مقاله در مورد نماز

مقاله در مورد نماز

نـمـاز, ابراز پرستش و عبادت مخصوصى است كه بنده در پیشگاه خداانـجـام مى دهد. نماز, جزء جدایى ناپذیر همه شرایع الهى بوده ودر هـر دیـنـى به صورتى خاص وجود داشته است; چنان كه خداوند درقرآن فرموده:

(ان الصلوه كانت على المومنین كتابا موقوتا).1

معناى واژگانى نماز

نـماز كه در عربى لفظ (صلاه) بر آن اطلاق مى شود, به گفته بسیارىاز لـغـت شـناسان به معناى دعا, تبریك و تمجید است و چون اصل وریـشـه این عبادت مخصوص, دعا بوده آن را از باب نام گذارى چیزىبـه اسـم جزءش, صلاه[ نماز] گذاشته اند. و بعضى گفته اند: (صلاه)مـشـتـق از كلمه (صلاء) است كه به معناى آتش برافروخته است و ازایـن جـهـت بـه این عبادت خاص (صلاه) گفته شد, زیرا كسى كه نمازبـخـواند, خود را به وسیله این عبادت و بندگى از آتش برافروختهالهى دور مى سازد.2

معناى عرفانى نماز

بعضى از بزرگان نیز صلاه را از (تصلیه) مشتق دانسته اند; به اینمـعـنا كه عرب هنگامى كه مى خواست چوب كج را راست كند آن را بهآتـش نـزدیك كرده, در معرض حرارت قرار مى داد و به آن تصلیه مىگـفـتـنـد. با توجه به این معنا گویى نمازگزار وقتى به نماز مىایـسـتد و توجه به مبدا اعلا پیدا مى كند به واسطه حرارتى كه دراثر حركت صعودى و نزدیك شدن به كانون حقیقت معنوى در نفسش حاصلمـى شـود, قـدرت پـیـدا مى كند كج رفتارى هاى نفس را كه بر اثرتـوجـه بـه غـیـر خـدا و مـیـل به باطل پیدا شده, راست و تعدیلنماید.3

جایگاه نماز در اسلام

نماز در فروع دین جایگاه ویژه و بلندى دارد و پس از مسئله ولایتاز هـمـه مهم تر است. نماز, بهترین وسیله براى قرب به پروردگارمتعال مى باشد; چنان كه بعضى روایات گویاى این حقیقت است.* معاویه بن وهب گوید: از امام صادق(ع) پرسیدم بالاترین و محبوبتـریـن چـیـزى كـه سبب مى شود بندگان به وسیله آن به خدا نزدیكشـونـد چـیـست؟ حضرت فرمود: (ما اعلم شیئا بعد المعرفه افضل منهـذه الـصـلاه; بعد از شناخت خدا, چیزى را از این نماز برتر نمىدانم.)4

* امـام صـادق(ع) فرمود: (احب الاعمال الى الله عزوجل الصلاه وهىآخـر وصایا الانبیاء; محبوب ترین اعمال در پیشگاه الهى نماز استكـه آخـریـن سـفـارش پیامبران است).5 در اهمیت نماز همین بس كهپیامبر اكرم(ص) از آن به عنوان ستون دین تعبیر فرموده است.6

بـا تـوجـه به این كه امسال به تدبیر مقام معظم رهبرى سال امامخـمـیـنـى(ره) نـام گـذارى شـده است, سخنانى از آن احیاگر بزرگانـدیـشه اسلامى در عصر حاضر درباره اهمیت نماز و نقش سازنده آننقل مى كنیم.

امـام خـمـینى (قدس سره) فرمود: (این نمازهاى پنج گانه كه عموددیـن و پـایـه مـحكم ایمان است و در اسلام چیزى بعد از ایمان بهاهـمـیـت آن نـیـسـت, بـعد از توجهات نوریه باطنیه و صور غیبیهمـلكوتیه, كه غیر از حق تعالى و خاصان درگاه او كسى نداند, یكىاز جـهـات مـهـمـه كه در آن هست این تكرار تذكر حق ـ با آداب واوضـاع الهى كه در آن منظور گردیده است ـ رابطه انسان را با حقتـعـالـى و عـوالـم غیبیه محكم مى كند, و ملكه خضوع لله در قلبایـجـاد كند, و شجره طیبه توحید و تفرید را در قلب محكم كند بهطورى كه با هیچ چیز از آن زایل نشود.)7

