آهن در خاک و گیاه (نقش ها، کمبود ها،کودهای محتوی آهن)

مقدمه

تمامی موجودات زنده از جمله گیاهان برای رشد و نمو نیاز به غذا دارند. خاک تامین کننده اکثریت قریب به اتفاق عناصر غذایی مورد نیاز گیاه می باشد. به جز کربن ، اکسیژن و هیدروژن که عمدتاً از طریق آب و هوا تامین می گردند، منبع اصلی بقیه عناصر غذایی مورد نیاز گیاه محلول خاک می باشد. در خاک تقریباً تمام عناصر غذایی که در جدول تناوبی وجود دارد، موجود می باشد. بخش اعظم این عناصر نیز در گیاه قابل اندازه گیری هستند اما گیاه برای جذب این عناصر حالت انتخاب ندارد و بدون در نظر گرفتن مفید یا مضر بودن، آنها را جذب می کند. تغذیه صحیح گیاه یکی از عوامل مهم در بهبود کیفی و کمی محصول به شمار می آید. در تغذیه صحیح گیاه نه تنها باید هر عنصر به اندازه کافی در دسترس گیاه قرار گیرد، بلکه ایجاد تعادل و رعایت نسبت میان میزان عناصر مصرفی از اهمیت ویژه برخوردار است، زیرا در حالت عدم تعادل تغذیه ای با افزودن تعدادی از عناصر غذایی نه تنها افزایش عملکرد رخ نمی دهد، بلکه اختلالاتی نیز در رشد گیاه ایجاد شده و در نهایت افت محصول حادث خواهد شد. از آنجائی که این فاکتور براحتی تحت کنترل زارع یا باغ دار می باشد، شناخت این عناصر نقش بسزائی در مدیریت مزرعه یا باغ دارد. آهن نیز یکی از عناصر کم مصرف گیاه است، با این حال وجود آهن در خاک برای جذب گیاه بسیار ضروری است چرا که کمبود آهن در خاک برای گیاه مشکلات بسیاری به وجود می آورد که به تبع آن مشکلات ناشی از کمبود آهن در تغذیه انسان نیز پیش می آید. علاوه بر این ها آهن در خاک غیرمتحرک است و این نیز مشکل دیگری در جذب آهن است. کمبود آهن در خاک یک مشکل جهانی است که معمولاً در خاک های آهکی و قلیایی ظاهر می شود. بنابراین کلیه اراضی جهان که قلیایی و آهکی باشند مستعد بروز کلروز آهن خواهند بود. بر اساس نظر محققان، خاک های آهکی 25 یا 45 درصد اراضی سطح زمین را در بر می گیرند. علاوه بر این در مزرعه در شرایط خاک های خنثی و حتی اسیدی متوسط نیز کلروز آهن ممکن است ظاهر شود. کمبود آهن روی درختان میوه در خاک های آهکی ایران گسترده و شدید است. علاوه بر درختان میوه درختان غیر مثمر نظیر چنار و اقاقیا که به کمبود آهن حساس هستند نیز دچار این مسئله می گردند.متجاوز از یک قرن است که ضرورت وجود آهن برای تغذیه گیاهان شناسایی شده است. کمبود آهن تقریباً در تمامی درختان و بیشتر زراعت های مناطق خشک و نیمه خشک جهان توسط محققین مختلف گزارش شده و امروزه به عنوان یک معضل جهانی در کشاورزی شناخته شده است. مطالعات در مورد نقش عناصر کم مصرف از دهه 40 در ایران شروع شد اما آهنگ رشد کندی داشته و بیشتر روی درختان میوه بوده است و مطالعات کمی در مورد نقش این عناصر در زراعت های مهم و یا درختان غیر مثمر انجام شده است.

آهن در خاک

آهن چهارمین عنصر فراوان پوسته زمین بعد از اکسیژن، سیلیسیم و آلومینیم با میزان 5.6 در صد می باشد و متوسط مقدار آن در خاک 3.8 در صد تخمین زده شده و تقریباً در هر نوع خاکی یافت می شود. ولی بیشتر به صورت غیر قابل حل در بین لایه های مختلف کانی ها و اکسید های آهن وجود دارد. معمولاً یون آهن به حالت دو ظرفیتی و یا سه ظرفیتی در خاک مشاهده می گردد. در کانی های اولیه آهن به صورت است که در طی هوا دیدگی در محیطی با تهویه نامناسب این کانی ها حل شده و آزاد می کنند در حالیکه در خاک های با تهویه خوب به تبدیل و به صورت اکسید و هیدروکسید رسوب می کند. حلالیت آهن در خاک عمدتاً توسط اکسید های آهن سه ظرفیتی کنترل می گردد. غلظت در خاک به PH وابسته است و در PH بین 5.6 تا 8 به حداقل خود می رسد. که متاسفانه اکثریت خاک های کشور نیز دارای این PH هستند.

