بخصوص در فسمتهائی از آفریقا که مقدار متوسط باران سالانه به 400 تا 600 میلی متر میرسد کشت ارزن بسیار موفقیت آمیز بوده و محصول خوبی تولید مینماید.
خصوصیات اگرانومیکی نبات ارزن
1: خاک مناسب برای کشت ارزن:این نبات در مقابل خاکهای مختلف مقاومت زیادی دارد، به طوری که میتوان آنرا در انواع خاکه کشت کرد لاکن از نظر کلی در خاکهای سبک بهترین نتیجه رامیدهد. هنگامی که ارزن در خاکهایی که از نظر مواد غذایی قوی بوده و مواد مختلف به اندازه کافی در خاک وجود داشته باشد، کشت گردد حاصلی قتاعت بخش خواهد داد. خاکهای سنگین و رسی برای کشت این نبات مناسب نیست در صورتی کشت در این نوع خاکها باید عمق بذر هنگامی کشت در نظر گرفته شود که بیشتر از 2 الی 2.5 سانتی متر نباشد.خاکهای سبک برای کشت ارزن مناسب است یعنی خاک باید عمق کافی داشته باشد وتهویه در آن بخوبی انجام شود.
2: مواد غذایی مورد نیاز ارزن: ارزن مانند تمام نباتات مزروعی برای رشد و نموی خود احتیاج به مواد غذایی مختلف دارد و لازم است که این مواد به اندازه کافی و در دوره رشد در اختیار نبات قرار گیرد. لیکن مقدار و نوع آن نسبت به دیگر غلات کمتر بوده و در خود نبات ارزن در مناطقی مختلفی که ارزن کشت میگردد بستگی به تناوب و بافت خاک دارد. در مناطقی که ارزن را در تناوب بعد از نباتات فامیل(Liguminaceae) کشت میکنند به دلیل آنکه زمین از نظر نایتروجن نسبتا قوی است کود علاوه نمیکنند. ولی در صورتی که ارزن در تناوب بعد از دیگر غلات زرع گردد علاوه کردن کودهای نایتروجن، فاسفورس و پوتاشیم سبب افزتناوب رشد و بلند رفتن حاصل خواهد شد. به طور کلی ارزن ها در خاک های غیرحاصل خیز کشت می شوند. تمامی ارزن ها به N و P پاسخ مثبت می دهند. دامنه کاربرد کودها در ارزن ها وسیع است. به طور کلی 110- 45 کیلوگرم نیتروژن و 65- 33 کیلوگرم در هکتار فسفر برای تولید علوفه خشک و یا دانه کفایت می کند، اما در بیشتر محصول های علوفه ای برای بالا بردن تولید و میزان علوفه، باید حاصل خیزی بیشتری داشته باشد. برای تعیین مقدار مصرف کود نایتروجن مورد نیاز، عواملی را باید در نظر گرفت مانند علوفه مورد نیاز و تعداد حیوانات چراکننده، به طوری که برای تولید علوفه زیاد و چرای سنگین بایستی مقدار کود نیتروژن را دو برابر مقدار مورد نیاز برای تولید علوفه خشک یا بذر در نظر گرفت. کود فاسفورس مورد نیاز نیز بیشتر از مقدار لازم برای تولید بذر یا علوفه خشک است. با آزمتناوب خاک، می توان مقدار مورد نیاز کود نیتروژن و فاسفورس و هر نوع عناصرغذایی که ممکن است تولید را محدود سازد، معین کرد. این عناصر غذایی عبارتند از: پوتاشیم، سلفر، کلسیم، مگنزیم، آهن، مس، مس و کلر، یک یا بیشتر این عناصر غذایی ممکن است به وسیله کم کردن حاصل خیزی خاک در تولید محصول ایجاد محدودیت کنند.وجود فاسفورس سبب افزتناوب مقاومت نبات در برابر کم آبی و همچنان رسیدن زودتر به مرحلۀ پختگی خواهد شد.
