برنامه ی درسی ونیازفراگیران

برنامه درسي داراي عناصر مختلفي مي باشد. يكي از مهم ترين عناصر آن محتوا مي باشد. برنامه ريز درسي همواره با اين چالش مواجه است كه چه محتوايي را انتخاب كند كه در جهت يادگيري دانش آموز مفيد و مؤثر واقع شود. ولي واقعيت اين است كه اين فعاليت برنامه ريز درسي، اغلب به درستي انجام نمي شود. بخصوص در نظام هاي آموزشي متمركز كه محتوا و به تبع آن كتاب درسي، نقش مهم و محوري دارد، عدم توجه به برخي معيارهاي اساسي و اصولي، لطمات جبران ناپذيري به فرآيندهاي آموزشي و يادگيري دانش آموزان وارد خواهد ساخت كه جبران اين لطمات كاري بس دشوار تر مي باشد.

مروري گذرا بر معيارهاي انتخاب محتوا در حال حاضر:

در سالهاي اخير، متخصصان تعليم و تربيت و در رأس آنها برنامه ريزان درسي توجه زيادي به مسألة انتخاب محتوا داشته اند. به عنوان مثال خانم دكتر فريده مشايخ در كتاب آقاي «الف لوي» كه ايشان اين كتاب را ترجمه نموده اند به اصولي همچون:

1- مطابقت داشتن با مسائل روز

2- همگام بودن با نيازهاي جامعه

3- توجه محتوا به نيازها و علايق فراگيران

4- با اهميت بودن محتوا و ... اشاره كرده اند. (لوي، 1383)

همچنين جناب آقاي كوروش فتحي واجارگاه در كتاب خود با عنوان «اصول برنامه ريزي درسي» ملاك هاي انتخاب محتوي را چنين بر مي شمرد:

1- تناسب محتوا با فرهنگ و ايده آل جامعه

2- تناسب محتوا با پيشرفت هاي علمي

3- تناسب محتوا با مسائل و نيازهاي جامعة ملي و محلي

4- تناسب محتوا با توانايي ها و استعدادهاي يادگيرندگان

5- تناسب محتوا با نيازها و رغبت هاي دانش آموزان

6- تناسب محتوا با زندگي واقعي دانش آموزان

7- تناسب محتوا با يادگيري هاي بعدي دانش آموزان

8- تناسب محتوا با قانون مندي هاي برنامه ريزي درسي. (فتحي واجارگاه، 1381، ص 122).

همچنين جناب آقاي دكتر حسن ملكي اصول انتخاب محتوا را از اين قرار مي دانند:

1) اصل علاقه 2) اصل اهميت 3) اصل قابليت يادگيري 4) اصل اعتبار 5) اصل سودمندي 6) اصل انعطاف پذيري. (ملكي، 1383، ص 83)

علاوه بر افراد فوق الذكر، متخصصان ديگري هم در اين مسير گام نهاده و تلاش هاي زيادي را در اين راستا انجام داده اند. با نگاهي دقيق تر به اين معيارها و اصول، در مي يابيم كه اغلب اين اصول در يك راستا مي باشند و فقط نوع بيان و زاوية ديد مؤلفان اندكي متفاوت بوده است. در واقع اين موارد همه بيانگر يك سري اصول و معيارهاي كلي مي باشد كه در مرحلة عمل رعايت اين معيارها كار بسيار دشواري مي باشد. در واقع اين معيارها و اصول انتخاب محتوا تا حدودي جهت و دورنماي مسير را نشان مي دهند و بطور خاص و جزئي به مسائل اين حوزه نپرداخته اند.

مسائلي كه ذهن نگارنده اين مقاله را به خود مشغول ساخته اين است كه آيا تمام علوم و حوزه هاي دانش مي توانند از يك سري اصول و معيارهاي يكسان براي انتخاب محتوا استفاده كنند؟ به عبارت ديگر اين اصول براي تمام دانش بشري از جمله رساضيات، تاريخ، ادبيات و هنر يكسان است؟ آيا ما مي توانيم آن معيارها را نيز براي درس رياضي استفاده كنيم؟ آيا اين معيارها و اصول انتخاب محتوا براي مقاطع تحصيلي و سنین مختلف يكسان است؟ آيا عامل جنسيت مي تواند تغييري در اين معيارها داشته باشد؟ يا به عبارت بهتر آيا اين معيارها براي جنسيت هاي مختلف مي تواند يكسان باشد؟

واقعيت اين است كه پاسخ به اين سؤالات نياز به زمان بيشتر و تحقيقات فراواني دارد. اما آنچه مهم است توجه به اين مسائل است.

نگارنده معتقد است كه هر كدام ازاين سؤالات مي تواند به طور وسيعي مورد توجه توجه برنامه ريزان درسي واقع شوند. لذا دراين مقاله سعي شده تا معيارهاي انتخاب محتوا با توجه موضوعات درسي مختلف، مورد بررسي قرار گيرد. لذا برنامه ريزان درسي قبل از توجه به معيارهاي و اصول انتخاب محتوا كه قبلاً به آنها پرداخته شده بايستي به انتخاب موضوعات درسي مختلف توجه كنند. به عنوان مثال چه موضوع درسي بايستي دربرنامه درسي گنجانده شود و چه موضوعي نبايد باشد؟ علاوه بر اين برنامه ريزان درسي بايستي در مورد محتوا و مباحثي كه بايستي دراين دروس گنجانده شوند، نيز تصميم بگيرند. لذا نگارنده با بررسي برنامه هاي درسي چند كشور از جمله كانادا، ايالات متحده و ... . به اين استانداردها در محتوا دست پيدا كرده است. البته واضح است كه اين استانداردها براي تمام كشورها نمي تواند يكسان باشد بلكه هر كشوري بنا به فرهنگ و پيشينه خود مي تواند تغييراتي در آنها انجام دهد.

