موزه ملّی

تاریخچه موزه ملی ایران طبق اسناد تاریخی، پیشنهاد ایجاد مکانی به نام موزه، برای نخستین بار در ایران از سوی مرحوم مرتضی قلی هدایت ملقب به صنیع الدوله مطرح شد ؛ پس از آن، در سال 1295 هجری شمسی همزمان با تأسیس وزارت معارف و صنایع مستظرفه در ایران، اولین موزه به معنای اعم آن (قدیمی¬ترین موزه ایران به معنای اخص، موزه همایونی است که به دستور ناصرالدین قاجار در ضلع شمال کاخ گلستان در سال 1294 هجری قمری برپا گردید و متشکل از هدایای خارجی شاهان قاجار و جواهرات سلطنتی بود.) به نام "موزه ملی" به همت مرتضی قلیخان ممتازالملک با دارابودن بیش از 270 قلم شیء در یکی از اتاقهای مدرسه دارالفنون برپا گردید که پس از مدتی آثار تاریخی این مجموعه نیز از مدرسه درالفنون به تالار آئینه واقع در ساختمان مسعودیه منتقل شد.

همزمان با برپایی نخستین موزه در ایران و پی بردن به اهمیت مواریث فرهنگی از یکسو، و از سوی دیگر با آغاز حفاریهای باستان شناسان اروپایی به ویژه هیأت فرانسوی به ریاست ژاک دمرگان (J.Demorgan) در شوش در سال 1306 هجري شمسي ایجاد موزه ای جهت نگهداری و نمایش آثار به دست آمده از حفریات باستانشناسي احساس شد؛ از همین رو، از سوی دولت وقت به آندره گدار (A.Godard) مهندس معمار فرانسوی – که از سال 1308 هجری شمسی در استخدام دولت وقت ایران بود – ماموریت داده شد تا نقشه نخستین موزه علمی ایران را طراحی کند؛ در نهایت، ساختمان موزه ايران باستان به سبک معمـاری ايراني با سردر ورودي مشابه ايوان بلند طاق كسري مطلق به دوره ساساني و با آجرهاي قرمز رنگ بر اساس طرح مهندس معمار فرانسوي و با معماري حاج عباس قلي معمار باشی در سـال 1314 هجـری شمسی آغاز شـد و پس از 2 سال مورد بهره برداری قرار گرفت

"قدیمی ترین نمای ترسیم شده از موزه"
در حال حاضر، موزه ملی ایران شامل دو ساختمان مجزا به نامهای موزه ایران باستان (تاریخ تاسیس 1316 هجری شمسی) و موزه دوره اسلامی (تاریخ تاسیس 1375 هجری شمسی) است هم اكنون موزه ملي ايران 13 بخش مختلف شامل بخشهاي پیش از تاریخ، تاریخی، اسلامی، مهر و سکه، مرمت، بخش کتیبه ها، کتابخانه و مرکز اسناد، پژوهشی تاریخ هنر ایران، پژوهشی تاریخ تمدن ملل، عکاسی، روابط عمومی و روابط بين الملل و پايگاه اطلاع رساني و حفاظت فيزيكي را در برمي گيرد. كه در طي ساليان متمادي در فضاي داخلي موزه ملي ايران راه اندازي شده است.
سالن ایران باستان
موزه ايران باستان در سال 1316، رسماً بازگشايي شد. در اين سال ها1300 و 1310 ،‌انديشه هاي نوگرائي، با تكيه بر اصول فرهنگ كهن ايراني و احياي سنت ها و ارزش ها و افتخارات ايران باستان، گسترش و نمود روزافزوني داشت، كه تبعات آن احداث نهادها و موسسات علمي – فرهنگي، صنعتي، نظير دانشگاه تهران، بيمارستان ها، مدارس و ... موزه بود.

ساخت موزه دوران اسلامي با انگيزه انجام فعاليتهاي مختلف فرهنگي در سال 1323 در محوطه برپايه همين تفكرات، به وجود آمد، و در عين حال فعاليت هاي ميداني و پژوهشي باستان شناختي،هدف مند شد و توسعه كمي و كيفي مشهودي يافت. .

به تبع آن، انديشه ايجاد مكاني جهت ارائه آثار تاريخي – فرهنگي و پژوهشي ، پيرامون فرهنگ و تمدن ايران و معرفي و آموزش آن در سطوح داخلي و خارجي قوت گرفت كه ماحصل آن، ارائه طرح، تصويب و تأسيس موزه ايران باستان بود.