3: تناوب زراعتی در مناطق یا کشورهایی که کاشت ارزن متداول است، این نبات را میتوان در تناوب بعد از نباتات وجینی و یا نباتات علوفه ای قرار داد. در بعضی از نقاط که انواع زودرس غلات بخصوص جو کشت میگردد. میتوان پس از برداشت جو و یا سایر غلات زودرس، بلافاصله ارزن را کشت کرد. همچنین هرگاه در تناوب، ارزن همراه با سارگم قرار بگیرد، از هر دو نبات میتوان محصول خوبی بدست آورد و برای تقویت و جلوگیری از کم شدن مواد غذایی در زمین بهتر است تناوب زراعتی را به صورت زیر بر قرار نمود.
سال اول = سارگم
سال دوم = ارزن
سال سوم = تناوب
قرار دادن ارزن در تناوب بعد از نباتات خاندان (Liguminaceae) نتیجه بسیار خوبی در برخواهد داشت. در مناطقی که کشت بادام زمینی مرسوم باشد بهتر است ارزن را با این نبات در تناوب قرار داده و تناوب را به صورت زیر قرار داد.
سال اول = بادام زمینی
سال دوم = ارزن
سال سوم = تناوب
در هندوستان ارزن را با باقلا، کنجد و یا کتان در تناوب قرار میدهند.
سال اول = کنجد
سال دوم = ارزن
سال سوم = تناوب
در ایران در مناطق تولید کشت ارزن تناوب زراعتی بدین شکل اجرا میگردد.
سال اول = گندم یا جو
سال دوم = ارزن
4: انتخاب بذر: تخمی که برای کشت ارزن در نظر گرفته میشود، مانند تخم سایر نباتات زراعتی، باید تابع شرایط زیر بوده و برای کاشت در هر ناحیه مناسب باشد.
1.مقدار محصول زیاد باشد در فی واحد سطح
2.محصول آن دارای کیفیت مناسبی باشد.
3.در مناطق گرم و خشک نبات در مقابل گرما و خشکی و کم آبی مقاومت داشته باشد.
4.درهر محیط نسبت به درجه حرارت منطقه، طول دوره زندگی نبات در نظر گرفته شود به طوری که دوره زندگی نبات با شرایط جوی آن منطقه مطابقت نماید.
5.برای جلوگیری از سرایت بیماری های قارچی، بذر قبل از کشت ضد عفونی گردد.
6.در مناطق معتدل و کوهستانی از تخم های استفاده شود که طول دوره زندگی آنها زیاد نباشد.
7.در انتخاب بذر نسبت به تعیین رقم، از نظر تولید دانه و یا علوفه دقت لازم به عمل آید.
8. بذر انتخاب شده، کاملا خالص و یکنواخت باشد.
9. بذر دارای قدرت کافی برای جوانه زدن باشد، شکسته و نارس نباشد.
10. مقاوم به ریزش باشد.
5: عمق بذر: ارزن به علت آنکه دارای دانه های زیر میباشد، معمولا به طور سطحی باید کشت گردد. در زراعت های محلی به صورت پاش عمق بذر کمتر از خطی خواهد بود. عمق بذر ارزن با در نظر گرفتن عمامل مختلف حدود یک سانتیمتر و حد اکثر 2 سانتی متر میباشد.در روش های پاشی (broadcasting) به توسط دست انجام میشود، برای آنکه بذر در عمق معین خاک قرار گیرد، معمولا پس از خاتمه بذر پاشی سطحی مزرعه و یا زمین را ماله میکنند. و در بعضی مناطق رمه های گوسفند را در سطح مزرعه عبور میدهند یا تخم ها زیر خاک گردد این روش معمولا در اتیوپی اجرا میگردد.
6: آبیاری: آبیاری در به مقصد تولید علوفه 20 الی 25 روز بعد از کشت و متعاقبا دو یا سه بار دیگر نظر به ضرورت نبات صورت میگیرد. از جانبی دیگر چون ارزن به آب زیادی نیاز ندارد و در مناطقی که مقدار ریزش باران سالانه حد اقل 150 تا 200 و حد اکثر 600 تا 800 میلی متر باشد انواع مختلف به خوبی رشد کرده میتواند.
