گلخانه ها از ديروز تا امروز

گلخانه فضایی محصور با پوشش شیشه‌ای است که به منظور پرورش گیاهان در دما، رطوبت و تهویه کنترل‌شده به‌کار می‌رود.
ابعاد گلخانه‌ها می‌تواند بسیار متنوع باشد. کوچکترین گلخانه‌ها که ممکن است تنها گنجایش تعداد محدودی گلدان را داشته باشند برای نگهداری گیاهان در فصل زمستان به کار می‌روند. بزرگترین گلخانه‌ها نیز که گرمخانه (Hot house) نامیده می‌شوند ممکن است وسعتی بالغ‌بر چند هکتار را شامل شوند و اغلب برای پرورش گیاهان در خارج از فصل و یا پرورش گیاهان گرمسیری کاربرد دارند.
گلخانه‌ها از دیرباز برای نگهداری گیاهان در فصول سرد سال و پرورش میوه‌های حساس در برابر سرما مورد توجه بوده‌اند اما روی آوردن به پرورش گلخانه‌ای به منظور افزایش تولید سبزیجات سابقه‌ای بسیار کوتاه دارد. امروز مبالغ معتنابهی صرف سرمایه‌گذاری در پرورش سبزیجات گلخانه‌ای می‌گردد. با توجه به رشد روزافزون جمعیت کشورها و بهره‌وری بالای این روش تولید به‌نظر می‌رسد تولید گلخانه‌ای یکی از مؤثرترین روش‌ها برای تأمین نیازغذائی جمعیت روبه تزاید کشورها است.