جهت عملي شدن اين انديشه، وزارت معارف آن زمان ، آندره گدار، مهندس مهمار فرانسوي، كه متخصص مطالعات شرق شناسي نيز بود را به ايران دعوت نمود و مسئوليت امور اجرائي و مديريتي موزه ايران باستان را به وي محول نمود.

آندره گدار، طرح و پلان موزه را كه بعدها به دلايلي، تغييراتي در آن ايجاد شده را بر پايه معماري سنتي ايراني، بويژه معماري پارت و ساساني، ارائه نموده است . در اين طرح، پلان با حياط مركزي و ورودي طاق ضربي و كاربرد آجرهاي قرمز و شبهه ستون هاي تزئين، شاخصه هاي معماري دوره اشكاني، ساساني را بويژه كاخ اردشير در فيروزآباد و كاخ كسري در تيسفون را به وضوح نشان داده.
طرح سنتي ارائه شده توسط گدار، توسط 2 نفر معمار ايراني شاغل در وزارت معارف ( استاد مراد تبريزي و...) به مرحله اجرا در آمده است.

گسترش كاوش هاي باستان شناختي و ازدياد روز افزون آثار در موزه ملي ايران ، موجب شده كه اين موزه طي چند مرحله، گسترش كمي و كيفي يا درحد فاصل سالهاي 1357 تا 1370، علاوه بر تعويض ويترين هاي موزه، نوسازي سيستم گرمايشي و سيستم برقي موزه، واحدهايي تحت عنوان انبار و گنجينه در زير موزه موزه ، ساخته و اضافه شود.

در سال 1375، آثار دوران اسلامي، رسما ً از موزه ايران باستان منفك و به ساختمان مجاور موزه منتقل شده است. اين ساختمان كه درسال 1337 ساخته شده بود، در ابتدا با هدف احداث موزه منتقل شد. اين ساختمان ، در ابتدا با هدف احداث موزه مردم شناسي مدنظر بوده، كه پس از انقلاب، با ايجاد سازمان ميراث فرهنگي، و تمركز اشياء باستاني در موزه ايران باستان، طرح تغيير نام كلي موزه، به موزه ملي ايران و اضافه شدن موزه اي تحت عنوان موزه اسلامي مطرح و اجرا شده كه در نهايت در سال 1375 با گشايش رسمي موزه دوران اسلامي، مجموعه موزه ايران باستان و موزه دوران اسلامي، تحت عنوان موزه ملي ايران رسميت يافته است.

موزه ايران باستان در واقع موزه باستان شناسي ، با اهداف معرفي غناي تاريخي – فرهنگي ايران است، و به همين دليل به عنوان موزه مادر در كشور، وظيفه غني سازي ساير موزه هاي باستان شناسي ايران را برعهده دارد.

در موزه ايران باستان 2 بخش اصلي وجود دارد كه متناسب با تقسيم بندي ادوار فرهنگي و گاهنگاري مصوب باستان شناختي، تحت عنوان بخش پيش از تاريخ و بخش تاريخي معرفي میشود

در عين حال به دليل غناي برخي از مجموعه هاي موزه، بخش هاي فرعي بطور كمابيش متصل در سالن موزه ايران باستان فعاليت مي كند، از جمله بخش مهر( و سكه) و بخش برنزهاي لرستان با تكيه بر مدارك باستان شناختي، پيشينه حضور انسان فرهنگي، و فرهنگ جوامع انساني در ايران، به دوره كهن سنگي قديم باز مي گردد.

قديمي ترين ابراز و آثار فرهنگي بدست آمده از گروه هاي انساني اين دوره در ايران، مربوط به حدود 250000 تا 1000000 سال پيش است كه از مناطق كشف رود خراسان، گنچ پرگيلان، هليلان لرستان، ماهي دشت كرمانشاه و... بدست آمده است.

مهمترين آثار فرهنگي برجاي مانده از اين دوران در ايران و در تمامي نقاط جهان، ابزارهاي سنگي است. اين دوره، معرف فرهنگ هايي است كه تقريباً بطور كامل وابسته به محيط زيست خود بوده اند. جوامع و گروه هاي انساني كه جهت تامين معيشت خود ، از طريق جمع آوري خوراك و شكار، در محدود هاي مشخص جغرافيايي در تردد بوده اند. فرهنگ هائي كه فاقد مساك دائمي و معماري بوده و فرمول معيشتي آنها، تهيه و مصرف بوده است.