آثار اجتماعى نماز

مـاز داراى آثار اجتماعى بسیارى است كه امام خمینى(ره) در سخنىبه تاثیر نماز در اصلاح جامعه و جلوگیرى از تخلفات و بزه كارى ومـفـاسد اجتماعى اشاره كرده و آن را به عنوان یك كارخانه انسانسـازى مـعـرفـى كرده است: (در اسلام از نماز هیچ فریضه اى بالاترنـیـسـت... شما پرونده هایى كه در دادگسترى ها, در جاهاى دیگر,دادگـاه هـا هـست, بروید ببینید, از نمازخوان ها ببینید پروندههـسـت آن جا؟ از بى نمازها پرونده هست, هرچه پرونده پیدا كنید,پـرونـده بـى نـمازها است. نماز پشتوانه ملت است. سیدالشهدا درهـمـان ظهر عاشورا كه جنگ بود ـ آن جنگ بزرگ بود و همه در معرضخـطر بودند ـ وقتى یكى از اصحاب گفت ظهر شده است, فرمود كه یادمـن آوردید, یاد آوردید نماز را, خدا تو را از نمازگزاران حسابكـنـد و ایـستاد همان جا نماز خواند. نگفت كه ما مى خواهیم جنگبـكـنـیم, خیر, جنگ را براى نماز كردند... جنگ براى این است كهمـردم آن زبـالـه هایى كه هستند, آن هایى كه مانع از پیاده شدناسـلام هـستند, آن هایى كه مانع از ترقى مسلمین هستند, آن ها رااز بـین راه بردارند; مقصد این است كه اسلام را پیاده كنند و بااسلام انسان درست كنند. نماز یك كارخانه انسان سازى است

نـمـاز خـوب, فحـشا و مـنكر را از یـك امـتى بیرون مى كند. اینهـایـى كـه در این مراكز فساد كشیده شدند, این ها هم بى نمازهاهـسـتـنـد. نـمـازخـوان ها تو[ى] مساجدند و مهیایند براى خدمت,مسجدها را خالى نكنید.)8

سـازنـدگـى نماز وقتى آشكار مى شود كه بدانیم انسان با اعمال ورفـتـارش ساخته مى شود و به دیگر بیان روحیات انسان از كردار ورفـتـار ارادى اش شـكل مى گیرد و براى او ملكه حاصل مى شود. پساگـر كـسـى آداب ظـاهرى و باطنى نماز را كه مجموعه شرایط صحت وقـبـولـى نـماز است, رعایت كند و در اقامه این فریضه بزرگ الهىبـكـوشـد, كـم كـم ملكه پاكى و تقوا در روحش پدید آمده و انسانكـامـل مـى گردد, زیرا آداب نماز, انسان را به امورى چون رعایتنـظـافت و پاكى, مراعات حقوق دیگران, انضباط و وقت شناسى, وحدتجـهـت و هم سویى با مسلمانان, خویشتن دارى و تسلط بر نفس, بزرگدیـدن خـداوند و كوچك دیدن غیر او, صلح و هم زیستى مسالمت آمیزبـا مـومنان و زدودن گناهان و پالایش روح از آلودگى هاى اخلاقى وامور دیگرى كه لازمه كمال انسانى است, سوق مى دهد.9

بـا تـوجـه به اهمیت نماز, موضوع پژوهش این شماره را براى مقطعراهـنـمـایـى و دبـیـرستان (آثار تربیتى نماز) انتخاب كردیم تاپـژوهـش گـران جوان با تحقیق و تدوین مقالات مفید, گام دیگرى درنشر فرهنگ انسان ساز اسلام و احیاى نماز بردارند.

محورهاى بحث:

1. معنا و مفهوم نماز.

2. اهمیت و فلسفه نماز در قرآن و حدیث.

3. اهتمام معصومان و بزرگان به نماز.

4. آداب نماز و آثار تربیتى آن.

5. معانى بلند و سازنده عبارات و الفاظ نماز.

6. حضور قلب در نماز و راه تحصیل آن.

7. آثار فردى و اجتماعى نماز.

8. آثار و عواقب ترك نماز.

9. فلسفه نماز جماعت.

10. فلسفه نماز از نظر قرآن.