نگاهی به آمار و ارقام تولیدات گلخانه‌ای در کشورهای مختلف نشان می‌دهد که این بخش از تولید کشاورزی هم‌اکنون در بسیاری از کشورهای پیشرو در تولید کشاورزی جایگاه شایسته‌ای یافته است. به‌عنوان مثال درآمد حاصل از تولیدات گلخانه‌ای در ایالت کارولینای شمالی در ایالات متحده به ۹۴۴ میلیون دلار در سال بالغ می‌گردد که ۴/۱۳ درصد کل درآمدهای بخش کشاورزی این ایالت را تشکیل می‌دهد.
این رقم در مقایسه با ۹/۱۳ درصد سهم کشت تنباکو که محصول اصلی این ایالت می‌باشد، بسیار قابل توجه است.
علاوه بر بهره‌وری بالا در تولید گلخانه‌ای، گستردگی عرضه نیز موجب شده است که تولیدات گلخانه‌ای سهم قابل توجهی از بازار محصولات کشاورزی را به خود اختصاص دهد. در حال حاضر بیش از ۳۰۰۰ محصول مختلف در سراسر جهان به روش گلخانه‌ای تولید می‌گردد.
مجموعه عوامل فوق یعنی بهره‌وری بالا و تنوع محصولات موجب شده است که تولید گلخانه‌ای در عرصه تولید بخش کشاورزی به جایگاه ویژه‌ای دست یابد.
● تاریخچهٔ گلخانه:
رومی‌ها اولین کسانی بودند که برای حفاظت از گیاهان از ساختمان استفاده کردند. آنها با پوشاندن گودال‌ها با ورقه‌های تراشیده شده از سنگ‌های نیمه‌شفاف و گرم کردن این فضا، اولین گلخانه‌ها را به‌وجود آوردند. اما در زمان اکتشافات علمی یعنی قرن ۱۷ و ۱۸ میلادی بود که گلخانه‌ها به شکل امروزی یعنی با پوشش شیشه‌ای ساخته شدند.
در این زمان که اکتشاف سرزمین‌های دیگر آغاز شده بود، کسانی‌که از سفرهای اکتشافی باز می‌گشتند گیاهان و دانه‌های جدید و ناشناخته‌ای را از سرزمین‌های دور به ارمغان می‌آوردند. پس از این بود که مشکل اصلی بروز کرد. چگونه می‌توان چنین گیاهانی را پرورش داد؟ اولین طراحان گلخانه اشتباهاً تصور می‌کردند مهمترین عنصر گلخانه گرما است و اهمیت بیشتری از نور دارد.
در حقیقت شالوده طراحی اولین گلخانه‌ها آنچنان زمخت بود که اجازهٔ عبور نور چندانی را به دورن فضای گلخانه نمی‌داد. اما در ۱۸۰۰ میلادی رنسانسی در طراحی گلخانه‌ها پدید آمد و آن‌هم در نتیجه لغو مالیات شیشه در ۱۸۴۵ بود که این موجب شکوفائی طراحی گلخانه و در نتیجه گیاهان شد. پس از آن معلوم شد که سقف‌های محدب موجب تمرکز بیشتر اشعه خورشید در فضای گلخانه می‌گردند. با استفاده از آهن‌نورد شده به‌جای چوب، ساخت ساختمان‌های ظریف‌تر میسر شد که این امر نیز موجب شد که نور بیشتری اجازه نفوذ به درون ساختمان گلخانه را داشته باشد و استفاده از آهن علاوه بر این موجب استحکام بیشتر ساختمان گلخانه گردید.
کسی‌که نامش بیش از همه همراه این تحولات بوده است جوزف پاکستون (Joseph paxton) است.
وی در ۱۸۴۲ مشهورترین گلخانه نگهداری نخل دنیا را در کیوگاردن (Kew Garden) بنا کرد که ۱۱۰ متر طول، ۳۰ متر عرض و ۲۰ متر ارتفاع داشت. تنها ۹ سال بعد کریستال پالاس (Crysta Palace) توسط پاکستون طراحی و ساخته شد. تنها ۴۰ـ۳۰ سال طول کشید تا پیشرفت در بکارگیری مصالح و طراحی به اوج خود برسد و در حال حاضر گلخانه‌ها جزء جدائی‌ناپذیر هر باغ محسوب می‌شوند.
● مزایای گلخانه:
برای درک مزایای استفاده از گلخانه می‌توانیم به‌گفته‌ای از جان اولین (John Evelyn) اشاره کنیم که در ۱۶۶۴ میلادی از ساخت بناهائی برای حفاظت از گیاهان حمایت می‌کرد:
”این محل باعث حفظ گرما و حفاظت در برابر طوفان، باد، سرما و یخ‌زدگی، دم کردن و دیگر آسیب‌ها گردید“
در واقع امروز هم می‌توانیم با گفته ”جان اولین“ موافق باشیم ما از گلخانه استفاده می‌کنیم تا گیاهان را از تندباد و طوفان، سرمازدگی، باران شدید و آسیب ناشی از پرندگان و حیوانات در امان نگه داریم. اما یکی از قابلیت‌های مهمتر گلخانه در این است که کشاورزان را قادر می‌سازد تا فصل پرورش گیاهان را طولانی‌تر سازند. به‌عنوان مثال می‌توانیم نشای گیاهان را در گلخانه نگه‌داریم و هنگامی‌که به اندازه کافی مقاوم شدند، به محیط کشت منتقل کنیم. با نشای گیاهان در گلخانه می‌توان چندین هفته در زمان رشد گیاهان صرفه‌جوئی کرد و در صورتی‌که در گلخانه از سیستم گرمایش استفاده کنیم، این اختلاف در رشد می‌تواند بسیار قابل توجه باشد.
البته گلخانه‌ها جدا از مزایایشان مشکلاتی نیز دارد. به‌عنوان مثال اگر چه جلوگیری از ورود آفات و بیماری‌ها به محدوده گلخانه بسیار ساده است. اما باید توجه داشت که اگر از ورود آفات به محدوده گلخانه ممانعت نشود، مهار آن بسیار مشکل خواهد بود. چرا که محیط گرم و مرطوب گلخانه تنها مطلوب گیاهان شما نیست بلکه آفات هم در این محیط سریع‌تر رشد می‌کنند.
علاوه بر مزایای فوق، گلخانه این امکان را به باغدار می‌دهد که در پرورش گونه خاص از گیاهان به‌عنوان مثال گیاهان آلپی، انواع ارکیده یا گیاهان حاره‌ای متخصص شود. با برنامه‌ریزی دقیق می‌توان وسعت این‌گونه‌ها را بسط داد. پرورش گونه‌ها و واریته‌های متنوع عاقلانه به باغبانی را افزایش می‌دهد و موجب کامیابی اقتصادی بیشتری می‌گردد.
● کاربری‌های دیگر
گذشته از هر چیز دیگر در گلخانه بسیار ساده‌تر از کار در باغ است و از این نظر خصوصاً برای افراد سالمند و معلول می‌تواند مطلوب باشد.
به‌طور خلاصه می‌توان مزایای بهره‌گیری از گلخانه را به‌صورت زیر برشمرد:
ـ حفاظت گیاهان در برابر باد، آفات، باران، پرندگان و حیوانات
ـ کنترل آفات و بیماری‌ها در گلخانه آسان‌تر است
ـ گلخانه امکان تنظیم شرایط رشد، درجه حرارت، نور و هوا را فراهم می‌آورد
ـ امکان دستیابی به نتایج بهتر
ـ کاربری کمتر و در نتیجه امکان اشتغالزائی برای سالمندان و معلولان
ـ امکان برنامه‌ریزی دقیق‌تر با استفاده از گلخانه موجب کاهش هزینه می‌گردد
ـ امکان پرورش گیاهان به منظور خودمصرفی خانوار با استفاده از گلخانه‌های کوچک
ـ گلخانه امکان پرورش گونه‌ها و واریته‌های متنوع را افزایش می‌دهد.

گلخانه ها از ديروز تا امروز

مطالب مشابه :

آموزش درست کردن تنباکوی میوه ای

طریقه درست کردن قلیان با میوه طبیعی ....

طریقه ساختن قلیان

تشخیص تنباکوی اصل نخل

تنباکو دوسیب

زغال بامبو

هر آنچه که در مورد پرورش گوجه شما نیاز دارید

گلخانه ها از ديروز تا امروز

357 - علت و درمان آفت دهانی - کاهش حس چشایی - علائم سرطان دهان - دندان قروچه