تكنولوژي ابزار سازي اين دوره، با تراش سنگ و ايجاد ساتورها و قلوه ابزارها و همچنين كاربرد آنچه كه طبيعت در اختيارشان قرار ميداد، مثل چوب و... شناخته شده است.

دوره كهن سنگي كه خود به دوره هاي كوچك تري تقسيم بندي مي شود( كهن سنگي قديم،ميانه، جديد و پاياني) معرف يك دوره طولاني مدت از حيات اجتماعي – اقتصادي و فرهنگي انسان است كه تاريخ هاي نسبي آن در ايران به شرح زير است:
كهن سنگي قديمي 1000000 تا 250000 سال قبل
كهن سنگي مياني 250000 تا 70000-40000 سال قبل
كهن سنگي جديد 40000 تا 15000 سال قبل
كهن سنگي پاياني 15000 تا 10000 سال قبل

مدارك تقسيم بندي دوره بزرگ كهن سنگي ، علاوه بر بعد زماني، تحولاتي است كه در تكنولوژي ساخت ابزارهاي سنگي به وجود مي آيد. مسلماً يكي از شاخصه هاي فرهنگ انساني ، روند پيشرفت آن است.

در دوره كهن سنگي مياني، توليد و ساخت ابزارهاي متنوع تر و ظريف تر، با گسترش كاربرد آنها، و در دوره كهن سنگي جديد ،توليد تيغه هاي سنگي، ابزارهاي حكاكي، مته ها و... ابزارهاي هندسي و در كهن سنگي پاياني ، تخصصي تر شدن ابزارها و توليد ابزاري كمپوزيت را شاهد مي باشيم.

مسلماً با پيشرفت در صنايع ابزار سازي، اقتصاد و معيشت نيز دچار دگرگوني شده و شناخت و تسلط انسان بر محيط زيست پيرامون خود و خواص مواد، فزوني ميابد. ماحصل روند پيشرفت تكنولوژيكي و فرهنگي و اقتصادي واجتماعي دوره سنگ، در دوره بعدي كه تحت عنوان نوسنگي شناخته ميشود، به بروز انقلاب مهمي در ساختارهاي اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي انسان منجر شد. در اين دوره، به مرور، ودر برخي مناطق مستعد زيست محيطي، تحول عظيم توليد خوراك ( كشاورزي و دامداري) واستقرار دائمي ( معماري) بوجود آمد.

اين دوره خود به دو دوره كوتاهتر نوسنگي قبل از سفال و بعد از سفال تقسيم بندي شده است. سفال از مهمترين دست آوردهاي تكنيكي – فرهنگي جوامع دوره نوسنگي است كه كاربرد وسيع آن در شئونات مختلف جوامع انساني، آنرا به مهم ترين مدارك در تحليل هاي باستانشناختي، پيرامون شناخت ويژگي هاي فرهنگي، تحولات و تاثيرو تأثرات متقابل فرهنگي، مبدل ساخته است. توليد غذا، يعني پرورش غلات و پرورش حيوانات، توام با معماري وايجاد صنايعي مثل سفالگري، جوامع انساني را در دوره نوسنگي وارد مرحله روستانشيني نمود.

اين دوره از حدود 10000 سال پيش آغاز شده و تا حدود اواسط هزاره 5 هـ.ق. ادامه دارد. شاخصه دوره ده نشيني ، ايجاد استقرارهاي موقت، فصلي و دائمي ، با معماري خشتي و چينه اي و توليد و كاربرد سفال و صنايع ابزارسازي سنگي و صنعت نساجي است.
در اواسط هزاره 5 ق.م. با ابداع و كشف تكنولوژي ذوب مس، تحول عظيمي در ساختارهاي اجتماعي – فرهنگي و اقتصادي جوامع اين دوره كه به عصر كالكولتيك موسوم است، به وجود آمد.

توليد ابزارهاي فلزي از جنس مس به مرور ساختار اجتماعي جامعه به سمت ساختار طبقاتي سوق داده. پيشرفت تكنولوژيكي فلزگري در اوايل هزاره سوم ق.م با ابداع و ساخت آلياژ برنز(مفرغ) به اوج خود رسيده است.

در عصر كالكوليتك توليد انبوه سفال با ابداع چرخ تند گردش سفالگري و توسعه ارتباطات بازرگاني – فرهنگي يكي از شاخصه هاي مهم اين دوره است.