7: جمع آوری: نبات ارزن معمولا به دو مقصد کشت و تولید میگردد که هر کدام از آنهاا وقت مناسب خود را برای جمع آوری تقاضا مینماید. اگر نبات ارزن به مقصد علوفه کشت گردد در وقتیکه نبات ۱۰ فیصد به مرحله گل باشد باید درو شود و جمع آوری گردد در غیر آن ساقه های آن صخیم و سخت شده و از هضمیت آن کاسته میشود بر علاوه برگها نیز زرد خواهد شد. جمع آوری برای تولید دانه و تخم به علت آنکه دانه ها به طور یکجا و با هم نمی رسند، در آخر دوره رشد در روی بوته های ارزن دانه های کاملا رسیده و نارس با هم وجود دارند. بنابر این در مناطقی که ارزن کشت میگردد بخصوصو در مناطق گرم، پس از آنکه رنگ ساقه ها بقریبا زرد شد و دانه ها شکل گرفتند میتوان نسبت به برداشت یا جمع آوری آن اقدام کرد تا خسارت پرندگان و بخصوص گنجشک کم شود. اگر جمع آوری تأخیر شود و دهاقین منتظر رسیدن کامل (Panicle) و دانه های رسیده باشند گنجشک ها خسارت زیادی به محصول وارد آورده و از دانه ها به مقدار زیاد تغذیه میکنند و همچنان مقدار زیادی از آن ریزش (Shuttering) خواهد کرد. در موقع جمع آوری معمولا قسمتهای انتهایی ساقه ها را که شامل میوه ارزن میباشد قطع مینمایند و در مقابل آفتاب یا در مسیر وزش باد ملایم باد و دور از دسترس حیوانات و پرندگان قرار داده تا کاملا خشک شوند و سپس آنها را که 2 تا 3 روز در معرض آفتاب قرار گرفته و خشک شد با وسایل مختلف نرم میکنند. در صورتی که زراعت میکانیزه و در سطح وسیع کشت شده باشد برای برداشت از کمباین های مخصوص میتوان استفاده به عمل آورد. مقدار محصول ارزن در هر هکتار زمین زراعتی در ممالک مختلف تولید کننده آن متغیر بوده و تابع عواملی مانند ساختمان خاک، آب و هوا، مقدار بارندگی، طرز کشت و مقدار مصرف مواد غذایی میباشد.در افغانستان مقدار محصول دانه ارزن بین ......تا ...... است. در ایران زراعت دیمه حدود 500 تا 700 کیلوگرام و در زراعتهای آبی حدود 1000 کیلوگرام است. در کشورهایی مانند هندوستان، کنگو، مغرب آفریقا، اندونزی و برزیل مقدار محصول دانه ارزن بین 500 تا 2500 کیلوگرام در فی هکتار تغیرمیکند.
مطالب مشابه :
فرآیند و خط تولید نبات
بسته بندی مواد غذایی ایران - فرآیند و خط تولید نبات - شرکت مهندسی بازرگانی و صنعتی صنایع
کشت و پرورش ارزن
این نبات در افغانستان، ایران، هند و جمع آوری برای تولید دانه و تخم به علت آنکه دانه ها
تولید سمارق خوراکی
کشاورز (keshawarz) - تولید سمارق خوراکی - دراینجاصرفأ زراعت، غذا و مصئونیت غذائی مورد بحث اند.
نشاسته
خلاصه مراحل تولید نشاسته و خوردن پخته ى من با نبات و روغن بادام نیم گرم مانع خونریزى
اصطلاحات امراض نباتی
به دو گروپ زنده Animate و غیرزنده Inanimate تقسیم‌بندی میشوند که عامل تولید مراحل زیراست
برچسب :
مراحل تولید نبات