استانداردهاي محتوا:

1) استانداردهاي محتوا در علوم اجتماعي

استانداردهاي محتواي علمي علوم اجتماعي شامل هفت مورد مي باشد كه عبارتند از:

1- تاريخ

2- مردم در جوامع مختلف

3- جغرافيا

4- اقتصاد

5- دولت

6- حقوق و مسئوليت هاي شهروند

7- مهارتها و رئش هاي مطالعات اجتماعي

2) استانداردهاي محتوا در علوم:

اين استانداردها شامل موارد زير مي باشد:

1- دانش و اطلاعات مربوط به زمين و فضا

2- دانش و اطلاعات مربوط به موجودات زنده

3- علوم فيزيكي

4- علم و تكنولوژي

5- شيوه هاي علمي دانستن

3) استانداردهاي محتوا در رياضيات

اين استانداردها شامل موارد زير مي باشند:

1- عدد، مفهوم عدد و استاندارد عملكرد

2- استاندارد هاي اندازه گيري

3- استاندارد الگوها، تابع ها و جبر

4- تجزيه و تحليل داده ها و استانداردهاي احتمالات

5- استاندارد فرآيند و روش هاي رياضيات

4) استاندارد هاي محتوي در زبان خارجي:

اين استانداردها شامل موارد زير مي باشد:

1- ارتباطات و تعاملات: شامل تعاملات زباني با ساير زبان ها مي باشد

2- فرهنگ ها: نائل شدن به انش و فهم ساير فرهنگ ها از طريق يك زبان ديگر

3- ارتباط برقرار كردن: شامل ارتباط با ساير رشته ها و اطلاعات بدست آمده مي باشد.

4- جوامع: مشاركت با جوامع چند زباني و چند فرهنگي در سراسر جهان

استانداردهاي محتوا در هنر

اين استانداردها شامل اين موارد مي باشد:

1- زمينه هاي اجتماعي، تاريخيوفرهنگي

2- بيان و تعامل خلاق

3- تجزيه و تحليل و پاسخ دادن

4- تعاملات، ارتباطات و كاربردها

5- درك ساختارهاي هنر رقص

6- درك و فهم رقص به عنوان راه خلق و ارتباط دادن به معنا

7- عرضه و اثبات مهارت هاي تفكر انتقادي و خلاق در هنر رقص

8- درك و فهم رقص در فرهنگ هاي مختلف

9- ارتباط برقرار كردن بين رقص و ساير رشته هاي درسي

10-آواز خواندن به تنهايي يا با ساير افراد

11- اصلاح و توسعه ملودي ها و آهنگ ها

12- توانايي خواندن و نوشتن در موزيك

13-گوش دادن، تجزيه و تحليل كردن و تشريح موزيك

14-ارزشيابي كردن از موزيك و عوامل اجرايي موزيك

15-فهم و درك موزيك در ارتباط با تاريخ و فرهنگ

16-توانايي نقاشي كردن

17-درك و فهم معناي نقاشي و مواردي از اين قبيل ....

6) استانداردهاي محتوا در زبان انگليسي (زبان خودي يا رسمي كشور)

اين استانداردها شامل موارد زير مي باشند:

1- اطلاعات در مورد آوا شناسي، شناسايي كلمه و توجه به استانداردهاي روان خواني

2- بدست آوردن استانداردهايي در ارتباط با واژگان آن زبان

3- فرآيندهاي خواندن: كه شامل مفهوم نوشتن و استراتژدي هاي درك وخود نظارتي مي شود.

4- كاربرد هاي خواندن: استاندارد متن تشويقي، تكنيكي و اطلاعاتي

5- كاربردهاي تمرين و تكرار: استاندارد متن هاي سواد

6- استاندارد فرآيند نوشتن

7- استاندارد كاربردهاي نوشتن

8- استاندارد تحقيق

9- ارتباطات: استاندارد ديداري و زباني

نتيجه گيري:

با توجه به آنچه كه ذكر شد مي توان اذعان كرد كه برنامه ريزان درسي نبايد فقط به يك سري اصول كلي درانتخاب محتوا تأكيد باشند. نگارنده معتقد است كه هر موضوع درسي مي تواند استاندارد مربوط به نمودار را داشته باشد. علاوه بر اين اساس ساير عوامل هم، همچون سن و جنسيت مي تواند در تغييرات اين اصول و معيارها نقش مهمي داشته باشند. لذا پيشنهاد مي شود كه برنامه گنجانده شوند روشن سازند و بعد از آن نسبت به انتخاب محتواي آن مواد اقدام كنند. واضح است كه هر كدام از اين مواد درسي مي تواند از يك سري اصول مشترك براي انتخاب محتوا تبعيت كنند اما هميشه اين طور نخواهد بود. توجه به ساير عوامل هم در اين راستا مي تواند نقش مهمي در تدوين محتواي مناسب داشته باشد.

برنامه ی درسی ونیازفراگیران

مطالب مشابه :

اعطاي طبقه تشويقي

اشعار تشويقي

" سری جدید اشعار تشویقی دانش آموزان اول ابتدایی"

بررسي طرح اعطاي مرخصي تشويقي به کارمندان پدري که صاحب فرزند مي‌شوند

طرح تشويقي شركت مخابرات خراسان رضوي

برنامه ی درسی ونیازفراگیران

قدرت طرحهاي آموزش(ترجمه متن)