مهمترين محوطه هاي عصر كالكولتيك ايران در موزه ايران باستان، محوطه هاي سيلك اسماعيل آباد، قره تپه ، چشمه علي ، تپه قبرستان و... مي باشند.

حاشيه كوير مركزي ايران يكي از مناطق مهم درتوليد سفال و كاربرد تكنولوژي ذوب مس است . تپه قبرستان (4500 ق.م) و تل ابليس كرمان (4200 ق.م.) به عنوان قديمي ترين محوطه هاي شاخص در ذوب و استخراج مس شناخته مي شوند.

عصر برنز همزمان با دوره آغاز شهرنشيني دوره آغاز نگارش و ابداع خط است. اين دوره يكي از مهمترين ادوار حيات سياسي – اجتماعي، فرهنگي واقتصادي جوامع انساني است . ساخت آلياژ مستحكم برنز، به توسعه كمي و كيفي ابزار سازي در تمامي زمينه هاي فرهنگي انجاميد. در اين دوره جوامع، بويژه در دشت خوزستان و مناطق جنوب شرق ايران، به شكل جوامع طبقات با نظارت سيستم ها و نهادها حكومتي شناخته مي شوند كه از سطح وسيع تبادلات بازرگاني – فرهنگي درون منطقه اي و برون منطقه اي برخوردار است. پيشرفت جوامع اين دوره با كشف تكنولوژي ذوب واستخراج آهن روند رو به رشدي يافت.

عصر آهن از حدود 1500 تا 550 ق.م. ادامه مي يابد. در اين دوره شاهد نقل وانتقالات بزرگ قومي و نژادي در آسياي جنوب غربي مي باشيم، كه يكي از شاخصه هاي آن، احتمالاً ورود اقوام هند و ايراني به سرزمين ايران است. از اين دوره تعداد زيادي گورستان وتعداد محدودي محوطه هاي استقراري مورد شناسايي قرار گرفته است. كه بويژه در گيلان، مازندران ، آذربايجان، كرمانشاهان، لرستان و حاشيه كوير مركزي ايران، شاهد تراكم و تجمع فرهنگ ها و استقراري اين دوره مي باشيم.

اين دوره پيش زمينه شكل گيري نخستين حكومت هاي ايراني به شكل امپراتورهاي بزرگ در آسياي جنوب غربي شد. به واقع ورود، توسعه و قدرت گيري فرهنگ هاي عصر آهن در ايران، به سيادت و برتري اقوام سامي نژاد در آسياي غربي خاتمه داد. مادها نخستين قومي بودند كه در اين دوره، حدود 708 (712) ق.م. موفق به براندازي امپراتوري بزرگ آشور شده و حكومتي را تامين كردندكه تا سال 550 ق.م. ادامه يافت. در اين سال كوروش بزرگ، پايه گذار امپراتوري معظم هخامنشي شد. امپراتوري كه در اوج قدرت خود در سه قاره آسياء اروپا و آفريقا گسترش يافت.

دوره هخامنشي پايه گذار تحولات محسوسي در روند ارتباطات فرهنگي، اجتماعي، سياسي و اقتصادي دنياي باستان شد. آزادي انديشه و اديان، حرمت به فرهنگ هاي تابعه، تلاش در جهت آبادي و عمران امپراتوري ، توسعه بازرگاني، ايجاد حقوق فردي و شهروندي از تاثيرات اين دوره است. در سال 320 ق.م. با پدرش يوناني ها و مقدوني ها به رهبري اسكندر، حكومت هخامنشي منقرض شد و سرزمين ايران به مدت حدود 78 سال زير سلطه بيگانه رفت. ترويج فرهنگ و تمدن هلينیسم (یونان مابی)، خط و زبان يوناني و تبليغ انديشه ها و باورهاي مذهبي يوناني از تبعات اين دوره است، اما در سال هاي حدود 250 ق.م. با قيام قبايل پارت( اشكاني) از دسته اقوام ايراني شمال شرقي، به مرور يوناني ها و مقدوني ها شكست خورده و از ايران رانده شدند و اشكانيان طولاني ترين سلسله پادشاهي را در ايران از حدود 250 ق.م. تا 226 ميلادي حدود 476 سال، بنا نهادند.