نقش آهن در گیاه

آهن نقش تاثیر گذاری را در گیاهان دارد. دو گروه از پروتئین های حاوی آهن، بنام های پروتئین های هم و پروتئین های غیر هم در گیاهان وجود دارد. پروتئین های هم شامل سیتوکروم های مختلف هستند. علاوه بر این دیگر پروتئین های هم شامل اکسیداز سیتوکروم، کاتالاز پراکسیداز و لگهموگلوبین هستند که در گره های ریشه غلات دیده می شوند. معروف ترین پروتئین آهن - گوگرد (پروتئین غیر هم)، فرودکسین است. پروتئین های آهن - گوگرد در فرایند های سوخت و ساز نظیر فتو سنتز، احیا سولفات (SO4--) به سولفیت (SO3-) ، تنفس و تثبیت N2 دخالت دارند. آهن تعدادی از آنزیم ها را فعال ساخته و نقش مهمی در سنتز RNA دارد. در اثر کمبود آهن غلظت کلروفیل و دیگر رنگ ریزه های گیاهی نظیر کاروتن و گزانتوفیل کاهش می یابد. آهن در فعال ساختن حامل های الکترون هر دو فتو سیستم (I و II) موثر است. در اثر کمبود آهن فتو سنتز شدیداً کاهش می یابد در حالی که کمبود آن اثری بر تنفس ندارد. در اثر کمبود آهن به علت کاهش فرودکسین و در نتیجه کاهش احیاء نیتریت، نیترات در گیاه تجمع می یابد. در لگوم های که از کمبود آهن رنج می برند، احتمالاً به علت صدمه دیدن تکثیر باکتری ها در طی تشکیل اولیه گره، گره بندی توسط ریزوبیوم ها مختل می گردد.

عوامل بوجود آورنده عارضه كمبود آهن

1) آهکی بودن خاک

2) عدم تهویه یا خفگی ریشه ها

3) قلیایی و شور بودن خاک

4) عدم تعادل عناصر غذایی در خاک

5) آبیاری با آب شور و قلیایی

کود کلات آهن

گروهی از محققان ایرانی با استفاده از فناوری نانو، کود کلات آهن کرده اند، که موجب افزایش اکسیژن هوا، کاهش آلودگی هوا و گازهای گلخانه ای می شود.

این نانو کود در کشور استرالیا و هم چنین ایران ثبت اختراع شده است. کلات کلمه ای یونانی و اصطلاحی شیمی به معنای چنگال است که عنصری مانند آهن را در برمی گیرد و باعث می شود در شرایط مختلف و نامطلوب بالای خاک، این عنصر در خاک رسوب نکند و به طور فعال در اختیار گیاه قرار گیرد. بنیان این کود کاملا طبیعی و از مواد آلی معدنی است. این کود کاملا با محیط زیست و مزارع کشاورزی سازگار است و با اضافه شدن مواد آلی به آن موجب بیشتر شدن مواد آلی خاک هم می شود. این کود به صورت پودر است اما قابلیت استفاده به صورت مایع را هم دارد و اگر به نسبت یک یا دو در هزار در آب حل شود، از طریق برگ گیاه هم قابل جذب است و مقدار مصرف آن هم به نوع و سن گیاه بستگی دارد. چون با استفاده از این نانو کود آب و دی اکسید کربن محیط گرفته و اکسیژن و قند تولید می شود لذا فتوسنتز گیاه افزایش پیدا می کند.

بهترین کود محتوی آهن در خاک های آهکی نظیر اکثریت قریب به اتفاق خاک های ایران، ترکیبات شیمیایی با بنیان Fe-DTPA و Fe-EDDHA (سکوسترین آهن-138) می باشد. این کود ها فقط به صورت مصرف خاکی و یا به صورت استفاده در آبیاری تحت فشار در درختان و زراعت های که به صورت نواری آبیاری می شوند، توصیه می گردد و استفاده از آنها به صورت محلول پاشی موثر نخواهد بود زیرا این کود ها در اثر نور تجزیه می شوند.

آهن در خاک و گیاه (نقش ها، کمبود ها،کودهای محتوی آهن)

مطالب مشابه :

آیپاد تاچ و آیپاد نانو جدید معرفی شدند؛ مشخصات به همراه گالری تصاویر

کلمات کلیدی

خرید خمیر واکس بدنه خودرو Formula 1 ( محصول کشور آمریکا )

ساعت هوشمند اپل با سیستم‌عامل iOS در اواخر امسال وارد بازار می‌شود

فروش سه میلیون آیپد مینی و آیپد نسل چهار در سه روز

پیش بینی زندگی انسان در 100 سال آینده

عناوین اختراعات ثبت شده در پژوهشسرای دانش آموزی

لغت نامه آن لاين عربي

تكنولوژي نانو پودر طلا و نقره

آهن در خاک و گیاه (نقش ها، کمبود ها،کودهای محتوی آهن)