شاخصه دوره اشكاني، تلاش در جهت احياي فرهنگ و تمدن ، خط و زبان و مذاهب ايران باستان است. همچنين اين دوره از نظر سياسي، يكي از دوره هاي درخشان ايارن است، زيرا اشكانيان ابتدا يوناني ها و سپس رومي ها را بارها و بارها شكست داده و ايران را بار ديگر به عنوان يكي از 2 قطب قدرتمند دنياي باستان ، معرفي نمودند. در سال 224 ميلادي اردشير ساساني ، اردوان پنجم آخرين پادشاه اشكاني را شكست داد و حكومت ساساني را پايه ريزي نمود كه تا سال هاي حدود 656 ميلادي به حيات خود ادامه داد. دوره ساساني يكي از ادوار شكوفاي فرهنگ و تمدن ايراني است.

در اين دوره مذهب زرتشتي گري به عنوان مذهب رسمي اعلام شد و سيستم حكومتي ملوك الطوائفي دوره پارت، به حكومت متمركز شاهنشاهي بدل شد. دوره ساساني در واقع حلقه ارتباط فرهنگي ايران قبل و بعد از اسلام است. تعبير ديگر ساسانيان بخش مهمي از شاخصه هاي فرهنگي ايران باستان را به دوران اسلامي منتقل نمودند.

موزه دوران اسلامي
نمونه های متنوعی از اشیاء و آثار هنری دوران مختلف در موزه دوران اسلامی به نمایش در آمده است. این موزه شامل سه طبقه می باشد. در طبقه اول آن، سالن اجتماعات و نمایشگاه موقت قرار دارد. در طبقه دوم نمایش اشیاء بصورت موضوعی می باشد و شامل گنجینه قرآن، نسخ خطی ( شامل کتب علمی، ادبی ، تاریخی) و موضوعاتی چون نقاشی و خوشنویسی، ادوات و ابزار کتابت، وسائل روشنائی، ابزار نجوم، ابزار پزشکی، و هنرهائی چون سفالگری، فلزکاری ، منسوجات و ... است . در طبقه سوم اشیاء بر اساس سیر تاریخی و با تکیه بر تزئینات معماری ارائه شده است. اکثر این اشیاء در طی حفریات علمی باستان شناسی بدست آمده و یا مربوط به مجموعه های معتبری چون مجموعه آستان شیخ صفی الدین اردبیلی است نمونه ای از این اشیاء عبارتند از: کاسه سفالی با کتیبه کوفی از نیشابور، قرن 3 هـ.ق. . قسمتی از کتیبه آجری به خط کوفی، از مدرسه نظامیه خردگرد خراسان قرن 5 هـ.ق .قرآن مذهب و مرصع به خط احمد بن السهروردی با تاریخ 706 هـ.ق محراب کاشی زرین فام معروف به در بهشت، امامزاده علی بن جعفر قم، با کتیبه کوفی، نسخ، ثلث، عمل یوسف بن علی بن محمد بن ابی طاهر، کاشان، تاریخ 713 و 734هـ. ق و...

بخش پيش از تاريخ
بخش پيش از تاريخ موزه ملي ايران از سال 1316 همزمان با تاسيس اين موزه فعاليتهاي خود را آغاز کرده است. گنجينه اين بخش بيش از ده هزار شي را در خود جاي داده است. اين مجموعه ها نشانگر سير تحول فرهنگ هاي پيش از تاريخ ايران از هزاره هفتم پ.م تا هزاره اول پ.م است و از مکانهايي چون تپه سراب، علي کش، تل باکون، چشمه علي، اسماعيل آباد، شوش، حسنلو، مارليک، و مکانهاي متعدد ديگر يافت شده است.

در کنار اين مجموعه ها اشياء ديگري نيز وجود دارد که توسط افراد مختلف اهداء و يا از آنها خريداري شده است. از مجموعه هاي مهم اهدايي مي توان به مجموعه فروغي اشاره کرد که در سال 1359 به موزه وارد شده است. همچنين برخي ديگر از اين اشياء در نتيجه کشفيات اتفاقي و يا از طريق توقيف اشياي به دست آمده از حفريات غير مجاز به بخش وارد شده اند که از ميان آنها مي توان به مجموعه مرز بازرگان اشاره کرد.

وظائف عمده بخش پيش از تاريخ عبارت است از ايجاد شرايط مساعد جهت حفظ و نگهداري اشياء، پژوهش، مطالعه و معرفي اشياء موجود، انتشار مقاله، کتاب، بولتن، بروشور، تهيه شناسنامه علمي اشياء (شامل توصيف شي، تهيه عکس و طرح ، تهيه کتابشناسي)، ارايه اطلاعات مورد نياز به پژوهشگران و راهنمايي دانشجويان جهت انجام کارهاي پژوهشي و پايان نامه، برگزاري نمايشگاههاي داخلي و خارجي و پذيرش کارآموزان از ارگان هاي مختلف است.

بخش تاريخي و لرستان با تاسيس موزه ( سال 1316) کار خود را آغاز کرده است . اشياء موجود در اين بخش بيش از 9 هزار شي مي باشد. اکثر اين اشياء حاصل کاوشهاي علمي باستان شناسي بوده است. برخي از آنها نيز اهداء گرديده و يا بطور اتفاقي کشف شده اند و يا توسط مراجع قانوني توقيف و به اين بخش تحويل داده شده است.

مجموعه هاي موجود در اين بخش عبارتند از مجموعه مرزبازرگان ( دوره لرستان 17 و دوره تاريخي 48 شي ) مجموعه محسن فروغي ( دوره لرستان 101 و دوره تاريخي 105 شي ) و مجموعه اصطلخ جان ( دوره تاريخي 25 شي ).

فعاليتهاي عمده بخش لرستان و تاريخي عبارتست از: ايجاد شرايط مساعد جهت حفظ و نگهداري اشياء، پژوهش، مطالعه، معرفي اشياء، انتشار کتاب، مقاله، بولتن، کاتالوگ، بروشور و ... تهيه شناسنامه علمي اشياء ( شامل توصيف شي، تهيه عکس و طرح، تهيه کتابشناسي ) کمک در تامين اشياء مورد نياز موزه هاي جديدالتاسيس و تکميل اشياء موزه هاي مختلف بويژه موزه هاي شهرستانها ، دادن اطلاعات مورد نياز به پژوهشگران و راهنمايي دانشجويان جهت انجام کارهاي پژوهشي، برگزاري نمايشگاههاي داخلي و خارجي .

اشياء لرستان از استانهاي ايلام، کرمانشاه و لرستان بدست آمده است و بيانگر فرهنگ و هنر مردم اين مناطق در طي هزاره سوم ق.م تا هزاره اول ق.م مي باشد. در ميان اشياء لرستان، مفرغهاي لرستان، از شهرت جهاني برخوردار است. اشياء تاريخي از شوش، تخت جمشيد، مال امير خوزستان، همدان، نهاوند، گيلان و ... بدست آمده است و معرف فرهنگ و هنر هخامنشي، سلوکي، پارت، ساساني مي باشد.

در سالهاي 28-1930 م تعداد بيشماري اشياء برنزي معروف به برنزهاي لرستان وارد بازار عتيقه کشورهاي مختلف گرديد اين امر سبب شد تا زمينه مساعدي براي مطالعه اين اشياء فراهم گردد. همچنين بررسي و پژوهش هاي باستان شناسي در نواحي غرب ايران بويژه استانهاي لرستان، ايلام، کرمانشاه، آغاز شد. دانشمندان مختلف، با مطالعه اين آثار نظرات متفاوتي را ايراد نموده و تاريخهاي گوناگوني را براي، آنها اعلام داشتند. برخي ساخت اين اشياء را به اقوام کاسي که در کوهپايه هاي دامنه زاگرس زندگي مي کردند، نسبت مي دهند. واين آثار را متعلق به هزاره سوم تا هزاره اول ق.م. مي دانند.

مجموعه موجود در بخش لرستان موزه ايران باستان به دليل کثرت و تنوع اين گونه اشياء ، يکي از کاملترين و ارزشمندترين مجموعه هاي دنيا محسوب مي گردد. اکثر اين اشياء از طريق حفريات غيرعلمي، تعدادي حاصل کاوش هاي علمي از محوطه هاي باستاني چون ورکبود، ولي در استان ايلام، سرخدم، کفترلان، چغاسبز، دم آويزه و... در لرستان و مناطقي از استان کرمانشاهان بدست آمده و يا ازطريق خريداري يا اهداء به اين بخش راه يافته اند.

اشياء مفرغي اين مجموعه اغلب شامل ادوات جنگي: خنجر، شمشير، سرگرز و... ادوات و ساز و برگ اسب ( انواع لگام، آويزها و...) زيورآلات (گوشواره، انگشتر، گردن بند و ...) مجسمه هاي کوچک انسان و حيوان، انواع طلسم ها، علم ها و ظروف مفرغي است. در بين اين اشياء ظروف سفالي متنوعي نيز وجود دارد.
از جمله اشياء مفرغي ارزشمند اين بخش مي توان از مجسمه مفرغي معروف به جنگجوي لرستان با کتيبه اي ميخي بابلي جديد از پشتکوه لرستان ( 500-900 ق.م.)، پياله کوچک مفرغي با نقش دژ ( قلعه) و انسان بالدار از ورکبود ( 1000 ق.م.) را نام برد.

بخش تاريخي موزه ملي ايران معرف اشيايي از دوران هخامنشي ، سلوکي، پارت و ساساني مي باشد.

با انقراض دولت ماد، امپراطوري عظيم هخامنشيان توسط کوروش در سال 550 ق.م. پايه گذاري شد. در اين دوره هنر هخامنشي به اوج خود رسيد و درطيف وسيعي از متصرفات آن، گسترش يافت.

اشياء موجود از اين دوره از مکانهاي معروفي چون تخت جمشيد، پاسارگاد، شوش، همدان در طي حفريات علمي باستان شناسي و يا کشفيات اتفاقي بدست آمده است. از جمله اشياء اين دوره، نقش برجسته بار عام شاه هخامنشي از تخت جمشيد، آجرهاي لعابدار منقوش شده، مجسمه بدون سر داريوش با کتيبه هاي ميخي به خط پارسي باستان، بابلي، ايلامي، و خط هيروگليف است.

با حمله اسکندر به ايران، امپراطوري هخامنشيان نيز در زمان داريوش سوم در سال 331 ق.م. منقرض گرديد. پيروزي اسکندر دگرگوني عظيم فرهنگي را بدنبال داشت و سبب شد فرهنگ و هنر يونان در کشورهاي شرقي تحت تصرف او رايج گردد و يونانيان نيز متاثر از فرهنگ شرق شوند. پس از مرگ اسکندر در بابل 323 ق.م.، سلوکوس وارث بخش وسيعي از امپراطوري هخامنشيان گرديد.

سلوکيها تا اواسط قرن دوم ق.م. حکومت خود را در ايران و بين النهرين تثبيت نمودند ولي از سال 240 ق.م. طوايف پارتي به سرکردگي اشک، سلوکيان را از بابل بيرون رانده و سلسله اشکانيان را بنا نهادند. آثار هنري سلوکيان و پارتيان در ايران، از مناطقي چون نهاوند، شمي ، مسجد سليمان، خورهه محلات، گيلان و ..بدست آمده است. اشياء ارزشمندي از اين مناطق در موزه ايران باستان وجود دارد. از جمله قسمتي از مجسمه سر مفرغي معروف به ماسک آنتيوخوس، پيکره هاي مفرغي آتنا ، زئوس و... از نهاوند مجسمه مفرغي معروف به سردار يا شاهزاده پارتي از شمي و ...

با شکست اردوان پنجم آخرين پادشاه اشکاني توسط اردشير اول در سال 226 ق.م. سلسله ساسانيان بنا نهاده شد و با کشته شدن يزدگردسوم در مرو در سال 651 ميلادي عمر اين سلسله نيز به پايان رسيد. هنر اين دوره با اتکاء بر عناصر هنري شرق کهن و هنر هلنتسيتي با روح ايراني تداوم بخش هنر هخامنشيان است و در بسياري از زمينه هاي هنري از جمله سفالگري ، نساجي، شيشه گري، گچبري، فلزکاري، حجاري و... آثار ارزشمندي از مناطقي چون بيشابور، دامغان، شوش، گيلان، حاجي آباد و ... باقي مانده است. از جمله اشياء ارزشمند اين دوره، ظروف سيمين با نقش شاهان ساساني و نوازندگان و رامشگران ، موزائيک منقوش کف ايوان کاخ شاپور از بيشابور، نيم تنه گچي شاپور دوم از حاجي آباد و ... مي باشد.

موقعيت جغرافيايي و طبيعي استان لرستان
منطقه اي که امروز به لرستان مشهور است و در باختر ايران قرار گرفته، نزديک به سي هزار کيلومتر مربع وسعت دارد که از شمال غربي به استان کرمانشاهان، از غرب به منتهي اليه سيمره، از جنوب و جنوب غربي به استان خوزستان ، از شرق به رود سزار يا دز که حدفاصل خاک بختياري و لرستان است و ازشمال شرقي به رشته کوههاي مشرف به ملاير و بروجرد است .

.

مفرغهاي لرستان
ايران داراي پيشينه بسيار طولاني در امر ذوب سنگ معدن و استخراج فلز مس مي باشد، آثار بدست آمده از تپه قبرستان دشت قزوين متعلق به نيمه دوم هزاره پنجم پ.م، تپه علي کش در دهلران، تپه سيلک، ‌تل ابليس در بخش مرکزي رشته کوههاي کرمان و کاوشهاي بمپور و شهداد گوياي اين مطلب است.

فلزکاران قديمي به مرور در جهت بهره گيري از عناصر و ترکيب آنها، به ماده اي محکمتر از آلياژ مس و قلع دست يافتند که اصطلاحاً مفرغ ناميده مي شود. بدين ترتيب مفرغ بصورت يکي از برجسته ترين صنايع فلات ايران در آمد. عصر مفرغ در ايران به سه دوره فرعي تقسيم مي شود که عبارتند از:
1-عصر مفرغ قديم از 2000 – 3000 پ.م.
2-عصر مفرغ ميانه از 1600 – 2000 پ.م.
3- عصر مفرغ جديد از 1200 – 1600 پ.م.

سازندگان مفرغ لرستان
تحقيق در اين زمينه به دليل عدم وجود مدارک مکتوب امري مشکل است اکثر پژوهشگران از کاسي ها و کيمريهاي قرن هشتم، هفتم پ.م. بعنوان سازندگان مفرغ لرستان نام برده اند. و گروهي نيز بر اين عقيده اند که بيشتر آثار منسوب به لرستان محل ساختشان ايلام و بين النهرين بوده که از طريق تجارت يا غنائم توسط سپاهيان وارد زاگرس شده است.
قدر مسلم آنکه آثار مفرغي لرستان با اين تکنيک ماهرانه و تزئينات غني نمي توانسته ساخته دست فلزگران يا صنعتگران کوچ نشين باشد، يعني در واقع افراد کوچ نشين به توليد و باز سازي و سايل ساده روزمره اشتغال داشتند و فلزگران اصلي لرستان گروههاي کوچکي در مراکز شهري هليلان و طرحان و جنوب کردستان بوده اند و سفارش دهندگان را بيشتر جنگجويان يا حکمرانان اقامتگاههاي دائمي در دشتهاي جنوب غربي يا شمال شرقي تشکيل مي دادند. صنايع فلزي اکثراً توسط اين اقليت حاکم و ثروتمند حمايت مي شد که در ميان اين حاميان نام اقوام کاسي و سيمري برده شده است.

مجموعه تاريخي و لرستان - نمونه اشیاء

2 Label

لطفا جند لحظه صبر کنید...





	بخش لرستان: شماره موزه: 1452 ظرف سفالي به شکل ماهي لرستان 800-900 ق.م. طول: 44 سانتيمتر، قطردهانه: 10 سانتيمتر

2 Label

ررررررررررررررررررررررررررررر

بالاخره بعد از کنجکاوی های شیرین دراین دهلیزهای پراسرار فراموش نشدنی راهی طبقه فوقانی جائی که منشور انتظار میکشید شدیم و لابد شنیده اید:

در سال ۱۲۸۵ خورشیدی بود که هرمز رسام در کاوش های شهر باستانی بابل موفق به کشف استوانه ای سفالی از معبد مردوک شد .

استوانه ای که روی آن نوشته ای در ۴۰ خط و به زبان اکدی و خط میخی بابلی وجود داشت، ابتدا به پادشاهان بابل نسبت داده شد ، اما بعد ها مشخص شد که این نوشته ها در سال ۵۳۸ پ.م و به دستور کوروش دوم، شاه هخامنشی نوشته شده است . نوشته هایی که از انتخاب کوروش به دست مردوک، فتح شهر بابل به دست کوروش و استقبال مردم شهر از ورود او و مسامحه او با آنان خبر می دهد

برای دیدن منشور ۳دقیقه کافی بود تا عظمت کوروش بزرگ تبیین شود

منشور کوروش

وای به احوال آنان که سالها گفتگو از آنان به شناختی اندک هم نمیرسیم

آدرس :تهران-توپخانه-خیابان سی تیر

ساعات بازديد عموم از موزه ملي ايران به شرح ذيل مي باشد:

* شش ماهه اول سال از ساعت 9 صبح لغايت 18 بعد از ظهر
* شش ماهه دوم سال از ساعت 9 صبح لغايت 17 بعد از ظهر

تا موزه ی بعد.....

موزه ملّی

مطالب مشابه :

موزه ملی ایران

موزه ملّی

تاریخچه موزه ملی ایران

موزه ملی ایران

موزه ایران باستان

پلان شماتیک موزه فرش